장음표시 사용
101쪽
superantem inde ad ipsum prodiicendum virtute causa principiali recepta eleuatur. Est autem duplex instrumentum, aliud coniunctum ut manus, aliud separatum ut serra, dolabra, 5 huiusmodi. usus causa principalis subdiuiditur in primam& secundam. Prima est illa a qua caeter omnes pendent , ipsa vero ab omisibus est independens,, illa est Deus solusci secunda est ea. quae Rcausando dependet a prima, quales sunt omnes causae creatae.
uiditur a Causi principalis in uniuersalem
particularem uniuersalis est, quae plures diuersae naturae produci effectus, vel ad eos producendos concurrit cum causis inferioribus, cuiusmodi est, sol aut coelum quod in visceribus terrae producit aurum , in luto ranasin muscas , in cadauete vermes, cum mine generat hominem, cum equo equum, c. Om nium vero causarum uniueralissima est Deus qui Omnia producit conseruat Particularis vero enea quae ad unum tantum determinatur effectum , ut equus, qui tantum generat equum.
Dividitur L in aequivocam muniuocam illa' 'tingit effectum vel effectus diuersa speciei haec
vero eiusdem. - α Diuiditur . in totalemi partialem Totalis eis, quae absque consortio alterius cauis einsdem ent risin ordinis producit effectum Partialis vero est illa quae sine auxilio alterius eiusdem ordinis caulae nequit essectum produceres: hoc modo duo homine portantes aliquod pondus quod neuter seorsim pestare posset, dicuntur causae partiales aluus a Diuiditur . In causam liberam necessariam
Libera estinii pro arbitrio obsque necessi te
operatur, ac modo intensius init modo remissius prout vulti. Necessaria vero, quae C necessitate. naturaei toto semper conatu eodemque modo agit,. v ignis cateiaciendo. Alio modo desinui votest
cauti libura, quod sit ea qua positis omnibus au
102쪽
agendiim requisitis potest aget vel non agere ris ces Iara vel , quae positis omnibus ad agendum i quisitis non potest non agere. Diuiditur 6 in causam physicam, moralem. Physica est, quae eieci realiter,in physice influit inestectum de qua hactenus locuti sumusci moralis vero, quae tantiim Ioncurrit ad effectum consulendo Praecipiendo, C. Diuiditur vltimo causa principalis in essentialiter subordinatam Maccidentaliter subordinatam Prima est quae operari non potest sine actuali concursu α- tertiis superioris causae, quomodo se habet causa si cunda respectu primae Altera est, quae licet dependeat aut dependerit ab alia, quantum ad esse , sicue filius a patre, non tamen indiget actuali eius concursu ad hoc ut operetur.
I Vplex distinui solet aetendi principium 4rin I cipirim quod principium quo Princapium quod dicitur ipsa causa, seu id quod operatur .ei: ipsum suppositum , unde dicitur quod actiones si tuippositorum ratio est euidens, quia clara ope rari sequatur ad esse, illudqne prasipponat, eo modo aliquid dicitur operari quo habet esse, solum autem suppositum habet esse ut quod seu est id quod est τergo ipsum solum operatur ut quod Principium vero quo dicitur id quo mediante suppositum agit aut per quod in actu primo ad aoendum producendumque suum effectum constituitur,m ilhici autem supponimus in primis non esse ipsam materiam, cuia
illa sit pura potentia ompi activitatis ex retatim
103쪽
cum praeter materiam nihil in composito repebatur
nisi irma substantialis Maccillentia , de illis itim ςut dissic illas, in qua. Dico . Principium quo sens attingit principa
liter productionem alterius substantiae esse formam ipsam substantialem agentis si contra Pererium qui solis accidentibus actionem etiam alterius su stantiae productivam tribuit, puta calori productionem gniso formas vero substantiales omnino igna uas Wotiose iacit. Probatur tamen conclusio, primo quia idem est
primum irincipes principium agendi quod sesendi cum enim operari sequatur ad effri&intan tum aliquid agat in quantum est actu, per idem agit, per quod est actu atqui principium essendi acta an genere substantiae, est sorma substantialis:ergo cprincipium operandi in eodem genere, seu alteram substantiam producendi , erit ips et substantialis
Probatur a Per illud principium tanquam per virtutem principalem causa essiciens operatur , per quod formaliter vel eminenter continet suum effectum atqui sol v. g. per suam formam substantialem Continet eminenter persectionem submntialem auri
quod producit in visiceribus terrae' militer ignis Per suam formam substantialem praehabet in se per ctionem substantialem alterius ignis quem producit; ergo forma substantialis est principium seu virtus Principalis per quam agens producit substantiam. maior est certari de ratione enim causae principalis est quod contineat vel formaliter, si sit univoca vel cininenter Winodo persectiori, si sit aequivoca, id qaod communicat effectili , si quidem non potest dare quod non habet isigo per illud causit per
