장음표시 사용
241쪽
Dε configurationibus ΗMmoni eis omnem. Denique anima ipsa, vereans in hae energia, est proposita nobis harmonia, sicut sine respectu hujus energiae est tirculus ejusque para, terminisc. harmoniae; tandemque harmonia penitus animi scatur adeoque deificatur.
Quot qualesque si ut animae saeuitates secundum harmonias.
Diximus hactenus de proportionibus harnionicis, quid illae sint et ubi
consistant; neque dum nobis videmur ut tigisse quaestionem instituto nostro convenientem, quod non tam in ipsis proportionibus liarmonicis, quam in saeuitate animae harmonica, sellicet agendi Secundum proportiones, versatur. Haetenus igitur do proportionibus egimus cituo ipsarum essentiae, nunc de iisdem agendum cauga ipsius animae. Duplex autem facultas ei rea harmonicas proportiones existit, altera per discursum, mentalis vel quasi, altera Operativa; et mentalis quidem rursum duplex: aut enim inventiva proportionum ipsarum ex abstractis quantitatibus, aut agnitiva seu allimadversi vis electarum proportionum in rebus sensilibus. Facultas igitur, quae indagat rationes harmonicas, est eadem, quae et reliquas scientias artesque compleetitur, animi scilicet humani pars superior. De
Deo enim hie nihil, ut qui non discursu et studio quippiam indagat, sed
Faeultas illa, quae proportiones nobiles in sensilibus vel etiam in aliis
rebus extra se constitutis animadvertit agnoscitque, est inferior animae saeuitas, sensus proximo informans aut adhu inferior, seil. tantum saeuitas animae
vitalis, quippe quae nee diseurrit, ut philosophi solent, inothodove ad hoe
utitur, nee in solo inest homine, sed etiam in seris et pecudibus inque anima sublunari. Quaeras, si illa non compos discursus eoque non possit apprehendero seientiam liarmoni earum proportionum, unde ergo hoe liabeat, ut agnoscat forinsecus oblatas Nam agnoscere est, externuin se iusile cum ideis interitis eonserre eisque congruum judicare. Quod pulchre exprimit Proetus
vocabulo suseitandi, velut e somno. . Sicut enim sensilia laris Oecurrentia laciunt nos recordari eorum, quae antea tognoveramu , Ric niuiliemata sensilia, si agnoscuntur, eliciunt igitur intellectualia ante intus praesentia, ut nunc actu reluceant in anima, quae prius velliti sub velo polentiae latebant in ea. Quomodo igitur irruperunt intro 3 Respondeo. omnino ideas seu sor males rationes liarmonicarum, ut de iis supra disserubamus, inesse iis, quae hae agnoseendi sucultate pollent, sed non demum introrsum recipi per dis- eursum, quin potius ex instinctu naturali dependere iisque connasci, ut lamis plantarum counascitur numerus res intellectualis) soliorum in flore et eo liv- Iarum in pomo. Quod experimentum in plantis, simile rationibus harmoniel si numerus enim et proportio res cognatae sunt, ut supra patui l), efficit, ut ne vegetativae quidem animae lacultati plantisque ipsis facultatem agnoseendi harmonicas proportiones radiorum sideralium confidenter possim adimere; et si sine experimentis propriis nihil statuo. Sic igitur fit, ut Ρueri, ut rudes, agri-eolae, barbari ipsaeque adeo seruo percipiant liarmonias vocum, etsi nihil sciunt de scientia hamonica. Si quaeras, unde illis hic instinetus 3 aut ad Deum eonfugiam, qui has corporibus formas. omnes sui ipsiuη imagines,aeeundum magis tamen et minus, efformat et praeneit seeuntque ipsis liarmoni eas rationes eircumgestare tacit, uti ipse eas ab aeterno mente complexus
242쪽
Liber Iv. Caput Π.est inque,creatione expressit, ut supra dictum, nut, quod eodem redit, ali gabo cognationem, cap. I. tactam, antimariim harum, etiam inferiorum, cum circulo, ad quem velut ad normam legemque compositae et conformatae sint eumque ipso circulo Hiisque demonstrabilitate illeam etiam proportionum harmoni earum inde dependentium induerint. Valde enim confirmant hane philosophiam geneses, cum videamus, characterem confluentiae radiorum coelestium ad idem punctum, vellit ex cireulo eommuni, imprimi in nascentis animum; de quo infra eap. 7. plura. Porro media, quibus utuntur istae saeuitates animae inferiores ad per cipiendas harmonias externorum, sunt eadem, quibus et externa ipsa objecta introrsum recipiunt. Si sensilia sunt, sensibus etiam percipiuntur, facultatibus se. animae sensus informantibus, quae et ipsa non minus quam superior in comparatione versantur rerum certarum, sed id instinctu, non discursu. Si esoni auditu eique praesecta potestate consonantes discernuntur a dissonantibus, si e proportiones architectonieae oculis percipiuntur et facultate illa, quae visui est praesecta, pulchrae et congruae ab incongruis discernuntur. Sin autem res ipsae, in quibus est harmonica ratio 'sensiles non sunt, sed sorte alia saeuitate perceptibiles . eadem et ipsae proportiones rerum in anima r lueent, uti comparatum est eum proportionibus radiorum sideralium, quae quomodo ab anima sublunari