장음표시 사용
91쪽
Alis iam les diuersae speciei sunt diuersae cinaequalis inter se tersectionis , eis cum causa aequivoca sit diuersae specie a suo estectu , debet illi esse inaequalis in persectione in chin sit causa principaliarii repugnat esse ignobiliorem effectu, consequens est ut sit nobilior illo si autem sit causa initiumentalis , est imperfectio suo necti instrumentum enim est causa quae virtute a principali agente accepta producit effectum suas proprias vires superantem, atque adeo nobilHrem se. Dices interdum pater est tardi ingenii filius per spicaciorisci ergo causa essiciens principalis , qualistes pater respectu illi , potest esse minus persecta
suo effectu.- Bessotadeo distlagitendo conseqtientiam et persectione substantiali, nego Uaccidentali concedo sed de hac non procedit conclusio. Dices di insimis est minus perfectus persectionec iam substantiali, specifica quam multis,4 tamea est causa principalis illius ergo. Respondeo non esse causam principalem totalem,
sed una cum equa ambo autem per m C dum unius
priueipii non sunt quid imperfectius.
Dices . Corpora coelestia pr Hucunt per suas influentias plitra animalia imperscct i in hoc orbe'
sublunari,ut ranas, muscas,&c.nos en ira est alia causa ad quam vi plurimum educi possint huiusnodi effectus , tamen corpora coelestia sunt persectiora quolibet imperiectissimo antirali, quando- qitidem participant solum gradum corporis, animalia vero sunt in gradu viventis sensibilis.
Respondeo corpora coelestia concurrere tantum instrumentaliter ad generatibnem horum in perse ictorum animaliumci causam vero principalem esse vel ipsa inmet primam cal sam concurrentem non
solum concursu generali , sed speciali supplente vices causae particularis vel ut alii volunt, intellige tias motrices coelorima unde patet huiust nodi ani-1 Iia esii quid in persectiora suis causis instrument
92쪽
talibus, non tamen principalibus. Probatur a Conclusio quoad causam snalem nam quando quis ibi det. V. G. propter Deum , tuli finis est nobilior effecti, hoc est studio si ob lucrum aut vanam gloriam , est ignobilior : si autem stiidet praecis eis studeat, id est propter ipsa inmet nobilitatem studii, tunc finis .effectus ipsius , qui in hoc casu coincidunt , erunt ciusdem pesiectionis. Cum quibus anien omnibus stat quod causa reduplicatiue ut causa persectior est suo effectu, cum hic dependeat ab illa. Dices idem non potest dependere a seipso ergo effectus non dependent a sine quando cum illo coi
Respondeo effectum dependere re liter a sine
semper distingui ab illo, quatenus res ut in imenti ne, est finis , ut ei diu executione ,est encatis. D: co tertio omnem causam ese priorem suo esse , ctu saltem piloritate naturae, pro intelligentia humius conchisionis recolenda sunt nocessario ea quae detiprioritate temporis & natura diximus in postpraedi- eamentis. Ex quibus.
Probatur conclusio: Omnis effectus dependet asia causara ergo quaelibet causa debet esse pri rho effectu saltem prioritat naturae , quae est inter ea quorum num dependet ab alio.
93쪽
De causis materiali si formali.
VI A ea quae pertinent ad materiam . r- mam magna ex parte constati ex lictiS, pau- , is perstringemus ea quae de ipsis in latior Causatum spectatis dicenda supersunt.
Per quid ausint materiair forma
DIco primori materia aer scipstam seu rati Cile propitae entitatis ablque alio si reraddito citcausativa in actu primo. Probatur, materiam esse causativam in actu piimo nihil aliud est quam esse eceptiuam som oeci atqui per seipsam milia alia entitate media est icce titia formaeo ergo. Probatur ni inor inprimis quia in hoc consistit propria ostentiali ratio latet aeuod sit pura potentia receptiua orna aeri ergo i Cnebet seri talis per aliud. Leinde si daretur in materia aliqua entitas distincta ab ipsa soria i qua sic:ct
94쪽
potens recipere eam vel illa entitas esset substra via, vel acci clans non uibstantia, chim haec sit tam- tum triplex, materia scilicet , formai compositum, nulla vero ex istis esse posset, ut est euidens nec etiam accidens, alias e materia affecta huiusmodi accidente4 ex forma non fieret unum per se , set per accidens, vi pote coalescens ex rebus diuers
Dico sectindo formam similiter esse causati iam ira actu primo ratione suae propria entitatis. Haec con 'clusio inSert i ex praecedent ricut enim materia per suam potentialitatem absque ulla entitate inter media est nata recipere formam, ita forma per vana propriam entitatem N actualitatem et potens insor- mare lactuare materiam , idque iisdem proporti naliter rationibus probari potest. Dico tertiola Causalitas materiae est viii ipsius cum forma , seu aliis terininis , est sustentatio
Probatur causalitas uiti sibet causae est influxus ille quo in proprio genere causandi actualiter institit in Tectamci atqui materia per hoc solum influit informam compositum, quod uniatur formae sustentando illam : erigo materiae causalitas nihil aliud est quam uni ipsius cum forma Probatur minor Materia enim non aliter causa formam quam recipieta. do illi in sinu suo , ne aliter influit in totum qua ii communicando seipsam illi per modum partis mater alisci atqui id totum praestat sustentandosormam ergo non aliter influit in esse una quam perio quo iuniat. ir formae seu sustentet illam. Dico . Causalitatem forme vicissim esse nione uipsius cum materia, seu informationem Patet ea lena
