장음표시 사용
231쪽
viri sapientis, optimique Imperatoris: qui a puero institutus , ac per singulas vitae partes sivis exercitatus virtutibus , ad eam aliquando selicitatem peruenerit, ad quam non modo priuatorum singuli , sed ipsae quoque ciuitates, ac Regna collimant. Quam ego doctrinam antequam explico , capitulatim, & breuiter, aliqua reuocauerim altius a Pythagoreorum , Platoni- COIumq; principijs accersita;qtior uin sine dubio Virgilius, & secutus est, & consecutus in opere disciplinam. Animam illi nostram,cuius beneficio vivimus, ae sumus,e caelo delibari, decerpique putarunt, quasi particulam aliquam , aut scintillam diuinitatis: adeoque in corpus hoc mortale, atque concretum tanquam in carcerem, & vincula- ,
tanquam in sepulcrum aspectu foedum, ac tenebris horridum, imnao vero tanquam ad Inserosita compelli, detrudique pronunciabant. Neqῶ enim antiqui illi sapientes , quos appellarunt Theologos, aliud existimabant Inseros, ac Tartarum esse, quam nostra ipsorum corpora: quibus inclusi mortalium animi tam multa saepe in eruciamenta , dolores, aegritudines, incommoda perferre , ac perpeti cogantur in vita . Qua propter omnia, quae poεtica sabulositas illic esse persitast hominibus , in nobis metipsis, atquρο , in humanis corporibus admoto quasi digito de mostrarunt. Nam obliuionis illum fluuium, ani-
232쪽
rmae dicebant errorem esse, maiestatem vira prioris obliuiscentis:Phlegethontem, irae faces,&cupiditatis ardorem : Acherontem , angorem satque trillitiam, qua confessim capimur, ubi aliquid , vel secille , vel dixisse nos poenitet: Cocytum, quicquid homines in luctum , lacrymasque compellit: Stygem , quicquid mortales inter se discordes in odiorum gurgite demergit,
moestitudine teterrima contabestentes. Qui in ipsam quoque poenarum descriptionem Variam , atq;multiplicem ab humanae vitae desiumptam exemplo voluerunt : vulturem illum iecur immortale tundentem, conscientiae lacerationem, ac laniatum esse credentes, ipsas rerum flagitiose gestarum fibras ubique rimantis , ipse prope animi viscera turpi contaminata scelere depascentis: enectum inedia, & fame inter epulas ante ora positas Tantalum, sordidos illos, atque auaros exprimere, quos habendi cupiditas insana ipsam cogit rerum praesentium copiam non videre. illos , qui rotarum districti radiis in orbem aguntur assidue, incautos adumbrarct a homines, nihil consilio prouidentes, nihil explicantes virtute, nihil ratione moderantes, sed rea suas Erinnae temeritati, Quae circumuoluit Omnia i permittentes: Sysphum adurgentem immane saxum,eorum significare labores, ac studia, qui casia contentione, conatuq; semper inessicaci concessa vitae spatia conterunt. Eos autem, qui
233쪽
caducam silicem , & iam iam lapsuram dies,
noctestrite pertimes uni, Tyrannorum ostende re selicitatem: quorum ceruicibus continenter imminet exitium quod meruerunt. Hae e isti de nostro ipsorum Natali , deque animorum origine praedicabant . quibus aliqui Barbarorum populi condocefacti pronunciatis , homines vita iunctos cum hilari vocum sono , tibi jsque suauissime praeci rentibus ad sepult ram prosequi coeperunt; natos , atque in hanc lucem primum exortos excipere cum lacrymis ,& eiulatu lugentium praesicarum . Nam qui Pythagoram initio , quique Platonem postea secim sunt, duos p rsiis obitus, ac mortes , unam animi, alterain animalis esse tradiderunt. Mori quippe dicebant animal, cum animus e corpore demigrat; animam autem ipsem , cum a simplici , atque ab indiuiduo sonte naturae in membra eo orea tanquam in sepulcra foedissima, vel in tenebricosa gurgustia dissipatur. Putabant nimirum ibi sordescere , infici, turpifica-xi Qcietate, & contagione corporis animam , in earumque deprimi fontem aegritudinum , ac
