Opuscula

171쪽

I62 DE ELLIPSI ET LEONAS MOetiam per adverbium talia Proserri possunt, quemadmodum

Homerus utrumque iunxit:

παυρα ιιεν, ἀλλἀ μάλα λιγέως.

Sed quum certum quid designari res ipsa postulat, neri gienda quidem ellipsis est. Exemplo utar valde Perspicuo. ἁ δεξιά, ἀώριστερα saepe sine ellipsi dicuntur, quum significatur, quidquid dextrum aut sinistrum est sed in re militari το δεξιὼν et, αριστερον cum ellipsi dicitur, quod hac in re nihil aliud quam κερας significari Potest.

Eodem modo masculini, et maxime seminini generis adiectiva ellipsin plerumque magitant. Nam ubicumque per hanc circumscriptionem, στις τοιουτος ἐστιν, ἡνις τοιαυτη ἐστιν, explicari nequeunt, ibi ipso genere nominis indicante, certum vocabulum intelligi necesse est Quare satis mirari nequeo, quod Schaeserus, gravit

miram opinionem, quam P. 43 assert, talia, ut o Ἀρθῆς, ἐξ ἰθείας, sine ellipsi per enallagen generis dici existi mantis, Probare non dubitaverit, quod isse facit saepius, uti. 6T. 216 392.430 500 5II 534. 5 I.

Denique nescio an nullam ob caussam plures excogitatae ellipses fuerint, quam quod loquendi rationes quaedam, quae propriae sunt Graecae linguae, a multis non fuerunt intellectae.119 In his primam posuerim eam, quae attractio a quibusdam vocatur. Νam quis exempli caussa Ουτος anie taτοιο ante Oιος, τοσουτον ante σον, et quae sunt similia, omissa censebit, qui reputaverit, etiam sic loqui

Graecos s

osti γὰρ ἄν ποάξαιμ' ἄν ἄν ου σοι φίλον. Neque ut Iaironominis ellipsis est in talibus locis, τῆς δ' ε αυχέν εαξε λαβων κρατεροισιν λυσιν, ubi qui αυτῆν omissumiuiaret, non rectius saceret, quam si quis in his versibus, αυτα ἐπεί ρ βης ἐρικυδεος ικετο μέτρον,αυτου μιν κατερυκε, δίδου δ' ora θυγατερα liri

172쪽

IN GRAECA LINGUA. Imellipsin fingeret pronominum ἐκεινος et ουτος et o Eodem modo Praepositiones omnes ubi abverbiorum loco sunt, aperte repudiant ellipsin. Diversus ab hoc genere alius est susarum ellipsium lans, quamquam ille valde speciosus hunc dico, qui est in articuli usu nunc cum genitivo intellectis, ut utatur,

nominibus ἀδελφος, ἀνηρ, γυνή, διδάσκαλος, δουλος,

θυγατηρ, μαθητης, μητζρ, οικειος, Πατηρ, τρατ' orioioς, tum verbo ἀνάκειμαι nunc cum Praepositione, qualia sunt τα προς πολεμον, το εις ἐμε το κατά τινα, ὀ παρα τινος λεπί τινος, λυπο τινα, οἱ εκ τινος V. p. 32. 2IT 3 9 46T. Is nunc cum adverbio, ut ὀπάνυ , o ενδον, οἱ ἄνω in quibus exemplis omnibus Vereor, ne, quae existimatur ellipsis esse, nulla sit. Et Imenim quod ad genitivum attinet, is casus quum etiam solus per se rem significet, cuius aliud quid accessorium est, quid impedit, quominus omnia ista exemΡla sic interΡr temur, ut Ilipsi carere possimus Ac ne id meo magis arbitrio, quam idoneis argumentis Deius dicere videar, locupletissimo utar et antiquissim auctore Homero a cuius sermone quum istiusmodi nominum ellipsis prorsus

aliena sit, non ille tamen dubitavit dicere Oiλῆος ταχυρμας, quod non magis elliptice dictum est, quam. illud Virgilii,

Hectoris Andromache 'rrhM connubia servas 'aut haec Sophoclis in Aiace v I 2.1 ρα σε ταυροπυλα ιo 'ADτεμις, et v. 40I.