percipiantur, infra capite T. disquiremus. Est tamen obtusa et obscura haec tiarmoniarum pereeptio in saeuitatibus animae inserioribus et quodammodo malerialis et sub nube quasi ignorantiae; nec enim sciunt se percipere, ut cum videntes aliquid non tamen animadvertimus, nos id videre. Tales sunt motus illi et pavores, a Stoleis eelebrati, naturales sine consilio praeterque voluntatem, talis etiam assectus odii vel amoris naturalis, miro eumprimis ingenio, qui membrorum commensu vocisque et tempertunenti qualitatibus bonitatem vel similitudinem aestimans animae ait rius cum sua, miriseo in illam exardescit. Amat igitur insanus adoleseens puellum, nec scit eur, aut quid in ea potissimum amet, quod ei non possit praestare quaevis obvia meretrix, si inhonestus umor, aut quaecunque nubtialis puella, si lepit imus. At physiognomiciis superveniens invenit in itraque persona similitudinem aliquam morum; qui si vitiosi, litigiis perpetuis in eonjugio praebent occasionem, si boni, tranquillitati vitae. Adeoque hue reserendus est universus instinctus physiognoinicus, qui quamvis mutus et quo dammodo brutus minime vero arte comparatus, etsi per eam excoli potest , rerum tamen humanarum interpres et arbiter est unicus. Tantum enim quilibet prosperitatis naturaliter loquendo) obtinet, quantum ejus facies, commensus corporis, incessiis motusque membrorum arridet rerum potientibus quantumque iis irrepit, nullo etiam super ea re consilio usis, veluti latens, ut saepe testentur, se amare vel odisse quempiam, nescientes ob quam eausam. Talis inquam est iii animae facultatibus inferioribus sensus proporti num sine sensu. Adeo neque distinguunt proportionem a terminis seu su
Jeeto suo ut cum audita jucunda cantilena praeter sonos ipsos id hil de arti- scio ipso cogitamus) nee plane distinguunt inter se diversas harinonias; tantum n. quod si ut, animadvertunt, quid vel quam variae sint, nesciunti Quippe ipsae etiam ideae harmoniarum, quas hae inferiores animae saeuitates secum habent intus, non plane purae ipsis sunt instinctae, sed cum involucris speciei subjectae, ejus se. quae cyriusque saeuitatis sit objectum. Nimirum facultas auditus ut exemplo sonorum eoncordantium utamur loco omnium , eorpori
243쪽
De Configurationibus Η-onicis. proxime adstans, crassa nimis eoque et inhabilis suit ad recipiendam purissimam proportionis ideam, ut jam statim pluribus explicabo. Nune enim ad energeticas saeuitates venio, quae circa proportiones harmonicas occupantur. Est n. haec quoque duplex, nam aut in Re ipsa est operosa, aut in rebus extra se, utrinque assimilatis opera sua proportionibus, aut inducens has in illa. Et illa quidem passivae similis est, ista citra controversiam in agendo exercetur, illa igitur inseriorum animae saeuitatum rursum est soboles, ista superiorum; illa naturae viribus subest, haec voluntati hominis, illa sane motu pollet alterationis, quam corpori suo inserat, ut omnino saeuitati subsit vitali. Quod enim delectamur harmoniis sonorum. speciem passionis habet, quippe delinitionis demulsionisque, unde etiam a philosophisa pallendo sympathia dicitur animorum cum cantu; est tamen re vera OP ratio animae, naturali motu agentis in se ipsam seseque exsuscitantis, ad quod illa non consilio nec voluntate, sed instinctu naturali sertur habetqile jam ab ipso ortu connexas et in ullum quasi constatas ideas et harmoniarum in sonos incorporatarum, set assectionum animi respondentium, ut non aliter ipsi sit implantata idea harmoniae, quam quatenus laetineat estque delectabilium aliquid et quatenus est ideae motus consorinis implexa. Hoc opinor Proclum supra voluisse, cum usi trinaret, paradigmata rerum mathematicarum et sieetiam multoque magis harmoniarum i inesse in mente intellectualiter σωρως , in anima vero vitaliter riare, ); sic n. inerunt etiam in facultate auditus sonore, in vitali sublunari iam radiose et operative, sc. non sunt ipsa paradigmata pura interna, sed leones illorum, soras derivati. Quod vero non tantum delectamur harmonia cantus, sed etiam digitorum, oris, pedum corporisque motus accommodamus, id jam praestamus saeuitate animali, juncta voluntate. At cum etiam vocem ad harmonias intelligibilesaeeommodamus, meditantes concinnum cantum, antea non auditum, hie supremis infimisque omnibus facultatibus utimur; supremis quidem, quod et volumus et consilio utimur, inferioribus vero, quod possumus et quod etiam sine intellectique proportionum solas ideas intervallorum, natura inplantatas, tantuexprimimus, ineoncinnis omnibus exclusis, per sola intervalla concinna di-
Hactenus igitur explicatas facultates harmonicas essentialis illa harmonia Deus ipse exspiravit creando, ut qui est ουσια ενε θεια, inspiravitque hane particulam suae imaginis in animas omnino omnes, secundum magis tamen et minus, qua ineulcatione sinem impono et huic capiti.
