Opuscula

141쪽

illa, si recte intelligatur. Proxima enim veterrimae Graecorum linguae erat Dorica. Ex hac maiore cultu exstitit Aeolica, in universum tamen tenacissima antiquitatis. Dorica lingua utebantur etiam Iones, qui quum Athenas tenerent, Pariemque Asiae minoris occupassent, ii, qui in Asia erant, mitissima caeli temperie invitante, antiquam asperitatem paullatim exuentes, molliore lingua uti coeperunt, alii tamen aliter: hinc quattuor sormas linguae Ionum enumerat Herodotus I, I 2. Athenienses autem, quod is populus plurimarum gentium commercio utebatur, sex omnibus pene linguae formis aliquid contrahebat de qua re disseruit tersonus ad Moeridem . 349. Mox quum ones, qui erant in Asia, poesin et studia litterarum colere coepissent, ab his eruditio migravit Athenas, eaquere factum est, ut Atheniensium sermo, is certe, quo inscribendo utebantur, ad Ionum imitationem conformaretur. Pauli post, quum primatum in Graecia tenerent

Athenienses, ad communem usum magis Sese accommodarunt scriptoreS.

Vel e brevissima hac descriptione intelligitur, Graecae linguae dialectorum tractationem esse dissicillimam. Augetur autem haec dissicultas eo, quod non modo ad temporum locorumque diversitatem, sed etiam ad scribendi genus, quo quisque scriptor usus est, respici debet. Ita non idem est, utrum historicus, an orator, an philosophus loquatur. Quamquam in his hoc tamen commodum accidit, quod qui que eius geniis, ex qua ipse est, lingua, eaque pura utitur. Quod Ionge aliter est, ubi ad poetas animum adieceris. Qui quum nulla cuiusquam gentis dialecto pura uiantur, neque iudicari ex illis dialectis, neque ubique idonea pro iis testimonia praebere possunti Vt breviter dicam, Praeter illas gentium singularum singuas etiam poeseo generum diversae dialecti sunt, quas quidem neque solas sino gentium linguis, neque has, neglecta Poetarum diversitate, recte tractaVeris.

Vetustissima omnium epica Oesis est, cuius rigo in ea tempora incidit, quibus formari incipiebat dialectus Ioiaca Quare qui primi exstiterunt epici carminis aucto-

142쪽

DE GRAECAE LINGVAE DIALECTIS. Iaares, etsi ropius accedunt ad eam Iinguam, quae Ροstea

vocabatur Ionica, lurima tamen habent, quae Doricus, vel, ut rectius dicam, communis veterum Graecorum ser in usurpabat. Nondum enim enitus apud Iones obmutuerat Dorismus. Praeterea iidem poetae, metri maxime commoditatem spectantes, alia, quae communis usus iam

adspernabatur, conser, abant, alia etiam nova introduc

hant. Ita sermo quidam exstitit proprius poetarum: poetae enim omnes erant epici qui sermo quum esset Ηοm ri exemplo nobilitatus, non licebat epico poetae alia sit gua uti, quam quae ad Homeri exemplum esset conso mata. Sic pica dialectus exstitit, servata illa e omnes aetates, licet paullatim vel ex aliis poeseos generibus, Vel e Mammaticorum disputationibus, vel denique poetarum negligens aliquid Iabis contraheret. Quamobrem epicae quoque dialecti diversae formae sunt, quarum aliquas ipsa Homeri carmina, plures scripta reliquorum continent epicorum. Has igitur formas nisi quis diligenter distinxerit, neque sentire recte de epici poetis, neque ut emendationem aggredi poterit. Dicam poesi consequuta est Iurica, quae initio modeste ab epica digrediens, mox relicto epicorum exemplo, singularum genitum inguis sese applicuit, ita

tamen, ut quaedam ab epicis, tamquam universae Oe- geos communia, derivaret. ullum est enim genus poeseos, quod non aliquid certe ab epicis acceperit. Ac lyricae quidem Ροeseos tres maxime formae sunt, antiquissima, quae Ionismum epicorum sectata est, tum Aeolica ac Dorica, denique communis quaedam. Etenim quum 1 nica non sat dignitatis habere videretur, Aeolica autem ac