ratione , quia per hoc influit in materiam Wto
Declaratur insuperci sicut enim effectus quo Wvelati intermedius materiae est tarma quatenus haec ab illa ut a subiecto depenci et vel quoad informatio in tantun et uni ita , ut aium rationalis , vel
95쪽
ttiam quoad stan entitatem .suum esse , ut formae materiale effectus vero ui pia cipuus ac vitimatus eiusdem materiar,est olim quatenus ab ea via causa intrinseca materiali dupendet , ita effectussu Qveluti intermedius ornis est materia, non quidem considerata quoad suam entitatem essentiae pure potentialem , sed quoad suam actualitatem existentiam quam emendicat a formaci est ictus veros' praecipuus, ultimatus eiusdem formae est ipsummet totum quod ab ea ut a causa intrinseca sol ma li pendet Gergo scut materia insuit iii folmam S in totum per sustentationem sol irae , ita forma per actuationem materiae. Eiquitus patet ad ultimam partem quaestionis in titulo propositae , quinam scit, cet sint effectus harum causarum atque etiam. Infertur materiam dici causam intrinsecam respe- Ou totius, non autem proprie loquendo respectu formae , similiter formam csscctu ei sdem ccmpo sit , non autem respectu materiar quia scilicet una non ingreditur constitutionem alterius intrinsech quoad suam eκtitatem considetatae sed solum totius
De cavsa formali extrinseca se
Vae libet res a qua alia extrinsece specifica inr aut denominatur, docitur causa sormalis extrinseca respectu illius, cuiusmodi est exemplar compa ratione et cxemplatae , , obiectum respectu facultatis aut habitus. Hic tantum de exemplari agemus
96쪽
externum, quale est imago quam sibi pictor aliqiratr-do proponit italitandami aliud internum quale sibi
in mente format qui domum per artem extruere molitur. Externum non semper est necesurium , sed per accidens adhibetur , ut nimi nim illius intuitu in liust persectilis eGrmari possit ab artifice exena I lar internum per quod tanquam per formam intenectualem seu intentionalem posti operaii ad
cuius imitationem ac similitudinem valeat opus externum efficere. Vnde.
Dico primo : Exe plar recte desinitur sorma intra mentem existens ad quam artise respiciens osc-
Dicitur forma , in quo conuenit exemplar cam forma naturali. Additur, ad quam, in quo disterta illari forma enim naturalis est ea ex qua aut per qua naues intrinsece constituitu exemplar vero est forma ad quam, id est ad cuius similitudinem & inti-
ratiotiem res est armatur. Dicitur intra mentem C. istens , quibus particulis secernitur exemplar internum ab externo quod non labet nisi impropristimerationeri causae exei platas aut dealis , cum labii concurrat ad opus nisi per accidens , ut discimus. Dico et Ege pia seu dea, cui agens intellectua' e
intendit assimilare suum opus, nihil aliud est rei plaquam species expressa ipsius operis faciendi seu
conceptus fornialisinitem artiseeforma de re otiam secere initituit. Dico . Operis faciendi, quia species exproeta alicuius operis non ut faciendi , sed ibIum ut cognoscendi a it cogniti , non habet rationen ideae taed tantum ea quae reprae sienta rem ut actibilem inordine ad executionem. Ratio autem conclusionis est quia exemplar ut vidimus ea Sorma at cuius similitudinem arti se pro clucit suum arte factam, atque adeo debet huiusmodi sorma intra mentem existens esse similitudo illius operis faciendi sed scγla pecies expressa huiusnodi opus faciendum repraesentans potest esse talis similitudo ergo pia si potest tabere rationem Sena
97쪽
plaris. Probatur minor duplex enim tantum in intc lectu catur similitudo rei extrinsecae , nempe species impresi in species expressa allius . atqui species impressa non est talis silualitudo ad quam relpiciat artifex dum operatur, cum illa sit mcdium incogniti nas tenens e parte principi intellectivi di non ex parte obiecti ergo erit sola species expressa quae eit medium cognitum, se tenet ex panc obiecti. Dices ideam esse rem ipsam ilicienda ii ut obiectam menti artificis. Sed contra quia dea est similitudo, imago rei Dciendae ergo non est res ipsa facienda ut menti obiecta- Inquires, cur in Deo adnuitatur unica species expressa seu unicum verbum is tamen infinita dicantur in eo esse ideat is idea sit is species ex-
Respondeo , quia essentia Diuina habet rationem specie expressae, verbi intel fige cssentialis 'Patenus seipsam repraesentat ut unicum formale dic primarium obiectum ab intellectu ipso Diuino actu cognitum et habet vero rationem ideae respectu creatura-xum , quatenus eas repraesentat ut factibiles , ideo penes illas distinguit intellectus noster in Deo ins-nitas ideas , ad quarum similitudinem di imitationem potest Deus mundos syncategorematice ins nitos Producere, o de facto istum ab eisdem exeniplar, bus eduxit , iuxta illud Bocti lib. 3. de consolatione Philosophiae metro nCno. Tuisuncta clerno Dueli ab exemplo , Iulchram pulcherrimur pseMmidmm metire geren , similique . imagi ne sor Dico tertio: Exemplae habet proprie rati rirem causae formalis extrinsecae quamu De etiam ccmpe da liquo modo ratio causae essicientis S finalis unde ad semis causa formalis simpliciter si coctat. Probatus ac declaratur thina enim ut sc nihil.
