장음표시 사용
361쪽
G quoniam dilexit multum.sed metuo ne cum tibi mo Gῖοι di eum dimitti putas,modicum diligas. Metuo im
XVIII. quam tibi vehementer, ne cum te agnum quocunquetis r. ierit secuturam esse gloriaris,eum prae tumore superbit sequi per angusta no possis.Bonum est tibi o anima virginalis,ut se quo modo virgo es se omnino seruans in
corde quod renata es,seruans in carne i nata es, con-υ-tim x. cipias tamen a timore t domini R parturias spiritu si FK iuiis. Timor quidem non est in chalitate, sed persem, scut scripti ira dicit,charitas foras mittit timorem, sed
timorem hominum,non dei timore,temporalium ma
lorum,non diuini in fine iudieii. Noli altum sapere sed
time.Ama dei bonitatem, time seueritatem, virulae te superbam esse non sinit. Amando enim times,ne ama tum S amantem erauiter offendas. Nam que grauior
offenso quam ut ui perbia illi displiceas, qui propter te superbi, displieuit Et ubi magis esti debit timor ille eastus permanens in seculii seculi, i in te,quς non cogitas
uc lunt mudi, quo modo placeas eoiugi, sed quet sunt
omini,quomodo placeas dominossile alius timor noest in charitate iste autem eastus non recedit a charita-H te. Si non amas,time ne pereas: si amas, time ne displiaceas. illum timorem charitas foras mittit: cum isto in trocurrit.Dicit Apostolus Paulus etia, Non enim accopimus spiritum seruitutis iterum in timore, sed acce pimus spiritum adoptionis si totum, in quo clamamus abba pater.lllum eum timorem credo dicere,qui datus
erat in veteri testamento, ne amitterentur temporalia
bona, qua deus promiserat, nodum sub gratia filiis, sed sub lege adhue seruis. Est etiam timor ignis clerni,propter quem deuitandum deo seruire,nondum est utique perfectae eliaritatis.Αliud est enim des derium praemii, aliud formido supelleij.Aliae voces sunt, Quo abibo aspiritu tuo,& quo a facie tua sugiam:& alix voces sunt, Unam petii a domino hane requiram, ut inhabitem in
domo domini per omnes dies vitae meae ut cotem plerdelectatione domini,& protegar a templo eius. Et, Ne avertas faciem tua a me. Ei, Desiderat S deficit anima mea in atria domini illas voces non habuerat,qui oeu los non audebat leuare ad coetu,& quae rigabat laehry mis pedes ad impetrandam veniam gratuum peccato- I rum Has autem tu habeto, quae solicita es ea, quae sunt a. ceris.r. domini,ut sis sancta S corpore & spiritu.illis vocibus comitatur timor qui tormentum habet, quem perfecta charitas foras mittit. His autem vocibus comitatur ii mor domini castus permanes in seculsi seculi. Et viris generi dicendu est,Noli altum sapere,sed timet ut ho- Rom. 3. mo neerisu orti peccatori; defenso ne nee de iusticiae praesumptione se extollat.Nam & ipse Paulus qui dies ii, Non enim accepistis spiritum seruitutis itero in tim re tamen timore comite charitatis ait, Cum timore &tremore multo sui apud vos. Et ea sententia quam commemoraui,ne aduei sus fractos oleae tam os insertus sua pei biret oleaster,ipse v ius est dicens,Noli altum sapere, sed time ipse omnia membra Christi generaliter admonens ait, Cum timore & tremore vestram ipsorum sa- . Iutem Operamini Deus est enim qui operatur in vobis ct velle S operari pro bona voluntate: ne ad vetus testamentum videatur pertinere quod scriptum est, Seritiite domino in timore,ct exultate ei cum tremore. st quae magis membra corporis sancti quod est emclesia, curare ciebent ut super ea requiescat i piritus sanctus, i illa quae virginalem profitetur sanctitate Quom o autem requiescit ubi non inuenit locum suum
Q itid aute aliud quam cor humiliatum quod impleat,
non unde restiat:quod erigat,no quod deprimat eum κα pertissime dictu si,Super que requiescit spiritus meus, Esaia. . nisi super humilem S quietum,& tremente verba mea Iam iuste vitiis, iam pie vivis, pudice, sancte, virginalicastitatexitus:adhue tamen hie vivis, S non humilia
ris audiendo, Nunquid non tentatio est vita humana tis j. super terram Non te a praes denti elatione reuerberat, Vn mundo ab seandatis Non contremiscis ne depute. iviris in multis,quarum ref igescit charitas, quonia abundat iniquitas Non percutis pectus cum audi uapi tis.14. pter qui se putat stare,videat ne cadat Inter haec diuina toris.ic. monita ct humana pericula, itane adhue virginibus sancti, humilitate persuadere laboramus An vero caput. M. satis s. Ua 33.
propter aliud credendii est permittere deo,ut misceantur numero professionis vestra multi & multae easti ict casurae nisi ut his cadentibus timor vester augeatur, quo superbia eo primatur quam se odit deus,vi contra hane unam se tantia humiliarit altissimusὶ Nis sorte re. Dera ideo minus timebis magis 1: inflaberis, ut modico diligas eu,qui te tantum dilexit,vi traderet semetipsum Iti .r. pro te: quia modio tibi dimisi, viveti videlicet a pum Gaia. . ricia religiose, pudice pia eastitate, illibata virginitate: Lquas vero no tu multo ardentius diligere debeas eum, qui flagitioss ad se conuersis quaecunq dimisi.in ea te cadere non permist Aut vero ille pharisaeus, qui pro- G P .pterea modicum diligebat quia modietim sibi dimitti existimabat ni, quid ob aliud hoc errore cacabatur,nisi quia ignorans aes iusticia,& sua quςrens costituere,iu- RM . o. stiei di dei sibi is no erat Vos autem genus electum, Iarari. R in electis electius virginei chori sequentes agni, etia i . υo, gratia salui tacti estis perfide: ct hoc non ex vobis, Iphe. a. seg dei dono es non ex operibus ne forte quis e tollatur ipsus enim sumus fgmentum,creati in Christote in operibus bonis, quae praeparauit deus ut in illis ambulemus. Ergo ne hunc quanto eius donis ornatiores estis,tato minus amabitis Auerterit ipse tam horrenda demetiam. proinde quoniam verti veritas dixit, illectit modicum dimittitur,modici, diligit: vos ut arden tissime diligatis, cui diligendo a coniugioru nexibus liberi vacatis, deputate v obis laqua omnino dimissunt, quiequid mali a vobis non est illo regete commissi ni. Oculi enim vestri semper ad dominum, quoniam ipse euellet de laqueo pedes vestros. Et nis dominus custo- 1γὼ Δε. dierit ciuitatem in uaniim vigilat,qui Oistodit ea. Et de Mipsa continentia loquens Apostolus ait,Volo aute om- ac α'.nes homines esse scut meipsum: sed unusquisque proprium donis habet adeo,alius sc alius aute se Quis e
go donat ista Quis distribuit propria unicuique sicut vult Nempe detis apud quem non est iniquitas. Ae perhoe qua aequitate ille faciat alios se,alios autem se ho mini nosse aut impossibile. aut omnino disticile est. Quin tamen aequitate faciat dubitare fas non est. Quid i. ij. . itaq: habes quod no accepisti aut qua peruersitate minus diligis a quo amplius accepisti Quapropter haec captis XII prima si induenda humilitatis cogitatio,ne a se sibi putet esse dei virgo quδd talis est, ae non potius hoc do- titia .i. num optimum Aesuper descendere a patre luminum, apud quem non est transmutatio,nec momenti obum bratio. ita enim no putabit modicum sibi dimissum , t modieum diligari S ignoras dei iusticiam ac suam vo lens costituere iusticiae dei no subiiciatur. In quo vicio erat Simon ille que superauit mulier, cui dimissa sunt peccata multa,quoniam dilexit multum. sed ea titius &verius cogitabit omnia peccata se habenda tanquam dimittamur, a lii bus deus custodit ne committantur. Testes
362쪽
A Testes sunt voces piarum depreeationum in se irtutis sanctis,quibus osteditur, ea ipsa qua pr ciri utur a deo,
nis seei nisi dante atq; adiuuante qui praecipit. Mendaciter enim petuntur, si ea no adiuuante eius gratia fac re possemus. Quid tam generaliter maxime ii praecipi- . tur,quam obedientia, tua custodiuntur madata dei, Et 7 .ris. tame hane inuenimus optari,Tu,inquit,praecepistima data tua custodiri nimis. Deinde quid sequitur/Vtinam diligatur viae meae, ad custodiedas iustineationes tuas: Tune non confundar,dum inspicio in omnia manda ta tua.Quod deum praecepisse lupra posuit:hoe ut in se impleretur optauit .hoc fit utique ne peccetur. Quod si peccatum fuerit,praecipitur ut poeniteat: ne defensone& ex satione peccati pereat superbiedo,qui fecit dum non vult poenitedo perire quoa fecit. Etiam hoe a deo petitur ut intelligatur non seri,nis eo praestante a quorsua o. petitur,Pone,inquit,domine custodia ori meo,ct ostiueontinentiae circum labia mea, Ne declines cor meum in verba maligna, ad excusandas excusationes in pe eatis,eum hominibus operantibus iniquitatem. Si ergo& obedienti qua eius mangata seruamus, ct poenitentia, qua peccata nostra non excusamus sed accusamus,
v optatur S petitur: manifestis est,quia cum sit,illo dante habetur,illo adiuuante completur.Apertius etia dicitur Wal. . propter obedientiam, A domino gressi is hominis diri guntur,ct viam eius volet. Et de poenitentia dieit Api M-.x. holus Ne forte det illis deus poenitentia. De ipsa etiam sapio. s. eontinentia nonne apertissime dictum est. Et eum sei rem quia nemo potest esse continens nisi deus det, Shoe ipsum erat sapientiae scire cuius esset hoc donum. eisp.xUI. Sed sorte continentia donum clei est,sapientia verosbi ipse homo praestat, qua illud donum non suum,sed dei esse cognoleat.lmmo deus sapientes facit caecos,&rsati . testimonium dei fidele sapientiam praestat paruulis. Et Iacui.i. s quis indiget sapientia postulet a domino,qui dat omnibus a uenter,& no improperat, ct dabitur ei sapienNarthos. tes autem esse virgines decet, ne lampades earum extinguantur. Quo modo sapientes,nis non alta sapientes, sed humilibus consentientesa Dixit enim homini ipsam sapientia, Eeee pietas est sapientia. Si ergo nihil habes. κλη-η- quod non accepisti,noli altum sapere,sed time. Et noli RMη , i, modicum diligere quasi a quo tibi modieum dimissum est: sed potius multum dilige,aquo multum tibi tributuest.si enim diligit, i donatum est ne redderet: quato magis debet diliger eui donatum est ut haberet Nam quisquis ab initio pudicus permanet, ab illo regitur: Et quisquis ex impudico pudicus fit, ab illo eorrigitur: Et quisquis v*: in finem impudicus est, ab illo deseritur. Hoc aute ille occulto iudicio facere potest,iniquo non potist. Et classe ideo latet, vi plus timeatur, S minus e Ictiss. ius ibiatur. Deinde ia seses homo gratia dei se esse quod est,non incidat in alium superbiae laqueum,ut de ipsa dei gratia se extollendo spernat caeteros. Quo vi Io . s. eio alius ille Pharisius S de bonis quς habebat deo gratias agebat, ct tamen se super publicans peccata consatentem extollebat. Quid igitur saeiat virgo,quid eo gitet , ne se extollat super eos vel easqui hoc tam magno dono caret Neque enim smulare debet humilitatem, sed exhibere: nam fmulatio humilitatis maior superbia est Idcirco seriptura volens ostendere veracem hi militatem esse oportere,eum dixisset, Quanto magnus es,tanto humilia te in omnibiis.Mox quoque subdidit, Et coram deo inuenies gratiam utique ubi se fallacitercia VIII. humiliare non posset. proinde quid dicem ij, ε Estne aliquid quod virgo dei veraciter cogitet unde se QTomus sextus. deli mulieri, non tantum v duae Verum etiam eoniuga. Diae praeferre no audeat Non ergo reprobam dico: nam quis neseiat obedientem mulierem inobedienti virgini praeponendam Sed cum ambae sint obedientes praeceptis dehitane trepidabit sanctam virginitatem etiam
eastis nuptiis, es continentiam praeferre connubio,s l-ctum centenum praeire triceno 3 immo vero non dua Natis. ij.
