장음표시 사용
601쪽
tam, legibus,praemiis poenis ignauiam expellere, magistris peritis tirones committere tironibus permittere peregrinationes, ut maiorem artis
aut opificii notitiam sibi acquirant,collegiis opses cum rectoresin praesides dare, &a. Tertium denique, quod ad commerciorum amplitudinem prudentia commendat, medium
hoc est, ut pνomptis parata mercatoribus conci. 1ietur mercimoniorum distractio. Haec autem duplici ratione promouetur per copiosum emptorum numerum, si curet ciuitas, ut emptionis&venditionis contractu perfecto, venditoriis bus pretium citra moram illico exhibeatur.
Quod ad primum attinet, multum equidem huc ipsam aut ciuium & indigenarum, aut hospiis tum in ciuitate degentium, multitudinem conis ferre, non abnuo. Quare ut haec adsit, ciuitati omnino annitendum est. Solent multa ut ciuibus pariter ac hospitibus compleatur ciuitas, media afferri, interque ea cumprimis eligionis commendatur libertμ. Quam quousque ciuitas per naturae leges concedere possit, alibi dictum est. Per priuilegia etiam, & externum splendorem, mores incolarum ad elegantiam humanitatem compositos, imperantium aequi talem& clominuam,in alia rations multi, in
602쪽
nostram se conferant ciuitatem, allici possunt. Leges etiam, ad ciuium foecunditatem augendam comparatae, huc faciunt, ut alia taceam. XIV. Sed cum hac ratione non multum proficiatur ad commerciorum amplitudinem, cumprimis elaborandum, ut merces, quibus abundamus, ad alias gentes, commode exportentur Aliae autem gentes mercium praestimia,ptati aequitate,contractuum integritate, vendentium humanitate alliciendae sunt. Maximum autem prudentiae mercatoriae arcanum est, exploratum habere, quibus mercibus quaelibet gens maxime delectetur, an eas aliunde, quomodo, quo pretio, nancisci possit.
I. V. Alterum ut rite se habeat, sciet ciuitas, si
singulorum, quantum fieri poterit, consulat paupertati, si rem monetariam rite constituat, nimiis tributisin vectigalibus ciues non vexet, usuris limites ponati eos, qui ex malitia soluere nolunt,
aut perfide in contractibus agunt, poena grauissi
Cum etiam varia sint commerciorum gene ra, in singulis prudentiae quaedam regulae sunt obseritanes e. Sic quoad maritima com--rcia de opportuno ad mare situ, de nauigatio-
603쪽
eIRGA AE MM. ET REM MONET SI I
gationis securitate libertateque, de peritia illorum, qui nauibus praesunt, multa praecipi possent. Sed instituti memor, ad alia progredior. ceterum cum in commerciis contractibus
utramque paginam faciat rinmmiriciuitatis omnino est, nummariae rei curam haud perfunctorie
gerere. Dispiciendum itaque, quid ex prudenti
praescripto de re nummaria rite constituenda, c--βνuanda, Memeudanda, Obseruandum.
Et ad Oxstitutionem quidem quod attinet,id id
cumprimis attendendum, ut nummus ita comparatus sit, ut finem suum consequi, commerciisque rite inseruire possit, nec ad ciues nostros, aut ipsam ciuitatem, ullum inde redundet damnum. Sequitur ergo primo, licet summus imperans valorem nummo imponere possit, semper tamen ad materiam esse respiciendum, ut in nostra ciuitate eius sit pretii, cuius est extra ciuitatem, praesertim in vicinia metalla quoque in usum nummorum non temere esse miscenda, praesertim si apud illas gentes quibuscum nobis commercia intercedunt, mistio non sit usitata. Ita enim commercia suffaminantur,4 falsariis quoaque occasio maximo damno ciues lia ciuitatem
assiciendi uppiditatur. s. XVII. f. XVIII.
