Opuscula

81쪽

2 COMMENTATIO

debeat monstraturus, tolutim incipiendum dicit ab sinistra, et mndem equo sinistra decussatim incedente, quia sinsevirum edem anteriorem ad cursum inlutilem Proiecturus equus ab laevo flexu initium faciat esse autem inlatim sic incipiendum, ut non modo sinistra incedens equus, sed in

ipso ad laevam flexu ad gradum tolutilem incitetur Quod

4 Reeepit scripturae mutationem, quam inclinc dissertatione Proposui, r. Iacobsius, riderici L, in editione libri Xenophontei, sed ut eoniungeret verba noxa αναβαίνοι τι αριστεDos, Verteretque sobald es denuinhen fusca hebι. At id per signis cationen verbi ἀναβαίνειν fieri non potest neque ego ita volueram, sed οποτ αναβαίνοι de equite intelligebam, qui equum conscendisset. Verum enimvero ne hoc quidem probari potest. Nam et αναβαίη potius dicendum fuisset et tamen ne id quidem acria Ptum fuisso a Xenophonta credibile est, quia prorsus inutile est hoc additamentum. Accedunt autem tria alia, quae coniecturam meam Iabefaciant, unum quod audacior est et violentior illa verborum τι δεξι si in τα, αριστερ commutatio alterum quod διατροχαγιν τω ἀριστερῶ non 'idetur significare posse, sini- atra manu, quod nos dicimus, incedere, i. e. sic ut ad flexum in laevam compositus ait equus tertium, quod mox Xenophon non στρέφοι sed ἀναστρέφοι dicit, quod non est convertere equum, sed rursum convertere ideoque redire in gyrum aliquantisper relictum. Ex eo autem, quod secundo loco posui, consequitur, etiam τῶ δεξια oιαυοχαζειν perperam dici, coniuriagique debere verba sic, ut iacit Iacobsius, modo vel explicenturaliter, vel emendentur. Atqui explicari quomodo possint, lateor me non intelligere emendari vero posse existimo, et quidem ita, ut neque in verbis ulli sit reprehensioni locus, neque artis equestris periti inventuri sint, quod verius aptiusque dictum esse Velint. Etenim sic est, nisi egregio allor, scribendum ἐπειπερ δὲ καὶ ἀπντων αριστερων ρχεσθαι ευδοκιμωτερον, ad αν μα- λιστα πο τουτων ποιτο, εἰ durτροχάζοντος μέν, inoτε αποβαίνοι του δεξιιμ τοτε σημxίνοι τῶ ιππι το ἐπιραβδowoρεῖν. . . quandoquidem autem ab sinistra incipere convenientius habetur, sic ab ea manu aptissime incipiat, si equo decussatim currente, quum a dextro gyro abit, tum equo tolutim significet. Namque abire ab dextro gyro nihil est aliud, quam commutare manum quod vocant, et ad laevum orbem transire. Iam in his, quae sequuntur, nulIa est parenthesis, sed duo illa, quae dici opo

tebat, ordino memorata sunt: τὸ γὰρ δραστερον ἁλλων αἴρειν, ἐκ τουτουίν αρχοιτο, καὶ μὴ ἐπὶ τα ευωνυμα ἀναστρέφοι, τοτε