bitet, hanc rem illi rei praponere. Hie tamen vel hae virgo obediens S deum times,illi vel illi mulieri obedienti & deum timenti se anteferre non audeat, alioquin non erit humilis, S deus superbis tesstit. Quid ergo cogitabit Occulta scilicet dona dei, uae non nisinterrogatione tentationis, etiam semetipsum unicuique declarant. Vt enim caetera taceam,vnde scit virgo,
qua uis solicita quae sunt domini,quo modo placeat domino: ne forte propter aliquam sibi incognitam mentis ins itatem, nondum sit matura martyrio: illa umro mulier cui se praeferre gestiebat,iam possit bibere ea. Natis.r
lieem dominicae humilitatis, quem prius habendum distapulis amatoribus sublimitatis opposuit3 Vnde inquam scit, ne forte ipsa nondum si Theel iam si illa Crispina3 Certe nis aist tentatio, nulla doni hi, cap.ns
ius si demonstratio. Hoc autem tam magnum est, ut Eeum fluctum centenum quidam intelligant. Perhibet enim prcelarissimum testimonium eeclesiastiea aut ho- Noh. est as,in qua fidelibus notum est, quo loco martyres, Rquo destinctae sanctimoniales ad altarix sacramenta rocitentur. Sed quiequid signisseet sucu litati, illa diue sta viderint qui haec melius quam nos intelligunti siue virginalis vita in celeno fructu si, in s ageno vidualis, in triceno autem coniugalis: siue centena sertilitas martyrio potius imilitetur, sexagena continentiae, &tricena connubio: siue virginitas accedente mari rio
centenum fructum impleat, sola vero in sexageno st, eoniugati autem tricenum serentes ad sexagenum per ueniant si martγres fuerim: sue quod probabilius muhi videtur, quoniam diuinae gratiae multa sunt intinorum est aliud alio maius ae melius: vnde dieit Apost ius. Aemulamini autem dona meliora: intelligendum iest plura esse quam ut in tres disserentias distribui pos
sint. Primum ne continentiam vidualem aut in nullo fructu constituamus, aut ad coniugalis pudicicia me ritum deponamus aut virginali gloriet coaequemus aut scoronam martyrii vel in habitu animi, etiam si desttentationis examen, vel in ipsa passionis experientia constitutam, cuilibet illarum trium eastitati s ne ullo ineremento fertilitatis accedere existimemus. Deinde ubi ponimus,quod multi ac multae ita custodiunt continentiam uirginalem, ut tamen non faciant quae do
minus ait, si vis este persectus. vade vende omnia sua Mai sci, habes, ct da pauperibus habebis thesaurum ii, eo lis
ct veni sequere me. Nee audeant eorum cohabitationi
sociari,in quibus nemo dicit aliquid proprium sed sunt eis omnia comunia. Nihil ne putamus fructificationis Amri .aecedere virginibus dei cum hoc faciunt Aut sine ullo . fructu esse virgines de Atia si hoe no faelani3 Ntil pari Lia ergo sunt dona, ct aliis alia clariora ae superiora lingulis sngula. Et aliquando alter fructuosi, est doni
paucioribus, sed potioribus: alter inferioribus, sed pluaribus. Et quemadmodum inter se vel eoae litetur vel distinguantur in aecipiendis aeternis honoribus, quis ho- minum audeat iudicare, dum tamen constet A multa
isse ista diuersa, & non ad praesens tempus,sed in aeter- ,
num prodesse meliora Sed dominum tres arbitror vo luisse fluctiseationis comemorare differentias,e aeteras
363쪽
s intelligentibus reliquisse, Nam & alius Euangelista so-
Ivita. . tum comemorauit centuplu, nunquid ideo puta dux est alia duo,vel improbasse vel ignorasse,ac no potius intelli enda reliquis Sed ut dicere coeperain illae celeniis fluctus si deo deuota virginitas site alio aliquo modo, vel quem c5 memorauimus vel que non comemoraui- niti, iit illa fertilitatis intelligeda distatia: nemo tame, quanto puto, ausus fuerit virginitate pr ferre martyrio, ae nemo dubitauerit hoc donis occultum esse, si exami Gomm. natrix dest tentatio. Habet itaq; virgo quod cogitet, i .c. ia. quod ei prost ad seruanda humilitate, ne violet illam, qu superetninet donis omnibus charitate sine qua uti quaecunq; alia vel pauca vel plura vel magna vel parua habuerit, nihil est. Habet in qua quod cogitet vi no insetur,no mari letum ita 1 e scilicet bono virginale coitigali bono multo amplius S melius prosteri, ut tame ne
sciat ut tu illa vel illa eoiugata ia pati pro Christo ponsi a thue vero ipsa no poisit, ct in hoc ei parcatur quia
infirmitas et iis tentatione no interrogatur. Fidelis enim a. iamro. detis,ait Apostolus, qui non vos permittit tentari super
id quod potestis, sed faciet eum tentatione etiam exitu H ut possitis sustinere. Fortassis illi vel illae coniugulis viatae retinentes in suo genere laudabile modum, ain ponsat contra inimicum ad iniquitatem e gentem etiam laniatu viseerum de egisone languinis dimicare:illi autem vel illae a puericia continentes, siq; castrantes propter regnu e xloria: nondum tamen valent talia vel pro
iusticia vel pro ipsa pudi eicia sustinere t Aliud est enim
pro veritate ac proposito lancto no consentire suaden tiat blandienti,aliud non cedere etia torqueti atq; se rienti. Latent ista in facultatibus S viribus animorum, tetatione panduntur,experientia tropalantur. Vt ergo quisq; non infletur, ex eo quod videt se posse.humiliter cogitet quod ignorat aliquid praestantius se fortas e nopoliet aliquos aute illud quo sibi gloriose notus est, nee habet nee profitentur hoc uod ipse non potest posse. Ita seruabitur non fallaci sed veraci humilitate honore mutuo praeuenientes, S alterutrum existimantes supe-η. - . mores sibi. Quid iam dica de ipsa cautela ct vigilanca. x II tia non peccandi Quis gloriabitur castu se habere coriri N. o. Aut quis gloriabitur mundum se esse a peccat i ntegrai est quidem ab utero matris sancta virginitas: sed ne I)ἷ.M. mo,inquit, mundus in conspectu tuo, nee infans cuius est unius diei vita super terram. Seruatur ct in fide in-2.c iv. ii. uiolata quaedam castitas virginalis, qua ecclesia uni vi ro virsci casta coapiatur: sed ille unus vir, non tantum fidelec mente S corpore virgines, sed omnes omnino Christianos ab spiritalibus usq; ad carnales,ab Apostoris v sq; ad ultimos poenitentes, tanqua a summis erelo rum vique ad terminos eorum docuit orare, S in ipsa oratione dicere admonuit Et dimitte nobis debita n stia setit & nos dimittimus debitoribus nostri, rubi per hoc quod petimus, quid etia nos esse meminerimus o sedit.Neque enim pro eis debitis,quae totius praeteritae vitae, in baptismo per eius paee nobis dimissa esse considiitius nos praecepit orare dicentes.Dimitte nobis debita nostra fleui ct nos dimittimus debitoribus nostris, Alioquin hae oratione catechumeni potius usq; ad baptistiti orare deberent. Cum vero eam baptiZati orant, praepoliti Se plebes pastores de gregeς satis cisteditur in
I. l.r. hac vita,quae tota tentatio est. neminem se tanquam ab .XUx omnibus peccatis immune debere gloriari. Proinde
etiam virgine, dei irreprehensibiles quidem sequuntur agnu quocunq; ierit, ct peccatorii purgatione perfectata virginitate ieruata,quae no rediret amissa sed qui eadem ipsa Apocalyps ,,bi tales tali reuelati sunt, etiam Khine eos laudat, q4 in ore eoru non sit in lentum nuda. o Peta. a 4 cium: meminerint ilia in hoc esse veraces,ne se audeat
dicere non habere peccatu idem quippe loannes qui iI MD .nlud vidit hoc dixit, Si dixerimus quia peccatu non habemus, nos ipsos decipimus,ct veritas in nobis non est. Quod si coicili sierimu delicta nostra, fideli, est S iu sttis, ut dimittat nobis peccata nostra, ct purget nos ab omni iniquitate. Quod ii dixerimus suo nia no pecca
tiimus,mendae e facie natis eum, ct verbum eius non erit
in nobis. Hoc certe no illis aut illi ,sed Christiani, omnibus dicitur,vbi ct virgines se debet agnoscere. sic e mira erunt sine med acto,quales in Apocalypsi apparit N. 4.runt. Ac per hoc quadiu non di, est increlesti sublimi late persectio, inuitisperabiles facit in humilitate consaso. Sed rursus ne per occasionem huius sentetiae,quis qua cum mortifera securitate peecaret, scit trahendum permitteret tanqua mox delendis facili cofessione pee eatis continuo uibiecit, Filioli mei haec scrips vobis uti ita, tino peccetis, Et s quis peccauerit,aduocatu habemus ad patrem lesum Chi illum iustiam, Se ipse propietator est
peccatorii nostrorum, Nemo itaq; a peccato tanqua re
diturus ab edat , nec se huiusmodi quasi societatis pa- Lcto eum iniquitate constringat, ut eam consteri magis quam ea uere delectet. Sed quonia etiam satagetibus ει ι Lvigilantibuscue ne peccent,subrepunt quodam modo ex humana fragilitate peccata, tuanuis parua,quanuis pauca,no tamen nulla: de ea de ipsa fiunt magna de gratii .s ei, superbia incrementia & pondus adiecerat: a sacer dote quem habemus in coelis,si pia humilitate perimatur,tota facilitate purgantur.Sed non contendo cu eis, qui asserunt homine polle in hae , ita sine v llo peccato
vivere non contendo, no contra dico. Fortaste enim ex x. r. o.