Dorica, quod paucarum gentium Propriae essent, Pudreliquas gentes nimis peregrinae haberentur, alia inventa est sema, quae neque Dorismi granditate careret, neque notam haberet peregrinitatis. Haec igitur e moderat Dorismi usu et epico sermone conflata est, unde communem vocant grammatici. Eius illustre exemplum in Pindari carminibus exstat.

Insequuta est tragoedia, quae in iambis quidem t

143쪽

εIM OBSERVATIONES trochaeis Atuca lingua utitur, sed ea et veteri et adminis quibusdam Doricis atque epicis formis in melicis autem

carminibus communem lyricorum orationem sectatur, O-rismo tamen magis temperato, multisque exclusis epic rum licentiis denique mediam quamdam inter chori et diverbiorum dialectos rationem usurpat in magna Paris

anapaestorum. Comoedia, ni consentaneum erat, Communem Opuli sermonem imitabatur, apud Siculos Doricum, Ath nis Atticum. Atque Atticus quidem comicorum sermo quantum a tragico distet, notum est sed ipse quoque tem- Porum successu aliquantum immutari coepit, ni non pexi de sit, utrum Aristophanem an Menandrum auctorem se-8 quare, quando ne in ipsius quidem Aristophanis tabesis eadem est dictionis ratio. Caeterum etiam apud comicos chori carmina certis conditionibus Dorismum admittuntiris illa tempora, quibus apud Athenienses floruerat Ρο is, quum illa genera, quorum iam exempla exstabant, colebantur, tum alia quaedam nova sunt invenia, quae maxime ex epico et Dorico genere composita sun Haec quoque temperatio leges suas finesque habet, de quibus operae pretium laret quaerere curiosius. Quae quum ita sint, facile intelligitur poeticam di lectum, quam quidam commenti sunt, aut omnino e di Iectorum numero tollendam esse, aut, si servanda est ea appellatio, ad illa tantum restringi debere, quae poetae omnes communia habent. Haec vero perpauca sunt. Nec tamen inutile foret, ea omnia colligere, quo clari te spici Posset, quibus rebus poeticus sermo a prosa oratione diversus fuerit. Aperium est enim haec, quae Poetae in omni genere scribendi, caeteri autem scriptores in nullo usurpant, Primariam continere utriusque sermonis a

rentiam.

Descripsi haec primis tantum lineis. a singula Persequi nec Possum, nec, si Possem, nunc quidem verulem. Illud planum est, has dialectos, quas non immerito poeticae appellaveris, et Ialius patere illis, quae in prosa oratione inveniuntur, et plures habere difficultates Ac

144쪽

DE GRAECA LINGUAE DIALECTIS IMIallus patent, quia in poetis metrum accedit, quod ipsum vel pro generibus Ροeseos, vel pro aetatibin diversas leges habet difficiliores autem sunt, quod fastidioso quodam temperamento e variis dialectis mixtae sunt, ut, nisi multam in hoc genere diligentiam adhibueris, proclivis via ad errorem sit. Quo magis adolescentes, qui Graecas litteras tractant, monendi sunt, ne putent quidquam adeo leve esse, ut nulla inde percipi possit utilitas. inutissimae enim istae res radices sunt arsis, quas qui parvite durit, pariter reprehensionem merentur, ut illi, qui in his rebus solis haerent, quem ad finem eae res tractentur obliti. Volo haec exemplis quibusdam illustrare eaque talia e promam, ad quae alios attendisse non noverim. Aeschylus, Sophocles, atque Euripides, quum et inseodem genere scribendi elaboraverint, et aetate pene sint aequales, Plurima communia habeant necesse est. Sunt tamen, quibus unusquisque horum ab reliquis discedat: neque solum inter se hi scriptores valde disserunt, verum etiam, Sophocles saltem atque Euripides, haud parum ab se ipsis discrepant. Ut luculento exemplo utar, quanta cum diligentia in quibusdam horum tragoediis versus elaborati sunt, tantam in aliarum versibus fabularum, gligentiam invenias Quod non est casu factum. Nam quum Sophoclis atque Euripidis aetate, quum quidem iam diu mortuus esset Aeschylus, furiose tragoediis delectarentur Athenienses, orta sunt illa τρα, 'δίας ποιουντα πλειν, uvρέα,