82쪽

qua caussa fieri debeat, deinde explicat, atque rectissime. Nam ad laevam nexus equus natura duce non nisi sinistra, ad dextram autem non nisi dextra tolutim ire solet u que is flectendo maximo equi rudes ad tolutilem cursum instigari solent, quia sic non est metuendum, quod recta currentibus accidere solet, ut pedibus perverse alternatis aut dextra, quum sinistra debent, sinistra, quum debent dextra, aut denique anterioribus pedibus dextra, Posterioribus sinistra, vel contrario modo incedant. Sed di-eendum nunc est de ἐπισκελέσει, quod Verbum Iunge mannus ad Pollucem I 2I . rectissime Xenophonti restitui Nam quod legebatur ἐπικλίσεως. ineptissimum est: quod verbum quum non possit aliud quiddam nisi flexum significare, quid attinebat dicere, nectendum esse equum, quum necteretur Sed de ἐπισκελέσει obscurius loquitur Pollux. τηρικτεον δε αυτον, inquit, ταν λειπος αρτηται τῆς ἐπισκελίσεως ἐπισκέλισιν ἡ πενοφων καλεῖ τὴν ἄρχῆ της τῶν ποδων κινησεως. Patet ero eum rei ignarum fuisse. Non enim ἐπισκέλισις in Xenophontis Ioco significare potest initium Pedum romovendorum, quippe quod etiam in passum et quemvis alium incessum quadraret, sed illius pedum motus initium indicat, qui est in gradu tolusili. Id nos in qu amprimen, et equum ad id incitare a prove appellamus. Sequuntur haec apud Xenophoniem ἱππασίαν δ' ἐπαινουμεν την πεδην καλουμενην ἐπ' ἀμφοτέoας rao

καὶ τῆς ἐπισκελίσεως ρχouo. PostuIalum est tolutim sinistra. Itaque equus ab dextro gyro ad laevum transgrediens, quum sinistra tolutim iturus sinistrum pedem anteriorem tollere debeat, hoc pede incipiet, non altero simulque eo ipso momento, quo sinistrorsum sectitur, motu pedum mutato tolutim prosilieti 'Aναστρέφοι autem dicit, quod quum initium curriculi ab laeva factum esset primum passu, deinde celeriore cursu, in quo transitum erat ad dextrum orbem, quum ex eo orbe rursum ad laevum gyrum reditur, tolutim imperat. Diyitia ' Cooste

83쪽

COMMENTATIO τἀ γνάθους στρεφεσθαι ἐθίζει καὶ το ιεταβάλλεσθαι δἐ τῆνἹππασίαν ἀναθον Ἀναάuφοτεραι αἱ γνάθοι καθ' ἐκάτερον εἰς ἱππασίας ἰσάζωνται. ἐπαινουριεν δὲ καὶ τῆν ἐτερομηκη πεδην μαλλον τῆς κυκλοτερους. ηιον μιννα ουτως ἀναστρεφοιτο Ἀππος, ἐδη πληρχὶς ων του ευθεος, καὶ το τε ορθοδρομεῖν καὶ το ἀποκάμπτειν ἄμαμελετφ' ἄν. ultum dubitarunt interpretes, quid vel πεδ' esset, Vel μεταβαλλεσθαι την ἱππασίαν. Atque Heubelius, qui Havnischium sequutus, πεδην Putat esse

eam equitationem, quae chlange chula Germanice, catur, non video quomodo hanc interpretationem cum verbis enophontis aut cum iis quae Pollux habet concialiare possit. Idem quum verba et μεταβάλλεσθαι ἐν

ἱππασίαν vertit de rit ver dem, et insolenter est et obscurissime loquvius. Vtrumque genus equitationis quale fuerit, e duobus Xenophontis et uno Pollucis loco erui

debebit. Ac Pollux I 2I . ita scribit: πεδη δἐ ἱππασία, ἡ κικλοτερῆς ἐπιμήκης πεδ' et μιῆκος τευ κυκλω προς-

τιθεῖσα Facile vel ex his potest intelligi, πέδην non esse eam, quae chlangenschul dicitur, sed gyrum, quem nunc volt vocanti Eaque est πεδε κυκλοτερης. Sed hic rarus si est oblongus, ut in summa tantum a que ima parte gyri speciem habeat, in uiroque autem Iatere Iinea recta procedatur, πεδ' ἐπιμήκης dicitur. Cum hac explicatione bene congruunt quae de hoc genere

equitationis praedicat Xenophon ἐπ uφοτερας γαρ τλγνάθοος τρεφεσθαι ἐθοι Nam Perpetuo flexu inci

culum agitur equus, nunc dextra, nune laeva Asseram

nunc alterum Xenophontis Iocum, qui est III 5. Is ad eamdem explicationem ducit. δευς γε μὴν ἐτερογνάθοος μηνυε sui καὶ ἡ πεδη καλουιενη ππασία, πολυ δε ιι ἄλ- λον καὶ το μεταβάλλεσθαι τὴν ἱππασίαν πολλοὶ γαρ

