장음표시 사용
641쪽
cIRCA BELLvM E T Ae EM. 6sscente rebus secundis fiducia,negligentior factus, Mab hoste opprestus, omnem victoriae perdat fructum leniter, ne hostes ipsa desperatio fortiores reddat modeste, ne ambitione elatus fostunae inconstantiam experiatur. Sin cladem adceperit, prudentia opus est, ad vires iterum colligetidas cladisque magnitudinem rite aestimandam, ut rite definiatur, expediatne fortunae aleam porro subire, aut pace non turpi periculis subducere. Sed fortitudine opus est, ne statim unius praelii infelici successu frangamur, aut animum abiiciamus, sed ut prompte damnum passum resarcire annitamur.
S. XXXII LQui vero bello etiam victi sunt, illis de pace
cogitandum. De pace itaque ex prudentiae praescripto hoc obseruare iuvabit si in bello videamus, fortunam nobis deesse, extrema neu liquam tentanda aut expectanda sunt pax ergo facienda, cum adhuc viribus utcunque instructi sumus. Tum enim non plane leges a victore accipere cogimur, sed facilius pacem tolerabilem impetramus. Porro allaborandum, ut pacem tutam securam consequamur ut leges pacis verbis claris ierspicuis concipiantur, ne ulla cauillatione, aut fraudulenta interpretatione, eludi queant.
g. XXXIV. Victor autem ita se gerat, ut victi non tam
642쪽
necessitate adducti, quam beneuolentia tu. manitate Conciliati, pacemigeant hinc condi. tiones nec duras, nec iniquas, ab iis exigat caveat, ne victi subdola pacis simulatione tempus saltem vires colligendi lucrentur perfidos, Minsidias hac ratione sibi struenies,durioribus conditionibas , constringat. Si colloquio finire bellum placeat, operam nauet, ut suae satis prospiciatur securitati, si quidem ipse summus imparans in illud descendere velit. Nec minus quoad arbitros, seriemque, certae adhibendae sunt cautiones.
Tandem heliorum ciuilium est iniiciendamentio. Per haec vero cum ciuitas facillime destrui atque pessundari possit, eo omnia convertenda sunt consilia, ut aut euiunIur, aut ori cito componantur. Vtrumque commode fepotest, si ad causaso scaturigines horum bello. rum attendamus. Praeter generales autem atoque communes, luxum scilicet, & cetera aut imperantium aut subditorum vitia, quibus omnrerum publicarum mutationes euersiones imputandae, ita tamen ut diuinae prouidentiae primus concedatur locus, ad tres veluti fontes omnia bella ciuilia reuocari possunt.
Primo namque oriuntur eiusmodi intestini motus, si ciues potentiores , ambitionis oestro
643쪽
perciti, aemulatione inflati, alios ferre neque ant, plane libertatem reipublicae opprimeres vel deiecti legitime imperantibus ipsi occupare summam rerum in animum inducant deindo
quando multitudo, aut meim aut rerum inopia, aut nimia imperantium vel severitate, vel indulgentia concitatur quorsum multum faciunt duces turbulenti, hominesque ambitiosi, obaerati,
vani, omnes illi, qui rebus turbatis se quam tectissime sibi prospicere posse putant: laeniisque, cum ipsi imperantes imperio suo abutuntur, tyrannicos induunt mores.
Hisce probe ogiruis,huie malo parabitur medicina, cauebiturque, ne erumpat si interetues seruetur aequalitas: Inunquam concedatur, ut ciuis nimiam potentiamin auctoritatem sibi adquirat, itemque si omnia discordiarum tollantur semina si imperans causam metus tollat, severitatem humanitate&elementia temperet, si
leges sumptuarias ferendovi alia ratione plebis inopiae consulat: si vires multituditus quod maxime in exercitibus procedit, si sorteo eos hocce malum aflbuerit,diuidat, auctoreso concitatores seditionum amoveat, viros probos dise tos submittat, qui promissis, aut spe veniae, aliis modis seductos reuocent, vacillantes coἀ- firment: si animum generosum imperterri Nnis tum
644쪽
s68 AP. v. szcr. XII. DE 'R AETAT cIv. Mos. um praeferat, c. Imperantium autem vitia, modo adhuc ulla sit ciuitas, serenda cum satius
si aliaui utut malo, quam nulli parere, iocipso quibusvis quidlibet committendi licentiam
Quod si iam in bellum eruperint hi motus, iuvabit capita auctores rebellionis e medio tollere, quocunque id etiam fiat modo Multitudo enim sine duce languet , ut corpus sine anima: milites promissis aut alia ratione diuidendi,aut in paries trahendi erga victos autem vi flor clementer se gerat, cum hoc ipso ad maiorem fidem,& promptius obsequium, adstringi possint. SECT. XII. de
IMPERANTIUM, CONSERVANDI.ordinis,atio. . I. νii in genere. VI. Arcana imperii quid I. II diuaenam arcana re iura Arcana re iura dominatio dominationis VII. nis, item fila domina Eisimulacra imperii l. VIII. rionii g. IlI. De flatu monarchico quae- Simulacra imperii, I. IV. nam sint obferuandami X.