ἀλκίμα θεος. in his enim locis Aiax et Andromacha et Diana et inerva non secus Oilei et Hectoris et Iovis esse dicuntur, quam quaecumque alia res dici potuit, quae horum propria esset. Νec puto lare, qui aliam contendant illorum esse locorum rationem, in quibus additur articulus. Nihil enim mutat articulus, qui cum initio his quoque in formulis pronomen

173쪽

esset, Perinde erat, nomen ipsum, an Pronomen Ponere-

2I tur. - ανδρος Φιλίππου est Alexander Philippi, non alius cuiuspiam Ἀλέξανδρος ὀ Φιλίππου quum dicitur, primo simpliciter nominatur Alexander, deinde, ut ab aliis distinguatur, adiicitur, ille Philippi, quod num est aliud, quam si repetito nomine dicatur, ' Ἀλέξανδρος, Ἀλεξανδρος Φιλίππου ΘEiusdem generis esse etiam reliqua Puto, quae supra commemoravi, sive articulus cum praepositione iungatur, ut τὰ προς πολευον, οἱ tiφὶ Πλάτωνα , sive cum ais verbio, ut o ενδο , πάνυ. Nam in his quoque locutionibus articulus initio pronomen fuit, quo quum aliqui ldemonstraretur, explicati addi coepta est quam fieri posset brevissime, v. c. or, tivi Πλάτωνα or, νειν isti, nempe circa Platonem hi, nempe intus. Et confirmat hanc explicationem inguaserinanica, cuius tanta est cum Graeco sermone et cognatio et similitudo, ut par utilitas ex earum comparatione ad utriusque explanationem redu

det. Nos igitur nulla prorsus cum ellipsi dicimus, die mitiae miliato die Don ure biimerschest, ille im hause, derim himmel die iam meere, die hinter dem berge, die innen, die ben quin etiam, quod pariter faciunt Graeci, cum substantivo de hera cim hause, das Dolain de stadi, de mann mi de lanae, die sonne amhinimes, die cheim Dasser, die saataus dem fetae. 322Obiter hic illorum notabimus errorem, qui in hoc, -

νυ ellipsin comminiscuntur. Acmosius quum περιβοη- τος intelligendum putaret, Schaeserus rectius a Zeunio περίβλεπτος vel ενδοξος substitui dicens, non tamen, pugnaturum se indicat, si quis nihil prorsus subaudie dum existimet. Id vellem considentius dixisset, quandoquidem locutio ista non aliter usurpatur, quam ut πάνυ ad ipsum illud nomen, cui additum est, spectet. Etenim ὀ πάνυ Περικλῆς est is, qui re vera ac plane Pericles est, id est, genuinus Pericles, non spurius quispiam, eoque nomine indignus. Ex quo apertum est, ne osse quidem hic adiectivum intelligi. Attingamus nunc alium, eumque uberrimum lantem

174쪽

I GRAECA LINGUA.

temere fictarum ellipsium, ad quem etiam infra non semel redeundum nobis erit, confusionem dico duarum locutionum. Cuius quum in omnibus linguis non pauca exempla inveniuntur, tum in Graeca lingua haec ratio iam late dis- fusa est, ut magis ubi non appareat, quam ubi appareat, quaerendum rideatur. Nec mirum, Graecos in tanta ingenii mobilitate ac celeritate ab una notione ad aliam transsilire, et sic diversissima in brevius cogere solitos fuisse. Quo magis, antequam ad ellipsin aliquis consu-giat, videndum est, ne duarum Iocutionum confusione, quae iusto brevius dicta videantur, commode explicari