quod continet, c. Minor non est minus clara, ne-q ie enim materia quae est imperfectissima 3 omnis activitatis expers , neque accidentia, quae sunt Im- persectiora ipsa substantia quae prodiicitur,continent
persectiones substantiales huiusmodi effectum ergo
104쪽
sola forma suilantialis r ipsa vero accidentia , puta lux solis, calor igniri in huiusmodi conciirrent tan tum instrumentaliter ad productionem substantiae ut Paragrapho sequenti magis explicabitur. Confirmaturri Causa aut virtus principalis est illa quae propria virtute operatur, attingit effectum huiusmodi virtutem is persectionem agentis non excedentem atqui sos forma substantialis, non vero accidentalis id habet respectu substantiae produc dae, quae sine dubio in perfectione superat acciden
Dico tamen et Princi nam quo agens principaliter attingit productionem accidentium esse ipse a eidentia quibus est instructum, ita ut calor igniSv.g. licet instrumentaliter solum concurrat ad productionem aIterius ignis, ut diximus , amplius -- plicabimus in sequelitibus t ad productionem tamen altei ius similis castoris concurrat ut virtus principalis. Est contra Conimbricenses qui ex opposito P reri Di soli Hrmae substantiali ut virtuti principali actionem alterius etiam accidentis producti nam tribuunt , ipsis vero raccidentibus ut virtutibus sistini
Probatur tamen conclusio euidenter' quia virtus principalis dicitur illa quae adaequat aut superat periectionem siti effectusci a qui potest num accidens adaequare persectionem alterius , quando est ipsis mile, sic continere ipsum ornaaliter per.modum
causae nruoca, ut calor calorem vel superare,quan est dissimile si continere illud eminenter, per modum causa aequivocae, scutuli continet cal rem ergo cies concurrere .concurrit de facto ut virtus aut principiunt principale ad prodi Oionem illius. Et rationes pro pira cedenti conclusione factae posiunt ad tali etiam 2rincipaliter M' Vicari.
105쪽
Est principi causa es iciens inime
NX dictis constat causam essicientem agere per
λHicam formam substantialem , tanquam per pri tricipium seu untiatem principalem, in productione ab terius substantiae Dissicultas vero est virum huius- anodi forma sit principium mediat tantiim , aut etiam immediath operativum. Hoc secundum asscrura Scotus QScotistae, Molusitque ignem . , per suam substantialem formam immediatesattingere terius ignis productionem, calorem vero solum disponere 4:aeparare materiam. Dico tamen cum ou ribus homillis nullam se stantiam creatam, nec subinde vitam substant ale a formam esse proxime minan ediat operat: uam, sed suas omnes operationes Mactiones, liue immanen tes s transeuntes, elicere mediis facultatibus virtutibus activis , quae sunt plius proprietates atri accidentia cita quo Driri substantiat: sit quidEm principalis vilius seu principium omnium hul ulmo, di operatiotium , sed radicate dumtaxatis mediatum accidentia vero sint proxima: immediata principia illar im , instrumentalia quidem respectu pr luctionis alterius subitantiae, principalia vero in Orili ne ad caeteras astiones. Haec conclusio soluta indiget probatione quoad primam partem , nern petcrat,a substantia non sit principium inani ediate Opem ratiuum , hoc enim posito euidens erit id non posse cQmpetet e nisi accidentibi quae supra ostendimus eii causas principales respectu aliorum accidenti urri sibi similium , respectu vero productiOuiet subitantiae no: petis esse nisi virtutes hastiumcum
106쪽
Probatur prima pars eonclidionis : Substantia ac
potentia immediate operativa in creaturis realiter distinguuntur: ergo substantia creata non est im- rnediate operativa Consequentia est euidens et antecedens vero probatur sicci Potentiae per se primo respicientes diuersos actus primarios, adaequatos, realiterin ellientialiter ab inuicem distinguuntur: atqui substantia creata potentia immediate Ope - ratiua per se primo respiciunt actus diuersi ordinis primarios Madaequato Dergo maior patet, poten timcni in essentialiter diuersificantur 1,enes diuersit tem actuum adaequatorum , quos per se primo resepiciunt, manifestam implicat contradictionem quod unc eadem ordinetur per se primo ad seuersos Minor vero probaturri esse substantiale merari sunt actus realiter distincti, omnino diuersi ordinis in creaturis, cum unus sit substantialis, alter accidentalisci atqui substantia creata per se pri in ordinatur ad esse substalaiale tanquam ad pro
Prium actum, non vero ad petationem nisi secunda rod E contra vero potentia immediate operativa per se primo ordinatur ad operationem, non ad esse,