645쪽
E quoad ea,qu et ab exerci conseruanda, L XXlLtatione proueniunt, I XI. eustodia militaνi it de consiliarii principisun ne hominilus fidelibus promo: cessarii quos adhibere Mndis,omnium animis cou- debeat, . XII. ciliandis c. g. XXIII. ' βuomodo eos audire debe De aequalitate inte omnes at, . Xul seruanda: omnibusque atauod cumprimi operam ctionibus ad eorum scois dare debeat princeps, ει pum diruendis, I.XXIV. ipse emendatae si solun De esuribus dominationis ratis, I xlV. montium,s XXV. Illuae prae ceteris eum δει uaenam sint iura domina- an Hirtutes C XU. rionis in statu manareb Arcana imperi monarebic , cois XXV oeriatim quo pacto istud Simulacra imperi conseruandum fit contra monarebito ad demutienqplebem f. XVI. dam plebem, s. XXVII. Contra patricios, . XVII. Ad demescendoprocereι, s cana dominationis in XXVIII. flatu monarcbico. f. Flagitia dominationis in is XVIII. umonarchico, I. XXIX. Et quidem quoad imperii Flagitia imperitis XXX. sussceptionem, I. XIX. m. pacto ab iis disserant uoad administrationem flagiιia dominationis, Les primo quidem de capia rem de arcanis domuι, te rerum non remittendo, XXXI. de existimatione conser Areana dominationis In uanda I. XX. egibus publicis, seu actus Da seeessore certo designa yrannici quinam sint, δε f. XXI. XXXII. XXXIII. De iuribtis principis tuendis, Sopbismata Prannica,
fama antecesserum XXXIV. Considerauimus hactenus ciuitatem in gen modumquceam conseruandi edis rui-
646쪽
mus. Descendendum nobis nunc est ad specia. lia &quae singulis rerum publicarum formis expediant, exponendum est.
obseruandum autem hic est, in qualibet ciuitate duo posse considerari statum ipsius reipubluae prout hanc aut illam formam accidentalam habet e. g. statum monarchiae, aristocratiae, satum ipsorum imperantis . Posset addi salus ιiuium siue subditorum, si operae pretium esset, seorsim de ratione eum conseruandi, dispicere. Media statum huius vel illius reipublicae conservandi solent vocari a ava imperii. Quae pro diuersitate formarum accidentalium varia sunt. Sic alia sunt arcana imperii in monarchia, alia in aristocratia c.
Media autem statum imperantium conseruanis di vocari possunt areana dominationis. Et haec quidem vel circa facta aliorum versantur,4 non tantum iusta sunt, sed ine speciem quidem iniustitiae praebent vel circa facta imperantium propria, & iusta quidem sunt,sae tamen iniustitiae speciem praebent. Si ' an rara dominationis sin illi nent,&in speciali eienis salutanti flagitia tu Tacit
647쪽
Interdum etiam contingit, ut quidam in ciuitate externam imperii speciem habeant cum tamen nihil minus quam imperium ipsum teneant. Hinc oriuntur simulacra imperii, quae ab illis,qui reuera imperio gaudent, studiose conseruari solent, confirmari, ut adeo iis, qui ad summam rerum adspirare poterant, hoc pacto delinitis, res suas eo melius timi arein stabilire
possint. g. V. Tria ergo in qualibet reipublicae specie ob
seruanda sunt areana imperii arcanat iura dominationis; simulacra imperii arcana inania. Quibus denique addi possunt flagitia dominationis, non ut imitemur ea, sed ut eo rectius caueamus incana autem dum haec media appello, neutiquam in speciali ori significatu hac voce vistor, quasi ita occulta sint, ut a nemine sciantur, ita enim a me docer possent sed significatum huius vocat lioribus limitibus circumscribo, i dia arcana voco, quod dum irpant una simulatione, &fid soleant.