γνάθος καὶ ἡ προς οικον ἐκφορα Verissimum est enim, equos, qui sunt impari re, optime in gyris cognosci. Nam qua oris parte molliores sunt, facilius in gyrum nectuntur; qua duriores, aegre flecti possunt, atque ii terdum resistunt multi dextrum Drum, quidam sini-

84쪽

DΕ Ε . QVAE GRAECI INCEM EQUOR INDICANT. Tostrum adspernantur. Dissicilior quaestio est, quid si μεταβάλλεσθαι τῆν ἱππασίαν. Id videtur esse variare gyros, id est e dextro ad sinistrum, et ab hoc ad dextrum transire, quod nostri changiren, weclisein ciuis die andere an gehen Upestant. on sum nescius, PosSehoc μεταβάλλεσθαι τὴν ἱππαοίαν etiam sic intelligi, ut significetur id quod nunc renores vel ovo, verses dicitur, et quidem has maxime ob caussas, Primum quod illa, et μεταβαλλεσθαι τὴν ἱππασίαν ἀγαθόν, να ἀμφοτεραι α γναθοι καθ κατεοαν τῆς ἱππασίας ἰσαζωνται, opum in hoc genus equitationis quadrent, ut quum in laevum rarum dextra tolutim itur, ubi dextris frenis, quamquam in laevo flexu maxime opus est; deinde quod, si μεταβάλλεσθαι τὴν ἱππασίαν est simpliciter mutare gyrum, quod e viren vocant, id ipsa illa exercitatione, quae πεδ' dicitur, comprehensum esse videatur, quae, ut ait Xenophon, ἐπ' ἀμφοτερα τἀ γνάθος στρεφεσθαι

ἐθίζει Tamen quo minus inversum rarum, eum dicis quem volt renverse appellant, intelligendum utem, quaedam, eaque non levia obstant. Primum eo in loco,

ubi Xenophon illud ιμεταβάλλεσθαι τὴν ἱππασίαν in primis aptum esse dicit ad equos, qui altera oris parte duri res sint cognoscendos, non satis video, si inversus rarus intelligi debeat, quomodo hic ad eum finem magis sit idoneus quam rectus rarus. Immo Plurimi equi, qui dextro freno se dextrorsum necti recusant, sinistro facilius flectu tur, quippe adempta ad resistendum vi, sinisteriore armo coarctato. Et sic etiam qui ad laevam flecti nolunt. Praeterea quum Xenophon ibi de emptione equorum scribat, vix potuit rarum inversum intelligere, quem equus non potest, nisi arte eruditus, peragere. Deinde si verba illa inversum rarum significarent, mirum foret, si Xenophon in altero loco, ubi illud μεταβάλλεσθαι τήν ἱππασίαν oris erudiendi caussa commendavit, alias utilitates, quas hoc genus habet, easque et multo maiores, et, quo maxime solet respicere, militares, omisisset. Quo magis adducor, ut μεταβαλλεσθαι τὴν ἱππασίαν de mutationerari, quum a dextro ad laevum, ab laevo ad dextrum

85쪽

COMMENTATIO

transitur, id quod ipsa verborum significatio suadet, accipiendum esse putem. Quod si quis, ut supra commemoratum est, mutationem gyri Partem esse πεδ' censeat, in Promptu est ratio, qua contrarium evinci possit. Nam ut apud nos in quibusdam scholis equestribus haec est consuetudo, ut dextro gyro eracis consistatur, quo equus Possit respirare et requiescere, tum autem sinistro gyro Procedatur eodem modo etiam Graeci videntur peracto sinistro cursu constitisse, inde, pausa acta, ad dextrum accessisse. Licet hoc cognoscere e Xenophonte, qui in.