Possint. Sic ῆδεσθαί τι ἀλγειν τι, et quae sunt similia, 123 de quibus apud Bosium est . 25. et Iss. recte quidem

Schaeserus ellipsi carere dicit, sed obscurum tamen maneat necesse est, quomodo accusativus cum his verbis construi possit, nisi memineris, eum e talibus verbis, ut

στεργειν et ἀποστεργειν pendere, pro quibus illa, iδε-

σθαι et ἀλγειν, ut re ipsa eodem redeuntia, sed significatu fortiora, substituantur. Simillima ratio est huius, κατέχειν τινος, quod pariter Schaeserus p. 44 e numero Ellipsium recte eximit, sed non explicuit tamen. Non rectius hoc, si propriam verbi constructionem spectes, di citur, quam κρατειν τινος sed et illud est oατος τινος εχειν, et hoc κάτοχον τινος ιναι Vellem Schaeserus etiam p. 392 et 4 3. non satis habuisset, τρυχεσθαι τιν - στεφανουν πιτυος, Vel quae similia sunt, Graecae linguae roΡrias constructiones appellare. Nam quid aliud etiam ellipses sunt Immo id requirebatur, ut declararetur, quam rationem hae constructiones haberent, quo tirones non tam eas discerent, quam intelligerent. Est ver hic quoque illa duarum I utionum commutatio adhibenda, quum quχεσθαι, καιεσθαι, ειωναί τινος, στεα ανου πλυος, inde dicantur, quod mo hisce verbis mens substituit alia verba, veluti ποθον ερωτα εχειν τινος, στέφανον ἐπιτιθεναι πίτυος Minus etiam sati facit Schaeserusi. I22. ubi verba γῆ ποδων εχει, de quia IN hus miras alii coniecturas protulerant, sic explicat, ut nondum tamen, unde genitivus venerit, clarum esse vi-

175쪽

166 DE ELLIPSI ET LEONAS MOdeatur. Atqui re vera res ita Cogitatur: οιαν ποιοτητα

ποδων χει ut quum Latini dicunt, ubi gentium, e t merita tis quod quid est aliud quam quo in Ioc gentium, ad quem gradum temeritatis Sic nos quoque: his de Iandes Νο est tamen sic intelligendus Euripides in Electra v. 1294.

Ἀχαῖδος γῆς λαδ' εἰς πορευέτω. sed ibi Ἀχαῖδος γῆς pertinet ad εἰςπορευέτω, quod est

πορευετω εισω Ἀχαῖδος γῆς, Aαδε. Vide quae Schwe-belius attulit p. 60. Illud vero maxime omnium miror, quod quum tot salsas ellipses expulerit chaeserus, ipse tamen participium λέγων . 246. intelligendum censuerit, ubi nulla prorsus ellipsi opus est, si usitatissimam illam

constructionis mutationem adhibeas. Sed nimirum Brunckii eum atque alioruin movit auctoritas, cui vereor ne vir modestissimus saepe nimium tribuat. Videamus locos, quos assert Sophocles in Aiace, 26. ειτ ονείδεσιν ηρασσον ἔνθεν κανθεν, υτις ἔσθ' ὁ ου, τον του μανεντος κἀπιβουλευτου στρατου ξυναιυον ἀποκαλουντες, ουκ αρκέσοιτο μῆ ου πετροισι πας καταξανθεις θανειν. Ira Hic vero verba ώς ουκάρκέσοι non cum Praecedenteia ticipi ἀποκαλουντες , ut Schaeserus putasse videtur, sed cum verbis νείδεσιν ἐρασσον iungenda sunt quorum quum non alius sit sensus, quam ὀνειδίζοντες ἔλεγον, quid Opus est ad ellipsin confugere Θ Non alia est Euripi dei loci constructio:

Nam quid aliud priore versu continetur, quam Οἱζοντες ἔλεγον Θ quibus verbis cogitatione substitutis omnia integra sunt. Eicioco geminus est alius in eadem fabula, in quo ellipsin male adhibuerunti. 633.