nostra miseria magnos metimur, de coparates nos; net ipsos nobismetipsis,nsi intelligi miis.vnti scio,*istimagni,quales no sumus,quales nodia experti sumi, quato magni sunt,tato humiliant se in Omnibus, i cor a deo nilr,. inueniant gratia. Quamlibet en in arragni sint, non maior est sertius domino suo,vel discipulus magistro suo. D .is.
Et vii m ille est dominus,qui dicit, Omnia mihi tradita sunt a patre meo: Et ille est magiste qui dicit, Venite ad Nae 5.H. me omnes,qui laboratis, a dis te a me. Et tamen quid diseimus titionia mitis sum,inquit, ct humilis corde. MHie dicet aliquis. Non est hoe ia de virginitate sed capus M. de humilitate scribere,quasi vero quaecunq; virginitas, ae non illa quae secundu deum est,a nobis praedicandastiseeptast.Quod bonis quanto magnil video, tanto eine pereat situram superbiam pertimesco. Non ergo cu i. Dan. .
stodit bonum virginale,nis deus ipse qui dedit. R deus
charitas est. Custos ergo virginitatis charitas,locus au- U-.c
tem huius evnodis humilitas. ibi quippe habitat. ut dixit, super humilem Se quietu & tremetem verba sua requiescere spiritu suum. Quid ita alienum feci ii bonis quod laudaui, voles tutius custodiri, curaui etiam locis praeparare custodi sideter enim dico nec mihi ne irascantur timeo,quos ut mecii sibi timeant solicitus reo neo facilius sequuntur dignu,&s no quocunqelerit, cer te quousq; potuerint,conigati humiles,quam supra bietes virgines. Q o modo enim sequitur ad que non vultaeeedere Aut quo modo accedit ad quem no venit ut discat quonia mitis est & humilis corde illos proinde l. sequentes agnus quocunq; ierit dicit 1, in quibus prius talis κώα
ipse ubi eaput inclinet inuenerit. Nam quida supeibus tul a , ct dolosus hoc ei dixerat, Domine sequor te quocun* mul.a. ieris: Cui respondit, Vulpes foueas habent, ct volatilia coeli
364쪽
DE ADULTERINIS CONIUGIIS OBER PRIMUS.
A echli nidos, filius aute hominis no habet ubi caput suis reclinet. Arguebat nomine vulpium astutam dolo it
tem.& nomine volucrum vento latra elationem in .suo
ubi requiesceret piam non inueniebat humilitatem. Ac per hoc nusquam omnino secutus est dominum, qui se promiserat,non usque ad quedam profectum, sed om c .LII. nino quocunque ierat secuturi . Quapropter hoe agite virgines dei,hoc agite, sequimini agnu quocunq; ierit. Sed prius ad eu quam sequamini venite de discite, ZIan. ii. quoniam mitis est S humilis corde: humiliter adhu milem venite si a latis,& ne di e latis ab illo ne oda. .as. tis. Qui enim timet ab illo discedere,rogat S dicit, Noveniat niihi pes si perbis. Pergite via sublimitatis pede humilitatis. l pse exaltat humiliter sequentes, quem doscendere non piguit ad iacentes. Dona eius illi seruan da committite, fortitudinem vestram ad illum custo dite. Quiequid mali ipso custodiete non committitis, tanqua remissum ab illo deputate: ne modicum vobisti ..j. existimantes dimitium, modicum diligatis, S tundenates pectora publieanos ruinosa iactantia contemnatis. De viribus vestris expertis cauete te quia ferre aliquid B potuistis inflemini: de inexpertis autem Orate, ne supra a Curiis. quam Io testis ferre tetemini. Existimate aliquos in oe eulto luperiores, quibus estis in manifesto meliores. Cucilio um bonatorie ignota vobis, benigne creduntur a
vobis vestra vobis nota no comparatione minuuntur,
sed dilectione firmatur. Et quae forte adhuc desunt ta to dantur Dei litis, quanto desiderratur humilius. Perseuerantes in numero vestro praebeant vobis exemptu, cadetes autem augeant timorem vestrum . illud aulate
R., ..im ut imitemini,hoc lugete ne insemini. lusticia vest uti, nolite statuere, Deo vos iustis eanti subdite:venia pe eatis donate alienis,orate pro vestras futura vigilando 2IIII vitate, prate ita constendo delete. Ecce iam tale estis vi proseilat atq; seruatς virginitati,c eris etia moribus congruatis. Ecce iam non solum homicidiis si eligeti, diabolicis S abominationibus, furtis, rapinis, laudibus,periuriis ebrios talibus, omniis luxuria & a
uaricia simulationibus,aemulationibus,impietatib',crudelitatibus abstinetis: veru metiam illa quae leuiora vel sunt vel putantur,non inueniuntur nec oriuntur in vobis, non improbus vultus, non vagi oculi, non insanis C lingua non petulans risus, non scurrilis iocus, non in deees habitus,non tumidus aut fluxus ineessus. lain noredditis malum pro malo, nec maledictum pro male dicho . Iam postremo illam mensuram dilectionis im-ia n. i. pletis,ut ponatis animas pro fratribus vestris. Eeee iam tales estis quia & tales esse debetis. Haec addita virginitati .f. tali angelicam vitam hominibus, de celli mores exhi bent terris.Sed quanto magni estis, quicunque ita magni estis lato humiliate vos in omnibus, ut coram deo inueniatis gratiam,ne superbis restat, ne se exultantes humiliet, ne inflatos per angusta in portam non traiiciat: tu an qua super qua sit solicitudo, ne ubi seruet chaca . VIII. i itas, desit humilitas. Si ergo nuptias contempsistis filiorum hominum, ex quibus gigneretis silicis homi
hal. 4. num,toto corde amate speciosum riua prae siti, ho miniim: vacat vobis, liberii est cor a coniugalibus vim liue in spieite pulchritudinem amatoris vestri: cogitate aequalein patri subditum S ni Mi L etiam in eoelis do minantem , S: in terris seruientem: creantem omnia,
creatum inter Omnia. illud ipsum quod in eo derident superbi, inspicite quam pulchrum iit: internis lumini
bus inspicite vulnera pendentis, cicatrices resurgentis, sanguiuem morientis,precium credetis, commercium
redimentis. t ire quanti valeant cogitare, haec in cis in statera charitatis appendii s quicquid amoris nuptiis D vestri impendetidam habebatis, illi rependite. Bene quod interiorem vestram pulchritudinem quaerit, ubi ψobis dedit potestatem silas dei seri: non quatit a vobis pulchra in carnem,sed pulchros mores. qitibus c. oo.tinatis de carnem. Non est cui de vobis quisquam mentiatur, de faeiat se iure gelantem. Videte cum quanta se curitate ametis, cui displieoe filiis suspicionibus non timetis. Vir & uxor amant se, quoniam videntia Squod non vident, timent in se. Nec certi gaudent ex eo quod in manifesto est, dum in occulto sulpicantile plerunque quod non est. Vos in isto quem oculis non videtis & s de conspicitis, nee habeii, verum quod re yrehendatis, nee eum mettiitis, ne de falso fortitan o DIendatis. Si ergo magnum amoi em coniugibus deberetis,eum propter que coniuges habere noli ustis, quatum amare debetis Toto vobis figatur in corde, quirro vobis fixus est in cruce: totum teneat in animo ve ro quicquid noluistis occupari connubio. Parum vobis amare non licet,propter quem non anaallis de quod Eliceret sis amantibus mitem de humilem corde, nulla Noh. i.
vobis superbiam pertimesco. Pro modulo itaque nostro S de sanctitate qua sanctimoniales proprie ci ei inini & de hii militate qua eon seruatur quicquid in gnum diei mini satis locuti sumus. Dignius autem illit rei pueri, quibus refrigerium in igne praebcbat, quem Dame. 3. corde feruentissimo diligebant, vos de hoc opusculo nostro verborum quidem numero longe breuius, sed pondere aut horitatis multo grandius,in hymno , quo ab eis deus honoratur dmoneant. Nam ranctitati him militatem in dei laudatoribus coniungentes, apertissime docuerunt, ut tanto quisque caueat ne supcibia decipiatiir,quato sanctius aliquid prostetur. Proinde vos uoin laudate eum,qui vobis praestat, ut in ardore me io seculi huius quantiis eo niugio non copulemini, notamen uramini:& orantes etiam pro nobis, benedicite
sancti te humiles corde dominum, hymnum dicite &stiperexaltate eum in secula. Amen.