s. ita scribit καὶ αιτε μακραὶ ἐλάσεις μῶλλον 1 α πυκναὶ

ἀποστροφα πραυνουσι του ιππους. - ελασις quae apud nos dicitur repriae, cursum significat continuum et nulla pausa distinctum. Deinde alterius ἐλάσεως initium vocatur ἀποστροφη, ita ut hoc nomen etiam ελασιν signia scare possit, modo ne de prima ἐλάσει dicatur. Heenim hoc vocabulum ab interpretibus, in iisque a iurato, de flexu intellectum esse, patet ex duobus aliis locis III. 5.ω γε φιῆν εἰδέναι καὶ εἰ ἀφεθεὶς εἰς τάχος ἀναλαμβάνεται ἐν βραχει, καὶ εἰ ἀναστρέφεσθαι εθελει. Et VII.

IS. καὶ ἐκ του ἐστάναι δὲ στρέψαντα δε πάλιν οριιῶν. Quod si pausa facta ab laeva ad dextram vel ab dextra ad laevam transiri solebat, mutatio rari in medio cursu non pertinebat ad πε&'. Sed reliquum est ut videamus ea, quae de hac rari mutatione praedicat Xenophon. ους

σθαι την ἱππασίαν. δ' enim qui equi alteraiarte duriores sint eo monstrat, quod nunc ad lamam, nunc, Pausa facta, ad dextram nectuntur. utatio rari eis natura sua nihil est aliud quam flexus qui est in simplici gyro, ut non videatur magis esse idoneus quam πεδη ad os equi cognoscendum, tamen, si est in gradu tolutili, verissima est Xenophonus sententia. Nam equi quoniam, quum tolutim rarus mutatur, edum avernatione facta, rapidius solent atque effusius currere, hoc facilius explorariis eorum

potest, quo magis cohibendi et retinendi sun Atque de gyro toluiis mutando loqui Xenophontem, ex iis quae

86쪽

sequuntur colligi potest: πολλοὶ γαρ ουκ ἐγχειρουσιν ἐκφέ

ρειν, i μῆ ἄμα Wisi i ii τε ἄδικος γνάθος καὶ ri προς

οἶκον ἐκφοoά. eque enim facile mordicus arreptis se nis aufugere solent equi, nisi in gradu tolutili. Caeterum vix credibile est, obscurum suisse quibusdam interpretiabus quid esset συ/ιβαίνειν την τε αδικον γνάθον καὶ τῆν ποος οἶκος ἐκτοραν. Quae Verba sic vertit Hunuchius, ut eam partem oris intelligeret, quae illuc spectaret, quo via domum duceret. Heubelius autem plane alia, quam quae scripsit Xenophon, expressit. Oris partem en Phon intelligit eam, quam ariis perii pro ratione gyrici teriorem vocant, id est in dextro gyro dextram, in sinistro sinistram. Etenim si ad dextram stabulum sit, equus, quamvis duro sit dextro ore, facile dextrorsum sectetur. Sed si sinistrum habeat durum, nolet ad laevam se avertia stabulo. Itaque i ἄδικος γνάθος non est ab ea parte, qua domum via ducit, sed a parte opposita. Accedimus ad Hierum Xenophonus locum καὶ το μεταβάλλεσθαι