176쪽

IN GRAECA LINGUA. Is , ν δ ερις στρατηλάταις,οι μέν, πατάξαι προσθε Πολυνείκην λοί, ο δ ώς θανόντων υδαμου νίκη πέλοι. Denique Diodori verba, πεφιφεν ἀγγελιαφορον μῆχο- ρυβεισθαι αυτον, nihil aliud significani, quam δι ἀπε-

ιιαφορου ἐκέλευσε, quemadmodum saepissime πέμπειν et quae similia sunt, pro his dici solent, quae istiusmodi verbis comprehensa cogitantur. Rectius attulisse Schae serus hunc Sophoclis locum, in ed. R. 536. φεο εἰπὸ προς θεων, δειλἱαν et μωριανίδιόν τιν' ἐν ἐμοί, ταυτ εβουλευσο ποιειν ἰῆ τουργον eo ου γνωρίσοιιι σου oti δολι προςέρπον, κου ἀλεξοίμην μαθων Quamquam hic quoque verius πολαβων vel ἐλπιζων,326 quod Brunctius intelligendum dicit, in praegresso δων

Iatere iudicabis quo non praegresso non Poterat eo ου γνωρισοιμι subiici Uinem non invenirem, si istam Graecorum consuetudinem, verba ad id magis, quod cogit tum, quam quod dictum erat, accommodandi, enumer sone formarum, in quibus hic usus invenitur, illustrare vellem Salis nunc sit, duo diversi generis exempla attulisse. Sophocles in Trach. 259. ερχεται πολιντην Ευρυτείαν τονδε γαρ μεταλιον μονον βροτων φασκε τουδ' Iναι παθους.

Idem in Oedipo Rege v. 236. τον ἄνδρ' ἀπαυδω τουτον, στις εστί, γῆς τῆςδ' ης θω κοατος τε καὶ θρονους νέμω, μη εἰςδέχεσθαι, μητε προςφωνειν τινά,

μη ἐν θεω ευχαῖσι, ιητε θυμασιν κοινον ποιεῖσθαι, μητε χερνιβας νέμειν' ωθειν δ' ἀπ' οἰκων παντας. Asa infra plurima se offerent. Invenitur denique etiam aliud genus locutionum,

quod eodem iure et ellipticum et non ellipticum dicore

177쪽

DE ELLIPSI ET LEONAS MOPossis, Veluti νυκτος, χειμωνος, νηνεμίης atque omnino ubi genitivi, quos absolutos vocant, reperiuntur. In quo genere qui ellipsin repudiant, quod Schaeserus facit p. a 4 574. non habent, quo genitivi usum, qui satis mirus In est, explicenti quidem existimo has Iocutiones Omnes

ex quadam constructionis mutatione ortas esse, quum

abrupta prorsus priore constructione, reliqua per se sine nexu cum praecedentibus Proserrentur. Sic, quod dice dum erat θεου θελοντος εστιν, ουδεν χυειν φθονον, abrupta oratione, quae inchoata fuerat, brevius dicebatur, θεου θελοντος ουδεν χυε φθόνος. Qui modus Io- quendi sic deinde in usum venit, ut legitimus haberetur, neque quisquam, qui eo uteretur, se orationem abrupisse sentiret. Accedit, quod eadem plane caeterorum est a solutorum casuum ratio. Ex hoc igitur genere quaedam multo usu pene in adverbiuin mutata sunt, ut ista ἐμερας, νυκτος Quod in Germanica quoque ingua lacium est, atque adeo contra leges grammaticas, ut in hoc, desnachis, quod quum semitianum esse deberet, masculinum est, quoniam caetera huiusmodi adverbia e masculinis,

minibus orta sunt.

