Tarquinii Gallutii Sabini e Societate Iesu Orationum tomus 1. 2.

181쪽

co sortasse tollent notii l hilosephi, quorum sest superba , S fastidiosa fortuna . fundum suum seri poetas nolent. εἰ partimonium illud facile

permittent occupanti . 'Permittant, ut Jibet: pe mittant autem non nobis medioeriter doctis ,

ac semilatinis, sed sinimis viris, antiqui Iimis Philosophis, inprimitque Aristoteli cuius longo tempore tecti stat de locis Homeri perplexis . atque ambiguis, libri sex: permittant Anaxago- , rae Clammenio qui saluberrimam philosophiantrin Homero velut in sapientiae breuiario relege bat . permittant Archesilao mediae Aeademiae autori clarissim o, qui numquam in cubile se recipere solitus erat, nili ante aliquid ex Homero somni conciliandi causia tamquam e philo sophiae narthecio delibasset . quin etiam dilucu- Io , ac bene mane , ubi primum e grabato surrexisset, Homerum iterum lecturus, ad amasiuna suum itare se dictitabat ; ut remotis a bitris eum co familiariter, ae libere philosophaletur Permittant Platonico Proeso; qui totum Homerum locis e media philosophia petitis illustratiit. Permittant ipsi omnium magistro Platoni; cuius illa vox est in eo libro . quem de summo bono scriptum reliquit: in Homero contineri diuina n omnem , humanamque philosophiam . Ninil attinet omnes ducta serie percensere : sed pei mittant Zenoni , Chrysippo , Heraclito' ;Pςrmittant quod grauius eii, Cluistianis philo

182쪽

sophis, doctissimis, atque sanctissimis . Cyrillo, Fulgentio, Basilio Magno , caeterisque sapie tibus viris , S multis, & nobilissimis ; qui omnes epicum Homeri poema splendidum philos

phiae ludum , ac virtutis ossicinam amplissimam existimarunt. Sentio , vos expectare dum aperiam aliquando sapientiam hanc in ipso Virgilio delitescentem e sed non nihil in ea Philosopli

Ium natione commemoranda immorandum fuit; vi intelligant isti, qui poematum opes asperna tur, esse populum Romanum , qui adeat repudiatam ab ipsis Attali haereditatem . . Equidem neque tanti sena, neque ita me lysum i noro, ut non videam quam arduum si huiusmodi philosophiam ex abditis poeticae late bris explicare : sed illud praeterea scio; non m

do rerum magnarum atque praestantium per

sectionem probari, sed conatum etiam in il lem, atque aggressionem esse laudabilem . Huic adeo spissi , operosique operis magnitudini , atque asperitati ita facile occurrere posse me video , si non omnia hodierna die una concione simul essendam , sed multa mihi per partes alio tempore tractanda reservabo. Cum enim sint neque pauci, neque imperiti, qui nullam in epica a poesi philolophiam abditam esse pugnaci isime contendant, sic partiri necesse babeo rationea meas , ut quaeram initio, sit ne aliqua, S in moetarum sabulis uniuerse , & in Virgilio nomi-

183쪽

iso De Virgilij Allegoria.

statim penitus abstrusa sapientia . Deinde, squa sit ; quaenam ex triplici genere philosophiae pars esse videatur et fid extremum , si certa sapientiae serma in epico illo contine

tur opere , certa ne ratione, ac.via euolui ,

atque inuestigari queat. Sed quia tam multa , tamque difficilia in unam hanc orationem com pelli non possitnt , caeteris in aliud tempus , otiumque sepositis , illud unum habeo dicere , ac seorsiim hodie disputiae , aliquam esse petitam ab intima philo phia scientiam revi 'rum utilium, quam in epica poetarum omnium, atqne adeo in ipsius Virgilij sabula contineri ne

Vide dixerit aliquis etiam,atque etiam quam

graues, quam magnos in te aduersarios excitaturus sis y non ex ijs modo scitis, acutisque scriptoribus, qui vel nostra , vel non ita superiori memoria huiusmodi tectiores poetarum sententias , quas Allegorias vocamus quasi delirame ta septilitarum irrident; verum etiam ex anti quissimis illis, qui Heroicis pene temporibus in altrice disciplinarum omnium Graecia floruerunt. Nam apud Eustathium Aristarchus, is, qui commentarios supra mille posteritati reliquit, S tam graui semper habitus est in rebus discernendis , dii inguendisque iudicio , nullus ut putaretur Homeri versiis esse germanus , & verus, quem suo ille calculo non probasiet: is inquam