Eυριπίδου πλεῖν ii σταδὰν λαλίστερα

qui homines quum non possent non corrumpere artem tragicam, ne meliores quidem poetae, quoniam istos quο-que Placere populo animadvertebant, illud studium, illamque diligentiam, qua ante erant usi, retinuerunt. Quae mutatio facta est Olmpiade C et XCI. 3. Da- Vide praelationem meam ad Eurip. Suppl. p. 4. Elem.

145쪽

OBSERVATIONES que graviter erraret, qui, si quid Sophocles in Philocteta, Euripides in Phoenissis in Oreste, in Iphigenia Aulidensi

negligenter scripserunt, idem eos sibi indulgere potuisse in Antigona, in edea, in Heraclidis credere Immocriticus, antequam ad harum fabularum emendationem accedet, quo quaeque tempore scripta sit, et proinde, quantum in quaque aut studii aut incuriae ferri possit, investigabit. Patet vero, vicissim e diligentia poetae vel negligentia aetatem fabulae lucescere. Sic ante Olympiadem C. graviter improbatus fuisset tragicus, qui talem versum fecisset:

ως πολυν ἀπῆσo χρονον ἐν υλίδος μυχοις. Non possum, quin hic Rhesi mentionem faciam, de cuius

fabulae scriptore diversissimae exstant doctorum hominum sententiae. Valckenario, summo viro, non absurda vide-hatur Detrii suspicio, hanc fabulam ab illo Euripide scri-10ptam esse, qui nobili tragico e fratre nepos erat ). Recentiorem esse sabulam his, quas ab Euripide nesarchis scri etas habemus, non est dubium quamquam, si trimetros consideres, florentissimis tragicae artis temporibus factant credas. Neque enim credibile est, quum extrema aetate Euripidis adeo inclinata esset tragoedia, iam bonos Versus a suppari Poeta esse conditos. Haec res mirum quantum labefacta opinionem Detrii. Sed haec ipsa versuum elegantia, si reliqua quoque, quae in isto carmine singularia sunt, bene Perpensa fuissent, monstrare Poterant, neque Athenis eam fabulam scriptam esse, nec tam brevi intervallo contingere aetatem Euripidis. Sitniliter epica Ρο is, quae pene iam interierat, feliciter restaurata fuit ab Nonno.

docis metr. II. 14, 15. p. 123. aeq. Imaleium ad Eurip. Med. p. 70. 55. d. Lips. et quae in adnotationabus ad eum librum dixi p. 29. . mane sententiam tueri studuit oecisius in libro quem scripsit da tragici Graecis p. 228 seqq.