Episcopi de adulterinis coniti is ad Pollentium, Liber Primus. 4RIM A quastio est seater dile ctissime Ρolleti, earum quas ad Φι
me scribens literarum, ta quam 'eonsules ido tiactasti, quod aits Apostolus. lis autem qui sunt in
i coiugio,praecipio non ego, sed, dominus, mulierem a viro non
E i discedere: au ὀδ s recesserat uia nere innuptam aut viro suo recociliari, & vir uxorem non dimittat utrum ita sit accipiendum vi eain pro hi buisse nubere intelligatur , quae ii ne causa fornieatio. ni, diseessit a viro id enim sentis, An se ut ego sensi in eis libris quos ante plurimos annos de sermone Euan gelieo serips, quem secundum Matthaeum habuit Sal- , Dator in monte illas innuptas manere praeceperit, quae a viris suis ea eausa recesserint quae sola permissa est, id est,sornieationis. Videtur enim tibi tune a viro diseedentem
365쪽
ci dentem citanam nubere non debere,s nulla viri sor nicatione compulsa discesserit.Nee attendis si nullam
vir eius causam fornicationis habuerit,non eam Aisce dentein manere innuptam,sed omnino discedere non debere. Nam utique cui praecipitur, ut si a viro dicitas rit,innupta permaneat, non discedendi aufertur licen tia,sed nubendi. Quod s ita est, datur eigo licentia fae minis quς continentes esse voluerint,nullum maritorii expectare consensum, Ut quod dictum est, mulierem a viro no diseedere eis praeceptu esse videatur, quae possunt eligere, non cotinentiam,sed tale diuortium, quo liceret eis in aliorum nuptias convenire. Proinde Suae dilexerant nullum des derare concubitum, nullum ferare connubium, licebit eis viros suos etiam sine ulla foemeationis causa relinquere,& innuptas se dum Ap stolum permanere. Et viri similiter, quonia par forma
est in utris ille,si eontinentes esse voluerint,etiam uxoribus no consentientibus deserent eas,& sne ullis nupatiis permanebunt. Tune enim eis ut putas, alia conii
gia liceret inquirere, si eausa fornicationis diuortium
nasceretur. Cum vero ista causa non est,superest secti
H dum id quod existimas, ut aut coniunx non discedat aconiuge aut si di esserit sine coniugio maneat, aut ad
pristinum coniugium reuertatur. Nulla ergo existente causa fornicationis, euilibet coniugi licebit v nu de tribus eligere: aut no discedere a coiuget aut si discesserit, se manere:aut si non se manserit,non alterum quar
cap. II. re,sed priori se reddere. Et ubi est quod idem
noltis,nee ad lepus ut vacetur Orationi,nisi ex eonten
si voluit coiuges earnali fraudare debito inuice Quoi c. r. modo saluti erit quod ait,propter fornicationes autem unusquisque uxorem suam habeat, unaquq suu virum habeat uxori vir debiti, reddat,smiliter autem & uxoevito. Uxor non habet potestate corporis sui,sed vir:s militer & vir non habet potestate corporis sui,sed muli ei Hoe quo mo3O verum erit, nisi quia nolente eoiuge non licet iugi continere Nam ii lieet millieii siedimittere virum ut maneat innupta a o vir habet, sed
ipsa sui eo oris potestate. Quoci etiam de viro intel Nis . . ligitur. Deinde cum dictum est, Quicunque dimiserit
uxorem suam excepta causa fornicationis, facit ea moechari: quo modo dicitim intellecturi sumus nis prolii bitum esse hominem dimittere uxorem, si nulla causa
a fornieationis extiterit 3 Et dictum est quare, ne scilicet faciat eam muchari. Vtique ideo quia etiam si non ipsa dimiserit,sed dimissa fuerit, erit moecha si nupserit.
III. Propter hoc ergo tam magnum malum non licet homini dimittere uxorem, nisi ex causa fornieationis.
Tune enim non ipse dimittendo facit adulteram, sed dimittit assultera. Quid ii ergo dicat,dimitto quidem uxorem meam sine ulla causa fornicationis, sed eonti nens permanebo, ideo ne dicemus eum impune fecisse quod fecit Quis hoc dicere audebit,qui voluntate do mini hie dieentis intelligit quoniam nec continentiqeausa dimitti coniugem voluit, qui solam causam fornicatiois excepit Redeam' ergo ad ipsa Aponoli vera a. u. r. ba dicentis,lis aute qui sunt in coniugio praecipio,non ego,sed dominus,vxorem a viro no discedere quad si
diseesset it manere innuptam. Et eum velut interrogemus , & tanqua prςsentem quodam modo eosulamus. Cur di isti Apostole quod si diseelserit,manere innuptam Licet ne discedere, an non licet si non licet cur praeeipis discedenti vi maneat innupta Si autem licet, profecto est aliqua causa sua liceat. Haec autem inquisita no inuenitur, nisi qua solam Saluator excepit,id est,
causa fornicationis. Ae per hoc no prccep t Apostolus L mulierem si discesserit manere innuptam, nisi quae illaeausa diseedit a viro, tua sola ei licitum est discedere a viro.Vbi enim dieitur,prccipio non discedere quὀd si
diseesserit, manere innuptam, absit ut contra hoc praeiae tum faciat, quae sic discedit ut innupta permaneat. Nisi ergo intelligatur cui licet discedere non autem liaeet nisi viro fornicate: uo modo iubetur innupta si discesserit permanere3 Quis est qui dieat,si discellerit mulier a viro non fornicam innupta permaneat, cum ei nisi a viro fornicante diseedere omnino no liceat Sestis itaque iste tuus quatum aduersetur vinctilo contu
gathubi dominus nec continentiam voluit suscipi nisi pari coneordiis consensu, puto quod iam intelligas. Sed te ipsam paulo apertius proloquamur,& quas CVIIII.
constituamus ante oculos. Ecce placuit cotinentia mulieri,uiro no placuit. Discessit ab eo mulier,& coepit vi uere cotinenter,ipsa scilicet casta mansura,sed factura, quod dominus non vult,adulterum virum: qui cum se non continuerit, alteram quaeret. Quid sumus dicturi ,.or 1.