Quae sint genera των ἡρμοσμενων, hoc est rerum seu sensilium s finim materiatarum, in quibus expres gae sunt harmoniae sive a Deo, sive ab homine et quomodo.
Distinctas esse quaestiones facile patet: Ist cui insint harmoniae tanquam agenti, formanti, seu opifiei, 23 cui insint tanquam operi formato. De priori egimus hactenus. de posteriori nune porro agendum aceuratius. Res igitur omnes vel sunt linmateriatae vel materia participant. Ιm- materiata est anima respectu quidem corporis atque haec, ut hactenus usurpavimus, tota respeetu suae essentiae deseripta est a Deo in has proportiones harmonicas, quaeque prius inerant animae ut opifici, se. ut est energia, nune
244쪽
insunt eidem, ut operi Dei. Quae vero materia parilei pant, illa simul et numero et magnitudine participant. At magnitudinem sequitur earum sit in loco; quibus denique areidit motus localis. Numerus igitur est aliquid
natura prius harmonia, quia oportet terminos harmoniae cujusque esse numero plures uno. Habet tamen et numerus primorum mundi eorporum suas ex
geometria causas, quas infra lib. V. ex Mysterio meo Cosmographim repeto. Quantitatem sequitur sgura, individua ejus proprietas, quae cur globosa sideribus ipsique adeo mundo deberetur, se. ex sphaerici archetypo, id alibi pa
sim solet explicari. Figuras corporum diversorum statim sequitur certa proportio eaque triplex: una diametrorum, Eltera superfieierum, tertia spatii seu corporum. Igitur si causae harum proportionum aliae non suppeterent, pr babiliter possemus affirmare, ex harmoniis esse desumtas. Quaecunque tamen eae sunt, illas globi coelestes sine ulla mutatione custodiunt, quippe qui nullo motu temporisve decursu majores minoresve fianti Seens est eum iis proportionibus, quae insunt corporibus causa situs et eausa motuum localium; illae enim retinent ingenium motus ipsius, qui . ut in eontinuo geri, nunquam in me versatur, sic etiam proportiones motuum inconstantes sunt alii, uetemporibus aliae. Verum quidem est, si motus corporum coelestium non variaret eorum intervalla a communi meta seu basi mundi, h. e. ab nullus esset eorum motus in altum et profundum, sed omnis in merum circulum e centricum, tune non tantum intervallorum proportio constans, sed etiam mere harmoniea sutura fuisset, gi causae aliae non suppetiissent. Idem de motu dicendum causa suae essentiae, id est causa suae celeritatis verae per aeth rem; quae si constans singulis esset et perpetua, dubium nullum est, quin hae diversorum celeritates et tarditates ad leges harmonicas fuissent attemperatae. Idem denique de eodem motu dicendum etiam musa consecti spatii, sub Eodiaco apparentis. Nam si omnes planetae eodem motu apparenti sub zodiaeo debuisseut incedere, nee unquam longius alter ab altero Beparari, non est dubium, quin Deus talem illorum situm ad se. mutuo sub Eodiaco Gnstituisset inde ab initio siquidem libera et non aliis necessitatis legibus nexa suisset illorum dispositio , qui undiquaque godiaeum rationibus dispeseeret harmonicis. Id adeo et in prineipio motuum cum principium temporis eo
sideretur sine tempore) luisse eonsentaneum est, ut ex communi situ et mn-
figuratione harmonica squalis vel ex Terra, vel potius ex Sole apparere potuit velut a eareeribus in sua quilibet spatia seu itinera excurrerit. At quia planetae moventur in altum et profundum, situs intervalla mutantes, et quia ad hune motum nee sitato physica sequitur etiam realis intensio et remissio m0 tuum causa celeritatis, denique quia per inaequales diversorum celeritates apparentes zodiaci spatium, quod videntur illi trajicere, dividitur alias aliter: hisce tribus nominibus tam sitibus, quam motibus idem contingit eausa temporis, quod quantitatibus ipsis sine respeetu temporis. Sicut enim non in toto circulo vel reeta inque omnibus ejus plinetis sunt termini geu metae rationum harmonicarum, sed saltem in certis aliquibus, sic etiam hie non toto tempore motus existere possunt harmoniae, neque in intervallis neque in motuum celeritate neque in spatiis Eodiaci inter planetas interceptis; po sunt tamen omnino in eortis temporis momentis et possunt hoe eitra ulteri rem Dei operam, semel initio motus dato. Nam qui extrema praescripsit motibus, et.mutationem indulsit ab uno extremo in alterum, idem etiam intem media largitus est omnia, tam ineongrua, quae sunt infinita, quaim etiam congrua et harmoni ea, eerto numero lneongruis interjecta. Neque enim haee 15.