146쪽

DE GRAECAE IN GYAE DIALECTIS. Transeo ad aliam rem Constat in Graecorum poetarum scriptis versus quosdam reperiri, quorum ultima syllaba, quod sequens versus a vocali incipiat, elidatur. Haec res natura sua eorum Versuum, qui systematis comprehensi sunt, propria est aliena autem ab his carminibus, quae κατὰ στίχον composita a grammaticis Vocantur. Abhorret igitur ab epica oesi abhorret ab iambis tragicorum. Apud Homerum tamen ter, nisi fallor, occurrit ευρυοπα Ζῆν in sine versus positum, quod doctiores grammatici sic scribebant, ut litteram, sequenti Versui adderent, falso quidem, quum poeis aliter visum esse aliunde clarum siti Sed de illo quidem nomine recte sensisse hos Puto, qui sine elisione si scribebanti ulta sunt enim nomina, quorum breviores quaedam formae, sive audacia quadam, sive quod antiquitas iis usa esset, a Poetis usurpantur, quae nomina plerumque sedem sibi in extremo versu in dicant. Exempla quaedam commemoravit Strabo p. 560. 364. Certiora elisionis in fine versus exempla in tragiacorum irimetris exstant, nullum quidem apud Aeschylum, sed unum, si recte memini, in Euripideis sabulis, plura in Sophocleis. Et Sophocles quidem primus hoc facere ausus est, teste Athenae lib. X. p. 453. cuius locum, quod valde memorabilis est, Post aliorum cura emendatum adscribam: ὀ δε Adi1 ναῖος Καλλίας ἐζητουμεν ἀρω προτερον πεο αυτου μικρον εμπροσθεν γενομενος τοι χρονοις Στραττιδος, ἐποψο τὴν καλουιμενην γραμματικήν θεωDων, ουτω διαταξας προλογος μεν αυτῆς II ἐστιν εκ των στοιχείων, ν χρῆ λεγειν τα των στοιχείων διαιρουντα κατα τα παραγραφας, καὶ τῆν τελευτην κα

εο ἄλφα, βῆτα, γάμμα, δελτα, θεου παρ' ει, ῆτα, ἰῶτα, κάππα, λάμβδα μυ,

χορδε δε γυναικων ἐκ των υνδυο πεποιημενος αυτβ ἐστιν εμμετρος ἄμα καὶ μεμελοπεποιημενος τονδε τον

τροπον Ῥητα αλφα, βῆτα ι, βῆτα ητα, βῆτα ἰωτα,

147쪽

IM OBSERVATIONES

βῆτα ου, βῆτα , βῆτα eo καὶ πάλιν ἐν ἀντιστροφεν του μέλους καὶ του μέτρου, δειμα ἄλφα, γάμμα ι, γάμμα ητα, γάμμα ἰῶτα, γάμ/ια ον, δειμαν, γάμμα ei καὶ ἐπὶ τῶν λοιπων συλλαβῶν ιιοίως ἔκαστων τ τε ιδεοον καὶ το μέλος ἐν ἀντιστροφοις χουσι πασαι ταυτον ώστε τον Eυριπίδην μὴ μονον πονοεισθαι τῆνει δειαν ἐντευθεν πεποιηκέναι πάσαν, ἀλλἀ καὶ το μέ

λος αυτ μετενηνοχοτα φανερον εινας τον δὲ Σοφοκλέα

διελειν φασὶν ἀποτολμῆσαι το ποίημα τελμιέτρF, τουτάκουσαντα, καὶ ποιῆσαι ἐν τεν Οἰδίποδι Ουτως' ἐγὼ oυτ' ἐμαυτον ουτ σ' ἀλγυνω τι ταυτ'

ἄλλως ἐλέγχεις

διοπερ οἱ λοιποὶ τάς ἀντιστροφους ἀπο τουτου παρεδέχοντο πάντες, ιύς εοικεν, εἰς τὰς τραγαδίας. καὶ μετάτον χορον εράγει πάλιν ἐκ των φωνηέντων ρῆσιν, Ου- τως, i δει κατὰ τὰς παραrραφὰς μοίως τοι προθεν λέγοντα διαιρειν, να et του ποιήσαντος υποκρισις σώονται κατὰ τὴν δυναιμιν A. ἄλφα μονον, ὁ γυναικες, ει τε δευτερον μονον λέγειν χρή, καὶ τρίτον μονον γ' ἐοεις. H. Iτ αρα φήσω A. το τε τέταρτον γ' αυ μονον

καὶ τουτο λέξασὼ ειτα δὴ σαυτῆ λάλει.