604쪽
Praeterea , pretium nummi non facile ultra materiae rationem minuendum , aut augendum est. Si enim augetur nimis, exter frauduIenter magnam copiam talium summorum inferunt, ae pretiosissianas res coemunt, magno suo lucro,
ciuium autem damno, quippe qui minimo preriteri iterum facile nummis nostri ut illos nobis ereptos alibi maiore pretio erogare possint atque idem contingere solet, si nummi nostri materiae bonitate aliorum gentium nummos superant quem in finem nonnunquam eotari solet, ne nummi ab exteris exportentur: sed eum ne .mni bus fraudibus obui. Mutanthus fuerit, nummos nostros aliis orum gentium nummis ratione pretii attempe
s. XX. Expedit etiam, si nomen. signum eius,
cuius auctoritate nummus cuditur, ei imprimatur. Non tantum enim ad auctoritatem: memoriam illi, qui nummum confici curat, conciis
liandam hoc facit, sed & ipsi nummo existimationem quandam saepius addic quemadmodum Mutile fuerit locum, ubi nummus confectus est, adiicere, praesertim si multi loci sint cudendaemonetae destinati. Ita enim facilius falsariorum euitari fiaudes possunt, rectiusqua in eos inquiri potest.
605쪽
g. XXI. Ad easdem falsariorum fraude cauendas, eo fultumqu'que erit, nomen eius,qui pro tempore cudendae monetae est praefectus, addere praesertim in vasto aliquo regno, sicut eundem in Gnem' tempus adiici solet.
g. XIlI. Cumque varia sit conficiendi nummi ratio, operosior scilicet, rudioro media.prudentes meis diam utilissimam reipublicae esse obseruant. Iegantissimus enim nitidissimus ille conficie
di nummi modus, graecis atque romanis olim sequentatus, tutinsignem elegantiam nummo conciliet, sumptus tamen in eiusmodi nummos maiores faciendi quam ut utilitate ad rempublicam promanante, compensari possint. Nec tu idiorem illum modum approbo, cum nummus
iusmodi non possit non contemni, Raraulas f stiditi. g. XLII. Addunt hoc nonnuIli .cum ciuitatis intersit.
nummi rasion m Metriscumcisionem uitare figuram rotundam ad nummo, aptissimam esse, quae ideo apud plerasque gentes recepta Videtur Nummi se veterum. qui hodie etiam in usum reuocantur, ad eundem vium sunt comparati Magnitudo vero, crassities, copia nummi ex usu ciuitatis ratio erimm rciorum est diiudicanda. ,
606쪽
Conseνuaν autem res monetaria in eluitate test, si auctoritate ciuitatis constituantur, qui in bonitatem nummorum quam diligentissime inquirant, eorum vitia notent si omnimodo caueatur, ne nummi illegitimiin adulterini consciantur. Proderit ergo artifices monetarios ad officium faciendum iureiurando adstringere, Q falsarios grauissimis poenis assicere. Non minus 3 in eos, qui mammos radunt, circumcidunt,aut tingunt grauiter animaduertendum est. Praeterea caveatur, ne ab exteris, aut vicinis, improbi nummi invehantur id quod fieri poterit, si e- iuimodi nummi in usum venire prohibeantur, aut,iusto illorum pretio constituto detrahaturit. iis, quem ceteroquin obtinent, valor, si nihil intermittatur, ut proborum nummorum iustas nostra ciuitate adsit copia.
Quod ad emendationem rei nummariae atti-vet, licet consultius si essicere, ne res monetaria ulla emendatione indigeat, nihilosecius duplici modo contingere potest, ut improbis nummis ciuitas laboret, primo, si ipsi impo rantes improbos nummos cudi fecerint, dein . de vi ab exteris sint inuecti si hoc sit, promptior videtur medela. Interim ne ciues magnam rerum suarum faciant iacturam, si θatim uno impetu nummi citriantrur, eorumquRI
607쪽
lor imminuatur, proderit certum temporis illia concedere spatium, ut si non omnes, partem saltem nummorum amoliri, ad alia iterum transferre gentes possint. Sed si ipsi imperatistes improbos nummos eudi curauerint, sensim procedendum,&non una Vice, sed'pertentim mammi adiustum pretium reuocandi. Maiorem vero hic cives facere iacturam necesse est, quoniam eiusmodi improbi nummi apud alias Mntea itidentvalore suo destituuntur haec ergo ut tolerabilior reddatur, mora temporis opus emouae damnum leuius reddat.
