장음표시 사용
301쪽
consilium ut planius declararet, post alterum , quem duxit triumphum, cum in Theatrum , venisiet, simul ut Graecam fabulam dandam esse cognouit, ante discessisse fertur, quam consediΚet ; asrmans indignissinum esse , i Romanum hominem, S eum triumphalem sabulae operam dare, quae scripta suorum seruorum lingua diceretur. Inde natum haud dubie puto , ut quoniam unusquisque longa sseruitute ad assentationem eruditur, voluerint etiam peregrini eorum linguam usiurpare, qui omnibus regnis, omnibus prouinciis toto terrarum orbe ditionem haberent. Quae igitur
est amentia malle sermonem excolere omnium aerumnarum, ac dedecoris testem, quam reuocare , ac restituere linguam antiquae gloriae
pristinaeque indicem maiestatis i Quae in. quam tanta iudicij prauitas est, atque perue utas, ut gratior sit foedissimae seruitutis, quam Imperij forentissimi recordatio ' Quis enim
dubitet, quin eam hoc tempore linguam vulgo retineamus, quam Italia, omni in illam irruente, ac grassante barbarie, collapsis tandem Imperio, una cum iugo seruitutis accepiti quae res eo videtur in nostro Italorum nomine 'detestabilior, quod Dansalpinae, atque exterae nationes ardentiore, quam nos Latinae Iii guae perdistendae studio teneantur . Sed multa , quoniam verbo premuntur, in hoc genere
302쪽
dabunt aduersii j: unum tamen pugnacis line contendent; Humanos existi naari , S diei debere , qui liberalibus quidem disciplinis, antiquitatis, hi storiarumque cognitione sunt expoliti, sed tamen haec omnia Latina lingua non perceperunt. Agunt illi mecum , ut leuissime dicam , haud minus, quam illi superiores, imprudenter . Ita nempe contendunt, ac si ego generatim , uniuerreque disputationem de squadam complexione doctrinarum instituissem, quae ubique , atque apud nationes uniuersas latinitatis expertes, si latine nominanda esset, dici deberet Humanitas, non de illa eruditione, quam omnes apud nos etiam vulgo vocant Humanitatem Haec autem litte: is, & Latinis, & Graecis ita continetur , ut ijs detractis, ipsam quoque respuat appellationem Humanitatis , ac nomen. quin si queri pollet, una cum caeteris artibus quereretur de illorum iniquissimo studio , qui cum antiquorum pene omnia monumenta in linguam popularem conuerterint: videntur,profanis, nullinaeque initiatis occultissima Cereris sacra diuitigalJu . At obit' ciunt eorum paucitatem , qui Latine sciant , adeoque ne id quidem nos allequi dicunt, quod summopere contendimus , ut nostra, &a pluribus ,& maiori cum admiratione suscipiantur . Quid ni cur non a pluribus excipientur ea, quae sermone multis populis, mutu
303쪽
tisque nationibus communi docentur, quam quae lingua unius tantum prouinciae, regionisque spatijs terminata, parce , maligneque traduntur De admiratione vero quid dicam φAn non illa omniora maxime suspiciuntur, quae' pauci sit mi habent cognita, quae minime trita squae rara sunt, non vulgo , populoque com munia ' Quid enim nos vehementer admira mur , quod rarum, ac singulare non lit Videant igitur illi diligentius , utrum clamoreS, atque admirationes facturus maiores sit, qui litteris communibus, ac vulgaribus, an qui
Latinis . atque a communi conluetudine remo-tta in omni doctrinae genere , & scribendum, &dicendum , & docendum sta esse arbitretur . Denique posuerunt extremo loco, leniorem esse Latino sermone popularem': hoc est, ut libet interpretari, leuiorem. Ut in tui delicata illa , mollisque verborum terminatio suavitatem ha beat , habet etiam , non meo tantum , quod nullum est , sed grauisti morum hominum uid cio, leuitatem : tantumque differte videtur lingua haec nostra communis a Latina , quantum inter mulierculam pigmentis sucatam , &honestam interest matronam , non alienis depictam medicamenti5 , sed iusto colore persu sam , ac praeditam sitio . ut intelligas leuillimos esse, qui neglecto sermone graui, maiestatisque plevissimo, mollem hunc eligunt, α
304쪽
