장음표시 사용
671쪽
quaevis flagitia perpetrando vel in actibuspubi eis, directe ad ciuitatem spectantibus, diuina, leges proterue migrando. Priora flagitia stilo
Taciti vocantur arcana domus. Huc pertinent incestus, adulteria, diuortia, cognatorum ion-
sanguineorum caedes, ad firmandam potentiam comparatae, id genus alia crimina.
g. XXXII. Actus posteriores ab Aristotele aetias tyrannici salutantur, quarum alii ad occupandam, alii ad stabiliendam tyrannidem pertinent,&adsequentia reuocari eapita positant religionem unice in dominandi instrumentum vertunt: idque mirum non est, cum eiusmodi homines nulli religioni reuera sint addicti potentia auctoritate, diuitiis, florentes viros, quamlumuis probos cinnocentes, eo quod ab illis conati. bus suis impedimentum obiectum iri metuunt, vi aut fraudibus e medio tollunt, Tarquinianam papauerum decussionem imitantunauctoritate imperii summi ad priuatas iniuriar ulciscendas abutuntur vectigalia, tributa, quae ad conseruationem ciuitatis destinata sunt, in proprios usus conuertunt,illicitisque non tolerandis exactionibus populum ad summam paupertatem redigunt.
Praeterea leges ad suas cupiditates attem-Ooci perant:
672쪽
petant sub specie domini eminentis dominia&bona priuatorum inuadunt eos, quibus libertatis cura demandata est, dissensionibus ac simultatibus callide inter se committunt procerum ciuiumque conuentus prohibent, studia artesque liberales proscribunt, quin quovis modo ne amicitia, familiaritas, concordia inter ciues sit,impedire annituntur: hunc in finem discordias dissensiones ipsi aut disseminant, aut fouent: eumque animo sint valde suspicaci semperque metuant, id agunt, ut ab exploratoribus ac delatoribus obsessae passim insessaeque sint urbes de domus vilioris conditionis hominibus furima indulgent, ut aliquando eorum opera contra inisgenuos uti possint peregrinis potius fauent,
quam ciuibus nec denique ipsis domestici, si dunt, qui maximopere ab illis sibi cauent: adeo undique suspicionibus agitantur miserrimi
Ne desent illis artes, quibus crudelitatem& dominandi libidinem tegere se bonum quandoque principem mentiri possunt Aristoteles eas σοφὼ μιαιτα tyrannica Vocat. Praecipua huc redeunt cum ipsi veris virtutibus sint destituti, speciem tamen virtutis induunt, ubique oni principis laudem affectant: ubique ciuitatis utilitatem dc populi salutem crepant, suis interim commodis, unice inser
673쪽
vientes quoties iuribus maiestaticis ad suam ibi dinem abutuntur, reipublicae tamen necessitatem semper prae se ferunt, e g. in legibus ferendis, tributis imponendis, dominio eminenti c. cumprimis pietatem&religionem obtentui sumere, ut eo tutius suis cupiditatibus inseruiani, illis valde solenne est: si praestantes viros sine periculo tollere nequeunt, vel si sciunt, ab illis nullum sibi imminere periculum, eosdem variis blanditiis prosequuntur, ut ipsam virtutem in iis plurimi facere uideantur quae maxima odia, minois rem utilitat: afferre possitnt, summo studio
CAE, ET IN IIS STATvΜ IMPERANTLUM CONSERVANDI.
Tractaιionis ratio I. I. Arcana imperii in flatu arti
Contra plebem, III. Arcana dominationis. I.TU. Iura dominationii, V.
A itia dominationis amsocraticae, . VII. Tra ius ad satum demois cratuum, S. VIII. Arcana imperii contra ps iestatem regiam, s. IX. Contra optimates, . X. Contra infimam pleocm it. iura
674쪽
iura dominationis. I. XL Euo pacto hae se habeanι Simulacra imperii flagi in rebuspublicis irregula si dominationis demo νibui, S. XIII. crasicae l. XII.
