Astronomi opera omnia Joannis Kepleri

51쪽

Εi,istolM Kepleri alioremque mutuae reddituin, ut etiam Graeeismus manserit' Inseriptio ex libro tuo sie: Ποπ

sestius in nativa lingua. Nam το παρι βαλλεσθαι et oiati 1Me nullo latino vocabulo sat evidenter exprimi possunt, et ubivis vocabuli αν in latino ei eumlocutione opus est. Forte in hune modum Germantee: Wie mann et Wadie etc. den et c. vergistichen moelite. Quod ut latine efferatur, non est in

promtu.

Ut de latina Porphyrii versione indietum seram, spatium peto. Ptolemaei Graeca sunt integra, siquidem apud Gogavinum integra. Porphyrii Graeea sunt Commentaria in Ptolomai ea, sed non progrediuntur ultra lib. II. cap. I, pars totius libri minor dimidia. Aristotelis de Audibilibus, quae Gogavinus adjunxit Ptolemaeo in latinum conversa, inveniuntur Graeee in hoe ipso Porphyrii Commentario: id quidem professus est Gogavinus. Tertius Graecus codex est Barlaami, sunt autem Logistices libri 6, quarum propositiones nudae editino a Dasypodio inter sphaericae doctrinae seriptores Graecos. Sequuntur solia II, in quibus eonfutatio 3 ultimorum capitum in Ptolemaei Harmonicis, ubi negat, esse Ptolemaei textum; inscriptionibus vero pollicetur genuinos textus ad Ptolemaei mentem subjungere, Red in ipso principio orationis desinit verbis hisce: λνrnuεν τοι νυν. Denique ejusdem demo tratio numeralis libr. II. Elementorum finem habet eodicis. Vides ergo, necessario conjungendos hos 3 auetores,tut Ptolemaeus eo mentatores habeat Porphyrium et Barlaamum. Εquidem opto et in meam βιβλιε, Ηγα ην inferre talo exemplar saltem Graecum. Nam quid de Latinae versionis utilitate dicam, vix habeo. Plus absterret lectorem diminitas m teriae, quam germonis ignorantia. Et cum hodie ex Augustana bibliottiaea prodeant etiam dialectici scriptores, de quihus dubites, an operae pretium fiat: omnino mereri puto et dignitatqm harmoniees et antiquitatem moris, quem servat haec boterum mustea, ut prodeat, et si minus lectorem exhilarare potest, saltem bibliotheeas ornet. Existimas praestare, ut peritus aliquis summariam rei comprehensionem paueis paginis edat. Mihi diversum videtur. Nam quae potest esse brevior

opera in materia hodie pens incognita γ Tum, quae utilitas 3 Alius hodis mos est nostrae musices. At multo malim, ut quispiam adjungeret etiam elidis Graeea, et si quid utile dixit Glareanus aut alius quispiam. Denique omnibus in tertum ordinem dispositis, Latina commentatio perpetua di melli res locos adjuvaret. Ita neque versio Latina oneri erit iis in locis, quae vel non possnnt intelligi nisi Graece, vel eum taedio leguntux Latine: neque deerit foeus in Commentario, difficiliora loea Graeca Latine reddendi.

52쪽

do IIarmonia.

Quaestionem do Eratosthenis dimensione Terrae Hermarius Iam prioribus epistolis moverat, nec non quaedam de magnete. Ad quae eum Keplerus in Bequentl epistola eademquo, quae harmontea attinent, responderit, illa, quae Hermarius seripsit, Repleri literis praemittimus. Datae sunt Hermarii epistolae Monaebit d. 18. et 26 Apr. Prior hxee habes: Κhren- voster ete. Ieh Wur de herilatet, ais ob In Behaim die Magnet steln Wol tu bekommen sem olim. Woli gem es nen pro seu und Wo mulleh etnen tunden, damn dia Experieuitae Gilberti problere und gesebon .erden mdctim, urus Geli bekommen. Ferner vommi mlr ratione magnetis in re nautica stemd me, dass m n glaubi, diesηΚunst My eret vor .enig 100 aalimn errenden morden. da d h PMhymerius, der naehconrad Gemor temporibus Athanasti seripsit, mel det, dos der Magnet inelitiationem sensImpathiam ad Ursum minorem habe. Man mdehte sprecten, dass diese ametion hexamige est, aber nlehim len ad rem nauticam applieieri morden; quod eerto videtur refugium nostrem, eum et Homeri aetate tempore nubilo uia quaerimonia viguerit, neseiri eardines mundi. Wollio gern tundamentalem resolutionem hujus dubii von dem Herm vernemmen. In di m Theveto Cosmographo Gallo h1b leh gelosis, dasa et mnlmmi. das Erdrelehprotrabiere fleh versus Leptentrionem in die rang . fert also uti gar rund, sondern in sorma Ilindrica quodammodo versus boream oblonga. Waun leh nun gedeith, daM ein statim oblongus chali haeus, quoeunque loco et modo magneti adhibeatur, dannoeh in extremitatibus hoream et austrum telo. dunkt mich, dasa dureti dictes experimentum dieses assertum Th veti glaublire und physies eo retarium merdo Nun homini mir noeh sol gendes, das michon plute, tu Gomsith. Ex Erato thone eolligitur, unum gradum coelestem requirere in peripheria, maxima Terrae 700 stadia. Atqui Marinus Tyrius et eum s 'tus Cl. Ptolemaeus nonnisi b00 stadia tribuit. Quaeritur ratio disserentias exaeta. Ego in hae re mihi nunquam satissaeere potui, nee vldoo hane dissseuuatem ab aliis laetam. Bitta demnaeli, derHerre molle dieser Dimron2 naebdenvis. Die Ursaeho, dass mir dictes in Gemsth kommi si die, dasa Eratosthenis eommensuratio a borea ad austrum gehet, die Phoenires ut plurimum ab oriento versus oecidentem gesehim haben: ob Helleiat dilor erfolo Ware, lassu'n ad eomplendum gradum eoelestem e n mehreres spatium ab austro verius boream, ais ab oriente in occasum haben rusiister Wim des Herrn resolutionem hierii r init Vonau-