184쪽

Oratio VI. III

talis, ac tantus Homericae causae quaesitor, ae iudex omnes omnino ab Homero allegorias a

legauit, negauitque diserte, aliud ab eo dici, aliud intelligi oportere . Placet hos , longeque

plures aduersutos esse, quibuscum iure concertandum , ac dimicandum sit. Neque enim . eos imitari necesse habeo, qui, ut aliquod ad contentiose dicendum argumentum inueniant, quem in foro non vident aduersaritim, in re minime controuersa sibi designant animo, & cum umbra, ventisque sortillime digladiantur. placet inquam veri sIimum mihi bellum esse cum litis, ac potissimum cum Aristarcho, cuius arbitrium ipsae pene literae resormidant. Habet sane, i, bet unus hic Grammaticus Alexandrinus infinitam prope CrammaticoHlm turbam contra pu- Enantem , habet Philosophos multo grauissimos, habet authores omni doctrinae genere praestantes, ac nobiles, qui sancte confirment, Homerum hau siam ab Aegyptijs plutosephiam, ut augustior esset, atque admirabilior, excogitatis fabulis , quibusdam veluti notis arcanis, qua' aliteroglyphica vocantur, adumbrasse . Quod Homeri, caeterorumque comminiscendae fabulae consilium, sapienter, ac docte Palephatus explicauit, assii mans, plerasque mortalium vere certeque res gellas veteratorie poetas fabula-rnm suco, & commentis incredibilibus inuertiste , ut it gentium animos, S admiratione te-

185쪽

i r a De Virgili= Allegoria.

nerent, & voluptate perfundercnt. Uerissima sane vox, & quae insitum poetis ab artificio morem , non tam dicendo aperiat, quam ob oculos ponere videatur exprimendo . Intelligit enim vir eluditi Isimus , suis ipsorum praeceptis admonitos poetas illud omnino agere, ac sequi, ut in mortalium animis excitent eam , o quae delectationem, ae voluptatem panat, admirationem.

quod quia rerum compositarum , fictarumque beneficio facilius, quam vere gestarum consequi se posse confidunt, res veras, atque adeo salu- . berrimas vitae leges, non praeceptione tradunt ssed fabulis, & eommentis inuoluunt. Quid a tem est rei veritatem , ae morum doctrinam fabularum inuolucris obducere, nisi eas persequi, quas isti e poetarum scriptis expungunt ali

sorias lRecte sane interpres Hesiodi Zines initio

Theogoniae quatuor e si e confirmat omnino res, quibus epicorum poetarum omne nomen, aevis contineatur: heroicum versiam, allegoricam fabulam , historiam perantiquam , aptam , accommodatamq; materiae dictionem: sed in his principem obtinere locum allegoriam, eamque proprium elle poetae characteiem, ac notam. Quid planius, quid sapientius dici potuit,rid accomodatius ad istorum iugulandam ari-.aciam , qui ' ritum ipsini, ac vitam poetarum exunguunt i di erum proprius eorum character ,

ac Di it Zoo by Cooste

186쪽

Oratio VI. 13 3

ac nota , de est , & vere dicitur allegoria, quotus quisque non videt, hanc unam esse partem , cuius beneficio, ac vi poetica contillat , moueatur , & vivat Haud certe sine summo consilio nuper clarisiimus Italici nominis poeta,

Epopoeiam velut animantem absolutam, atque perfectam esse aiebat, cuius corpus ipsa rerum imitatio sit, animus allegoria. Nam quemadmodum animo corpus obtemperat, serintq, rationi, sic imitatio , quasi rerum corporatarum sensibus obiecta figura , utilitati obsequitur, ac tamquam in animantis corpore animus, sic ipsa in toto poemate continetur, & sunditur. Nullus haec , mea quidem lententia , neque melius v

dit , neque prudentius docuit, qtiam philos phus inter Platonicos honoratus , ac nobilis Proclus : qui Stesichorum, doctum illum alioqui

hominem , ac perspicacem , caecum tamen, ac nihil videntem appellauit, quod Helenae raptae , belloq; repetitae sabulam, veluti rem praeteritis gestam temporibus, ac veram historiam canere non dubitasset: neque intellexisset eo figmento significari, nostras ipsorum animas poli decem annorum millia, quae illa decenni Troianorum obsidione comprehenduntur, ubi diu multumq; circa terram varia nascentium,in tereuntiumq;reru vici istudine fluctuarint,eorum inliar Graecorum, qui Troia stimmo diuturn

que labore deuicta, domos remigrarunt silas , esse

187쪽

i1 De Virgili= Allegoria.

esse tandem aliquando ad eum loeum , unde sunt haullae, ae delibatae quali longo postliminio reuersuras. Quod si tantus philolophus eum,& caecutientem Norbum oculi, iudicat, qui nobilem Helenae fabulam , hoc est narratione

caeteroqui credibilem , neque vehementer abhorrentem a vero euoluere, atque interpretari

allegorice non potuerit, quid nos de alijs fabu- Iis existimabimus, quae non incredibilia modo , sed etiam execranda impudicitiae,impietatisque portenta comminiscuntur φ Homerum ne aliosq; primi ordinis poetas, qui ea finxerunt, illico damnabimus inauditos , dicemusq; homines acutos , ac lynceos non vidisse quod poste M pronuntiatum eis a sapientibus, cum plane, diserteq; dixerunt, poetas ita oportere fingendo prudentes , S callidos esse , ut nisi credibilia , veroque similia fingant, e poetarum choro depellendi sint i Dixerint haee audaculi quidam Aristarchi, quorum videtur , & quaeri, S ali gloria reprehensione bonorum: quorum est moderatum integrumque iudicium,ij non modo sim

mos auctores non reprehendent, verum etiam

pro ipsis acerrime , constantissimcq; pugnabunt. Sed fieri qui potest, ut huiusinodi prouinciam ita sulceptam sustineant, nisi receptum habeant, coniugiantq; ad allegorias In speciena sane quae dicuntur a poetis incredibilia sunt, inde-cina, atq ab ipsa ratione prorsus aliena r ne iictatae