245쪽
De Configurationibus Hannonicis. mutabilia Deus reliquit sitie ouilii cura oritatus liarmonici, quin potius eorum aliqua ut motus planetarum proprios) extremorum ipsorum praescriptione inordinem harmollicii tu redegit, quae innieria libri V. erit; in aliis, ubi non
dantur extrema, sed qliantitas motionis circulo ciuinexa est somni ipsa, satis habuit Creator, sic eonformare animas, ereaturis mundanis praesectas, ut et exspectarent et observarent et unimadverter tit lauru Dii ius. per totum circuli in suis temporum momentis proveniente , et operatioties suas ad illarum praeseriptum accommodarent. Sic sit eum m0tibus planetarum ex Terra apparentibus sub Eodium, materia hujus IV. libri propria. Igitur euiti operibus Dei nobis notis res sic habet; ad quae si jam eomparemus ea, quae homines ad harm0nicas leges ordinant, partitii eadem nobis dicenda erunt, partim diversa. Primum in cantibus etsi non minus quam in eoelo datur eoutinua quantitatis nuginentatio et diminutio, haee tamen in eoeli motibus certis naturae legibus est necessaria, in voce humana neque necessaria est nequo vitiam facilis. Guttur n. distinctione ei reulorum ad voees articulatas tactum est. saciliusque ab acuto in grave et vieissim per saltuum veluti intervalla sonitusque discretos pervenimus, quam si juberemur uti iu-iensione continua. Nihil igitur mirum, in m0tibus coelestibus cum ipsa ang-meniatione et dii utitutione continua, quae vitari non potuit, mansisse etiam uiter valla inconcinna, mixta concinnis et consonis, in cantu humano, eliminatis omni biis inconcinnis, sola concinna et consona observari. Neque habet ideo, quo glorietur cantus prae motioniblis coelestibus; illis n. aliud ostietum, quod peragant, est demandatum; harm0nica contemperatio ipsis est aecessoria tantum, cantus praeter harmonias nihil quod spectet habet, nihil extra requirit, in unum soliuia sitieiu delectationis intentus est. Eunt et alia opera humana, in quae mens proportiones hamionicas, obscurius tamen et vilius, iii trodiicit, ut cuni eantus non qualitate tantum Quintius et gravitatis, sed iuSuper ei iam mensura laetus, proportionis duplae et triplae participe, informatur; et rursum in motu corporum, eum gallatur iii choreis, primum iii aequalitatis, posterius in dupla proportione. t Vide lib. III sol. 137.i Quod idem et poetae imitantur concinnatione pedum ex syllabis, longa et brevi, quarum illa ponitur esse dupla hujus: ubi jambiis o-,
ut 3 ad 5; ad violossiim , choriambum -υ - , JOilicos et compositos suos
ut 1 ad 2; ad eosdem spondaeus, dactylus sit qui totidem cum iis tempora habent. ut 2 ad 3; et hi iidein ad paeonas, ut 4 ad 5. Paeones vero ad choriambum et foetos, ut 5 ad 6. Adeoque delectantur poetae et grammatici etiam nominibus proportionum, usu peculiari pedes quadrisyllab0s, una brevi, elii tritos, h. e. sesquitertios appellantes, quia ut in proportione 4 ad 3, lineis parallelis expressa, tres quidem primae unitates duplici linea repraesentamur, quarta tantum simplici
excedetue, sic in pede ires syllabae sunt duorum temporum, quarta unius tantum. Cumque vox ipsa pedum ad choros alludat, partem eomoediarum et tragoediarum, videntur histriones etiam motu pedum proportiones istas Omnes expressisse, non minus quam hodie dupla et tripla exprimitur. In architectonica quaecutique proportiones longitudinis ad latitudinem vel era Ruiem 4,lurimum probantur, etiam a non-mathematicis spretatoribus. eae quam proximae harmonicis iuvetiiuntur. Quod vero his univibus exactiores sunt
246쪽
sonorum proportiones iisque natum hominis deleelatur impensius exprimendisi fit inde, quia sonos vel maxime in potestato habet animans omnis, quippe intra se larmatos, ab ipsis praecordiis emissos, ad omnem mentis nutum, omnem cordis motum promtissimos, et quod prius dictum, quia instrumentum etiam nactus est aptissimum, euttur in longum porrectum, instar ehordae seu potius s stulae, qua in longitudine reeti lineα vox sursum deorsum errat expeditissime. Generaliter autem in omnibus rebus, in quibus quantitas et seeundum eam harmoniae quaeri possunt, insunt illae multo evidentiores per motum, quam sine motu. Nam etsi inest in unaqualibet linsta recta ejus dimidium, tertia, quarta, quinta, sexta earumque