Μvitos hic Iocus interpretes frustra exercuit, in iisque eum quoque, qui novissime de fragmentis poetarum ab Athenaeo servatis mereri studuit in Ephemer Ienens. a. 12 cIolaccovi mense Octobri, sol. 2 7 - 25I., quae ce sura, si recte coniicio, a Viro iuvene scripta est, qui impenso metrorum studio captus, nihil prius habuit, quam ubique metra restituere. At in hoc genere nemo recte versabitur, antequam tragicos et comicos cognoverit. Et quid metra prosunt, si sensum, si dialectos, si grammaticam, si prosodiam, si metra denique ipsa leviter cures p

148쪽

DE GRAECAE LINGUAE DIALECTIS. Ias

omnino qui sat multi nuper eo consilio ad Athenaeum volarunt, ut Poetarum testimonia, quibus is utitur, metris suis restituerent, quae res ut in Athenaei libro non est ultima, ita ne prima quidem est vellem reputasseut esse in hoc genere multa, quae emendare non osse magis dedecori, quam emendasseclaudi esset Callias iste, non diversus fortasse a comico eius nominis, in fabula illa, quam, ut alibi refert Athenaeus, grammaticam trago diam nominaverat, quum universe τραγικον iiDον, ut Aristophanis verbis utar, tum nimium in versibus exaequandis artificium videtur perstringere voluisse Eam remita insiliuit, ut mulieres, quibusciitterarum nomina impo-Suerat, elementa discere saceret. Quam his mulieribus additam fuisse magistram putant interpretes ea, quantum codigere licet, harum sui ipsarum mulierum vel ordine Prima, vel natu maxima, quae Alpha nominabatur. In Prologo singulae mulieres litteras omnes eodem modo recitabant, ita ut, quum mpha, cuius verba adscripsit Athenaeus, finem fecisset, subiiceret Beta, ἔστ' ἄλφα, βῆ -

τα, γάμμα, δέλτα , θεου πάo ει, ἐνα,

et quae sequuntur. Ternae horum Verborum repetitiones undecim plenos versus emciunt quo numero octies repetito prolagus habebat octoginta et ocis trimetros. 1llud, ordine haec ab singulis XXIV. mulieribus pronunciari, ii dicare videtur Athenaeus verbo καταστροφικως, quod est mitinatim perveniendo ad exitum. He hoc vocabulum, quod vix alibi reperietur, II. Stephanus et qui dei de Ierica scripsere, explicuerunt. Similis Iusus, ut in prologo, etiam in colloquio Vocalium est. Ibi unaquaeque Vocalis iubetur eam litteram sesam, a qua nomen habeat, pronunciare, ita ut haec recitatio septem versibus Iaabsolvatur. Huius caminis primus versus talis erat, , ε, η v, υ, ω, α, ε, η' ι, v.

Et griphus nam de griphis disserens haec scribit Auie-

149쪽

ID OBSTRVATIONES

naeuo i, eo ostius est, quod, si singulae vocales ordine Pronuneiantur, non ante vocalis quae ultima est, in finem versus incidit, quam in versu septimo, i. e. omnibus vocalibis duodecies repetitis. In his septem versibus hoc quoque notabile est, quod nullus es eidem pedi in relia quis versibus similis est, et quorumcumque edemiser

Omnes septem Versus consideres, in eo omnes seΡtem vocales bis scriptae reperiuntur. In ista recitatione cur dicat Athenaeu distinguendas esse ersonas, ἐν η του ποι - σαντος ποκDισις σώζηται κατά τὴν δυναμιν, nunc clarum est. Nam etsi plerumque facile est, in recitandis colloquiis, si παoαγοαταί, i. e. notae Personarum, adscriptae sunt, distingueret ii est tamen hoc inicilli mum, ubi singulae Persol. vrgulas sullati , pronunciant.