188쪽

Oratio VI. IS 1

fine ratione dicamus,haud dubie confirmabimus, ea quaedam esse veritatis integumenta, quae impetitorum oculos fallant, sapientium iudicium

allere , ac doctrinam decipere nullo modo ponsiit. Sapienter enim ab Eustathio dictum est, fabularum turpitudinem esse quoddam poeticae vulnus , quod allegoria quasi delibutis me di corum fascioli; obligatur Quin placet etiam hoe loco Proclum illum philosophum , Homeri tutelam adueris magistrum ipsum Platonem S suscipientem, & pro dignitate tractantem , audire. Sed altius repetenda res est, ut omnis suscepti patrocinii causa facilius intelligatur . Mensam Homerus in caelo , & epulis exquisi tissimis , & conuiuis longe lectissimis ornat . adest Iuppiter , non Deorum modo , sed etiam

conuiuit Rex . assidet iuxta Iuno, prope Iunonem Venus e caeteri Dij, Deaeq; toto tricli nio circumsunduntur. Res agebatur , & iucunde quidem, S grauiter , ut decebat in caelo et sed tamen, cum Iuno, ut est seminarum genus sit spiciosum, S maxime querulum , intempestiatia quadam expostulatione Ioui stomachum r pente mouis et, epulas diuinas amarissimo resperserat felle , accumbentium hilaritatem in

summam tristitiam, moeroretraq; conuerterat,niensiam illam fecerat e Deorum conuiuio silia cernium sunestorum . cum ecce tibi Vulcanus ,

sellulatius, di delpicatissimus Deus, qui e

189쪽

is 6 De Virgili= Allegoria.

die poculi magister a Ioue creatus fuerat, en o mi illo , distortoq; crure tanta cum turpithidine claudicare coepit, hac,illac impigre, velociterq; nectat administraturus excurrens , ut statim excitato cachinno quodam insolenti, atque , ut

loquitur Homerus,inextinguibili, ut haud minus in caelo riserint Dij , quam ridere soleat infimae sortis populus in togata , ubi sicurrana, &sannionem iocantem videt , aut egregie Partes agentem suas Gnathonem aliquem e parasitis GHaec igitur incusat, reprehenditq; glauissime Plato,siimmus, & itelligendi autor, S dicendi magi iter ; quod intemperati stimus ille risus , qui, ne homines quidem mediorirer prudentes

deceret, multo maxime alienus esse videatur a

Dijs. Quam Proclus criminationem ita depellit . ac diluit, ut dicat, i Uulcano illo molitore, ac labro, Vniuerstatis molitionem , mundiq; totius, quam mi suscipiunt,adminiitrandictu am significariu siimmo propterea consilio , ac .ratione Vulcanum irridentes induci Deos, quia mundum hunc , re'; mortalium affabre iactas cum risii , hoc est cum voluptate contemplantur , S temperant Dij. O poetas vere sapientes , ac doctos , o fabulas, minime fabulas , sed: admirabilia pulcherrimae, verillimaeq, sapientiae documenta . Haud sicio an haec a sacris re .

aigionis nostrae voluminibus hauserit Proctus; in quibus quotidie legimus, opiscem Dei sapien-

190쪽

tiam , & in orbis terrarum molitione Iussie, &sitas habere delicias positas inter mortales . Eusebius certe Pamphili testatum reliquit, pleraq;

Platonicos ex Hebraeorum monumentis , quae

studiose perleserant , in suam iptorum senten- tiam pertraxisSe . Possem hic equidem infinita propemodum poetarum commenta , quae de industria

i videntur ad corrumpendos mores excogitata ,

eadem plane ratione , & quidem ex auctoritate maiorum interpretari: sed cum modelitae meae, tum tempori considendum est, cuius certis, ijsq; non ita latis sinibus sentio circumscribi orationem meam . Unum aduersarij suo credo iure a me requirunt, quod ijs debere diutius nolim . Si enim , dicent isti, eum in Epopoeia locum occupauit allegoria , ut tam pulcri corporis animus , ac vita putanda sit, mirum sane videri debcet, cur eam Aristoteles toto illo libro ,

quem de poetica scripsit,in aliqua saltem Epopoeiae parte non collocarit . Quibus ego primum sic habeo respondore breuiter , S sine fallac ijs, eum Aristotelis libellum inchoatum , S cu tum esse , neque hominis docti absolutum opus habeti,sed apparatum quendam , atque adum-hratam leuiter operis iaciendi descriptionem: unde consequens esse possit, allegoriam non tam a caeteris depulsam suisse partibus, quam cum aliis praeteaea multis in opere minus absoluto desi-