mulieri, nisi quod dicit Ecelesa sana doctrina, Redde
debitum viro: ne dia tu quaeris unde amplius honore- Lris,ille unde damnetur inueniat Hoc enim S illi dic
remus si te nolente continere voluisset. Non enim ha
bes potestatem eo Fotis tui,sed ille: scut nec ille habet potestatem eorporis sui sed tu. Nolite inuicem frauda re,nisi ex consensu. Cum haec atque huiusmodi qua ad hoc pertineat dixerimus placet ne tibi ut nobis mulier
ex ista tua ratione resp5deat,ego Apostolum audio diaeentem. Praecipio mulierem a viro no discedete:quia i si se, a. s discesserit, manere innuptam, aut viro suo te cilia. /m
ri Ecce, inquis,discessi,nolo reconciliari viro, sed innupta permaneo. No enim ait,s discesserit. manere in nupta,donec viro suo recocilietur: sed manere inquit, innuptam aut viro suo recociliari: de hoc, inqui iaciat aut illud. Vnum e duobus eligendum permitidi non autem in horum alterum compulit. Manere innupta etias .ae sie praeceptum impleo. Corripe, argue, increpa,
utere qua volueris seueritate si nupsero. Quid huie contradicam,nis Apostolumn5bene intelligi,3 Ne enim ille pracepisset,si a viro discesserit, innuptam manere mulierem nisi eam cui discedere lieuis et, illa una videlicet eausa quae ibi propterea tacita est, quia notissuma est hoe est,fornicationis. Hanc enim solam deus magister excepit, eum de dimitteda loqueretur uxore: dedit i intelligi talem formam etiam in viro esse se
tiandam quoniam non lotum mulier non habet potestatem eor potiti su sed vidi: sed similiter & vir non habet potestatem eor potis sui .sed mulier. C si ergo tuum maritum arguere de sornicatione no possis,quo moso te putas Q ab eo discedis non nubenao excusare,a quo tibi non lieet omnino discedere Cum hac a nobis mulier audierit, puto nobis eam et se respondere, ut dicat propterea se manete innuptam . quia sne ulla viri foranicatione disces,it. Na si ille fornieatum esset no solum sibi diseedere,vetii metiam nubere licuisset. Nequa- co mquam hoe illa diere et i eu R ipse sis verecundatus ista et I UM
mulieribus dare Iicentiam. Dixisti enim,si vir uxorem adulteram dimiserit, ct alia duxerit, mulier talum op- : . r. iv probrium habebit. Si aute mulier supradicta causa vi- rum dimiserit,& alii nupserit,no vir tatum, sed S mimiter opprobrium habebit. Cuius sentetiae tuae rationem redde , licent enim inquis,ea ideo discessisse ut alium viro sibi eoniungeret eis talis fortὸ fuerit qualis a quo discinit: perquam facile enim vim est in hoe morbi
366쪽
serit, magis magis 3 dicent eam numerostatem viro rum appetisse. Hac reddita ratione concludis & dicis, His ergo pertractis vel etia discussis, oportet mulierem virum tolerare ut innupta manere. Bonum plana de
disti consilium mulieribus, ut eum sciant sbi esse permissumi adulteros viros dimiserint,aliis eoiugari: notame faciant propter opprobrium, sed potius tolerent
etiam adulteros viros, ne videantur hae oecasone multis velle miseeri,eo quod dissicile si, ut no talem inii niat mulier cui nubat, qualis fuerit quem dimini, quoniam valde in hunc morbum sunt proclives viri. Cum ergo nos dicimus etiam illi mulieri, quae virum forni eantem dimiserit,alteri nubere non licere: tu autem di eis licere quidem,sed non expedite, virique proculdi bio dicimus eam, quae fornieantem virum dimittit nubere non debere. Verum hoc interest,quὁd nos quado coniuges ambo Christiani sunt, mulieri si a viro semiaeante diseesserit,dielmus no licere alteri nubere,a viro aute non fornicante non licete omnino discedere Tu vero dicis si mulier a viro no fornicate discesserit, noB ei liecte alteri nubere propter praeceptum s aute a se nieante discesserit,non ei expedire nubere propter op- Irobrium. Mulierem itaque non nupturam discedete viro siue fornicante,sue non fornicante permittis.cum. Poria beatus Apostolus, imo per Apostolu domi-
- nus, muliere non permittit a viro non fornicante
discederet restat ut eam prohibeat si disces erit nubere, mermittit a fornieate diseedere.De qua enim di
a viro discesserit,non nubat: ea eonditione dia edere permittitur ut non nubat Si ergo elegerit non nubere non est cur prohibeatur diseederet setit illa de qua dieitur,si se non eontinet,nubat: hae utique codiistione non continere permittitur,vi tame nubat. Si erago elegerit nubere,cogi non potest continere Sicut ergo ista incontines compellitur nubere, ut possit quod non continet non esse damnabile: se a viro illa disee dens,innupta copellitur permanere, ut possit quod dia edit non esse eulpabile. Culpabiliter autem a viro nonrnieante discedit,etia s innueta permanserit. Illa ergo innupta manere praeripitur ii discesserit, quae a soronieante discedit. Quae cis ita se habeant, si eo modo in tellexerimus Apostolum ut mulieribus dieamus ita nolite diseedere a viris vestris etia pudicis,ut si discedere
volueritis,innuptae maneatis: omnes quibus placuerit continentia,etiam non consentientibus viris,existima-btit sibi lieere di edere. Quod cum proeuldubio permittere non debemus, restat ut quod dictum est, si di-eesserit manere innuptam, de illa dictes docere debe, mus cui licere disieciere non viis nis a fornicante didicimus. Ne si aliter docuerimus,obtentu eontinentiae perturbemus Christiana eo iugia, & contra misericor dis imum domini praeceptum dimissos a cotinentibus mulieribus ineontinetes viros, vel a eontinentibus viris ineontinentes mulieres in adulteria compellamus.c Am. illud ergo quod dominus,non quidem in sermo ne ipso qui exponebatur a nobis, sed tamen alibi ait.
Quieunque dimiserit uxorem suam nisi ex ea usa se minis. nicationis,& alia duxerit, moechature si hoc modo in telligendum est, ut quicunque eausa fornieationis diamiserit.& aliam duxerit,no moechetum non videtur in hae causa par forma esse mariti S uxoris: quadoquidemulier etiam si eausa fornicationis disces erit a viro &alii nupserit,machatur: vir autem si eadem causa ux
rem dimiserit & alia duxerit,non moechatur. At s paeforma est in utroq;,uterque moechatur, si se alteri tum Dxerit: etiam cum se a fornieante disiunxerit Parem voto esse serma in hae causa viri atque mulieris: ibi ostedit Apostolus, quod sepe comemorandum est,ubi cum dixisset, Uxor non habet potestatem corporis sui, sed Q. ., vir:adiecit atque ait, Similiter & vir no habet potest tem corporis sui, sed mulier. Cur ergo,inquis, in- Opax terposuit dominus causam fornicationis, & no potiti, generaliter ait, Quicunque dimiserit uxorem suam Saliam duxerit,moechatum si S ille moechatus est, qui ei missa fornicante muliere altera ducit Credo, quia illud quod maius est,hoe dominus eoinemorare voluit. Naius enim adulterium esse quis negat, uxore non sermeante dimissa alteram ducere, quam si fornicantem
quis dimiserit,ct tunc alteram duxerit non quia & hoe adulterium non est, sed quia minus in ubi fornicante dimissa altera ducitur. Na smili locutione usus etiam Apostolus Iaeobus ait Scieti igitur bonu facere S non Iara. q. facienti peccatum est illi. Nuquid ideo nonpeccatum est illi qui nescit bonum facere, R ideo non facit His peceatu est,sed hoe grauius,s etiam sciat & non faciat. Nee illud ideo nullum,quia minus. Ut ergo eo de modo utrunq; dicamus, sicut quicuque dimiserit uxorem, Eexcepta eausa fornicationis,ct alia duxerit, moechatur:
ita quieti s scit bonumsfacere is non facit peceat. sed queadmodum hie recte dici non potest: ergo si nestat;
non peceat. Sunt enim etia peccata ignorantium, tu
uis minora quam scietium: ita nee illi recte dici potest, ergo si eausa fornicationis dimiserit S aliam duxerit,
non moechatur. Est enim machatio etiam eorum, qui
alias ducunt, relictis propter fornicationem prioribusdsed utique minor quam eorum qui non propter fornieationem dimittunt,& alteras ducti. Ρotest quippe si eut dictum est, seienti bonum facere S nε facienti peeeatum est illi,eo modo S illud dici, dimitteti uxorem sine causa fornicationis, & aliam duceti moechatio est illi. Quemadmodum igitur si dixerimus, Quicunque
muliere a marito praeter eausam fornicationis di csam duxerit, moechatur, proculdubio verum dirimus nee tame ideo illum qui propter causam sornieationis dimissam duxerit,ab hoc crimine absoluim', sed virosque moechos esse minime dubitamus. ita eu qui prater Fcausam fornieationis uxore dimiserit, ct alia duxerit, moecho pronunciamus: nec ideo tamen eu qui proptereatisam fornicationis dimiserit S alteram duxerit, ab huius peccati labe defendimus.Ambos enim,licet alte
rum altero grauius,moechos tamen ta e cognoscimus.
Neque enim quisqua ita est absurclus, ut moechum ne get esse qui duxerit eam, qua maritus propter causam fornieationis abiecit cum moechum dicat eum qui du xerit eam quae praeter causam fornicationis abiecta est Sie ergo isti ambo sunt moechi. Unde dicimus,Qui-eunque mulierem prater causam fornicationis a viro
dimissam duxerit, moechatur: de uno quidem ipsorum dicimus,nec tamen ideo moechari negamus qui ea duxerit , quam propter causam fornicationis maritus di miserit ita eum ambo sint moechi,& ille scilicet qui di miserit uxorem suam praeter causam fornicationis, &aliam duxerit, ct ille qui propter causam fornicationis uxore dimissa se alteri eopulauerit:profecto quando de uno eorum legimus non ita intelligere debemus, quasi
ex hoc alter moechus negatus sit, quod alter expressussi. sed si hoe Euangelista Matthaus, qui expressa una specie alteram tacuit, facit ad intes ligendum dissicile, nunquid non alii generaliter idipsum ita coplexi sunt, vide
367쪽
G ut de viroque posset intelligi Nam secudum Mareum se seriptum est, Quicunque dimiserit uxorem suam &alteram duxerit,adulterium committit super eam S suxor dimi 1erit virum suum S alii nupserit,moechatur. . se dum Lucam si Omnis qui dimittit uxorem suam ct alteram ducit moechatur: N qui dimissam a viro duacit. xchatur. Qui ergo nos sumus vi dicamus, Est qui
moechatiar,uxore tua dimissa alteram ducens: S est qui hoc faciens non moechatur, cu Euangelium dicat om
nem moechari qui hoe facit Proinde si quicunque hoe
fecerit.ut uxore sua dimissa alteram ducat, moechatur:
sine dubio ibi sunt ambo, & qui prater, & qui propter
causim fornicationis dimittit uxorem, Hoc est enim
quicunq; dimiseriti hoc est omnis qui dimittit. Non autem sicut nescio quare tibi visum est, cum Ellangelii secundu Matthona verba proferrem,pr termis quod seriptum es ,& aliam duxerit,& sie dixi moechatur: sed verba posui quae in sermone illo prolixo leguntur,que
dominus in monte habuit. Hunc enim tractandum se
scepera,quae verba illi e ita legi tur ut posui, id est. Qui
cunque dimiserit uxorem suam,meepta causa fornica H tioni ,facit eam moechari, ct qui solutam a viro duxerit,moechatur. Vbi eis nonnulla exemplaria verbis diati ei sis eundem sensum habent interpretatu,non tamen
ab eo quod intelligitur discrepant. Alia quippe habet, quicunque dimiseriti alia, omnis qui dimiserit. I tem palia,excepta causa sernicationis:alia,praeter eausam Arnieationis ali nisi ob causam sornicationis. Item alia, qui soluta a viro duxtiit,moechatur:alia, qui dimissama viro duxerit, moechatur. Vbi puto quod videas. nihil interesse ad unam eandem a sententiam. Qua uis illud. vltimis id est, qui dimittim a viro duxerit, moechatur:
in eo sermone quem dominus fecit in monte, non ulli codices de Crcei de Latini no habeant.Credo propterea quia & ibi explicatus hie sensus putari potuit, in eo quod supelius aictu est,facit ea moechari. Quo modo Enim dimida st moecha, Dis fiat qui eam duxerit nice
r chus3 verba vero quae ipse posuisti,unde tibi visum
est,non moechari eum qui propter causam fornieatio nis uxorem dimiserit S alia duxerit, obscure quidem posita sunt. Vnde non miror in eis intellisendis labo mare lectoriusia non sunt Idissicilia4 in eo sermone do i mini, qui tune a me tractabatur quando illa eo scripsi, quae cum legeres te mouerunt.Alibi quippe idem Nat
. thaeus ea dominu dixisse narrauit,non cum illum prolixum faceret in mole sermonem, sed cum interroga ius ei leta Pharisaeis, utrum liceret ex quacunque causa
dimittere uxorem. Sed quod minus intelligitur apud Matthaeti apud alios Euagelistas intelligi potest. Quata propter cum legerimus in Evangelio secundum Mat
iliaeum, Quicunque dimisit it uxorem nisi ob rniea '' iione .el hoe quod magis in Graeco legitur, proer ea usam fornicationis S aliam duxerit, moechatur : no de benatis continuo putare illia non moechari, qui proptereati sim rnicationis dimiserit, is aliam duxerit: sed adhue ambigere, donee Euangelium secundum alios Euangelistas, a quibus hoc narratum est, consulamus.