aerumnarum, quae, quoniam acerbissimae Ilint, cum Inseris , cum Tartaro, cum ipsa moris a malorum omnium clausilla comparandae vid remur . Et suae , si quis humanae vitae ratio- . expenderit, pestesque percensuerit omnes, quibus antru a corpore, vitiosaque natura ,
234쪽
mortalium aspergitur, intelliget, istos mon Omnia male , mendoseque dixisse, sed explicasti spopulis aliquo cum mendacio veritatem . Nollem enim aliquis existimaret, me, cum haec ita disputo, istorum probare phanaticam de nostro-riim animorum origine, ac procreatione sententiam. Equidem, qui iamdiu versor in humanis literis , haud ita sum hospes in diuinis , quin s& audierim de praeceptoribus adolescens, &saepe legerim in maiorum monumentis , opinationem istam Platonicam in Bracharenti Conuentu iugulatam propterea suille , quod extitissent inter Christianos a Platone Philosophi quidam audaculi, qui docerent, hominum animas una cum Mentibus illis , quas.Angelos dici mys, a Deo quidem initio suisse procreatas: sed fastidio demum affectas rerum caelellium, amare
coepisse infimas, ac rerrenas : itaque ex eo tempore tanquam in carceres, S latomias,sic in corpora mortalium ad persoluendum tam incredibilis stultitiae supplici lina continenter, ac subinde de caelo contrudi. Scio inquam haec: neque cum dico, Platonicos, aut Pythagoreos de hominum aerumnis optime iudicasse,illam etiam laudo delibationcm animorum e caelo, ad quam vellit ad stirpem, causamque communem Omnia vitae lacrymabilis incommoda reserebant.
Quanquam quid ita me purgo , quali necesse habeam ostendere , vera esse, quae, aut Plato taci
235쪽
nici docent, aut Virgilius a Platonicis hausta fabulis, & commentis inuoluit in opere t Non hic ego dicturus sunt, quam ille bona , sed quae Philosophorum placita probarit: adeoque facile, me proripiam ab impetu Lactanti j declamat iis , qui laxatis habenis in Virgilium i uehitur, quod ille nius, ille integer, ac sanctus
Imperator Aeneas numan Umbris victimas immolare non dubitet: nee animaduertit, ipsem se pugnare cum umbris, hoc est antiquorum reprehendere superstitionem, cum se putat inco stantiae, ac latuitatis accusare Virgilium. Is enim eorum eruditus opinione, docentium, caesorum hominum animas , & delectari cognato sanguine, & miserrimas, atque errabundas esse, nisi earum iniuriam, ac mortem aliquis apud vivos ulcisceretur, Aeneam in eo totum esse V luit , atque illud unum agentem secit, ut Palla ris placaret Manes, vel sacrificio, vel ultione . Quare Iuuenes illos quatuor
Viventes rapit Inferias , quos immolet Vmbris .
Inde Mago praeut infensam eum tendereι. hastam. amplectenti genua, & supplicanti
-- galeam laeua tenet, atque reflexa Cervice, orantis eapulo tenus abdidit ensem.
Et Turnum obtestanaem per Messiae Manes,
236쪽
mortemque deprecantem interimit: cui sine dubio dedi siet veniam , nisi Pallantis animam errantem , atque so .licitam illo sanguine mollire , ac requietam reddere voluisset. Non id in- . quam mihi propositum est , ut tueri velim in . praesentia Platonicorum , ac Pythagoreorum si somnia: sed placet tamen ad Virgilium illuminandum eorum de nostiarum animarum in corpus depressone natali quantumuis absilrdas, ementientes'; retexere sententias. Ab hoc enim exordio vitae capientes initium., in bonorum ,
ac malorum finibus ita pergunt ipsi philosis- phari. Homo sic , ut diximus , a generis sui diuulsus, abstractusque principio , pestibus insectus , de commaculatus corporeis, aliquam ad felicitatem, unde digressus est , quaerit, & pervestiagat indagando viam. Quam quia per se inuenire non potest , istos consulit sacerdotes , &sapientiae mystagogos. qui dicunt unam ess svirtutem : cuius beneficio detersus humanus ani-- mus adipiscatur in vita beatitatem, & secundum obitum de integro cum illa, unde decisus olim est, diuina , caelestique Mente coniungatur.