πενῶ in ori capita e licae cessitati nec
648쪽
magistratus iuribus imperii, cum odio Va-mno subditorum, abutatur. Si forte in eorum usu peccatum sit, vitium dissimuletur, & callida interpretatione interpoletur et de iuribus imperii non temere disceptetur, aut si disceptandum sit, caueatur ne in vulgus ista dissensio pro- manet ab usu&exercitio iurium imperii summo studio arceantur, quibus imperium non com
f. VII. Areuna, iura dominationis, ut ad imperan-εium auctoritatem .securitatem unice comparata sunt, ita ad sequentia sere capita reuocari possunt: in omnibus consiliis .factis non minor sit aequitas quam constantia ob diuersa aliorum iudicia, imperantes non moueantur prudenter etiam imperantes externa dominationis signa, nomina, titulos sibi solis reseruant, cin quavis fortuna fortiter retinent: si imperantium plures sint summo studio euitetur discordia sanctitatis tangularis praestantiae opinionem in animis subditorum excitare, magnopere e re imperantium est illis, a quibus imperantibus periculum imminet, aliud quid obiiciendum, aut sub specie honoris removendi c. g. VIII. Denique quoad simulacra imperii omnis prudentiae vis eo tendit, ut simulacra mandant
simulacra, hoc est, ne illis qui eiusmodi simu- lacris
649쪽
lacris deliniuntur, verum aliquod ius imperii
Iam quod ad satum monarchicum attineti pos' set hic iterum: finis, sic conditio agentis,indolesque eorum, quibuscum illi negotium intercedit. distincte considerari, sed cum operae pretium non sit, singulis prolixe immorari, suffecerit de
ipsis imperantibus pauca delibasie,ut ipse iactus, per quos finis obtineri possit, eo diligentius expendere queamus. Nimirum cum maxima impedimenta ab ipso agente saepius oriantur, non est, ut princeps putet, feliciter se imperaturum, nisi ad imperii administrationem sit idoneus. itio autem sunt, quae, si ab ipso DEO omnium bonorum fonte discesseris, principem ad imperii administrationem idoneum reddunt, nam δε exercitatis. Per naturam princeps habet, quod a parentibus generis claritates egregiis maiorum facinoribus conspicuis, in lucem sit editus ad auctoritatem enim & existimationem comparandam hoc plurimum facit deinde corporis decus, formam, ac vultus maiestatem, quae amoremin venerationem apud omnes principi conciliare apta est et porro corporis temperamentum, per quod ad certas actiones ciuiles disponitur. Videtur autem principi maxime con-u-iris anginosum cholerico temporamentum: hinc
650쪽
hinc enim&iudicii praestantia 4 ffabilitas illa comitasque sequitur, qua omnium ad se allicere animos potest. Λddo denique, quod a diuina prouidentia sapienter cuncta dispensante, quamque fatum Vocant, prouenit, quod natus sit certo loco, aut tempore. Multi principes cetera boni
sapientes, feliciter imperaturi fuis ent, si alio
loco, aut tempore nati essent contra alii, non
adeo boni, sapientes, nunquam fortunam adeo sibi mi emem fuissent habituri, nisi hoc loco, si uc tempore, in orbis huius scenam prodiissent. Quae ab exercitatione proueniunt, partim ad intellectum, partim ad poluntatem, partim denique ad corpus pertinent. Ratione intellectus principem prudentia rectoria instructum esse decet, quae quibus partibus absoluatur , ex hactenus dictis nemini obscurum esse potest. Supponit haec prudentia accuratam notitiam regni eiusque subditorum, legum, ciuium, opum&c. Comparatur autem suffragante bonitate indolis, per bonam educationem , si a teneris unguiculis princeps artibus imperaturo profuturis, imbuatur per doctrinam , si eas artes scientiasque colat, quae ad reipublicae administrationem sunt necessariae per experientiam, ad quam cum multi anni requirantur, historiarum diligens lectio vices eius supplebit per usum, si rebus eluilibus4 milita-