98쪽
aliud est quani actus determinans rem ad certam speciem atqui cempla determinat exemplatum puta domum, ad talen speciem , non quidem intrinsecet per sui conam micationem , ncut Orna
intrinseca ipsius domus sed extrinsece per passivani
sit imitationem, quatenus ad eius similitudinem arti se eam construito ergo habet rationem causae r- malis extrinsecae respectu illius. Qubd autem conu
niat ipsi ratio causa: efiicientis secundum quid respectu operis faciendi, constari quia sicut forma natura lis est,rmcipium quo agens constituitur in actu primo ad producendum electum, ita exemplar est id quo artifex constituitu in actu primo ad Eciendum suum artefactum. Et sicut perfectio formae naturalis mouet ad productionem alterius ibi similis in alio subiecto is propterea forma naturalis dicitur concurrere in genere etiam causae finalis ad effectum ita perfectio exemplaris intra intellectum artificis existentis mouet ipsum, allicit ut ipsum exterius produxati forme exemplatum ipsi simile ergo habet etiam rationem causae finalis respectu κemplati Cum quibus tamen stat quod sicut formai turalis simpliciter habet rationem causae formalis non ita proprie rationem causae efficientis & finalis, ita exemplar, quod dicitur forma extrinseca , non
respectu artificis intra cuius mentem est, sed respectu
99쪽
omnium fluit in effectum quae desnitio com cadit cum ea quae a Philosopho traditur,djcente causiam essicientem es illam a qua primonicipit motus , id est , productio rei sensus est causam essicientem,cllatam cum aliis tribus caus Him generibus , materiali sicli cet sol mali, AEna-I , csse primam quae causat primam, inquana, non ordine nitentionis , in hoc enim ordine causia natis. est prima on rum qira influit in effectum quatenus excitat Mallicit agens ad agendum, agens vero sic excitatuna' allectum a fine disponit materiam ab eaque educit sormam, Miacit ut materia causet recipiendo forma in:bi mando sed ordino execu tionis' exercitio i si enim psens pae et , v. gnisi agnis cale bceret normamque E i ii materiae edit- ας , umquam ma tria icca iet ullistic disti
100쪽
mam , nec sorma informaret materiam , nec nouum
com p. sitrum , quod est finis intendus, se sequeretur. Vnde vera ei haec causialis , quia cisciens agit ideo miteria recipit formam in sorma in brmat mate xia i restillat totaim Dergo causa. es ic: en est prior
materiali formati,in finali tu executione seu pro du&ione effectus. Diuiditur autem primo causa essciens in causam per se causam per accidens. Causa per se est ista , a qua ut tali procedit effectus qua ratione musicus est cauta per se cantius, statuarius statue. Cuis ver per accidetis alicuius effectus dicitur ea a qua ut tali an procedit per se talis effectus , sed per accidens qua rationem ii siccis dicitur causa per accidens statuae , si eam conficiat in fodiens terram est causa per accidens inuentionis thesauriri quia huiusmodi effectus non
procedunt per se ab illis causis sed a musico cantus,. 1 diente scissio Ses ilio terrae. Relicta causa per
Subdiuiditur causa per in principalem, in 'iumentalem. Principalis est illa quae propria virtute operatur, seu qliae attingit effectum propriam virtutem ierso tionem non excedente v. Vbi ex Propriam virtutem intelligitur tam illa quae est comaturalis cauis , quam ea quae praeternaturalitere inest, modo perficiat illam in ordine ad proprium obiectum. Vnde inferes intelle. t imis volunzazem
informatos habitibus supernaturalibus fidei spei, charitatis, luminis gloriae, M sinii libus esse causas principales actuum supernatural iis quos his habitibus mediis eliciunt quia persectio h mim actuum non excedit persectionem habituum, qui licet supernaturales sinti indebitii tentiis , sunt tamen propriae
illarum virtutes , quatenas eas perficiunt iuxta propriaricarum naturam cita ordine ad propria Carum obiecta , vera et scilicet i 3num. Caussa vero instrumentalis est ea lae virtute alterius operatur