multiplices, intent tamen eae inter partes alias, toti incoinmensurabiles, in una si eadem confusione eum tota sic absconditae, ut si maxime secunda linea aequalis aliquotarum partium alicut stet juxta totam, verbi eausa trabs superliminaris trium pedum juxta postem quinum, ejus tamen proportio ad totam non ita satile innotescat. Resi motiis aliquis comparabiles longitudines discernat, constituat et determineti Causa haec est, quod ubi quantitas est sine motu secundum eam, ibi Omnia, quae insunt in quantitate, simul sunt eodem tempore, omnes se. pMtium omnium proportiones ad totum; at si quantitas aliqua motu quodam per trai sitiir, tune sui est motus essentia) quae pertransitae sunt proportioness, eae
non si iit nmplius, quae nondum sunt pertransitas, nondum etiam sunt, et una quaevis proportio sola est, cum motus in ejus vestigia pervenit. Ita fit Bueeessione motuum, ut piaueleentur proportiones harmonicae ab ineoncinni et secretae a mixtura illarum. veluti puras in luco constituantur adque comprehendendum sensibus exporrigantur. Adeoque ne mens ipsa quidem in data quantitate proportiones harmonicus sino quadam motuq imagine diseernit ab inconcinnis infinitis, anis et post stantibus, sed pertransitis verbi eausa in ei reuio) subtensis infinitis, in subtensa tertiae aut quartae partis eirculi et similibus operosa est ejusque demonstrationem exquirit praestatque eDgltatu, quod praestat manus dueta linea, ut eam hoc aelu foeernat ab infinitis non coritatis et non ductis, ut Hiis congruentiam aut incongrii itatem seorsim a
Μens quidem ista potest, quia voluntate utitur suoqiis arbitratu saltat in illa quantitatum infinita divisione, quae tota menti simul praesto est adeogitandum, sensiones vero perceptior esque aliae naturales, motus deni lucteorporum, Per quos adjuvantur perceptiones, non sic in animantis potestate 8unt, ut, si infiniti sont aut binorum planetarum infinitae angillationes per totum circuli ambitum simul eodem tempore inter se confusae essent, D sint se subduc re ii rejectietis inque solos plaeentes sese recipere; opus igitur habent motu. quo intereedentis omnia, quas quantitatis causa tonsu ae essent, per tempora Sue edentia evolvantur, ut singula sola sensibus aceidant. Quodsi
oculi simile quid menti possunt, ut ex confusione infinita una praesentium sine motu oligant praestantiora sui si manuum usae ministerio, ex infinitis circuli subtensis possibilibus oligant delineentque subtensam tertiae parti, latus se. trianguli), id ipsum non tam oculi, quam mens ipsa per oculos cenFenda est sacere, nee hoc plane ginh motu, ut dixi, manuum. Ut igitur hane observationem prioribus pronuntiatis applicemus, oportet, si res aliqua genuinum debet esse subjectum proportionis harmonicae, oportet inquam et quantitatem, longitudinem se. in illa re inesse et signa esse ad bina minus, si longitudo est circulus, vel trina, si recta linea, quorum vel
247쪽
De Coahumitioniblia Harmonicis. unum vel omnia motu quodam longitudinem rei percurrant te tuique fiant partium longitudinis, inter quas sit proportio, et hoe ad minimum. Atque id fit ex parte in configurationibus, hujus lib. IV. proprio subjecto. Nam ut
dicetur capite sequenti, harmoniae quidem in angulis, quos metitur Eodiaeus, considerantur sine motu, anguli tamen ipsi alii ex aliis corporum radiantium motu per zodiacum constituuntur. Sunt tamen modi praestantiores, ad eundem finem tendentes, ut cum corpora, quae habent longitudinem, ipsa et determinantur talibus signis, sursum deorsum errantibus, et trianes qualibet vice intercepti simul moventur; ut ita non jam corpora, sed motus ipsi corporum causa longitudinis et brevitatis non temporalis sed eorporeae squippe species motuum incorporatorum, seu corporum in motu eonstitutorum) inter se eomparentur. Quemadmodum se res habet cum sonis: nam sonus est species emissa e eo ore, et ut quantum illud, et ut figuratum quadamtenus, et ut in motu constitutum est; quia pro aptitudine figurae est et motus et sonus. Atque hare jam altera magis evidens causa est, eur natura hominis sonorum potissimum proportionibus harmonicis sit dedita. Fit n. hoe rursum ob eonformationem sui eorporis, in quo guttur illud corpus est, quod pro superioris vel inferioris circuli cartilaginoi in aspera arteria eonstrictione nune longum nunc breve est quodque impulsum spiritu ex pulmonum sollibus expresso eavitate Rua fgura nempe motum edit similem, erius et species aecidit auribus, et sensio sarteriae ipsius, ut est in motu constituta) animae sentienti praesto est; quippe hoe communi sensu sentire est, frui speciebus membrorum corporis, ut sunt illa variis assecta et quasi formata motibus;