καθ' ίκάτερον τῆς ιππασίας ἰσάωνται. Horum verborum non potest alius esse sensus, quam hic mutasionerari essici, ut equus in dextro pariter atque sinistro gyro utraque maxilla facile frenis pareat Primum enim muta d gyro sit, ut equus in medio raro non modo interiori freno, sed, quoties ad Hieram manum flectitur, etiam exteriori Parere discat, eamque ob caussam, praesertim si crebro mutatur rarus, semper ad utrumque frenum debeat attendere. Quod quam sit necessarium, maxime ad usum belli, nemo non intellige Ac qui equos rudes non nisi pausa facta ad alteram manum transire adsuefaciunt, facile sentiunt, si quando in medio cursu gyrum mutant, titubare equum nec firmiter lineam tenere. Deinde vero hoc quoque spectasse Xenophon videtur, quod in crebra gyri mutatione, quod genus mulio rectius quam πέδη schlangensinule dici potest, habenae aequali longitudine teneri debent, quo ne remissio alterius aut adductio moram asserat. Ea vero re non minus quam illa, quae ante commemorata est, os equi Xaequatur.

87쪽

m O M MENTATIO Unum adhuc Pollucis errorem, quem huius auctoritate moti interpretes sequuti sunt, castigabo, partim quia ad eumdem locum Xenophontis, de quo disputatum est pertinet, artim ut hoc quoque exemplo id quod supra dixi imperitum rei equestris fuisse Pollucem appareat. Iia igitur Xenophon scribit δεῖ δε καὶ πολαυβανειν ἐν ταις στροφαις' ὐγἀ ραδιον, ἱππω, υδ' ἀσφαλές, ἐν τω ταχε οντα κάμπτειν ἐν μικρω, ἄλλως τε κῶν ἀπο-

αυτον καὶ τοὐλππον. Tam clare haec atque perspicue scripta sunt, ut dubitari non Ροssit, quin πολαυβάνειν significet equum a celeriore cursu cohibere et lentius magisque consertim, quod ἀθροω τῶ ἐλπω Graece Vocatur, cogere incedere. Idem Verbi usus est etiam α. 5. I Mκαὶ εἰς et θαττονώρυώμενον του καιροφυπολαυβάνειν

βουλn ον υ ειδῆ, ου δεῖ ἐξαπιναίως σπαν, ἀλλ' ηρεμαίως προςαγεσθαι os χαλινῆ, πραυνοντα, Οὐβια- ζουενον ἐρεμεῖν. ostri hoc Erhialten vocant, et res ipsa in scholis equestribus iam parade dicitur, vescemi-arret. At vero Pollux alia huic verbo addit ἐνδε ταῖς στροφαῖς, inquit, οὐδε ἐξελαυνειν τονἈππον, ἀλλὰ ἀναλαυβάνειν, περ και πολαυβάνειν λέγεται, καὶ κατέχειν , καὶ γηρευίζειν, καὶ ἀνέχειν. In his alia aperte falsa, alia vix vera sunt. Ac falsum est, quod ἀναλαυβάνειν putat idem esse quod πολαυβάνειν in

quo male eum sequuti sunt interpretes, atque in iis tu rius 'Aναλαμβάνειν enim est facere ut equus e cursu consistat, non, ut lentius incedat, quod est υπολαυβάνειν. Itaque ἀναχαυβάνειν Graeci dicunt quod nos am uen, arreiaron, parisen et rem imam Vocamus a ret, paxade. Confirmant hanc explicationem duo loci

Xenophontis III. 5. δεῖ γε ἐν εἰδέναι, καὶ εἰ ἀφεθεὶς ει ταχος ἀναλαυβάνεται ἐν βραχεῖ. Et VIII. χρῆ γαλορμωντος ut ἐξαίφνης ῖππου προνευειπι ἀντον γαρ ἄν καὶ ποδυο δἰππος, καὶ ἀναβάλλοι τον ἀναδ

88쪽

DE UERB. QVAE GRAECI INCESS EQUOR INDICΑΝΤ. 9τνην ' εν μικριο δε ἀναλαμβανομένου ἀναπίπτειν ' ν- τον γὰρ ἄν αυτος κοπτοιτο. Quae nemo est equitationis non plano imperitus, quin de equo in medio cursu consistere coacto intelligenda esse fateatur. Quae praeterea verba commemora Pollux, in his quod primum posuit,

κατέχειν, Vereor ne non sit artis equestris proprium.