608쪽
Eligion m simissimum si, ciuitatis vinculum, de solidum undamentum, ς-, nisi rerum omnium rudis, inficiatus fuerit Liacet enii eligionis, praesertim verae, finis pra cipuus sit, homines ad aeternam consummatamque felicitatem perducere simul tamen, sed 'ιundario homines ad vitam ςiuilem aptos reddit, ad virtutes, quae ad vitanti ciuilem requiruntur, concordiam, iustitiam, c. eos adhortando,
ut magistratibus obediantis praecipiendo. Id quod tamen verae religioni cum falsa commune esse potest g. II. In specie antem religi ad salutem civitatis aliquid consere, summam in subditis erga magi
stratus excitando venerationem. Eorum enim auctoritas tanto maioris fit, quanto creditur
sanctior; sanctior autem credi non,ptest, quam si hominibus persuasum sit, eam omnem a DEO esse, civesque magistratibus obtemperando, ipsi Deo offerre obsequium confert quoque aliquid, dum ciues ad quiduis pro salute ciuitatis agendum,in patiendum, promptos reddit. Certe nemo temere illud prompte subire detrectabit, quod a Numine comprobari intelligit, nisi Nu. minis omnisque honesti contemptor.
Porto Ititati impetantium consulst: certe
609쪽
tanta est hominum impio bitas, ut quando juc nec poenae ciuiles, nec aliud quid praeter aeternae ad infernalis poenae metum, ab atrocissimis delictis eos deterrere mussit. Concordiam quoque tum
inserse, tum subditorum4 imperan tium alit remouet enim odiorum discordiarum causas domitem Mad quasvis denique virtutes , ex quibus salus ciaitatis pendet, ciues impellit.
. maec omnia autem cum era eligio longe isellius&rectius emcere possit, quam falsa , quanintumuis splendida ad statum ciuilem accommodata videatur, prudentia citra dubium iubet, ut ciuitas maximopere curet, ut omnes Inguli ciues verae religionis scitis atque decretis, imbuantur. Ergo operam dare debet, ut vera relusio floreat, obstacula ae impedimenta, quantum potest, remonere, quae obstant, quo minus vera religio vim suam apud omnes exercere eo stas. V. Sed cum non semper imperans hoc Ecere
possit, ut veram religioneIn omnes ampi stactantur, nec per vim quenquam ad hoc cogo. re liceat, prudentia porro iubet, ut falses ita diarigatur, ut statui ciuitatis non tantum non obis sit, sed ut eius salus per eam etiam promoueatur. Dispiciendum itaque, an religio in se talo quid contineat, quod statui ciuitatis e diam
610쪽
tro repugnet. Si hoc sit. v. g. si doceat,magistratibus non esse obtemperandum, omni opera Π- nitendum est, ut talis religio penitus supprima- tur, aut eradicetur KCunxverciserta vis non semper hic multum proficiat, senomines saepius pertinacibres reddat, alia quandoque ingredienda via in sensim ipsa velut sectae cuiusdam alimenta subtrahenda sunt. multo magis au- tem athei is omnis religionis contemptores, siue directe sue indirecte religionem omnem tollant, poenis grauissimis coercendi sunt.
. De cetero maxime quidem conducere vide- . Ut ciuitatis,4 ad ciuium concordiam plurimum facere, sitna saltem in ciuitate floreat eligio: nihilosecius cum non semper hoc obtineri possit, rurius quid magis ciuitati expediat est dispici- . . endum. Nimirum minus periculi, in ciuitate aristocratiea, Hemocratica, a religionum diversitate proficisci videtur, quam in monarchia: ergo in illa facilius tollarari potest, ex prudemtiae lege, quam in hac Praeterea ciuitas, Cuius interet ut commercia floreant, dissicilius religionum diuersitatem tollere, aut impedimpotest, quam cuius non adeo ut commercia fio, reant, interest.
s. II. si itaque Auersias eligionum ex iuris&prmd ntiae praescripto permittenda est, proximum