quae species, ut in Dioptricis explicavi, spirituum continuitate seruntur a membris corporis, etiam remotis, ad sedem sensus communis. Fit igitur, ut quia homo crebra sensione asperae suae arteriae in motu constitutae combibit ideam quandam conformationis eorporum quomodolibet sonantium, idem tanto facilius agnoscat et dijudicet quasi eonformationes eorporum extra se motorum eoque motu sonitus emittentium eosque inter se comparatos ad leges harmonicarum proportionum examineti
Quid discriminis sit inter harmonias quarto, et inter illas tertio
Quanti res momenti sit ad bene philosopliandum, distiliguere rerum fines, inter se eognata conferre, ne pro iisdem habeantur, opposita committere, ut illustrentur, id nihil attinet longiori sermone praesari. Quare operae pretium suerit, omnia, quae hactenus ad hoc utilia vel sparsim vel obseurius vel obiter dicta sunt, sub unum aspeetum proponere et sicubi opus est amplius illustrare adque praeflcriptum capitis lemma ex professo aceommodare. Quintuplex igitur discrimen est inter hujus et praecedentis libri contemplationes harmonicas: unum in re ipsa harmonica, causa suae amplitudinis, alterum in terminis ejus sensilibus, tertium in causa, quae conciliat harmoniae suam essentiam, quartum in modo inessendi, quintum in ordine causarum, quae formant terminos proportionis harmonicae. I. Quod rem ipsam attinet, quae harmoniea proportio dicitur, illae Iibro tertio primum ortae a sectionibus circuli per figuras regulares planas demonstrabiles, mox ad rectas lineas translatae interque se commissae et conjugatae,
248쪽
copiam non mediocrem lumnonicarum partium sui sunt seetiones harmonicae, ioni, genera, modi, systemata et similia) iliterque eas admirabilem quandam politiam progenuerunt; atque illa pene tota 8uppellex, quantaquanta est, etiam infra libro V. erit perserutanda et adhibenda; at nuue hoc libro quarto ab iisdem quidem circuli seetionibus tuitio facto, non iamen ad rectas lineas progressuri sumus, sed intra circuli luetas toto disputationis ambitu consistemus; taurea dicta est cap. praecedenti diceturque amplius iusta cap. 6, ubi et de cognatione et da esseeiu hujus discriminis agemus pluribus. IL Quantum ad terminos harmoniarum istarum seu Subjectum earum sensile, illud libro III. erant soni acumine et gravitate disserentes; itaque et sub motus genus reserebantur et figurati quodammodo motus erant. Hoc quarto vero libro non sunt voees, ut in praeambulo dictum, non aliqui motus, inter quos quis agnoscat harmonias, sed insulit illae in angulis, quos bini planetae radiis lucidis emissis formant in Terra, quatenus talis angulus
eum angulis rectis quatuor, unum punctum concursus circumstantibus, comeparari potest. Atque hic opus habet lector aliqua Imulenta admonitione. Possum enim hos quidem terminos explicare clarius ad phreipiendum, sed non possuin sine periculo confusionis in bene philosophando, nisi diligenter lectorem philosophum praemuniam. Cum enim termini proportionis debeant
disserre quantitate. augulorum vero quantitas, hoe est mensura, sit Meus eis-
euli, ex concursus angularis puncto descripti, ut in geometria docemur, in toto quidem mundi spatio, quod est hinc a Terra usque ud fines rerum, non possumus uspiam deseribere aut descriptum usibus percipere circulum, radiorum angulis dimetiendis idoneum magis, nisi illum ipsum sensibilem tirculum in sutumo aethere, creberrimis fixis stellis expressum, a quibus incertas animalium formas redactiR ille nomen adeptus est xodiaei; quippe et sub quo ipso planetae semper versantur locuuiqiie ejus unum singuli nobis corporum suorum objectu tegere videntur, et in ejus centrum Tellus domicilium nostrum non suo tantum centro, quod pune tum est, sed totius mole corporis , per cujus superfietem dispositi sumus homineε, abditum esse videtur.
