장음표시 사용
131쪽
gmis, & loco; quemadmodum apud nos pastrinin oculos incurrunt illitterati, qui dolo malo ii doctorum hominum ordinem invasere. Ita nos oleum in malis , ac lecythum habere malumus gloriandi stiper ea re iustissimam causam relinquimus Barbaris ; quorum ingenia nobiscurr is lcomparata sunt plumbea, quotum libri, & scri- lptorum monumenta collata cum nostiis, & pauci ii ima sunt, & adipalia . '. Deponamus igitur aliquando personam istam, laruamque sapientiae superadditam Auditores nec nostro fieri vitio velimus, ut quam praeei, piae delegimus , ac peculiari studio profitemur artem , ea vel commcntitia sit,' vel iusto parauum numero decurtata . Quemadmodum enim nulla renim species honestior nobis, aut Pul-GIror ad intuendum proponitur, quam aliqua liberalium artium abibluta, & persecta disciplina, sic nulla deformior est, quam manca, tuisque capta membris , Et mutilata scientia . Equidem savpenumero quaerendo cogitaui, quid tibi ve lit diuinus Piu losephiae praeceptor Plato , cum
in delectu Philosephorum formosbs,membrisque
per lectos omnibus maxime probat, deformes, ac poti s una claudos eos esis contendit, qui sa- entiae sacris initivi non debeant. Scio enim e sapientibus suilla deformes, hodieque riirpes tale minime paucos, qui nunquam tamen prohibiti sint, aut prohibeantur il udio Philosophiae.
132쪽
Scio non semper in foedo corpore turpem etiativanimum habitare : sed saepe mentem aliquam excelsam, S velut e sapientiae delibatam snu nancisci male materiatam domum , S taberna culum vitioliun . Quid plura' nonne Socrates ipse Platonis magiiter finisseisie naribus dicitur, recalva fronte , pilosis humeris, cruribus diquaricatis λ Nonne Zeusippus ceruice suit curua, Aratus repanda, Epicurus distenta cute , Di genes balba comante , Xenocrates crure collecto, Heraclitus oculis ex fetu semper clausas, Democritus rictu , labrisque semper apertis ex
iisti l Quin Epictetum ipthin claudum luille
accepimus , & enormiter ex pedum vitio laboras te . Nec ferme alios excellenti suille forma
Philosephos legimus , nisi Pythagoram , & Zenonem inter veteres , Picum Milandulam intea posteriores, &nouos. Quid igitur est causae ocul ille scientillimus , & prudentissirmis vir is, adyta philosophiae nolit admittere deformes , Rclaudos , . nisi quia turpe putat, S. indecorum seos libi nomen sapientis aisiunere , quorum curta , & detruncata doctrina foeda .este alpectu, ac aliqua ex parte claudicare videaturi Illud e go proludcte uedulo, & cauete diligenter Adolescentes, qui pro virili parte certas vobis liberalium artium sol mas exciaciadas allum psallis ; ne
133쪽
Haudos hosce, deformescitie depellit. Non untis, mihi credite, clamat aduersium istos doctrinae princeps, ac prudentiae Plato , sed uniuersi, qui mendacium , qui ludibrium, qui praeitigias, & deceptiones oderunt. Manum vobis , ct opem porrigunt viri sapientes, ac magistri doctisistini: viam faciunt alieni labores, & haec, qualis qualis totius nostrae Sodalitatis industria. Ipsa Romanorum Principum, in primisque s Gregorij Maximi liberalitas inuitat: qui sumptu plane Regio cunctis absolutas, S persectas partibus parandas vobis in hoc Collegio proposuit disciplinas . Agite itaque rem vestram nauiter, &quod ad vos attinet, singularum numeros, summamque acerrimo stiidio , ac persecto labore complete. Ut enim illam omnium comprehentionem doctrinarum expetere fortasse te. meritatis ell, atque audaciae nil cogitantis, ita complexum illum partium , qui singulis debetur artibus, vel iudicio neglige- . . ce , vel inertia praeterire, animi. est,ut leuiter dicam, aberrantis a recto, & non
134쪽
AD RHETORICAE AUDITO sin Romano Collegio.
contionibus ad eam doeendam artem reuertisset.
AEC dies antiqua studia mea multos peregrinata iam annos, vestro imperio P. Rcircumfusae coronae inuita te beneuolentia longo pene postliminio reuocabit. Adest in hoc honorariae concionis confestii, sordibus, atque illuvie obsita ', & vere Iut e longinqua via , vel rusticana de gleba re dux gestum sacere, spectante praesertim Roscio, non audet oratio mea. Sed tamen, quia video hisce literarijs nundinis agere unumquemque nauiter, ac strenue causam suam, ego qu que movebo manum , ut potero 3 & velut in A1topago semipaganus, aut in antiquo soro C.