insuper respiciunt huiusmodi actus sub diuersis rationibus formalibus , substantia quidem respicit esse
per modima causae materialis ipsius , potentia vero immediate operativa respicit suam operationem subratione causae essicientis. Vnde D. Thomas prima Paite ii aest. q. x eo quod in solo Deo idem omnino sit esse, operari , inseri in ipso solo potentiam inaria ciliate operativam identisicari cum substantia, Probatur et seu po ius confrmatur ratio praecedens : Omnis potentia proxime activa in creariiris est accidens : ergo substantia non est seipsa immediate activa. Probatur antecedens potentia activa Per se prirno respiciens actum acci lentalem est accidens , sed potentia immediate operativa in creat iris per se primo respicit actum accidentalem , vi-dclice suam propriam ierationem quae et acci
107쪽
dens vel de praedicamento italitatis si sit imma nens, vel de praedicamento actionis, si sit transiens: emo. Maior de qua sola est difficultas probatur' primo ex illo axiomate philo phico acto ct potentii sunt in eodem genera , quod de potentia, actii
per se primo ipsi correspondente intelligi debet, ita ut si actus sit lubstantia , potentia quae per se primo
illum respicit, debeat esse substantia , ut patet in materia prima respectu formae , si vero actus fuerit accidentalis , potentia per se primo illum respiciens fit etiam accidentalis , ratio est, quia potentra specificatur ab actu quem per se primo respicit, cum per ordinem ad illum essentialiter definiatur Dei eo debent esse eiusdem generis. Secundb, quia illa subitantia per primo respicit accidens, alias infaelsentiali, specifica ratione dependeret ab illo, nec posset definiri nisi per ordinem ad illud : ergo
potentia activa per se primo respiciens actum acci dentalem nequit esse substantia sed accideres. Probatur tertio : Per eam titutem immediatε operatur agens per quam adest ubi elicitur opera tioci sed agens creatum saepius operatur ubi non ad est secundum suam subit intiam, sed solum secundum accidentiais virtutes quasdam instiumentales acti-uas quas ex se emittit ergo non operatur immediate per suam substanti aeti, sed per accidentia illa.
Minor probaturin declaratur nam Sol, e. g. me
dii sinu ousdam occultis qualitatibus, influentiis
instrumentaliter concurrentibus producit aurum in visceribus terrae' generans mediante semine uti in-shiumento producit cetum, ignis mcdio calore intcnum introducto producit alium ignem δε in Eucharistia accidentia vini consectari conuertunt aquam in vinum, si in modica irantitate in Bundanturo nihilominus substantiae huiusmodi agentium non adsim secundi im se bi tales fleetiis producuntur,ne que enim subitantia Solis est in visceribus terrae, nec generans adest secundiim iam substantiam bi pro
ducitur laetus, nec similiter substantia vini cont
108쪽
uetia in singuinem Citristi adest in casu dictori dicem
dum ergo est subitantias creatas non operari imes diath, sed sola accidentia in virtute substantiae. Obiicies i. Si substantia creata non sic immediate operativa, aut hoc esset propter perfectionem; Rat propter imperfectionemri neutrum dici potest Crgo Minor probatur rac primo quod non propter
persectionem , quia substantia Diuina est infinitei ersectior creata . tamen est immediate operativa secundo quod non Propter imperfectiorem , quia ac, cidentia sunt imperiactiora substantiis creatis , Ἀγmen sunt inniediath operativa. Respondeo hoc non prouenire praecis ex perse sitione nec ex imperfectione absolute, sed ex medio quodam statu inter summamici persectionem accidenti Sin imperfectionem . seu quod idem est cx periectione substantiae creatae admixta imper&etioni. Ex sumina enim persecticiae prouenit quod substantia Diuina sit immediate operativam, e coici licet qubd operatio eius non sit accidens , sed ipsemet Dei substantia , unde S potentia quae illam respicit debet eis Libstantiaci ex imperfectione autem accidentis oritur quod sit immediate operativum Principium, ex eo scilicet quod possit per se primbrespicere operacionem accidentalem de abca specisicari: quia substantia creata nec est ita persecta vi Operatio ius sit subitantialis, nec ita imperfecta, ut 33ossit per se primo respicere actum accidentalem
c qualis est operatio esus ab eo specificari inde est qu)dex persectione ipsius media inter substantiae
diuinat infinitam perscctionem & impersectionem accidentium, oritur quod non sit iniimediate ope
Obiicies et Accidens non potest effective attin gere productionem substantiaeci rgo sola substantia immediate ope iatur in huiusmodi productione Probatur antecedetisci omnis causa efiiciens debet ese pr. portionata suo effectui accidens non est proportionatum substalatiae 'ergo non potest est causaessiciens illiu ,.