delicatum. Quanquam ego repenti vix er do aliquem paulo erectiorem , qui tam humi- Iem Latini sermonis in antino notionem habeae informatam, ut eum populari posIit et anteponere, vel aequare. Nam deis, qui 1n nobialistimis illis Italiae versantur Conuentibus quos dicunt Academias, unum habeo dicere riti Latinam eos linguam suspicere , N aepe mero eorum illas esse querimonias viderim ; nostrum hunc popularem sermonem, fine Latini quodam vi,exquisitius, & curiosius expoliri non posse . Neque vero est, cur Bembi, hominis grauissimi, doctissimique auctpritate i ,
tinitatem expungant: cum ille non modo eam non insectetiar, viasti iaciunt ,, verum etiam hortatione, suiqtie docuerit exemplo, quanti se Lael imanda . tam multa enim Latino ipse se mone scripta reliquit,ut neminem esse sciamus jeui plus hae litterae debere videantura Quanquam vero in ijs libris, quos ipse prosas inscripsit, sitae memoriae homines hortatur, ut alia quam ρperae, temporisque partem ad huius Italicae linguae studium conserant, contenditque, adolescentes non esse omnino ab huiusce linguae studio deterrendos, non tamen id agit, ut negligatur latinitas et sed ut cum ea etiam nostrae linguae petitia coniungatur is Quod equidem ita facile concedo, ve s mea Msententiae honestum haberem auctorem alia quem s
305쪽
quem , Humanitatem . sine illa Hiiusque linguae fiscietate haud plane absolutam est confirmarem. Sid video me ilist stulae breui , tatis oblitum , aura beneuolentiae xestrae abusum intemperantius esse, longiusque prouectum quam volutilem, Auditores . Faciam orationi modum ea lege, ut teneatis quod ego a primo institui dicere et neque humanos este , qui Latinae linguae cultura neglecta, sentcntias quantumuis aurcas, serreis verbis expCnunt , neque ullam partem Humanitatis attingere,qui patrio tantum staliae sermone vel copiosi s simam rerum omniuris supellectilem compararunt. Nunc vero quid estat amplius , nisi vivos Adolestentes ornatissimi, atque optimi ad. litterarum Latinarum studia vehementer. in-Bammem , qui hoc anno Humanitatem δε aurire ab hac nostra mediocritate decreuillis Quem enim fructum ab histe studijs aliquando capietis, si eam partem negligatis, sine quae caeteris etiam comparatis omnibus , ita impe sectam , & prope casam Humanitatis doctrinam videtis esse,ut veram, germanamqἱ Humanitatem in ipsa Humanitate desiderare debeatis i Quid autem vos, vel egisse, vel labora D, se putabitis , aut in quo vestras euigilase co-φitationes, & curas intelligetis, si post operam mpensius Humanitati dataillud astequuti sitis,
ut balbati nihilominus habeaminit Agite igi-
306쪽
tur: expergiscimini, atque ad eam laudem vos excitate, quae huius nostiae iacultatis propria est : nec sinite, si viri ellis, gloriam vestram tam' angustis regionibus circumscribi, ut imperitor rum laude contenti, excellenti uin virorum approbationem,quae una videtur else solida, contemnatis. Etenim ita mecum habeo constitutum, planeque persuasum, antiquitatis, caeterarum q. rerum doctrinam in hoc ordine ita tradendam eile, ut ne videatur a nostro ipserum studio negligi: Latini - sermonis elegantiam,&quasi delicias ita per-
307쪽
In sacello Pontificum Vaticano. 'AD PAVLVM V
IC Τ IMA illa veia trium. Beatissi η γ us , ac maxima me Pater , cuius sanguinem humani generis piacula lo
u P go iam tempore flagitarant, i Ρι hodierna die tandem aliqmu,
do reperta, vincitur arctissume,indignissime rapitur,no tam sistitur ad aram, quam in carnificinam compellitur , atque acer. bissime dilaniatur. Proh scelus incredibile mortalium e proh diuinae charitatis inaestimabile pondus, ac vim. Libet hic nouo proris exemplo , nullo Rhetorum artificio, consula rerum . uniuersitate, caelo, terra, sideribus,hoe ipso P trum consessu sinereo, atque pullato praeeu tibus , exclamae; in m in nos exuus te diuinan
308쪽