135쪽
thegus simpliciter, & candide pro me paueam praefabor, ac de me . Cositabam alia omnia, litteras .ab his abliotrentes tractabam, atque in publica panegyri de Deo, de omnium ordinum p fictis, de finibus bonorum, & malor4m dici dire, locos ipsos fac rum voluminum vulgo, ac populariter in templis cum aliqua , fiis fallor audientium approbatione aggressus eram inter pietati , cum ad hoc docendi, dicendique munus Noderatorum autoritate sium euocatus Fatebor id quod res est, mecum ipse perquirere coepi, quid tandem haberet momenti Rhetorice, ut eius docendae cana demandata mihi prouincia tam honesta, tam gravis E vestiεio re- 'linquenda esset. Neque vero ex Consule, ut dixit ille, rhetorem fieri magnopere dolebam. id enim aegre ferre non es eius, qui faber esse non possit fortunae suae . Sed tamen hominum futura de me iudicia non poteram in illa ipsa de spicientia non formidare. Multa praeterea mihi contra veniebant in mentem: eaque ipsa , quaem hanc artem iactari quotidie solent in vulgum ab ijs, qui excellentes doctrina consilio prudentissimi, auctoritate longe principes existi mantur: sorensem illam exercitationem esse ablatam , oratorum nomen, atque honorem eloquentiae inueterasse: hae e inquam iuidia maxime olim in omni libera ciuitate clara, iacere nunc , atquς in tenebris suis ingloria delitesce
136쪽
te; adolescentes otium in his frustra, milere qua
consili Iere: esse ubi melius induitii im colloc rent si iam ; ubi aetatis florem sedulia, utiliterque contererent: ubi opera pnsita, pretium operae sacerent. Neque enim id temporis in praesentia sumus, ut vel bellorum imperia, vel Reipub. administiatio , vel reorum de sentio , atque ac cusatio, vel rerum graui inarum controuersiae discrtis , ac eloquentibus viris committantur. Conticuit nrosecto Romanum illud solum , &oratorum florentisitura gloria obsolevit vetust te, ac vicis itudine temporum. rari sint, & quam
paucissitavi, qui languentem iam, S prope de- politam huius disciplinae facultatem amplecti Vulint . Nam quae vulgo dicendi magistri tantopere gloriantur; eloquentiae vi perfici, ab sciuique principem thominis partem , dissipatos ante homines suisie principio intra tecta com-PulsbS , Sc congregatos, instituta, legeiciue sanctissimas condocefactis efferatae multitudinis animis esse datas ue speciosa potius nomina putant , quam vera pronunciata . Haec inquam .
atque his longe plura in Rhetoricen conuicia iac tabam animo ; ac prope suit, ut ex procu Latore fetem in recepta iam causa praeuaricator. Sed postum equidem iacile , S Rhetori .cae fidem praestare , & aliorum negligere dicta,
si contendam, rerum sacrarum intel pretem
inalbus docuinae ma*s ornamentum decere.