Nihil igitur est perceptu facilius, quam si dicamus, ut capite praecedenti, proportiones harmonicas, de quibus hoc libro sumus acturi, esse inter totum circulum zodiacum et inter ejus arcum, quem duo planetae visibili illo comporum objectu designare, terminare vel resecare videntur. . Hoc etsi sic est comparatum exque geometricis et astronomicis rationibus optime pronunciatum, diligentissime tamen cavere debet lector philosophus, ne animo μη qmat, haran iam hane libri quidem quarti materiam) in coelo ipso inque zodiaeo ei reulo, aut etiam in planetis inesse. Minime gentium; inest enim haee harmonia zodiaei partibus non propter se ipsas, cum planetae radiantes immenso intervallo consistant infra hunc circulum, εed propterea, quod illae mensurantiangulos radiorum in Terra concurrentium, imo pro terea, quod non ipsae aetu mensurant, sed illarum loco icon exaetus Eodiaci coelestis in anima sublunari hoe mensurandi officium subit; inest radiis planetarum non quatenus ii singuli vel a planeta descendunt suo, vel lucis sunt sobolea etsi non sine hoc, sed quatenus binurum planetarum bini juneti lite in Terris certum aliquem harmonicum formant angulum. Utroque nomine Terrestre est hoc harmoniae subjectum sormaliter et in quantum radii fiunt termini proportionis harmonicae), minimo vero coeleste, nisi tantum materi liter et respectu sui esse proprii, sine consideratione harmoniarum, scilicet quatenus ungulos in Terra saetos, proprium scit. hujus harmoniae subjectum,
249쪽
De Cons guratis nibus Harmonicis. conformant radii lucidi, res coelo oriunda, sed in Terram jum delupsa. De vere eoelestibus vero ii armoniis libro V. ex professo agemus. Ilreviter: te mini liarmoniaraim libro tertio fuerunt hominis seu nrtis opus, hoe libro IV. erunt naturae opus, libro denique V. erunt opus Dei Creatoris. III. Quantum jam ad rationalem causam, quae harmoniis suum me conciliat, discrimen librorum tertii et quarti in genere nullum est, sed saltem in specie. Inlluebant enim libro III. harinolitae ratione sui subjecti materialis sonorum) in sensus, recipiebantur et dijudicabantur ratione suae formulis essentiae, qua harmoniae sunt id est formabantur), ab instinctu menti coi
creato, rationis hine discursu participe. Et hactenus harinoniae tantummodo se ipsis considerabuntur. Deinde vero per occultum, sed consessum tamen dommercium lacullatum animae transfundebantur harmoniae introrsum receptae in assectus eordis varios, per quasdam sui similitudines seu leones; transeiundebantur et in locomotivam, ut homo conceptam animo speciem harmoniae non voeo tantum exprimeret, sed etiam motu corporis imitaretur. Itii ha moniae vices alicujus causae subierunt. Similiter et hic unimam supponere necesse est, cui inde a creatione rerum sit instinctum hoc proportionum harmonicarum κριτ ρι ιν et quae angulum duorum radiuntinua siderum, quomodocunque intro receptum seu id fiat aliqua re sensuum analoga, sive suae essentiae, qua anima est, proprietate; do quo et dictum capite praecedenti et dicentur in sequentibus plura)secum ipsa aestimet, ad qiintuor rectos comparet, harmoni eum a non harm
nim dijudicet, et sic hariuoniae suum me intellectuale conciliet, quod anguli hi foris extra mentis limina nondum habebant. Quodsi quaeratur, cujusmodi haec anima sit, ubi vel in quo corpora colloeetur, respondeo, primum tales esse omnium hominum animas. Sed libro tertio erat facultas, tiliae praeest nudi tui et sic fiensibus, hie non est sensitiva saeuitas. Oculi enim, quorum objectum sunt lux et radii lucidi, nullum faciunt idoneum indicium harmonicae radiationis binorum planetarum. Nee est ratiocinativa facultas; et si enim ex observationibus astronomicis per Dei los administrandis ratio invenit et computat, qui quovis tenu ore sint aspe tus, id tamen non nit naturaliter, quippe non apud omnes promiscue homines, sed voluntarie, apud paucos astronomine singulariter deditos. Sed sunt animae humanae subjectum harnioniarunt illarnm primum ratione instinet naturalis, in quantum animno Runt exemplaria creatoris, ut dictum eap. 4, secundo ratione facultatum, vitalis et naturalis motui iniquo vitalium et nat ratium, seu Platonico more concupiscibilis et irascibilis si artium; ratione quidem illius, in quantum harmoniae sunt, ratione vero harum, in iluantum species harmoniarum imprimuntur in has facultates suntque eausae operum naturae, tam in animo quam in corpore, impultristes et stimulatrires. Deindo praecipua anima, in quam hae