109쪽
Respondeo accidens praecise non possie attingere prodιictionem substantiae , bene autem quatenus est virtus instrumentaria ipsius subitantiae quae medio illo operatur Ad probationem distinguo maiorem causaeisciens principalis, concedola causa aut virilis in strumentaria , nego quae 1stinctio , minori conces,a , applicanda est consequentiae , accidens enim est tantum virtus an strumentaria respectu substantiae. Dicesci causa instrumentalis recipere debet a caulapi incipali aliquam virtutem an influxum quo sat potens attingere eius cisectum cui secundum se non est proportionata ergo si accidens concurrat ut instrumentum ipsius substantiae ad productionem alterius substantiae, debet substantia operans influere illi aliquid , atque adeo erit immediate opeiatiuaci sabiem respectu illius influxus. Respondeo antecedens esse verum de causa infini- naeniali proprie dicta , qualis ei serra aut securis non autem de virtute ipsa instrumentaria quale est:
accidens , puta calor ignis 'tu hoc ipso quod est
proprietas seu propria virtus igni a natura indita. manet habitualiter eleuatus, sussicienter potens ad hoc ut tanquam virtus instrumentalia ignis age tis valeat alterum ignem producere., Instabis malo in rantiun virtus ignis non addit aliquid supra seipsum secundum suam speciem &entitatem caloris consideratum atqui calor secundum sitam speciem praecise consideratus non poteit Producere ignem : ergo neque ut est virtus agriis. Respondeo quod licet est virtutem instarum talem ignis non addanalici 'id entitati caloris caliter distinctum addit tamen aliquid distinctum viriliati ter siue formaliter scilicet specialem illum vigoremqxvi potest ignem productae, qui vigor si cum pC-tit caloriit hc , sed tali, nimirum calor ignis di si tot illa formalitas distinguens calorem ignis a. alore naturali animalis, qui in eo producat came , non euid realiter distinctum a calore ut sic Ra nec vigor
110쪽
an mali , ipsi Rite tanquam principiis rauicalibiis in
principalibus subordinatus. Obiicies tertio Actio generativa seu producti ita substantiae non potest immediate elici ab accidente: ergo a substantia immediate procedit. Probatur antecedens lactio immediate elicita ab accidente est tantum productiva alterius accidentis similis Gogo actio generativa substantiae non est actio immediate. elicita ab accidente. Respondeo actionem caloris V. G. posse duplicitia considetati primo ut est a calore praecise sumpto , Sc sic in tantum actici alterativa seu productiva alterius caloris secundo in quantum est a calore vivire te instrumentali ignis, sic est actio introdii Oiua ultimae dispositionis ad formam ignis, subinde- que generatiua illius inde licui calor in quantum est virtus igni mn distinguiturixealiter a seipso abs lute sumpto ita nec actio generativa seu instrume taliter productitia alterius ignis illinguitur a seipsa vi alterativa seu productiva caloris qui prout in gra.
dii lanimo est viti in ipsi dispositio Quo posito informa nego antecedens vel distinguori non potest clici ab accidente praecise sumpto secundum sitam rationem specificam, concedo, ut est virtus substin- atrae, nego. Ad probationem similiter distinguo actio elicita ab accidente secundum propriam vilitem dc , speciem considerato est tantum productiva alterius aecidentis sibi similis , concedo felicita ab eci ut est virtus substantiae , negora sic enim attingit vltimam
di sitionem subindeque piam formam substantia-Dices generatio per se primo terminarii ad somniam Rabstantialem' ergo distinguitur realiter ab actione alterativa exintroducti ultimae dispositio ri . Responcle distinguendo antecedens: Generatiori vi actio , nego talis enim terminatur primario ad ultimam dispositionem ad quam sequitur . tan .siam terminua ordine executionis secundarius, ira