Replems, prius ad literas d. 10. Oct. respondens. haeo dat id. 24. Nov. 1607 Hermario

S. P. D. Nobilis et Magnifieo vir, fautor eolendo. Literas M. Tuae scriptas 10. Oct. ante eomplusculos dies accepi eo ipso tempore, quo migrandae suerant nedes et eommigrandum ad invitum et repugnantem hospitem, tot machinis occultis et apertis munitum, tanto favore eorum, qui aulicorum patroni potius esse debebant, utine nune quidem eonfectum sit negotium. Libri enim locum nondum suum invenerunt aque iis absum. Itaque quod tarde respondeo,

ignosces.

Harmoni ea igitur quod attinet, signiscas, in promtu esse typographum, itaque ea postulas remitti. Addis tamen, secundum mea monita procuratum typi negotium; praeterea consilium exquiris meum de ordine. Quae duo extrema essecerunt, ut postulato tuo non censuerim hae viee parendum in transmittendis libris. Nam etsi otio non abundo, nec temere mihi laborem sumo, nequa fortasse tibi desunt, quorum opera meo loco utaris, video tamen, jam

53쪽

Εpistolae Kepleri alioremque mutuae te hoe agere, ut editionis seu bene adornatae Iaudem seu malo culpam ex parte in me reeipiam. Quo supposito, jam illud quoque sequitur, si maxime librorum paretnam migero, me fortasse brevi illam recepturum. Petieras lit ris prioribus meum de versione judicium. IIujus postulati M. Tuam ex parte compotem sacero visum est duabus primis paginis transmissis, in quibus Porphyrii sensus videtur meis emendationibus bene et clare expressus; antiquam vero versionem, quam transmiseras, facile ex literis agnosces. Judieabis igitur, num existimes, necessarias fore hujusmodi emendationes per totum opus. Graecas paginas mihi quodammodo religio fuit excerpere, quae pertinerent ad collationem versionum. Addidi notas unam atque alteram, ex quibus hoc Te volo eolligere, illas initium quod dani esse commentatiuncularum ad commentaria Porphyrii aeque atque Ptolemaei, quarum scopum hunc esse par est, ut post mutatam musiees laetem intelligi a nostris hominibus possint, quae a veteribus, nondum nata moderna musica, hic scripta sunt. Qua in re egregiam operam praestari posse puto a Setho Calvisio, cantore Lipsiensi, qui, ex quo penultimas Tuas accepi, scripsit ad me ultro, secutus octasionem in libello meo de Stella praebitam, ubi harmonica obiter trado. Edidit ille eommentatiunculas aliquot perbellas ad hanc rem spe tantes, etsi fatetur in literis, se veterum terminos non omnes intelligere. Tales tamen judieo ejus libellos, ut mathematico, qui non sit ex professo musicus, vice scientiae musicalis hodiernae esse possint, quantum ea opus est ad explicandos et comparandos veterum de harmonia libros. duod ordinem attinet editioni, , soro in sententia maneo, Ptolemaei Harmonica cum Porphyrii commentariis praee0-latine sie exprimenda, ut facies respondeant, appositis paueulis hujusmodi notis, ad comparationem pristinae et modernae musicae facientibus, ad marginem vel ad calcem, quousque Pomphyrius commentatur, hac cautione. ut ubi Porphyrius abbreviat toxtum verbis και τα ρξης, ibi integer ponatur Ptolemaei textus, usque ad loci sequentis

initium a Porphyrio laetum. Comparari potest versio Gogavini eum scripto in Ptolemaei textu. Ubi desinit commentari Porphyrius nisi sorte alicubi

totum Porphyrii commentum inveniatur , equidem expediret, notas latinas ad Ptolemaei textum esse copiosiores, et fortassis ei, qui Porphyrii commentaria continuata hactenus diligenter perpendit, non laturiim est dissiello dicero insequentibus ea, quae sunt consentanea Porphyrianis praecedentibus. Absoluto toto Ptolemaeo, poterit subjungi commentum Bariami monachi in tria ultima capita, cujus versionem totam hie transmitto. In Graeco solia sunt 17. C tera, ut prioribus seripsi, quae eodex ille habet, ad Πarmonica non spectant. Et quia Barlaam ibi desinit, ubi maxime coeperat dicero: .videbo, si possim illum desectum supplere t mirabili quippe sato, priusquam vidissem Ptol

maeum, uti seripsi ante multos annos, omnem propemodum Ptolemaei Hammonicorum summam complexus sum instituta seriptione de Harmonice mundi, divisa in libellos 5, quorum primo'causae harmoniarum in geometria qua runtur, secundo definitio traditur rationum harmonicarum in abstracto, tertio ostenditur rationum harmonicarum essectus in voeibus, quae materia est lib. II. et I. Ptolemaei. Quarto libello ostenditur rationum harmonicarum essectus in operatione siderum, quae materia a Ptolemaeo traditur lib. III, 1 -I3. Quinto libello ostendo rationum harmonicarum applicationes ad motus siderum. Atque hane materiam Ptolemaeus, interprete Ilarlaamo, tradere voluit cap. 14, I S, quia capitis 14. inseriptio promittit eomparaconem chordarum persecti systematis stabilium eum sphaeris mundi, cap. 15. vero promittit comparati