1idii enim secundum Matthaeum no quidem quod ad hane rem pertinet dictum est totum, sed ita pars di
m est, ut intelligeretur a parte totum, quod tanquam explanantes Maicus S Lucas, ut clares et plena sententia torum dicere maluerunt Ctim itaque primum non dubitantes, verum esse quod apud Matthatim legitur , Quicunque dimiserit uxorem suam prater eau sani fornieationis,ct aliam duxerit,moechatur: luas
timus, utrum tantum iste machetur ducendo alteram guxorem, qui praeter causam fornicationis priorem di miserite an omnis qui dimissa uxore alteram duxerit, ut ibi sit etiam ille qui fornicantem dimiserit Non e se- eundum Marcum respodebitur nobis, Quid quaeratis, IDν. - . virum ille sit moechus,& ille non si Qtiicunq; dimi
serit uxorem suam S aliam duxerit, adulterium coma mittit. Nonne etia secudum Luca dicetur nobis,Quid ambigitis virum ille qui propter causam fornicationis LM. Cuxore dimiserit S aliam duxerit, non moechetur Cm ni, qui dimittit uxorem suam Se ducit alteram , inc chatur . Ac per hoe quoniam fas non est ut Euangeli stas quantiis diuertis verbis de una re loquetes, ab uno sensu eademq; sententia dissentire dicamus, restat ut Matthrum intelligamus a parte totum significare voluisse:eandena tamen tenuiise sententiam, vi dimittens uxorem & alteram ducens,non quidam moechetur, id
est,qui praeter fornicatione dimiserit: quidam vero nom echetur,id est,qui propter fornicationem diminiit sed omnis qui dimittit uxorem suam 3 ducit alteram, moechari minime dubitetur. Na ct illud quod etia Co XII. seetidum Lueam sequitur, Qhi dimittam a viro ducit, GL id.
moechatur,quo modo est veru3Quomodo moechatur, Liris quia illa quam duxit, eo vivente a quo dimissa est, adhue uxor aliena esti Si enim iam suae non alienae mi
stetur uxori, utique non moechatur. Moechatur autem,
Aliena est ergo cui miscetur. Ρorro si aliena est,hoe est, eius a quo dimissa est,etia si propter fornicationis eati sum dimissa est, nondum dimittetis uxor eisecessauit. Si autem illius esse cessauit: iam huius est cui alteri nup-st. Et s huius est,non moechus iudicandus est, sed ma litus. Sed quia non eu maritum dicit scriptura,sed moechum, adhuc illa illius est a quo etia causa fornieatio nis abiecta est. Et ideo quaeuns etiam ipse illa diminia ducit uxorem, quia cum alieno marito concumbit, adultera est. Unde aute fieri potest, ut adulter etiam idi
se non si eum constet adulterare qua duxit 3 lana G, Uri nune videamus quod ait Apostolus, C teris autem ego i ,.ssi eo non dominus,ad imparia scilicet, hoc est, ubi noambo Christiani sierat.coniugia locuturus, Quod mi hi Visum est eum monedo dixisse, Quia enim coniunx Afidelis relinquere coniugem licite potuit infidele: ideo sera hoe non dominus,sed Apostolus prohibet. Quod 'AE' enim dominus prohibet seri omnino no licet.Monet ergo Apostolus quo possit esse multoru occaso lucri. , e. dorum,ut fideles coniuges in res inquendi, insit libu, ''permissa lieentia non utuntur. Tibi autem videtur in-s deles quoque dimitti a fidelibus non lieere, quia hoe
vetat Apostolus cum ego dica licere,quia hoc non ve tat dominus,non tame inpedire, quia hoe vi non fiat, monet Apostolus, Qui reddit etiam rationem cur fieri non expediat quavis liceat.Quid enim scis,inquit,mu- r Ad lier,si virum saluum facies: aut unde scis vir si uxorem
salua in facies Cum etia superius dixiiset, Sancti solus est enim vir infidelis in uxor a sanctificata est mulieritis delis in fratre: hoc est in Christiano. Alioquin filii
vestri inquit immundi essent, nunc autem sancti sunt. Sie ad lucrandos coniuges ct sitos Chi isto,etia exemplis quae iam prouenerant, videtur horiatus . Cur ergo non expediat infideles coiuges dimitti a fidelibus ea imn euidenter expressa est. Non enim propter vinculum eum talibus coniugale seruandum, sed ut aequirantur Christo, recedi ab infidelibus coiugibus Apostolus vetat. Multa sunt autem facienda non iubente lege, cis .LIII
sed libera charitate:& ea sunt in nostris ossieti, grai
368쪽
A ra quae eum liceret nobis etia non impedere, tame causa allectionis impendimus. Vnde prior ipse dominus
rara . eum se tributum non debere monstrasset, soluit tame, ne scandaligaret eos quibus ad aeternam salutem geres . hominem cosulebat. iam vero Apostolus queinadna iacis s. dum ista commedet,eius verba testantur, ubi dicit,Cuenim liber sim ex omnibus,Omnium seruum me feci viuid . plures lucrifacerem. Cum paulo superius dixisset Numquid non habemus potestatem manducandi & bibendii Nuquid non habemus licet lain sororem mulierem cireuducendi,scut & cxteri Apostoli & fratres domini ct Cephas3 An ego solus S Barnabas non habemus potnam testate hoe t operandii Qigis militat suis stipendiis unquam Quis plantavit vinea,& de fluctu eius non edit
Quis palcit, R de lacte gregis no pcipit Et paulopost,
Si alii, inquit, potestatis vestiae participant, non magis nos Sed no sumus usi hac potestate,sed omnia toler mus,ne quod impedimentum demus Euangelio Chri sti. Deinde post pauca, Quae ergo,inquit,mihi merces erit Ut euangelizans sine sumptu ponam Euangelium, ut non abutar potestate mea in Evangelio. Cotinuo B stibi tingit quod pauloante commemoraui, Cum enim liber sm ex omnibus omnium me seruum feci, ut pli res lucrifacere ira. item alio loco de quibiiciam quae adi eseam pertinet, Omnia,inquit,mihi licita lunt, si ed noomnia expediui: Omnia mihi licita sunt,4 sed ego sub
nullius redigar potestate. Esca verri,& veter escis,deus
autem & hune S has etlacuabit. item alibi de hoe ipso, a cimo. Omnia licita sunt, sed non Omnia expediunt. Omnia licita sunt sed non Omnia aedis eant. Nemo quod stiti est stat, sed id quod alterius est. Atq; ut Ostenderet unde
loqueretur,omne,inquit,quod in macello venit, mamdueate,nihil interrogantes propter c5scientiam. Et ta-a.car s. men alibi dicit Non manducabo carnem in aternum.