IN ter eas ciuitatum formas, in quibus summa
rerum penes plures inter se iunctos est, eminet aridoιratia in qua cum iterum alius status sit totius eluisatis, alius imperantium, de mediis utrumque ex prudentiae praescripto conseruandi, nobis ordine eo, quem in capit praecedenti seruauimus, dicendum est. Namque videsne,de conditione, Mindole,& virtutibus imperantium, dc parentium, multa dicamus, superuacaneum eistit, cum quiuis echactenus dictis, quid hic prudentia iubeat, facile intelligere possit. Artava itaque imperii in statu aristocratico
partim aduersus p m,ne democratiam inducat, partim aduersus principatum, siue monarchiam
tendunt Principatu sequentia opponuntur: vi maiores dignitates, quae multum auctoritatis alicui conferunt, non sint perpetuae, praeter ipsam senatoriam, qua quis in numerum optimatum cooptatus est non permittatur privato ea agere, quibus plebis fauorem sibi conciliare potest nec militiae temere praeficiatur, quem lubido patriam opprimendi ince dere possit. Iuvabit hunc in finem duces ex
675쪽
ET DEMOC. ET IN II sa a T. PM P. CoNs. 89 traneos aulitibus praeficere Arces munitas extruere, nemini optimatum liceat. Cave,
tu quoque, ne quis ex optimatibus ciuibusque, matrimonio vel alia ratione extero principi iungatur, ne forte eius viribus suffultus, contra rempublicam aliquid moliatur plures ex una familia inter optimates non recipiantur, aut ad
summam uerum tractandam admoueantur maioris momenti negotia pluribus potius, quam
uni committantur certus optimatum numerus
definiatur ex illustribus familiis nati non temere opprimantur, ne ad desperationem acti plebem concitant ta
Plebi autem, ne quid aduersus statum artistocraticum moliatur, ita obuiam iri potest: plebs a magistratibus dignitatibusque maioris momenti, Jure suffragia in reipublicae administratione ferendi, occulta quadam ratione arceatur armorum usus, possessio, exercitatio non temere plebi concredatur: si necessitas iubeat plebeios ossiciis quibusdam admouere, iis admoueantur, quae plurimum oneris&uae in dii , parum vellitatis, nihil imperii habent educatio iuuentutis talis praescribatur , quae statui aristocratico sit conueniens optimatum dissensitones, discordiae summo studio euitentur occultentur: ples tributis aliisque onoribus non nimis gravetur, et in despera
676쪽
39 CAP. V. SECT. IH d PM T. Clv. ARIsΤ.tionem acta statum rei pubi euersum eat, demagogi remoueantur c.
Arcana iura dominationis in aristocratico, praecipue ad utilitatem conseruationem patriciorum, familiarum, ex quibus optimates eliguntur, earundemque incrementum, pertinent. Patet itaque, quod omnia ea, quae ipsum statum aristocraticum conseruant, etiam statum imperantium conseruent, dc adeo ad arcana dominationis referri possint. In specie tamen sequentia dominationis arcana hic deprehendere licet conducit optimatibus prohibere matrimonia patriciorum cum plebeiis splendor familiarum a riciarum omni modo augeaturin conseruetur, inopiae etiam earum succurratur, ne
plebeiis sint ludibrio, familiae plebeiae inter patricias non recipiantur. 6. v. Iu a dominationis sunt piicere cives nimis potentes, si ab iis ciuitati periculum immineat proscriptorum liberos a iure ordinis prohibere imminente periculo sine iudiciorum ordine eos tol-Iere, qui statum ciuitatis turbare volebant. Quae autem ab aliis adduntur, admissio lupanarium, usurae iniquae&c. cum iuri naturae repugnent, plane probare nequeo.
Simulacra imperis, quae in satu a istocratico
677쪽
ET DEM ET IN II STAT IMP. CONSERV. 'I
usurpari possunt, itidem duplici generis sunt: vel enim sunt simulacra imperii egu, vel sunt simulacra imperii democratili Deposterioribus iam in capite praecedenti dictum est. Prioratim demum obtinent, si quis in ciuitate sit, qui principis aut ducis titulo ornetur, ut in republica Veneta, in eo fere consistunt, ut splendidus magnificus titulus illi concedatur,4 honoris quaedam ac reuerentiae signa erga illum edantur c.
Flagitia dominationis aristocraticae cum sagitiis dominationis regiae sere conueniunt. Summa hiic redit in oligarchia innocentes quique&cordati prostribuntur, aut tolluntur e medio, vectigalia' tributa ad excessum imponuntur, diuina humanaque iura pro lubitu violamur
In lemocratia, ut de ea quoque aliquid subnectamus, cum arcana imperitin dominationis fere coincidant,iunctim praecipua indicabimus. Cum autem huic statui periculum immineat, a potestate egia, aristocratica, Uma ili fima a plebe, quae hisce malis opponi remedia pos, sint, edisserendum.