Occurrit in Symposio Xenophunteo, ubi haec de Socrate scripta sunt: τι, φη0 ρω καὶ τους ἱππικους βον λομένους γενέσθαι, ου τους ευπειθεστατους, ἀλλἀ τους θυμοειδεi ιππους κτωμένους νομιζουσι νάo, i του τοιουτους δυνωνται κατέχειν , αδίως τοῖς γε ἄλλοις ιπποις χρήσεσθαι. με/ιέζειν recte potuit assent, ut idem quod ἀναλαμβάνειν significans. Xenophon VII. IS. καὶ ἐκ του ταχέως α eo ἐγγυτατιο ηρεμίγιν. is ἀναλαμβάνειν simpliciter in cursu consistere, iρεμίζειν ita consistere, ut aliquantisper in eodem loco maneas, in dicat. Sequitur enim apud Xenophontem καὶ ἐκ του ἐστάναι δεχτρε φαντα δε πάλιν ορμῶν. Ac firmat hanc interpretationem cognatum Vocabulum et ρεμεῖν, quod significat retinere equum, ut tranquillus stet, ante cur sum. Xenophon VII S. ἐπειδάν γε μὴν καθίζqται, πρωτον ai ηρεμειν δειδιδασκειν τον ιππον, ως ανααὶ

ιποσπάσχηται , , τι δέηται, καὶ τα ηνίας χωσηται, καὶ το δορ λαβη ως ἄν ευφοριώτατον ι'. Exciderat articulus ante iνίας et ante δορυ. IX. 3. ἐπειδὰν δ ἀναβῆ, ρεμήσαντα πλείω χρονον τον ἐπιτυχοντα,

apud nos alteri dicitur. Ceterum ρεμεῖν et de tra quilio equi incessu intelligitur, IX. . si δἐ και εἰς τοθαττον ορμώμενον του καιρου πολαμβάνειν βουλητον θυμοειδῆ, ο δει ἐξαπιναίως σπῶν, λ ήρεμαίως

προςαγεσθαι se χαλινιβο πραυνοντα, ο βιαζομενον ἡοεμειν, et de equite, qui immotus sedet in equo, IX. s. 'Aνέχειν denique, commemoratum a Polluce, non memini egere in re equestri. Quod quidem verbum, si fuit usurpatum ab artis peritis, credibile est idem quod ηρεμεῖν, stare equo tranquillo ante cursum, ignificasse. Sed Vereor magnopere, me hoc non magis sit artis

90쪽

DE DIFFERENDA PROSA ET POETICAE ORATIONIS DISPUTATIO.

isisciplinas artium praegrediuntur ipsae artes. Invenirix

enim artium naturabe necessitas, perfectorque usus est: insciplina vero otii est et meditationis opus. Quare alias artes tunc maxime floruisse videmus, quum aut nulla earum, aut tenuis admodum disciplina esset ab aliis autem ita spretam animadvertimus omnem disciplinam, ut, quam ea viam monstraret, hanc etiam vitare viderentur. Neque immerito Magis enim disciplina quam ars obnoxia est erroribus, quia vel male positis fundamentis, vel rationibus non recte conclusis, specie ordinis cuiusdam fallet doctorem solet: quod contra ars, quae ducem naturam, admonitorem au tem effectum habet, dissicilius a vero abduci seiatitur. Itaque quum excultis iam artibus disciplinae paullatim invenirentur, non raro accidit, ut aut disciplinae accessio molesta quadam exilitate pristinam artibus dignitatem de traheret, aut ipsae disciplinae, ubi earum inventores naturam artium non recte intellexissent, tum non omnem a - Publio defensa est ad locum in Ordine Philosophorum

Lipsiensi obtinendum die IX. Martii a CinIocccm socio sidua do Platnero, Lipsiensi, qui nunc Prosessor iuris est in Academia Narburgensi.