Re na. 14. ne fiatrem meu scadalizem.ltem alibi, Omnia quidemunda, sed malu est homini qui per osIensio nem manducat. Quid est,Omnia licita sunt: ipsum est,omnia quia dein munda. Et quid est,sed non omnia expediundi ipsum est sed malum est homini qui per offensione mania ducat ita ostedit ea quae licita sunt: id est,nullo prccedito domini prohibetur, scut expedit potius esse tracta da,no prascripto legis, sed cosilio charitatis. Haec sunt C qua amplius erogantur saucio,qui curandus ad stabuluris ...io. samaritani illius miseratione perductus est. Et ideo dicuntur non a domino praecipi, quan uis a domino moneantur Oiserri, ut tanto intelligatur esse gratiora, qu
cap m. to magis Ostenduntur indebita. Sed ea quae in hi talia sunt,ut quanuis sint licita non expedian. non in
eis diei potest,bonum est hoe sed illuά melius uelit di
Lω.1. ctum dat nuptu,bene facit se qui non dat nup tum melius facit. Ibi enim utrunq; licet,& hoe aliqua-do aliquando illud expedit. Na illis qui se non eonti net,utique expedit nubere,& quod licet expedit. Quae
aute voverint continentia, nec licet nec expedit. Porro
gi se edere ab infideli coniuge licet sed no expedit: M nere autem cu illo si cohabitare cosentit, & licet S ex pediti quia si non liceret expedire no posset. Potest er go aliquid licere & no expedire, expedire autem quod . non licet no potest Ac per hoc non omnia licita expediunt,omnia vero illicita non expediunt. Sicut enim omni, qui Christi sanguine redeptus est homo est: notamen omnis qui homo est.etiam sanguine Christi te demptus Abita omne quod non licet non expedit,nec tamen omne quod no expedit,etia no licet. Sunt quippe licita lis non expedivi sicut ex Apostolo teste didi
eimus. Sed inter id quod illla tum est,' ia eo no ex- cuminpedit atq: id quod licitum est,nec tamen expedit, quid Dinteriit, aliqua uniuersali regula des nite difficile est. Citius enim quis dixerit, Omne quod seri non expedit,
peccatum est. Omne autem peccatis illicitum est, omne ergo quod non expedit illieitum est. Et ubi erunt illa quae licita esse, sed non expedire Apostolus dieit: si
omne quod non expedit licitum non est Quapropter quia vertim dixisse Apostolum dubitare non possumus; S aliqua peccata esse licita dicere non audemus, restat ut dieamus fieri aliquid quod non expediat: & tamen si licitum est,no esse peccatum, quanti iς quoniam non expedit,non iit utiq; faciendum. Quod si absurdum via detur, ut aliquid fiat quod non expedit S dicatur non peccasse qui fecerit , intelligendum est hoc ex costietudine sermonis absurdum quae ita late patet,ut etiam iumenta,quanuis sint rationis expertia, tamen plerutaque dicamus debere vapulare cu peccat. peccare aut e priprie non est nisi eius qui utitur rationali voluntatis a bitrio, quod in omnibus mortalibus animantibus non
nisi homini est diuinitus attributum. Sed aliud est cum
proprie loquimur aliud cum verba ex aliis rebus tran1- Eferendo uel abutendo mutuamur. Vt igitur si poc G1. x L sumus enitamur inter id quod lieet S no expedit. & id quod non licet atq; ideo non expedito liquo certo fine distinguere: ea mihi videntur licere, & non expedire, quae per iusticiam quidem, quae coram deo est, permit tuntur sed propter offensionem hominum, ne ob hoc impediantur a salute,vitanda sunt. Ea vero non licere, ct ideo nee expedire,quae se ipsa iusticia vetantur, ut saetenda non sint etiam s ab eis quibus in notieiam De rint perlata laudentur. Quod si ita est,ideo non nis illieita prohibetur a domino, ut ea quae licita sunt, ct noexpediunt,n5 legis vinculo sed libera discretionis a be ita, taneheentia caueatur. Quoeirea si dimittere infidele eo iugem no liceret,hoc fieri dominus prohiberet, neque
id Apostolus prohibes diceret, Ego dico no dominus. Na ii propter causam sornicationis t permittitur ho-
mo a eoniuge separari:qitanto magis in coniuge men- .
tis Arnieatio detestanda est: id est, infidelites, de qua ' ης ς /m seraptum est, Quoniam ecce qui longe se faciunt a te, , peribunt, perdidisti omnes qui fornicantur abs te. s '' 'Sed quia ita licitu est ut non expediat; ne propter cibistimeoniugum separationes ogens homines,ipsam doctri nam salutis,qua illicita prohibentur exhorreant: ae se peiores atq; perituri in eadem infidelitate remaneant: intereedit Apostolus,& monendo fieri vetat, quod ita lieitum est ut non expediat. Sie enim reeedere ab infidelibus uxoribus vel maritis,s deles viri vel foeminς noprohibentur a domino vi neque iubeantur: Nam si di mittere tales eoniuges iuberetur, nullus esset locus coasilio monentis Apostoli ne hoe fieret. Nullo modo enἔquod dominus iubet,seruus bon' fieri prohiberet. Naaque hoe dominus aliquado per Esdi am propheta se- i Ullio. ei iussit, ct factum est, Dimiserunt lsraelitς uxores alie nigenas,qui cu que tunc habere potuerunt, per quas si bat in a ipsi ad alienos se lueeretur deos, no vi illς per
maritos vero acquirerentur deo. Nondum enim tanta
gratia Saluatoris illuxerat,& promisiis teporalibus v teris testameti adhue inhiabat illius populi multitudo.
Et propterea eum bona terrena quae pro magno expectabant a domino viderent etia his abundare qui multos falsos colebant deos. blandiciis uxorii prius eos reuerebantur offendere, Aeinde inducebantur & colere.
Vnde iusserat dominus per sanctum Mnsem, ne quis diaer.
369쪽
G uxorem at enἰgenam gueeret. Merito ergo quas dux, rant domino prohibente, domino iubente dimisertit. Cum vero ccepisset gentibus Euangelio prat dicati, iam
eoniunctos gentiles gentilibus comperit coniuges. Ex o quibus si non ambo crederent,sed unus aut una ins de lis eum fideli consentiret habitare, nee prohiberi a domitio debuit fidelis infidele dimitte e nee itiberi. ideo Gilicet no prohiberi quia iusticia permittit a fornicante discidere. S ins delis hominis fornicatio est maior in cordemee vera eius pudieicia eu coiuge diei potest,
Mi M. 4. quia omne quod non eri ex side peccatum est: otianuis
veram fidelis habeat pudieicia, etiam eum infideli ei
iuge, luae non habet veram. ideo autem nec iuberi debuerunt s deles ab ins delibus separari, quia no contra ius,ione domini getiles fuerant ambo eo iuncti. Qia nia ergo ab infideli fidele discedere nee prohibet nee iubet domiae deo ut no discedat Apostolus dicit, nodo minus, habens viique spiritum sanctum in quo dare posset utile & fidele consilium. Vnde eum dixisset de
muliere euius vir mortuus fuerit, Beatior autem erit si se permanserit,secundu consilium meum: ne quis hoc H consilium t aquam humanum, non diuinum contemnendum putaret,adiecit, Puto autem quod S ego spiritum dei habea . Proinde intelligedum est,etiam ipsa quae non a domino iubentiae, sed a sancto eius famulo utiliter suadentur.eodem domino inspirante, suaderi. Absit enim vi quisqua catholieus dixerit, quando suadet spiritus tinctus,no dominum suadere, eum S ipse dominus sit,& inseparabilia sint opera trinitatis. Dicit
. r.7. tamen, De virginibus aute praeceptum domini non habeo,consilium autem do.Non ut hoc consiliu alienum existimemus a domino, cum continuo sequatur es di eat,taquam misericordiam eonsecutus a domino ut fidelis eis . Secudum deum ergo dat fidele eonsilium Itidem. in eosspiritu del quo ait, Puto autem Q ct ego spiritum dei habeam. Vertitamen aliud est domini iubentis im perium,'aliud conserui secundum misericotidiam elia ritatis quae est illi a domino inspirata atque donata, s dele consitum.lbi aliud facere non licet,lite aut e licet: ita sanε ut ipsum lieitum partim quidem expediat,partim vero non expediat. Expedit tune,quado non 1oluper iusticiam, quae coram domino est permittitur, sed etiam hominibus nullum ex hoe impedimentum l si I lutis infertur: velut cum dat consilium non nubendi Apostolus virginibus,unde praeceptuJdomini se nonJhabere testatur: licet aliud facere,id est,nubere,ct min
m quam eontinentiae, bonum tamen tenere nuptiarum ,
mo catino ipsum lieitum etiam expedit: quoniam in vetita & itana licita ruituram carnis infirmitate se excipit honestate tenere in nubendi, ut neminem impediat ad salutem: quantiis tvsp . naagis expedire magis v honestum esset, si virgo conat alumi- stium quo praceptum ea non copellit arriperet. Tunc nem cuan autem no expedit id quod licitum est,quando permit-Ο -- . titur quidem, sed usus ipsus potestatis, aliis ageti impedimentum salutis.Sicut est unde iam diu loquimur,di stetito fideli, eoniugis ab infideli liam non prohibet dominus praecepto legis, quia eora illo iniusta non est sed prohibet Apostolus consilio charitatis,quia insdollati, affert impedimentum salutis: no solum quia perniciossiime seandalirantur Offensi, veruetiam quia in alia coniugia cum ceciderint vitietibus eis a quibus dimittutur, adulterinis nexibus colligati, difficillime reiae finx soluuntur. ideo hic, ubi id quod licet non expe dit non potest dici,si dimiserat infidelem bene facit: si s.cιαν. non duruserit, melius facit: scut dictum est, Qui dat
nuptum bene facit:& qui no dat nuptum, melius Leiti Κ
oniam illud non solum utrunque pariter licet, unde ad nihil horum praecepto domini quisquam compellitum sed etiam utrunque expedit,aliud minus aliud amplius,unde ad id quod amplius expedit,consilio Aapostoli qui que potest capere prouocatur. Hoc autem ubi de dimittedo vel non dimittendo in s deli conii gio quaeritur, utrunq; quidem pariter lieitum est per ius liciam quae cora domino est,ta ideo nihil horum d minus prohibet sed non utruque expedit, propter infirmitates hominis,& ideo id quod non expedit, Ap stolii, prohibet: dante sibi domino liberum prohibendi locum,quia neque id quod monet Apostolus,prohi bet dominusmeque id quod prohibet Apostolus, iubet