54쪽

nem motuum sphaerarum eum thordis seu sonis. Etsi igitur aliam ego viam sum ingressus in mea Harmonice mundi, quam Ptolemaeus in his tapitibus videtur proposuisse sphaeras enim utpote corpora non comparo sonis, qui gunt motus aliquis, sed illarum commensurationem eorporalem ostendo desum- tam esse ex quantitatum illo genere, quod itidem corpora solemus dicere, quia soliditatem quandam habent), tamen videor vel ob cognationem ipsam mearum cogitationum eum Ptolemaicis conjectura feliciori uti posse de iis, quae Ptolemaeus his tribus capitibus dixerit, quam si in eandem materiam nunquam incidissem mea Eponte. Etenim inseriptio cap. 14. plane communis est Ptolemaidis et meis cogitationibus. Ipse motus siderum comparat motyi tho darum Ortarum; ego investigo, quaenam intervalla harmonica communiter insint et vocibus in mustea et motibus planetarum. Sed ne ulterius excumram. concludam hoc caput. Vergionis Barlaami descriptum non habeo, et in his euris inanibus neglexi exemplar facere. Lacunae quaedam sunt in mea versione, alicubi et signa ad marginem. Illae indieant, textum illius Ioel plane non intelleetum, haee vero dubitationem meam indicant circa versionem.

Percepto meo judicio et de versione latina et de ordine, quicquid vo-Iustris de libris fieri, de ista etiam versione prior facito, ut aut remittas hanc aut repetas illos denuo. Neque enim de tempore quiequid promittere possum, etsi mihi non desit egregia voluntas.

Vertor nunc ad sequentia Tuae epistolae capita. me ehronologia leomp. vol. IV. p. 476l et da . I.unaribus' test. vol. III. p. 3 IAd literas 18. 26. Aprilis non respondi, quod altera alteram correxisse videbatur et quod mearum literarum redditio in conclusione significaretur. Obliviosus tamen quin sim dissiteri non possum, qui hoc ipso momento demum rem quasi plane novam ex illis literis repeto: petiisse te magnetem bonum. Puto, mihi nocuisse Mariis commentaria. Igitur inquiram apud Caesaris mechanicum. Nam qui vulgo per Bohemiam venduntur, nullius sunt pretii. Magnetis inclinationem ad polum veteribus notam probas ex Pachimerio et Homero. De Pachimerio respondes alteris literis; ipse Homerus vero incognitam fuisse probat in re nautica, nec enim possunt esse ignoti eardines mundi coelo nubilo, ubi est usus magnetis. Itaque e o mihi tua verba in meos usus, quippe refugium est miserorum, dicere notam fuisse, eum id nullo

usu probetur.

Thevoti Galli sententiam de ovi forma in eorpore Telluris eonsidera diligenter. Nam puto simile quippiam ex Hipparcho meo appariturum. Dive sist enim methodis, altera ex initio et sine eel ipsis totalis, altera ex eclipsium partialium magnitudine, diversae diametri umbrae prodibant. Hoc tamen parest diligentissime prius examinari negotium, ne ex errore monstrum aestimetur opinionis. Si coelum emensus essem et tam firmo essem corpore, ut ad Terram

mediandam animum traducere possem facile, hoe magistratus alicujus subsidio sperarem me deprehendere posse vel sine ope eoeli, incipiens enim tempore aestivo, ab ultima NordWegia cireumirem eunt locorum peritis ultimi con-

speetus montana, semper ad illum transiens montem, quem ex priore conspexissem remotissimum: ita tribus sortassis aut quatuor stationibus emensis NordWegiam, totidem Daniam, quinque vel sex Saxoniam, tribus Bohemiam, unica sorta Me sola Norieum Ripense, plurimis Rhaetiam alpestrem, cujus edita nequeunt adiri, paucioribus eisalpinam Galliam, inde Italiam et si commodo a linea deflecti posset, etiam Apuliam et denique Sieiliam metirer, non

55쪽

44 Epistolae Kepleri clamnqus mutua tantum neetione mutua, sed illud pro distantiis, hoc pro inclinatione Is admus. Idem sacerem exorsus a Transsylvania per Ungariam, Alpes Styrias, Helvetiam, Petemondam, Gallias, Pyrenaeum usque Compostellam. I ii tanto igitur spatio facile patet et veritas. Vel irent duo simul, semper spatio 5, 6, 7 vell0 milliarium distantes, qui noctibus per internuncios constitutos, e montium veri ieibus ignibus excitatis invicem, signa darent. Hoc ibi maxime, ubi mun- . tes, qui adiri possunt, horigontem non terminant. In hac societate duorum sit hoc inesset commodi, quod in reditu omnia emendari possent et ambigua

discuti. Splendide ine sabulari putabis; at ego in Styria seci perieulum:

ascendi enim duos montes et utrumque ex altero libravi; inveni curvationem globi tἐrreni I9 minutorum, intervallum aestimabatur 5 milliarium. Hoc vero non sum mensus instrumentis visoriis, ut potuissem, quod solum deest persectioni exempli. Probabilem existimas sententiam Theueti ex eo, quod magnes omni parte sui soleat imbuere serrum. Atque 'hoe nihil indicat de figura seu magnetis Reu Terrae, sed tantum de natura virtutis, quae polum petit; quod scilicet illa in rectam porrigatur quodque sit eum corpore magnetis divisibilis, sic ut in singulis ejus filamentis rectilineis insideat. De stadiorum numero, quae uni gradui c0elesti competunt, sane incertum puto. Nam non solum de stadii quantitate dissentiunt veteres, seu dissentire necesse est, cum pedis mensura non fuerit una, sed etiam lubri ea res est, determinare unum gradum coeleste in Terra; semper enim de aliquot minutis dubitatur, quae negligi non deberent, denique si maxime sciantur duo loca Terrae, in quibus est disserentia unius gradus praecise, in septentrionem. tamen non facile metiri possumus illum Terrae tractum, semper enim obstant aut stumina, aut montes, silvae, paludes, agri culti ete. Refert Christinannus commyntario super Alfraganum nisi sorte ipse Alfraganus, liber enim non est ad manus) Arabas quoque Baldachenses sub rege Maimone huic curae incubuisse, ut emendarent hune stadiorum in uno gradu numerum. Rogatus ipse ante biennium ab Electore Coloniensi, sic respondi, ut paulo prius; de Terra videlicet metienda sine intuitu eoeli ex duorum locorum libratione iniitna. Et subjecit ipse commoditates Ioeorum, si bene memini, Monaehium et Frei singum appellavit, quorum Ioeorum ex altero in alterum pateat prospectus e senestris palatiorum. Quodsi interjectum intervallum aptum est ad metiendum pede Romano antiquo, cujus mensura est latus cubi computatoriim Romanorum et liquorem sontanum 96 librarum Rom. capientis: turicripse spondeo inclinationem mutuam perpendiculorum Monachiensis et Freisingensis exacte investigare. Hoc pacto et eosmographia suerit adjuta et . ratio mensurarum perpetuitati consecrata, siquidem literae fuerint perpetuae. icomp. . III, p. 458. Ac etsi mea nihil interest, quam in plagam vergat linea eonnectens duos locos: tamen si postea per hunc modum explorare vellemus rationem diversae curvitatis Telluris, idque intra unam regionem, oporteret sane duas esso operationes et linea semel.in austrum semel in orientem deberet porrigi. Sed desino, nunquam enim seripsi longiorem epistolam, quam cum initio Novembris essem exorsus, vix hodie, 24. Novembris nitio. Nec qui equam praeterea effeci in studiis. Ex aedibus olim Cranierianis e regione Jesultarum ad pontem. Nob. Mag. T. ossiciosissimus J. Me r, mathematicus.

Corale

56쪽

de Harmonia.

in Q et Ac disidatur in 12 partes, sitque AB ad AC ut 2 ad 1, tune AB sonus ad CRsoniim dicetur oetava, ita videt ieet, ut sonus inordM CB minoris seii dimidiae ad sonum chordae ΑΒ majoris seu totius dieatur unisonum oetavae. Ut

An .d 3 n ιε habet ut 24 d 2l vel 8 ad 7 et dieitur tertia minor, . . 4B- - . 24 - 20 , 6 . b . . . major, . . 7 B . . . 24 - 17 . . . quinta.

Da Wolt lin gern einen oder molit authores haben oder dota Missen, die voti derglelehenoder auderen in hesehallenen primis principiis anfahen. . . . . vom librum sehreib leti mit n1elistem und liberaehia Im aueh Wieder bel-llegenda selimata theoriae Martis. Danu Woil keiu explieatio dabel, x a leti sio aueh nit

assequiereti.

Und thue mas Ima voti mir Ieder Zelit lieb und angenem isti Dxtum Muneben d. 12. Jan. 1606. Responsionem Kepleri neque in manuferiptis Puteoviensibus neque Monaehienslbns de prehendimus. Supersunt quidem epistolae Iler Warti d. 13. Sept. , b. Nov. , . 2. et 5. Dec. anui 1608. nee non eaedem Kepleri d. d. 18. Oet. et 22. Dec. 1608, quas respieiunt ad priores Kepleri eodem anno datas, neque vero reserunt illae, quae supersunt, quidquam duri monicis. quare misso Hermario ad alios transimus, eum quibus Keplerus do Harmonia sua per literas egit. Superest fragmentum epistolae Kepleri ad Io. Matth. Wxeverium seonsiliarium Caesaris , in qua fefert studia sua et vitam por unum 161 T. V.l. II. 401. ea ex his literis

praemisimus, quae ad verba obscuriora textus p. 109, pereipienda neeessaria visa sunt. Jam eam, quae superest, partem, Harmoniam'spectantem addimus. Reversum se esse Liu. cium, illic narrat. . Natalibus ineboaritibus sp exisse ad Tabulas et Astronomiae Copemiscariae partem alteram. Deinde pergit:

Sed eum puellam stiam, quae Augusto mense nata erat spaulo priusquam aliam trimulam amitterem), domum reversus invenirem catarritis periclitantem isque morbus tandem in luctum exiret: dimissis ego Tabulis, quae quietem requirunt, animum ad Harmonim excolenda appuli, verso in Latinum sermonem libro III. Harmoni eorum Ptolemaei scriptisque in eum notis, quibus meas inventiones harmoniarum coelestium comparo cum auctoris eadem de re opinionibus. Summam igitur hujus doctrinae partis Tibi ἄρ loriκonarui aequum est ut exseribam, ut, qua re nihil me magis in vita delectavit, ejus copiam Tibi in hac aetate ne invideam. cst. Lltem Kepleri ad Rentium datas infra