n qniscationem amoris, tantam hominum in litae lalutis auctore perdendo fuisse temerita tem l Aeternus Dei Filius, immortalis, Incomprehensus , ad nostri sceleris expiationem e sinit beatissimo Parentis in terram effusiis, tantum a
abeth, ut tam tristi ministerio pollui se putaret, ut laetissimus e conuiuio velut e sagina digressus
intra horti Getiemani septa ,serrum , atque intersectorum opperiens manum, sua se voluntat: concluderet. Hunc hoItum, hunc ille campum delicijs opportunum, hanc arenam primo sanguine te ipcrpet, quae noltro sceleri fuit prima palaestra voluptatis . hic usiurpatam a nobis libertatem,vinculis, hic timore, nostrae cupiditatis audaciam, hic praegustata morte luet affe-etatam a nobis immortalitatem. Quam milvi Philosophiam a coena commentaturum hos ingredi putarim hortos Dei Filium, sapientissimum Deum, nisi mortis suae iam imminentis liberam illam necessitatem l Mortem videlicet in illo viridario ad se quasi blandimentis inuitat: & quia
eam complecti non potest, animo saltem & cogitatione delibat. Nam quid aliud in illo erat
taedere, pauere, in terram prosterni, cum aspiritu exitum quaerente luctari, nili velle miserum esse ante miseriam , nisi suturas aerumnas cogitatione anteuertere, nisi mortem ipsam cunctantem, ac prope verecunda iitem incitare δ
309쪽
indignatus,occupat hostis Oificium, timoris v si serro , carnifice voluntate. Neque enim eu In animum, Regiam diuinitatis aggredi poterat,nili iusta perturbatio; cui non illud , quod in nos exercet, imperium ingerebat, atque tyrannidem, sed apparitionem , ac famulatum exhibebat . Accersita igitur, atque adelie tuli 4 Ine ad lentum olficium aduocatam esse puta Ie mus , ita commouet imperantem , Ut pronu In in terram , & quasi motibundum affigat: ita ssed em illam ierenitatis infuscat, atque obnubit, ut ex ea largum singuinis eliciat imbrem, vel pla naturae interpretatione prodigium inauditae charitatis. Quae consecuta iunt, ostento
tam admirabili relponderunt . Obligata libertas, illusa verecundia, violata sanctitas, damnata innocentia, vita interempta. Irrumpunt in ea Celsemani claustra, praeferente facem sceleri architecto , Praetoriae cohortis manipuli: effugia claudunt , praesidia disponunt, hominem a circumsistunt . Quid agitis impol tunissimi latrones φ 3pla vobis occurrit,ipsa vos hortatur ob via praeda; manus in vincula , collum insetit in laqueum; sua voluntate ferientium vulnuS Opperitur , quia victimam se triumpho destinaturi Parentis agnoscit. Licet enim cum Ambrotio de Christo dicere : Vere Maxima I aurus victima ; si cum ijs hostijs exempli causa conse lendus sit, quae coronatae floribus, .insulatae vittis.
310쪽
ae taenijs magnifico Sacerdotii comitatu trium. - phalibus olim pompis indueebantur. Ita ne vero' triumphum omat haec victima, non Caluariae
lanienam Ubi triumphalium victimarum insignia, ubi respectus, o bone Iesu λ Sacerdotes, rui te deducant venerabundi, non video ; video
carios,ae lanistas manu promptos, Vultu atque oculis truculentos: securim , qua minimo seriaris ictu , in tuae caedis instrumento non agno sco : agnosco trabales clauos, vitam tibi pro ducturos , ut amplius ipsa morte crucieris. I sulas, & eoronam, capitis ornamenta non intuemur ; senes intuemur, ae spinas, quae tibi pro
vittis, ac diademate deseruntur . non exaudimus plaudentium acclamationes, ac voces; plebecu -
lae tumultum, populi maledicta, Sacerdotum diras,atque imprecationes exaudimus. nihil denique triumphi habere te simile cernimus, nisi Iibera militum probra . Nimirum haec noua triumphi species, ac ratio, noua,quibus instrue- retur, ornamenta postulabat. Deo, si nescitis, dum Christium ita rapitis, Deo inquam victimam ducitis vilissimi profligatores: carmeta Amori dicitis, cum incondito clamore persona- tis. eum illum tota Hierosolyma pertrahitis,charitati triumphum agitis, & nescitis. Sed diueiaxanda magis est victima: vult opprobrio siginari : non dum satis instructa Parentis triumpno