Atque istud demum est , quod Virgilius il-Ios secutus Antistites philosophiae sitis in Aenea
coloribus exprimit. Eam enim tanquam digito commonstrat erranti viam, quae ab ipsis uniuersa illa, generat lue praeceptione describitur. Et
237쪽
quoniam de virtutis officio, ac vi varia quaedam , & multa sane dogmata illi Philosophi tradiderant, excerplit ex ijs poeta prudentissimus id , quod conscientissimum ellet absollitae, persectaeque selicitatis. Fuere quippe nonnulli, qui virtutum munera sic distribuebant, ut dicerent, partes elle Prudentiae proprias , aspectabilem illanc Universitatem , S quicquid sub sensus sal,
Iacissimos cadit prae ditimarum rerum contem platione despicere : Temperantiae, praeterire , ac relinquere omnia, quae corporis, Vel vius, vel voluptas, ac mollitudo requirit : Fortitudinis , ascenium perscctae philosophiae sublimem ,
arduumque non perhorresccte : Iullitiae , consentientes habere virtutes omnes, atque ad nutum an ina. iubentis obsequentes. Magnifice isti quidem, & splendide lic decidunt: sed qui ve- .lit hac via in virtutum olficijs destribendis inlistere, is expungat c numero felicium nece sic est magistratus, & Rectores ciuitatum , quibus ibIud abruptum tam seuerae definitionis ascendere per occupationes, S Reipublicae negotia non licet. Sapientius itaque Plotinus illius damnans anguitias , malignitatemque sententiae, quatuor secit quaternarum genera virtutum ita . late patentium, ut nemini aditum ad felicitatem intercludant. Primas extergentes , ac purgantes appellat : secundas animi iam purgati habitudines, & qualitates : tertias politicas: quartas ideas s
238쪽
ideas , & exemplaria nominat. Illud in summa videtur sibi velle Plotinus a e vinutibus uniuersis alias otiosas , S quietas esse , negotiosis alias , atque a tirosas et earumque beneficio singularum fieri posse beatos homines, S sines illos bonorum attingere , qui nostrae propositi sum mortalitati . Priores enim in Philosophos conueniunt , posteriores in Reipublicae Principes , ac Ciuitatum moderatores: adeoque fit, ut haec duo virtutum genera dividantur interdum, si minus idem homo, qui felicitatem quaerit, ad utranque videatur idoneus I coniungantur item intercum , & misceantur, si utrarumque , vel institutione, vel natura capax animus inuenitur . In solis operolis selicitatem reperisse videtur Romulus I cuius vita nunquam otium nacta, nego tio fuit assiduo, atque actione quotidiana continenter exercita : in solis otiosis Pythagoras; quem agendi scimus ignarum suisse, do trina
que tantum ViItutes, atque ornamenta conficientiae consecutum : tu tertio, ac misto genere
apud Graecos quidem Lycurgus, ac Solon ad apud Romanos vero Numa Pompilius , Cat
nes ambo, Asticanus , alij que minime pauci , aut obscuri, qui, & philosophiam hauserunt altius , & firmamentum Reipublicae selidissitura
Igitur Aeneas, quia describitur ad similiti danem optimi , uuarumque fingitur este capacis ... sinus;
239쪽
fimus: atque in uno, eodemque animo perse
etionis illius geminae singulare constituitur exemplum. Sic itaque sudat ille sub armis, vi
tutibus excitatus operarijs, ut subsistat interdum, atque in seipsiam quieta rerum abditarum commentatione descendat : sic emicat soras curis euocatus ciuilibus, atque actuosis virtutibus incitatus , ut secum habitet , sibique uiuat identiadem reuocatus ab otiosis. Nunc denique hoc agamus . Hominem hune ita partibus absblutum omnibus inspiciamus a puero: exoitum primum in lucem , & corporeis inquinatum sordibus, deinde purgatum , extersimque ; ad extremum perfecta quaternarum νvirtutum complexione selicitatem adeptum s . Vultis a purgantibus ordiamur l Hinc enim ducendum esse videretur initium , unde relegere primum incipimus ad selicitatem viam. Troiae nascitur Aeneas, Troiae puer alitur, educatura. adolescit, hoc est in urbe molli, voluptatibus, ae delicijs dissi uente: quia de caelo delapsus in corpus impurum diuinus , & castus animus, ipse statim initio facile corrumpitur illecebris, &cupiditatibus : illo nimirum expressis incendio , quo felix Ilium, & Troia ipsa voluptaria con- crematur. Sed ecce tibi repente Venus, hoc est irecta ratio : quae flammis interceptum Aeneam . admoneat, uti quam primum excedat, ab eoque
se subducat incendio, quo delicata illa ciuitas i