Quemadmodum natura sublunaris, hoe est anima Telluris animaeque superficiem incolentium, occulto instinctu percipiunt diliguntque configurationes harmonicas radiorum ex binis planetis descendentium, quae consigurationes necessitate motuum certis temporibus eveniunt, si e eum in Sole multo sit pulchrior et instructior apparatus et congruentia .motuum ex Sole non vero ex ullo alio eorpore) apparentium, et congruentia quidem non necessitate eveniens, sed architectonice ordinata ab initio, mundanis scilicet motibus in illam studio contemperatis: credibile est, in Sole naturas animales esse multo nobiliores, quae iis delectentur et moveantur naturaliter, et naturas quidem Diis dominis similes. Nam nos quidem terricolas sola Luna circumit, nobis sellicet famulata: ceteris planetis nos fruimur, ut commoda vicinia, radiorum ex iis ad nos delapsorum configurationibas, quas ipsi nobis non Procurant, ex

57쪽

Epistolas Kepleri aliorumque mutuae quisitis. At Solem et nos et omnis planetarum ehorus eircumimus, ei veluti famulantes, ejus propria familia et peculium. Quodsi gentilis essem et si nihil plane ex instruetione Christiana hausissem, dicerem, in hunc globum totius mundi praestantissimum patere nobis Waehheriique similibus animabus

Sed manum de tabula. Nam toni eoelestes sunt exprimendi schematibus usitatis: Ima nota est motus aphelius, summa perihelius; nam dum duo durant, Intermedit ceteri mutantur. venus non tantam habet varietatem motuum, ut vel dimin faciant, quantum est inter dis et et ergo per unisonum sunt exprimendi ejus motus. Quantulam autem illa varietatem lacit, tantulum et ceteris aecedit ad hic expressa intervalla vel decedit. Suntque re vera si edistincti singulorum toni, diversis se. altitudine clavibus in scala mustea. Et si e per motus aphelios et perihelios signatae sunt claves G, h, e, d, e, ', λlieet in diversa altitudine eerta vis; at vero non eat signata. Praeterea propter angustias Veneriorum et Terreorum est hie etiam mutatio cantus mollis in eantum durum, quia aphelii 5 2 saeiunt inter se comparati oetavam duram, perihelii mollem: quo posito veluti sceleto utriusque planetae, ut plurimum apheliis et perihelus motibus utcunque bis et sic in universum qua l. ad communem ex omnibus planetis harmoniam contemperari possunti Sed systema oecupat sero 8 diapason; itaque sceleta omnium 4 sormarum exhibebo in una sola octava. Sed ad omnes universales harmonias concurrunt planetae non apheliis et periheliis motibus omnes, sed quidam intermediis

tantum: omnes tamen ad illarum unam solam altero ex extremis. Sunt autem

extremi motus ipsis studio aecommodati, intermedii, sine studio ordinantis architecti, eveniunt necessitata motuum: datis enim extremis, neeesse est et medios concedi. De particularibus binorum vel trinorum harmoniis, uno ex sex diseordante, nihil dico; sunt enim novae et eveniunt pleraeque necessitate motuum

Ηue usqua Dagmentum Ilier rum, quae elrca finem anni 1617 seriptas sunt. In praefatione diximus, Sehlehardum gehemata quasdam ad Harmoniam pertinentia afri Insevi pause. Kepleram multa eum de hoe opera tum da allis studiis astrotioin ela perlitaras eum Stalchardo egisse, testatur epistolarum fasciculus, qui inest Usa. Pulkovl-sibus quemqua uinaehlus in eoilectione sua εxhibet a tol. 666 in fol. 68T. Prastar unam vero omnes sunt respousa Sehlehardi ad epistolas Kepleri, quae illa excepta omnes temporum in nria perierunt. Scriptae sunt Sehlehardi epistolae ab inno 1618 Cal. Ian. v. st.

ln annum 162b T. Mpt. . Ea quae superest Keplari opistola dais ast d. 11. Mart. 1618. quae quamvis pauea habeat de Grinonia, tamen integra insta sequetur. Complurea Kepleti apistolas ad Schletardum serius jam responsa dealdaranturὶ deprahendimus in bibliothaea Sint artiensi, quas, eum maxima ex parte typum Tabularum Rudolphinarum attin-nt seriptas sunt Ulmas annis 1626-162S, hie luas non inserendas eansuimus. Ovilliamus Sehlehard Sehictarn natus est Horronbergas, oppido Wfiritembergensi. d. 22. Apr. lb92, Tubinoa ab a. 1610 - 161 3 insologiae o ram dabat, praecipuum vero studium lingua hebraleas impendebati Anno 1614 elaeonus Nurtiosam missus. anno 1618. Tubingam rediit, linguam hebrat eam prolassurus. Hoc munera perfunctus est magna quidem eum laudo, sed exiguo salario adsutus, quod anno demum 1628 liberalius suppeditatum est, quo genatui Tubingensi eommendares a eonvit rils dneis Waritombernet et Philippo Η astas mite, in eouenta philosophi eum prolamor ordinarius ematus esti Pet paucos vero anno

58쪽

do Harmonia.

meliori vae sortu ebatur, enm anno 1634. proelio ad Noeta lingam laeto 26. Aug. tota