137쪽
quam eloquentiae, ac litterarum. Scio enim: Hieronymo viro si stissimo , ae disertissimo dictum,divinarum causarum oratorem humanum. ac litterarum esse oportere; ne Gigantes , vallemque Titanum in Regum libris, ne Arct tum, ac Pleiadas in Iobo , ne Syrenas, Aen centauros, ae pilosos ignoret Satyros in Isaia. Scio, Chrysisltomum , cui aureum eloquentiae genus nomen imposuit, pronunciasse, oratori Chrissimo turpissimum esie ab ijs eloquentia vinci, quibus ipse religione, ac dignitate ante eellat . Seio, Lactantium vere lacteum , & in quem illud Horatianum cadere possit, -- ώqurdus, puroq; illimus amni
de se ipse dicere ae profiteri, multum sibi ficta
rum illam causarum actionem,exercitationem; apud declamatorem a puero susceptam , atque in adolescentia retentam eontulisse, ut Chrilii nus factus maiore copia , & facultate causam veritatis peroraret. Haec inquam, S memini, at scio : sed ijs oratione tractandis illud unum es-
secero, ut intelligatis, haud alienam mihi per nam imponi, cum e templorum suggesto quasi
ad noua progymnasimata iterum compellor in νhas Rhetorum officinas. Ego vero causam hanc, quae contra Rhetoricam agitur , puto mihi communem esse cum auditoribus meis. Quare,
ne meipsum anare solitatie videar, haec prompua
138쪽
l pria praetermitto , ac satis meis , satis illorum, i latis rhetoricae rationibus consultum putabo, sis fructum ipsum , quem etiam hoc tempore asserre possit eloquentia, commemoraueIO. Quam- . quam hic ego salebras video, stibitoq, subsillo , Auditores. Res enim est elusinodi, ut si quid praeclare , ac copiose dixero , ubertati materiae . tribuendum sit, fi quid omisero ieiunitati, atque infantiae meae. Faciendum est tamen , quod suscepimus, atque in trita materia Cleanthis lucerna , hoc est nouo sortassis artificio laborandum . ostendam enim , certe conabor, hane eloquentiae disciplinam illo potissimum nomine complectendam esse, quod collapsa, quod ex omnium animis pene obliterata sit , quod a paucissimis arripiatur. Ita fiet , ut quam isti causam idoneam putant, cur haec dicendi st dia e medio tollenda videantur, eam vos esse vel maxime,cur inflammatissimis animis amanda sint,& fouenda, iudicetis. Hoc animi mei con- filium antequam explico , unum vobis in mentem redigendum esse video , quod susceptae disputationis firmamentum est: Rhetoricae nimirum artem hoc tempore non propterea minus a multis amari, quod inutilis, aut homine honesto indigna existimetur; sed quia complures, qui ad eam facultatem nonnullam indolem affe-xunt, rei magnitudine deterriti, studium liber
is illud quidem , sed tamen arduim , ac perdis.ficile
139쪽
sella praetermittendum putant. Scitum esten in quod in eam sententiam eloquentiae principes tradidere: in caeteris artificijs pereipiendis esse satis , non dico hominem esse, sed limitent lici minis ; ut si minus tradita consignare celerit animo posIis,a siequaris certe quacumque ratione inculcata. non in ijs quaeri linguae mobilitatem, non celeritarem vel borum , non ea, quae nobis inlis fingete, ac fabricari non possiunus, faciem , vultum,lonum, totius coiporis habitudinem,gra, uilΓinam oris dignitatem. In oratoIem Omnes cmnium liberalium, aut minus etiam illiber lium altium virtutes conuenire ; Dialecticoruni acumen, sententias Philosephorum , veiba prope poetarum , Iurisconlisitorum memolia is soagoedorum v cm , Actorum deniqν gestum , εἰ mctum. legendos illi esse poetas, cognoscendam lusiotiam perdiscendas leges, omniaem antiquitatem percipiendam, onmium bonarum attium scriptores peniolutandos : libandum ex omni litterarum genere florem, quo di iunguatur atque aspergatur oratio. Eruditissimi laeculi temporibus, scriptorum nobilium te iiimoiuo quamdam floruisse disiciplinam accepi-.pimus, quam Graeci quidem πιαιδεών vocari hant, nos eruditionem dicere posthmus , maiore λnoilri Humanitatem appellarunt. Nominis causam puto , vel quod humanum animum ars illa
insigimer expolitet , vel quodpGularet hominea
140쪽
plane humanos , atque ad omnem morum saev-litatem accommodatos : vel quod una esset', quae propter excellentiam , atque praestantiam, soli homini tributa videretur. Sed quae materia esset , quam tractaret, & in qua versaretiir ea doctrina ; id vero praeteritum, ab antiquis , a nostris vix indicatum video; indicatum tamen Humanitatem quippe interpretantur quicquid
ad hominis pertinet vim, ac naturam : ita prorsus, ut quemadmodum qiiicquid stram in nat ram atringit, seritas dicitur, quicquid immor talis Dei proprium est, diuinitas; sic ea, quae uni homini a natura simi attributa, humanitatis nomine comprehendi putant . Quod si stiluinam illam sapientiam,prolixam bonitatem, nil lis inclusam terminis potestatem , caeterasq; Dei optimi maximi excellentias uno diuinitatis nomine eomplectimurr suum vero ferarum , ad id quod adest, quodq; praesens est sensii moueri, idicimus. feritatem, quis dubitet vinquiunt, quin oratio, ac ratio, quibus homo constat, &seiun gitur a seris Humanitatis notione comprehendi
queanti Quare cum omnem expolitionem, Oma
tumq; dicendi orationis vocabulo, intelligamus. sequitur,praestantiores quoque disciplinas, quae
uno rationis foetu procreatae siuat omnes, omneatn:Hu manitatis nomine contineri; nee aliud esse Humanitatem, nisi rationis artes cum oratione