Sed salis iam videtur dictum esse de sontibus, ex quibus falsae nominum ellipses promanarunt. Illud unum adiiciendum duxi, quod vix est credibile, interdum etiam huiusmodi ellipses, quae sano homini in mentem venire nequeant, a doctissimis viris excogitatas esse. Exemplo sit Bruncia adnotatio ad Euripidis Phoeniss. v. 333. quam Schaeserus p. 23. attulit. Verba poetae haec sunt: οθεν μάν τε λευκοχροα κείρομαι δακουοεσσαν ἱεῖσα I2Sπενθηρη κομαν. Vbi Brunckius, pronior ille alias ad emendandum, inauditam neque ullo pacto serendam comminiscitur Ilipsin nominis τι,νή. Qui rectissime vidit, locum eorruptum esse, orionus, reperisset etiam, quod sponte se offert, lenissimum remedium, nisi, quod toties accidisse dolemus, antistrophae eum latuissent Scripserat Euripides: οθεν μάν τε λευκοχροα κείDομαι, θακρουοεσσ' ἀνἱεῖσα πενθηρφ κομαν.

178쪽

IN GRAECA LINGUA

V. De ellipsi verborum. Ab nominum ellipsi ad ellipsin verborum accedimus, in quo genere, ut supra significavimus, multo rarius peccatum est. Sed quum hic quoque non unus errorum laus reperiatur, videamus quae in hoc genere potissima sunt.

Ac primo saepe viri docii non, uti decebat, illius verbi ellipsi adhibuerunt, quod ante alia simplex esset, sed remotius quiddam et exquisitius commenti sunt, quod ob id ipsum, quia nimis singulare est, ab ellipseos natura abhorret. Eiusmodi errorem notavit Schaeserus P. 599. in verbis, ἐμοὶ τουτο intelligendum esse ἐστὶ monens. Aliud exemplium est p. 585. ubi cur ad haec, ρευτυχων οτι υκ ἐλήφθην, aliquis ἀπηλλάχθην, quam ἐγενετο intelligi malit, nihil caussae est. Nam quod Sohaeserus ad eum Iocum iudicat, in huiusmodi excla-12smationibus nihil subaudiendum esse, id vereor ut cuiquam Probaturus sit, quandoquidem nullum adverbium, nisi Verbum accedat, Per se aliquem sensum Praebet. Immo vix ulla mihi videtur manifestior esse ellipsis. Aliae verborum Ilipses excogitatae suerunt, ubi duae locutiones confusae sunt, Vel quod propemodum idem est, ubi aliquid ad id, quod mente cogitatur, non ad id, quod verba per se significant, resertur. Cuiusmodi est, quod . 12 commemoratum est: ἐγώ suis ου ες ο βαλανειον βουλομου, quod nos prorsus eodem modo dicimus, nihil supprimentes. Commutatio enim verborum est, quum velle dicimus Pro tendere. Neque enim quidquam omissum est in

hoc, μενοι πολεμονδε. Sic euam in hoc Homeri: νιοχος δ' ιμασεν καλλιτριχας ιππους νῆας επὶ γλαφυράς. Nihil diversa est ratio Sophoclei loci in Antigona v. 857. ἔψαυσας ἀλγεινοτάτας ἐμοὶ εοίμνας,

πατρος τριπολιστον ικτον του τε προπαντος μετερου ποτμου κλεινοις αβδακίδαισιν.

179쪽

Ieto D ELLIPSI ET LEONAS MOIn quo loco non satis perite runctius λέγω intelligit.