Uurti embergia unaque Tubiuga in potestatem eatholi eorum venireti Calamitates, quibus tum inlueta est Uurttemberia et rius lueolae, ex iis apparent, quast Sehi exardus de sato suo restri Lucae refert. qui tum in Anglia versabatur, paedagogi munera nanctus apud filios Duela Wsiritembergiae. Die 10. Dee. 1634 seribit Sehlexardu : Ex tua 8. Aug. exarata epistola intelligo, tibi nondum mustare de multiplici miseria nostra. Signineo igitur, matrem nostram, in dira irruptione uerreubergensi a militibus immiseri eorditer traetatam, duodhelmo Post die animam Deo reddidisse, vivere etiamum sororem, sed, ut saelle eonjieis, Parum laetam. Mo quod attinet, non habui per omnem vitam ealamitosiora tempora, quam haec ipsa; adeo mo undique premit satum. Mensa post matrem ioci. obiit kla mea natu miuor, altero

dein Ps mense uxor et duae ancillae, tertio deniquo i Dee. secuta est altera filiola. Omnes aut novo morbi genere aut pestis tamen specio intra triduum vel sexti duum sublatae. Quid de me superstitibusve duobus liberis minimis futurum sit, Deus novit . . . . Is nune est in hoe oppido status, ut nemini, ne uni quidem, fortunas meas eredere ausim. Premimur, exsugimur, tantum non exossamur, ae silere tamen Oportet, imo laeta stolite probare, quaal bene gestum. uesterna vespera vidimus amplissimum ineondium, iuuiit essa Urael; si verum est, totum eouilagrarit oporteti .Etiam Sehoradorta tota sere est exusta, puto solum templum eum arc superesse. Quos serus Mars in hoe duratu non abstulit, ii nune pestilenti luo concidunt catervatim quotidie. Malum est longa supra. qnam satis deseribi possit. Nosti aedes alioquin haud amplas esse, quas hae aestate emi, est tamen ea solitudo et I milias Paucitas, ut in insulam deportatus esse inibi videar. Cum de hostis adveutu primus rumor increbuisset, optuabar, emisse domum Omutuo intempestive: nune ubi pestia me priori domo conductitia exegit, intelligo demum, quam paterne meae valetudini providerit clomentissimus Deus, qui hane aedem dedit. Ineludor.nune illi velut earceri, quod eontagiovis metu eouspectum meum non serent Madetael, praesertim ille, qui symboli Ioeo scribere Folitus erat: se mortem non timi etc., amnis noster. Etiam Lansius reformidat novumvlei num allus docta persuasione aliorsum iugore bussu . . . Studiosum quelidam conduxi, qui eontinue meeum habitat, si quid Mesus aeeideret, alioquin mellia quaedam Seuex eulinam administrat mihi . . . Nndius tertius vaecam invito mihi milites mactarunt . . . . Haee repetit Selii exardus in litoris d. 6. Mart. 163b ad Datrem datis, sequia mearum minimum quinquies ad is potieriptarumin nullas hactenus tibi visas lectasva resera , aliaqua addit: Soror sauciata graviter eonvaluit, quamvis 18 letus experta. Addideram quoque, quam immiserieorditer avuneulum nostrum Gmelinum tractarint, fune Post equos traxerint per invia, tandem ii tro 300 imperialium extorto vix dimiserint. Patruum Henricum, sero demum et quando nil hostile amplius motuebatur, eonfoderunt etiam. Postquam belliens furor aliquantum desaeviit, ut a tot terroribus respirare debuissem, ex improviso stliud mali genus domum meam inlixit, priori neque Laevum, quia brevi tempore uxorem et filias omnes, ancillas quoque duas una eum inquilino studioso sustulit, ad emne me solum eum uni eo filiolo Theophilo reliquit . . . . Aecessit novissimum et multo mihi intolerabilius, quod in aedes damnatus eram nuctoritate Senatus, se. De quae eontagio ex meis serperet ad alios, quasi non hoe oppido toto passim ea lues merit grassata. Volu runt omnino extrudere Tubiuga speele melioris auras eaptandae; at ne mea supellex te tissima suisset praeda militum praesidiariorum, quod exemplo aliorum absentium didici. . . Academia daeet neglecta. salaria diu retro nulla vel Meepimus vel sperare possumus porro,ac erogare tamen eoomur ad sudorem pi sanguinem usque. Nemo professoriam linmunis est, ne theologis quidem pareitur, quo minus insolentissimos viant, aut qui mens suae non adhibent, solvunt tamen hebdomatim 6 10 aut plures thaleros, praeter ordinariam immensamque contributionem ex bonis. Caneollarium in ipsa eathedra saera quidam temerarius, dum ad eeelesiam eonesonaretur, stea est adortus. non tamen praevaluit, renostin Ioel innoeentem defendente. Partieulares eaedes, quas longum laret enumerare . incendia

quoqus tot oppidorum, ex publiea tam promi dubio tibi notorum omitto. Ultimae, quas dedit Sehichatans iram, Jam Parisiis eommoranti, datae sunt , uslingas, pago praesecturae Duslingensis in meo Pathmo d. 29. Sept 16M , quo eodem dio seripsit de statu suo calamitoso ad ami eum Beriiugerum Argentoratum. Novas, inquit, ealamitates tibi narro, easqno praeeedentibus haud leviores: priorem da natalis oppidi nostri Herren-beme mesta denagratione, quaa eontigit d. 9. Julii, alteram de sororis nostras Annae nuperrima morte. Etiamsi ergo domum redeas, nihil tamen do patrio lare superstes videbis, nisi foris aliquos lapides et neribus permistos atqui titionibus atros; non is reducem salutabit, quod laeta saeclo tantopere desideravit, eharissima soror. Cum ea in tendio diro expelleretur, nil me migravit una eum tribus liberis. Exeret staterne videbamurque nobis Iam ab illo eam nonnihil respirasse, quando saeva et inopinata pestis bon