radiationum harmoniae influunt, est illa phil sophis di et a natura sublunaris, per totum Telluris, alumnae nostrae, corpus dissusa inque ejus aliqua certa parte non aliter, quain anima humana in corde. radicata, ex quo ceu Meo, sonte vel penetrali per speciem sui exit in cireumfusum Terris oceanum et superfusum utrisque aerem. Quemadmodum vero, qui melodo suaviter canenti auscultat, is laetitia frontis, voee, plausu in nuum pedumve, ad melodiae mensuram attemperato, testatur, se quod est in melodia harmonicum percipere et approbare, non aliter natura sublunaris eommotione insigni et evidenti viseerum Telluris, ad illos potissimum dies, quibus errantia sidera radiis suis harmonice eonfigurantur in Terris, testatur
250쪽
de eo, quod jam praenaisinius, se scilicet non initius instinctii quodam naturali valere ad percipiendum proportiones anguloruni harinoilicas, quam pollet lacultate naturali, vitalis nostrae simili, ad corpus Telluris ossi inasque su terraiieas in montanis certis harmoniariim isti aporibus ealelaetendas exagitan das lite, ut illae maenam vaporem nebulamim ille copiam exhalent, ex qua, per tintiperistases frigoris superni, omnis generis meteora consorinantur. In Terrae enim corpore ponenda est haec anima, quia nec anguli harmonici radiorum in ulla alia parte mundi quam in Terra existunt, et Dpera naturne , qtine ad configurationes radiorum sequuntur, ex Terrae viseeribus
mouitumque cavernis ortum trahunt.
IV. Quartum discrimen eonsistit in modis, quibus harmoniae diversae in
suis insunt subjectis. Nam libro III. eum in cantu inessent, in illo toto inerant, toto scilicet tempore, quo durabat cantus. Et quamvis intervalla vocum, ut omnia quantitate participantia. continuam admittant divisionem. non erat tamen ibi transitu cantui a sono inferiori per intermedios infinitos usque ad eum, qui primo consonus aut concinnus esset, sed eum saltu et silentio trajiciebantur intermedia omnia, omnis vero vocalis commoratio erat in sonis inter sa conciunis. b eni modo in concentu, quamvis inter diali ason et dili ex intersint infinita intervalla, non fiebat tamen intensio vocum continua per Omnia intermedia, quoad ex diripason seret sexta, sed saltu serebantur vores a mera diapason in meram sextam, intermediis omnibus silentio transmissis. Et in organisiluidem satiabatur ab una canna ad aliam, in tensis, ut instrumento et harpe, ab una chorda ad ullam, 'vel si multisonae phordae usurparentur, ut in elavi- chordio, Pandum, chely, eythara, ab uno tactu, aut in fistulis ab uno foramine ad aliud, in gutture humano ab uno cireulo arteriae asperae ad alium. Noli sic in libro lV. Nam quiis hi eo conAiderabimus harmonias, illae, iit dici eoeptum eapite praecedenti, non seinper existunt inter binorum planetariorum radiorum angulum et intor quatuor rectos, sed sit eontinua separatio planetarum. quibus quidem hoc datum est, sub xodiaco cireulo per intervalla. mi imo ire Omnia in harmoniea, quorum extremum, duo recti, semicirculus seu
Dpp0sitio. indeque retrogratio ordine per intervalla rursum inconcinna et dissona omnia usque iii conjunctionem; nullus hic saltus fit ex uno angillo liarm Oilieo in aliutii, verbi causa ex trigono in quadratum, sed transitus ab illo ad Ininc continuus est per intermedia omnla. Propter a tempus universum motuum coelestium occupant configurationes radiorum inconcinnae, dispuituunt Vero saltem certis momentis consigurationes binorum aut interdum trinorum nut iiiiiii quaternorum harmonicae, reliquis in incongruentia pergentibus; ut si septeni Cantano organidae sonos totidem dissonos eontinua tensionis alteratione emitterent fieretque tensionum obviationst mutua, ut interdum binae vel trinae consor areni,' eteris dissonantibus. Ita vero et proprie loquendo ipsissimae harulonicae configurationes non sunt in tempore, sed in momentis indivisibilibus perfieiuniur. Eisi verum juxta ot hoc est, commotiones, quae ex hisce haritioni is in animis existunt, non esse momentanens, movent enim harmonicae configurationes, 'lii. itentis sunt in steri, et in imo momento, quo perlaetae fiunt, rursum remittit earum stimulus; operii vero naturae, quae per lius sti imitos sollicitamur, jam a conditionibus maioriae mensuras accipiunt sui temporis duratuque saepe longe ultra momentum, quo perficitur radiatio. Siciliachina aenea explosa vi Fuccensi pulveris pyrii ignescit, nee statim, eo sumta materia ignis, a calore remittit; filo corpus animalis, ut exemplum sit Duili in I ny