Quare quod dicit Athenaeus κατὰ τὴν δυναμιν, quod alite inepte addidisset, necessario adiiciendum erat. Obiter observamus, quae Alpha, magistra, apud Cal- Iiam de ista recitatione praecipiens dicit, καὶ τουτο λέξαο ειτα δὴ σαυτῆ λαλει, his verbis moneri mulieres, ut peracta recitatione secum recordentur, quae didicerint. Nam ἔαυτω λαλειν de iis dicitur, qui secum aliquid reputanti ut apud Lucianum in Sotha. o. T. I. p. 866. Progredior nunc ad chorum, qui erat in Calliae fabula. Qui chorus non notuit, ut quibusdam visum est, βῆτ' ἄλφα βα, βῆ τ . βε, et sic reliqua, canere. Nam ne quid dicam de turpississimis versibus, qui ex his vocibus prodeunt, quomodo tandem, quod factum testatur Athenaeus, Omnes strophae eodem metro suissent, quum litterae , v produci postulent sullabas, quas reliquae corripi iubent Una tantum ratio erat, qua metra ubique exaequari Poterant, si vocales sono, non nominibus, indicarentur, veluti βῆτ α βα, βῆτ' εὐδει. Sed sic quoque versus exstitissent turpissimi, neque Athenaeus his dixisset, idem esse metrum in strophis omnibus, si id sponte patuisset. Accedit quod syllabae βα, ε, et relii quae in primae tantum strophae expositione adiectae sunt, non etiam in secundae. Quare has Ullabas ab librario

150쪽

DE GRAECAE LINGUA DIALEC, S. I Ialiquo in margine adscriptas puto, quo is rationem, qua

Personae consociatae erant, quam brevissime indicaret.

Quod satis erat in prima stropha fecisse. Ab operitis deinde hae Ullabae insertae sunt verbis Athenaei. Callias ita Personas coniunxerat, ut singulas strophas ingulae Consonantes totas canerent, accinentibus ordine singulis Vocalibus. Veluti si strophae e septem Versibus constabant, Primam stropham totam canebat Bela, in .primo autem versu accinebat Alpha in secundo E, et si is singulis versibus reliquae Vocales. Hanc rationem imitatus erat in edea Euripides de quo quae hic scribit Athenaeus, alio eiusdem scriptoris Ioco illustrantur, qui est in princ

pio libri septimi, ubi ha iri de Clearcho καὶ γὰρ

Vtrumque Athenaei locum consideranti non potest dubium

esse, de solis choris agi, qui quod primaria tragoediae Pars habebantnr, τήν Μήδειαν πάσαν dicere potuit Athenaeus. In his choris μελ', de quibus iudicari nunc non Potest, et διάθεσιν, quae est personarum descriptio, a Callia Euripides sumserat. Ea personarum descriptio si fides est Athenaeo, in omnibus chori carminibus, quae inti Medea, ad Calliae exemplum facta esse debuit. Q dquidem fieri potuisse non negabi qui Euripidem choros in universum quidem ad Calliae risi, lem, sed, uti dec hat, aliis in locis aliter consormasse sibi Persuaserit. Quamquam in singulis locis hanc imitationem aperire dim-cile est. Vnum tamen inmedea carmen est chori, quod non solum percommode ad Calliae exemplum constitui Potest, sed etiam ista personarum descriptione multo si Praestabilius, quum Personis ita per vices ista dicentibus maius chori studium, maiorque motus declaretur. Stro- Pham, quae est a V. 149. adscribam.

BA. λιες, ὁ Ζευ καὶ νῶ καὶ φως, ἰαχάν, οιαν ἀ δυστανος μέλπει νυμφα 3BE. τίς σοί ποτε τας ἀπλάστου