59쪽

Epistolae Kepleri aliorumque mutu

solatium nostrum promus exstinxit. Praeterita enim die Mathaei primum stliota Hiis Ma paretha oblit, non ultra biduum aegrota, mox Post triduum ipsa uuiter secuta est ne PD m- die humata in majori fossa eum pluribus Hiisdem dioi. inter quos Pris it ambo illi ip nee enim patitur multitudo morientium, ut euilibet loculus paretur seorsim, sed nequa condu

tus et reliqua soletinia tolerantur a novis dominis. Ego eum Puero meo aedibus meis emigrare sum coaetus et secessimus hue Dusstingam, pagum toto dueatu solum sere haetenus conservatum . . . . Aeademia dissipata est nee sui orsunt ex omni numero studiosorum

nisi 20 e. stiptadiarii. Pastores ultra 200 mortui sunt, nee filii petunt idonei homines, qui in eoiunx Ioea sumesantur. Ex Prosessoribus obierunt tantum tres, Magirus, coibius et Un-s id, ceteri diversos ad pagos discesserunt. Ego in montanis Albae oberro cum Puero meo,

indo huc revertor eis.

Brevi post Sehlexardus rediit Tubingam, dia 18. Oet. litterruit concilio Senatus ae demiel, dio M. Oct. mortuus est, eumquo post paveos dies secutus stliolus. Mortuum Selii exardum prosecutus est maximis laudibus oratione publica in aula ne , demio Geb. Sinaesserus, Orat. et Histi Pros. Tubingae, quam a Munetis e nivibus tu. Grotii, Gassendi, Lansii, M. Hortensii aliorumque publiel luris sevit a l&:6. inseriptum: . . sevictardi, linguarum orient. et matheseos in Mademia Tubingenia professoris eeleberri*ς inperiori mense Novembri deuati Memoria et Eulogium. Keplerias eonvenit Sebiahardum Nuietingae, dum ob matris eansam forensem in Wurt-tembergiam presectus anno 1617 Tubingae apud Maest linum versabatur l. . lnveni etiam, fieribit Wackhero, nobilissimum.ingenium tu oppido distriingen. matho os amantissimum Juve nem W. Schietardum, meebanteum perindustrium juxtaque orientalium litiguorum e ultorem ' . Tum inter Selii exardum et Keplerum ita eonvenit, ut illo sehemata ad Harmoniam sculpenda promiserit. Replerus domum reversus per literiis monet Sebiexardum promissorum, quibus respondit ille hunc in modum: Petieem novum annum et promtissima mea omela. claris strue et Praestantissimo vir, Domine fautor . plurimum eolendo. Binas iam γα Praestanti Tuae discessum literas easque diversis locis et eontrario sensu seriptas Praepostere a cepi. Unas Augusta hue transmissas, alteras Tubinta; illae posterius et remotiori loeo exaratae, priuη redditae sunt, has eontra nescio quibus moris ultra mensem in tam vietna urbs de tentae, medio Deeembri demum mihi visae sunt. Illae delineatas nauras ad Krdorum mittere iubebant, ut ibi ex eulpantur, lino vero mihi ipsi vane operam injungebant. Quo fium ex hoe bivio eundum esset. ambigebam quidem ab initio nonnihil, sed tamen Poste re melius deliberata Rrbitrabar, posteriora praejudieare prioribus et δευτερας φροντιδας, ut Munt, suisse ad quo bono quodam sato illas bases praevenisse augurabar. Quamquam igitur in Tui, tam eelebris et da universa mathesi praeclarissime meriti, gratiam hune caelaudi, utcunque vitas molestum, imprimis mihi eae utienti inimi eum laborem iube tissime ipse suscepissem: quia tamen ad operis editionem maturandam aliter vobis August congregatis visum ruisse tutellexi, non invitus et ipse consilium mutavi et quam citissime licuit schemata omnia pyro insis Di Κrsigeroque per aurigam ilapidum molarium no tratium vectorem illuc transmisi. Quam vero bene omnia. praesertim la Arehimedea assecutus tuerim, equidem ignoro; ipse ludi bis, eum inspiciendi dabitur eopla. Spero tamen, non longe manus a Mopo uberrasse. Quae do quinque eorporibus ei reulo luseripita Lib. ii prop. 25.ὶ in Tubingensibus litetis monuit Praestantia Tua, illa mutare in summa aurigaesestinatione mihi non fuit integrum. Vix ouim fiat temporis relinquebatur eompingendis et linteo insuendis inis mineis ligneis, nedum nova schemata delinear ii, quae o ore um Pin gentis et otia requirunt', ut illud Ovidianum hie mihi usurpem. 8atis tamen ad mentem auctoris depleta esse puto. His addit Selii exardus eratias maximas pro libris ipsi dono datis a Keplero istere0- metria, Ephemeridibus et Calendario et si e pergit: Memini, Tuam Praestantiam mihi in restitutione globorum aliquid molienti adjutrices aut potius directrices manus promisi H et