Quod si cum chaesero, recte quidem iaτον Praeserente, IasPost πατρος interpungas, ut Verba τριπολιστον οἶκτον accusativi absoluti sint, non modo multum de oetica vi tui huius loci peribit, sed illud etiam quaerendum relinquetur, quid sint accusativi absoluti. Quae appellatio vereor ne nihil sit, nisi erfugium, quod consectentur, qui quomodo rem expediant non inveniunt. Accedit in Sophoclis loco iactatum amrnuckio schema Colophonium non dissimile inventum ut casus isti absoluit, quod schema

hic quidem perineptum est. Nihil in toto loco dissicultatis est. Ἀφαυσας ἀλγεινοτάτας ἐμοὶ ερωνας poeta dicit

genitivo casu, in mente habens ἔλεξας r inde statim accusativum, qui ab hoc verbo regatur, infert. Reliqua sic iungenda sunt: πατρος του τε προπαντος ἀμετέρου γένους Οικτον, τριπολιστον κλεινοῖς αβδακιδαισιν patris et universi generis nostri complorinionem, multum

iterandam claris Labdacidis Nec magis quidquam supprimitur in illis exemplis, quae . 652. allata sunt, ut, καί οἱάποσχέσθαι δυοκαίδεκα βους ἐνὶ νηφ,ῆνις, κέστας, ερευσέ/ιεν, αι ἐλεησn ἄστυ τε καὶ ρώων λυχους καὶ νήπια τέκνα. Nam si nihil omissum est, ubi πειρασθαι isti αικεν iungitur, qui magis aliquid omissum censeatur, ubi pro verbo isto πειρῶσθαι id ipsum ponitur, per quod quis aliquidemcere experitur Μulto minus probari poterit Brunc- 131kius, qui, ut . 6 5. observatum est, in hoc Euripidis dictos

Ουδένα καιρον δυναται νnτοις, παρέχειν subaudiendum Putat. Immo δυναται, ut aepissime, idem significat, quod δυνατά ἐστιν. Et quoniam recte dicitur ουειν δυνασθαι, oetaim oves καίριον δυναται dixi ουδένα καιρον δυναται. Vellem sane, Schaeserus huiusmodi observationes doctorum virorum non sic nudas attulisset, quo ne tirones et quicumque non

180쪽

IN GRAECA LINGUA. possunt ipsi iudicare, tacentem assentire rati, falsa roveris probarent.

Sed antequam verborum ellipsin mittamus, de in Ntivo iubentis vel orantis exponendum est, de quo est P. 600. 620 636. Quem infinitivum quum alii, tum Sina ferus p. 620. ab antiquissimis sine ulla ellipsi nunc pro imperativo, nunc pro optativo usurpatuin, eumque usum deinde mansisse putat. Quae res mihi quidem parum veri similis videtur. Nam eisi eamdem simplicitatem quotidie in Puerorum sermone animadvertimus, nihil est ea tamen nisi insantia, neque illa loquentium, sed albutientium uerorum. Quam cur in Graeco sermone, aliis in rebus omnibus cultissimo, servatam existimabimus et repugnante quiadem ipsa infinitivi natura, qui modus non Per se conStaniis, sed aliunde pendentis est orationis. Quin etiam con-Istructionis varietas, quae est in isto infinitivi usu, salis arguit, aliam eius originem esse. Nam ubi nomen infinitivo iunctum Personae est, quam alioquimur, nominativus inhibetur:

si autem alius personae est, accusatios:

νυμφα πετραιαι, πολλάκις με βουθυτειν. Infinitivus igitur in istis locutionibus quid caussae est cur non e ellipsin aliquam explicetur, quum nulla nequo frequentior sit ellipsis, nec faciliorem veniam habeat, quam quae in verbo est, aliquod studium, aliquam Voluntatem aut animi assectionem indicante Θ Cuiusmodi verba hoc facilius omittuntur, quod ipsa loquentis vox in huiuscemodi formulis ita conformatur, ut, quid aliquis diacere velit, minime possit obscurum esse. Sed ab illa in finitivi constructione, quam modo tetigimus, nimium recedunt duo Homericorum carminum loci, quam ut eos praetermittere hic debeamus. Vnus Iliad. XVI. s. in νδ' ἐκδυμεν λεθρον, ubi, quamvis deterioribus numeris, optativus infinitivo praeserendus videtur, in or ἐκμιμεν

' Graviter reprehendit hanc optativi scripturam ut annus