dominus.Quod nis ita esset,neque contra prohibiti nem domini Apostolus aliquid moneret, neque eotra iussionem eius aliquid prohiberet. Proinde in his dua bus causis,una de nubendo vel non nube do, altera de ins dele eoniuge dimittendo vel non dimittendo, alia
quid smile est in vel bis Apostoli aliquid dissimile simile quidem quod & ibi dicit, Praeceptum domini no ,
habeo consiliu aute do:& hic dicit, Ego dico, non do- Lminus.Quale est enim prcceptum domini non habeo: tale est non dicit dominus. Et quale est consilium do: tale est ego dico.Illud autem dit,imile est, quia de nubendo & non nubedo potest diei hoe bene fieri, illud melius,quoniam utruque expedit, minus aliud, magi aliud.At vero de coniuge infideli dimittendo vel non dimitte do,quoniam unum horum non expedit, aliud expedit dici no oportet, Qui dimittit,bene est:& qui non dimittit, melius facit:Sed diei oportet, non dimitiatat: quia S si lieet,no expedit. Sie ergo possumus dicore melius este infidele coniugem non dimittere, quantii, lieeat & dimittere: quemadmodum recte dicimus,
melius esse quod S licet S expedit, quam id quod li-eet,& non expedit. His de causis tactu est, ut expo- ciso nes domini sermonem, quem prolixum in monte ha-
buit, ubi ventum est ad quaestionem de eo nitigibu, di. mittendis,uel non dimittendis, adhibitis etia Aposto
lieis testimoniis,dicerem consitum este Apostoli, non praeceptum domini,vbi ait, C teris aute ego dico non , c. dominus, mones eos qui haberent eo iuges ins deles,ve consentientes habitare secta non dimitteret. Quod uti raque ideo monendu non iubendum fuit,quia non tanto pondere prohibedi sunt homines facere licita, uis non expediant, quato pondere prohibentur il dici ta . Si autem alicubi Apostolus etiam illa quae iubenda sunt,mqnere dignatus est, hoc fecit parcendo infirmitati,no prciudicando iussioni.Vnde ipse dixit Non , t eoi undam vos hi e scribo,sed ut filios meos chari L
mos moneo . . ad habet quaestionis ubi ait, ego dieo. non dominus3l te ubi ait, Ecce ego Paulus dieci vobis. - quia si ei reticidamini, Chriae vobis nihil pro dei it:nti quid etia hic dixit, o dico,no dominus3N5 sunt ita illa sinitia quia etia illa quς iubet dominus, non est imdignum neque eotrarium, si eadem monet Apostoli, Nonemus enim quos charos habemus,ut faciat domi
ni praecepta vel iussa. Cu vero ait, Ego dico,no domi nus: satis ostedit dominu no prohibere quod ipse pro, hibebat. Prohibuisset autem dominus si esset illicitum. Efgo stetidum ea quae supra diu diximus,muliu* ver salumus, licitu erat per iusticiam, sed etiam lieitum noctes facie tum propter liberam beneuolentiam. Tu ea κα tem cui placet ita no licere quod no vetat dominu 'sed Apostolus, eadmodum non licet quod vetat da
370쪽
A minus, cu exponere voluisses quid sibi vellet quod ait,
, .r. Ego dico non gominus:cu alloqueretur si deles quibus essent coiuges infideles dixisti, quia dominus iussit ne coniugia sibimet diuersae religionis copularetur, ct i' Deus r. sum adhibuisti testimoniti domini dicentis,Non accipies uxorem filio tuo a filiabus alienigenarum, ne tr dueat eum post deos suos, ct pereat anima eius. Addi disti etiam verba Apostoli ubi dixit, Mulier alligata esti orir. quadiu vir eius vivit. Qilod si mortuus fuerit vir eius, liberata est,cui vult nubat,tatum in domino. Quod ita exposuisti ut adiungeres, id est, Christiano. Deinde se cutus es S aisti, Hoc est ergo domini praeceptum tam in veteri quam in nouo testamento, ut non nisi untiis religioni, & fidei coiugia sibi maneat copulata. Si hoc ergo est domini praeceptum tam in veteri testamento uam in novo,& hoe iubet dominus, hoe docet Ap olus, ut non nis unius religionis A fidei maneant eopulata coniugia quare contra hoc domini iussum,comtra doctrinam suam, cotra praeeeptum testam et i vel ris S noui,iubet Apostolus sui diuersi fidei eoiugia maneant copulata Qisa Paulus, quis,gentiu pr dicator B ct Apostolus Jiam in eoiugio pontos,no solum monet, sed etiam iubet, ut si unus aut una / coniugibus credi disset. Iteru vel alteram non credentem,secum tamen habitare consentietem non dimitteret. His verbis tuis aliud hoe,aliud esse illud satis euidenter ostendis. illud enim de his eoiugiis agitur, quae sibi primitus copul turine nubat nemina no suae religionis viro, vel ne vir talem ducat uxorem.ld enim vi dicis iubet deus,doeet Apostolus,utruque praecipit testamentum. Hoc autem aiuersum esse quis abnuat, ubi agitur no de coniungo
dis sed de colunctis Ambo quippe unius eiusdeψ in fidelitatis fuerunt quado eoiuncti sunt: sed Euangelii
cum venisset,alter sine altera, vel altera sine altero creadidit. Si ergo aliud est hoe quod sine serupulo vlli' dubitationis appare cur sdelem eum infideli in coiugio permanere,non es dominus sicut Apostolus iubet, nisi ionis. Iorte isto loco vacat quod tam fide ter ipse ait, An utiliatis e perimentu accipere eius qui in me loquitur Christus Et utique dominus est Christus. Intelli isne quid dicam An in hoe explanando aliquando diligentius immorabor Attede virum rem ipsam laquam in con spectu eonsideranga planiore sermone ponam'. Ecce C coiuges duo,unius inndelitatis, ita nerui quando eo iun iti sunt: nulla de his quaestio est qua pertineat ad ilialam domini ius,ione doctrinams Apostolica,& pr e tu testamenti veteris S noui quo prohibetur sdeli, ira infideli copulare coiugium: Iam sunt coniuges,&adhue ambo sunt insideles, adhue tales sunt quales saerunt anteu iungerentur,qualesq: coniuncti sunt. Venit Euangelii praedirator,Credidit eo ta aut unus, ut una, sed ita ut ins delis cum si deli habitare consentiat Ilibet s deli dominus,ne infidelem dimittaton non iubet 3 Si dixeris iubet,reclamat Apostol', Ego dico no domin . Si dixeris,no iubet,eausam requiro. Neque illam mihi sesponsurus es,qua tuis literis indidisti, quia dominus phohibet fideles infidelibus iungi: hie enim nullo modo est ista causi,de iam iunctis loquimur,no de iunge-dis.Si ergo tu causam no inuenisti, cur no vetet dominus,quod vetat Apostolus:cernis enim ia, ut existimo,
non esse ipsam qua esse putauerast vide an sorte illa sititiae mihi visa est,ct tue proserenda,& nunc defendenaa: vi scilicet illud intelligamus dicere dominii quod habet eora illo nullo modo transgredienda iusticia id est,quod ita iubet aut vetat,ut aliud facere omnino no
liceat. Quod autem volent f potemti permittit, ut nee Dagatur nec praetermittatur ill este, ibi seruoru suorum eos lici loeum dare videtur, ut id potius suadeat quod viderint expedire. Teneatur hie ergo primitus ae maxime, ne committatur illicita. Vbi autem aliquid ita liacitum est, ut aliud facere omnino non si illicitura,satuod expedit, vel quod magis expedit . illa igitur quae ominui ita datat ut dominus, id est, no monentis c silio sed dominantis imperio facere non lieet, R ideo
nec expedit. Dominus itaq; praecipit mulierem a virono discedere quod si discesserit, ea utique causa qua di
edere licitum est,manere innuptam, aut viro suo r cociliari. Mulier enim sub viro vivo marito iuncta est legi, ct vivente viro vocabitur adultera, s fuerit eum alio viro, otioniam mulier alligata est quailiu vir eius vivit. Vnde si uxor dimiserit vitti suum Se aiij nups rit,moechatur: & qui dimissam a vito duxerit,moech tur. Ideoq; ex eode praecepto domini S vir uxorem nodi mittat, quoniam qui dimiserit uxorem suam praetereatisam fornicationis, facit ea moecharit sed si propter hane causam dimiserit,etiam ipse se maneat. Um- op. XXII. nis enim qui dimittit uxore suam S ducit altera, meta Eehatur. Haec constituta domini sne ulla retractatione IMini seruanda sunt. Habet enim haee iusticia quq eo ram illo est,sive approbent, siue improbent homines: ct ideo dici non oportet, propter ostensiones hominum, aut ne impediantur homines ab ea salute, quae in Christo est, hane dixerim non este seruandam. Quis eniim Chri stianus audeat dicer ne homines Oisendam, aut ut homines Christo acquira, faciam moechari uxore meam, aut egoipse moechus fiam potest enim fieri,ut adulateram uxorem qnis dimiserit Christianus, ita tentetur. ut aliqua foemina quae nondum eredidit, cupies in eius nuptias conuenire, promittat se futuram tae Chttilia nam& hoe non fallaciter,sed si ei nupserit,hoe omni no factura. Huie itaque hoc connubium recusania,poterit suggerere ille tentator, Dominus dixit, Quicunq; dimiserit uxorem sua praeter causam fornicationis, de aliam duxerit,moechatur: tu autem qui dimisisti propter causam fornicationis uxorem,si aliam duxeris,non moechaberis. Huie talia suggereti,erudito corde respo-deat, moechati quide illum grauius qui prater eausam fornicationis uxore dimissa alteram duxerit sed etiam illum qui uxore sornicante dimissa sibi aliam copula. puit, non ideo non maehari quia fornicantem reliquit: sicut moechatur qui ea quae praeter causam sornicatio nis dimittitur,duxerit: nec ideo no moechatur qui eam duxit, qua dimissam propter causam fornieationis in uenerit. Et propterea quod subobscure apud Matthaeis postum est, quo modo totum a parte sgniseatum est, expositum est apud alios,qui totum generaliter expres serunt,sicut legitur apud Marcum, Qui que dimise- m, iotit uxolem suam & aliam duxerit, adulterii, eo minit tit. Et apud Lucam,omnis quit dimittit uxore suam ct et L,ὸ ducit altera, moechatur. Non enim alios dixerunt moe chari,alios no machari, qui dimissis uxoribus sui, dii xerint alteras,sed quicunque dimiserit: omnem pro sit, qui dimiserit uxorem tuam S aliam duxerit, motae hari eum sine ulla exeeptione dixerunt. Sed ii h e sese, ille Christianus respoderit tentatori, intelligetis lietiis ' se quidem sibi dimittere adulteram, sed aliam ducere non lieeinquid si dicat ille tentator, omitte hoe pee ratum vi acquiras animam Chrisso in morte infideli tatis positae faminae quae parata est i tibi nupserit, fieri Christiana: quid aliud Christianus responciere ad ista debet