catalogum reliquarum fixarum . . quae in Tychonis Proomnasmatibus non exstarit, FP0 P0' disse. Quodsi itaque hisce promissis stares et eri esset gratissimum. - Tandem et hoe P. Tua sciat, me occasions vostrae coiixersationis de novo ad matb in animum MPlicasse et isthaeo tudia, Per quadriennium sere prorsu intermissa. resuinsi s. atque hacteuus trig0 metria praeeipue occupatum suisse. In quibus aenigmatibus utinam to eonlectorem, quo is Oedipo expeditiorem, interdum eompellare possem l Sed nimis longo invidem absumus. In terim hoc unum quaero: annon etiam absque sinuum canone triangula solvi possi ut ' Vide tur enim misera ars esse, quae viso tabulis semper indiget, Mqua infelix eomputator, qui

uou ubique ad manus habere potest illum innonem. Taeeo, quod admodum servile sit nune uti, e lus errata ist quad forsan habeati deprehendere nequeam, nedum torrigere, interim tamen seeurissime ipsi sidere. Si plana triangula solvi possent, etiam. phaeri ea ni bilo diuellius computari posse eoundo, eum ad illa redueerentur. Sed planorum latera

60쪽

da Hannonia.

eiri posse etiam sina emons sinuum, notius est, quam ut ego sus id te Minervam modo doctam. Superest uretur, ut angulos expiscemur et ut inveniatur proportio ad se inulem duorum aeutomui angulorum in rectangulo inam obliquangula nihil moror, siquidem in duomet angula laesse dispescuntur , proportionem, inquam, illorum tantum desideror exinde enim etiam quantitas sinisorem per re iam De Tri saeua seiretur, quoniam ambo simul sumit aequantur uni reeis. Illam mistra diu quaestri; eapillis primo hue trahebam penultimam primi Euelidis, ratus duorum, quaa rectum angulum includunt, quadratorum ad se in virem habitudinem hoe quaesitum mihi notis leaturam. Sed spe mea longa me salsum esse erasu-nus dies doeebat, eum ad ealculi Lydium quasi lapidem hamo phantasmata examiuarem. Nihilominus tamen aliquid proportionis subesso adhue non despero. Quodsi vana et impossibilis est haec mea praesumtio, et sorsan merae irrationales quantitates: sae ut sciam, ns laustra hune Aethiopem lavare pergam. Sin vero Gnatum non prorsus irritum Judleas aut ipso viam nosti, qua vel ad ipsissimam veritatem vel quam proxima ad ipsam et simuleompendiosa eatur, quaeso no me teles. Discera namque a P. Tua paratus sum Q-tari mibi honori dueerem, tuus discipulus studire. Sed stbrumpo epistolam, vereor enim, ne prolixiinta mea Tuam Praestantiam gravi ribus Oeeupatam Matim prima uleo ste offendam, ut post hae minus propitiam sors sentiam. Condonet hoe affectui meo et quam selieissima valeat, eum omnibus domesti eis a Mea quoquo peramanter et omeloso salutata.

Dabam Nirtlagae proprid. Ca Jan. st. v. 16l8. Praestantias Tuas observantissim Wilhelm Sebi exard. Keptarus respondit:

venerabilis et doetissime Vir. Literas III. Cal. Jan. ad me seriptas aecepi a gero ipso Id. Marti sti n. , quo eodem tempore et tibi meas re ditum iri sperabam. Video, me bono genio in te incidisse, qni non, ut eg0 soleo, in negotiis susceptis ut mus in pice adhaerescas. Bene etiam factum, quod a manu tua ingeniosa delineationes fiunt, sculptura ab alio b auso, ne Caesar ad equi Pontificis curam descendat. Crede mihi, me non sine dolore abs te petere potuisse sculpturam, eum adhue de voluntate Crugeri mihi non constaret egoque Tubingensia prela aut Lincensia quidem, sed eum renunciatione Crugeri, exspectarem. Nunc, quando mordicus ille tenet jus suum in curando opere, provideat etiam de operis. Saretnam ad Te delatam Tubinga gaudeo. Existimabam inter cetera suisse et exemplar Epitomes Astrono eae, nam invenio in adversariis meis adscriptum. Quodsi non ipse mecum Niningam attuli, eopiam tibi facio aerugero petendi scripsisse te gratias pro aeeepto libro, signi sint Crugerus . Literis quidem tuis gratissimis hoe unum deest, quod non significas de Commentariis Martis, quae per eundem aurigam a Crugero petere proque iis trun- eulos ligneos permutare debuisti; sie enim convenerat inter nos Augustae. De emendatione globi memoriam revocans magna me voluptate persu

disti. Utinam tibi tantum sit otii, ut hic operas tuas meis conjungas, id equidem suturum existimo eum utilitate publica. Primum te velim recordari, quod tibi dixi, me fidem haeredibus Braheanis obstrinxisse de non vulgandis observationibus neque tabulis quarum pars magna sunt catalogus fix rum) excudendis, ipsis non consultis. est. L 370.ὶ Oporteret igitur et te mihi esse obligatum ad eadem, sie tamen, ut nomen tuum in hae operis parte a ponatur. Deinde velim te hoe scire, non esse omnino tutum sidere catalogo fixarum dehonteo, quia loea fixarum ex observationibus coni putata sunt per studiosos varios inveniunturque passim errorculi. Esset igitur tota pragmatia repetenda a fundamentis per doctrinam triangulorum. Et mille quidem fixarum senis millibus multiplitationum et divisionum computandarum labor non adeo est immanis; utereris enim typis operationum abbreviatarum, quos in gessi in Epit omen Astronomieam: at observationes exseribendi, conserendi,