Regiae potestati eodem modo obuiam ibitur, quo eidem in aristocratia obuiam iri posse, di ximus popul Romanus iureiurando se contra
678쪽
regiam dignitatem obstringens, nihil non
omittens, ut nomen regis execrabile redderetur, exemptu eiusmodi consiliorum suppeditare potest. g. X. Contra optimates sequentia sui erunt, proderit, mediae conditionis .fortunae homines ad reipublicae clauum admouere sin&melioris fortunae homines admouendi sint, opera detur, ut illi hos numero vincant omnis occasio magnam auctoritatem acquirendi, ex nobilioribus familiis prognatis, eripiatur auctoritas
illorum, qui plebis iura defendunt, sancta sit
inuiolabilis cumprimis summam inter omnes seruare aequalitatem, & omnes euitare dissem
sones,4 discordias, decet, quibus facile nonnulli ad statum populiarem ciuitatis euertendum abuti positant consultum quoque erit, cuiuis epopulo concedere facultatem magistratum accusandi. ad populum ipsum prouocandi: mnes etiam leges statui populari accommodare iuvabit mitis denique gubernatio, iustitiae administratio, religionis sinceritas, status democratici firmissima uia fulcimenta. g. XI. mae plebi obuiam ibitur, si curetur, ne penuria rerum inopia prematur, ne adsint de magogi, qui eam in perniciem ciuitatis concitare possint, ut 'denique si quaevis delicta,
679쪽
ET DEM ET IN II STAT IMP. comERM 393 quae in perniciem ciuitatis tendere possunt, seu rissime puniantur. Iura dominattam eodem modo se habent, ut in statu aristo cratico.
S. XII. Simulaera imperii, quae in hoc statu adhibeti possint, vel sunt imperii regii, vel νsocratici,
iam in praecedentibus explicata. Finitia dom nationis consistunt in summa perniciosa plebis dominantis licentia, unde mox anarchia, summa rerum omnium confusio, consequi solet. F. XVI. De illis denique reipublicae formis, quas rise-gulares supra vocavimus, obseruandum, quod ut
plurimum ad unam ex regul .ribus proxime accedant ubi quidem facile fuerit cum quodam temperamento, regulas prudentiae de regularibus formis ad eas applicate potest etiam contingere, ut certo modo regulae de omnibus formia rerum publicarum traditae,in una eademque se ma irregulari locum inueniant.
flatus habere rationem diuod ad hune finem obita aueant 84. II. nendum idoneus qui esse Cur sipeciatim de aulicis a debeat, . v. tendum 'diceniaram,r moad dotes naturales, spe-do, 6. III. ciatim ratione is fiui, VI
680쪽
C A P. V. s Ec T. IV DE PRUDENTIA
Memoriae, I. VIII. Prauas luntaιis propensi
De corporis dotibus, quibus ornatu esse debeat, I XI. De iis quae forIunae Focanis tur munera I XII. diuo pacto aulicus circa ea se gere e debeat, I XIII. De iis,quae ab exercitatione pendent, speciatim de siν- tutibus intellictus,IIN. D soluntatis, 3. XV. . uod cumprimis aulico necessarias inpietas I. XVI.
Diligantia, j. XVII. nitentia, modestia f. XVIII. I itia, . XIX. D simulatione re dissimula-ιione quid censendum PI XX. caute ea tendum esse, XxΙ. D diuersis simulandi re dissimulandi modii,s. XXII.
esse obseruan aulicui s. XXIII
prius explorare debιrs quam hoc sitae genus eliis gat, . XXV. Dire notitia aliorum hominum aulico est necesseria,
I x XVI. Praesertim ipsius principii, I XXVII.
Cum aliter se gerere debeat erga principem, qui praeditus est temperamento cholerico,XXIIII. XXlX. Aliter eνga eum, qui temperamento Iaaris sanguineo, I. XXX. Abie erga eum, qui te
ramento gaudet melancholico, XXXI. De ipsis aulici actionibus rite diruendis, I. XXXII. dioidisti faci/ndum siprimcipi innotescat.I. XXXIII. Modigra iam principis con a parandi re conseruandi,
Eood prudentiae quoque a iicaepari fit, evitare iniis micorum ιela, XXXV III Bine in causam odii, quo nos alii prosequuntur, inqui rendum:cuiui,stin no usita