장음표시 사용
151쪽
ita dicam, desiderabilitatem qua potest allicere arpetitum aut voluntatem ad desiderium sui, aliorumque ad sui assecutionem conducentium solumque
esse dimensionem inter Scotum & homi stas in hoc quod ille vult appetibilitatem illam , atque adeo, rationem finalitandi esse quid commune bono malo cita ut non modo bonum siue verum siue apparens , sed etiam mali Hub ratione mali sit ab appetitu desiderabiles, possitque habere rationem finistΤhom istae veroi omnes sere alii asserunt appetibilitatem , quae est ratio constitutiva finis , conuenire soli bonitati, cum ea coincidere, subindeque nihil posse finalizare nisi bonum verum aut apparens , quibus assentiendo.
Dico r. ratio constitutiva finis in ratione sinis aut in actu primo ad finalizandum est sola bonitas. Probatur ratio constitutiva finis est ea per quam potest inuitare appetitum ad siti amorem, prosecutionem sed nulla prorsus alia ratione potes aliquid inuitare appetitum quam bonitates ergo sola
bonitas, &c. Probatur minor in tantum aliquid potest appetitum aut voluntatem ad sui amorem allicere inquantum est amabiles, aut certe repraesentatur ut tales sed nihil est aut repraesentatur ut amabile
nisi vel ratione alicuius bonitatis quae de facto est vel existimatur esse in illo ergo nihil potest allicere
appetitum nisi ratione bonitatis. Probatur minor et ni nil est amabile nisi ratione conuenientiae quam habet aut existimatur habere cum natura appetentis amantis , neque enim ea quae apprehendimus noctua amore prosequimur sed odio:atqui bonitas ni
hil aliud est quam huiusmodi conuenientia rei cum appetitu bonum enim dicitur illud quod est alicui conueniens Dera nihil est amabile nisi ratione bonitatis. Ex quibus. Insero primo malum sub ratione mali non posse
appeti aut habere rationem nis. Hoc corrollarium, qpod est contra Scotum est euiciens ex conclasione,
caeli enim sola bonitas sit ratio constitutilia sinis,
152쪽
te pii l ne malo qua natum est consequenter repugnat qua tali ratio finis. Confirmatur iam sicut
bonum idem est ac conueniens appetitui ita malum idem est ac disconueniens, noxium esse implicat nocivum & disconueoiens sol maliter ut tale appeti: ergo malum unde ortum habet illud nemo im tendens malum operatur, quod tamen falsum esset si malum ut tale posset haber rationem finis , cum enim unusquisque operetur intendendo finem, si malum sub ratione mali possit habere rationem finis, possemus operari intendendo malum. In sero secundo, malim sub ratione seu sub specie boni posse appeti habere rationem finis Patet: potentia enim appetitiua, cum si coeca sequitur ductu avi potentiae cognoscitiuae, eoque modo sertur in
obiecta quo sibi ab illa proponuntur' atqui pot/ntia
cognoscitiua aut intellectiva non raro repraesentati proponit voluntati malum, puta peccatum sub specie
boni: ergo voluntas sertur j illud malum sub specie ratione boni. hoc est ferri in bonum apparens quod ideo dicitur tale quia apparet bonum & vetenon est. Et hoc corollarium dumtaxat conuincunt argumenta Scoti; quibus probare nititur malum posset bere rationem finis. Si enim damnatus appetat non esse,subindeque malum, non appetit illud nisi , sub ratione liberativi a poena , proindeque sub ratione alicuius boni saltem negativi Midem dic de eo qui sibi optat vel insere mortem , ille enim vel tendit
liberationem a miseriis , vel aliquid ali iud quod ipsi
apparet maius bonum quam vitari similiter quando quis desiderat alteri mortem, non desiderat illam primario ut altim illius, sed magis ut cedit in bonum saltem apparens seu existiniatum issius appetentis
Dices: Voluntas odit mahim 35 non bonum 'igo
si item in actibus odi j dc fuga voLmtas mouetur primario a malo sub ratione mali. Hespondeo distinguendo antecedens Odit inabim,
primari ration sui nego rationi boni cui opponi-
153쪽
tur , concedo nego consequentiam mouetur enim voluntas per se primo a bono, .ratione illius odit malumi fugit Opposituna. Dices eadem potentia habet versari circa contraria ergo sicut istellectus sertur in verum falsum, ita voluntas in bonum 3 malum. Respondeo quod quando ex duobus contrariis alterum tantum est obiectum primarium, adaequatum potentiae, debet ferri in illud primarioin ratione sui, in aliud vero se undario vi atione alterius inquantum ipsi opponitu non autem eodem modo& ex aequo in utrumque sic autem est in proposito, nam intellectus respicit verum ut obiectum primarium ladaequatum, voluntas bonum, unde interuaectus fertii primarib per actum assensus in verum,
di per actum dissensus in falsum similiter voluntas per actum amoris 4rosecutionis, qui est primarius, tendit in bonum ter actum ero odi, qui est secun darius, fugit malum oppositum bono. Dico secund&: Ratio finalizandi, seu constitutiva finis in actu primo ad haligandum est bonitas secundum csse reale, non vero secundum esse in entio, te seu apprehensum. Supponit conclusio necessarium omnino esse udii finis bomtas eius apprehenda atur ad hoc ut finalizeti ad sui amorem appetitundi vel voluntatem alliciat, cum nihil volitum quin cognitum ς' solum asserit id quod moueti allicie appetitum esse ipsam bonitatem realem quae appre henditur futura aut pollibilis acquiri in esse reali, ipsum vero esse apprehensum talis bonitatis ut ita loquar , non esse nisi conditionem sine qua non
Probatur conclusio matio formalis finalizandi est illa quae mouet ad sui desiderium irosecutionem: sed bo ita realis secundum esse reale spectata movet Mallicit voluntatem aut appetitum ad sui desiderium trossicutionem, non autem secundum esse apprehensum illius. ergo bonitas secundum suum
eae reale est ratio formitat sinalizandi, non veri scir
154쪽
cundum esse apprehensum. Probatur minor Illud Viri moueti allicit voluntatem ad sui desiderium P seeutionem, cuius possessionem exoptat volum
exoptat nec inquirit bonitatem nas in esse apprehenso, sed inesse reali extra intellectinn ergono est euidens 'neque enim aegrotus exoptat sanitatem secundum esse apprehensum Gntentionale, nec propter illam sic spectatam sumit potiones amaras:
E isti iam possidet illam , sed propter sanitatem
in re consequendam φN Respondebis hoc argumentum solii probarem tionem formalem quae sinatietati appetitur a voluntate esse bonitatem secundum esse reale spectata minime verbconuincere apprehensionem huiusmodi bonitatis noli esse saltem rationem sub qua mouet
Sed contra:quia ratio formalis sub qua finis allicit voluntatem est ipsissima bonitas quae repraesent tur,4 non apprehensio illam repraesentanso omnussa responsio. Probatur antecedens: Ratio sub qua finis allicit voluntatem est appreibilita, quam anteis lectus apprehendit in ipso finea ergo cum appetibilitas bonitas sit idem,ratio si qμ erition lasilia iram intellectus apprehendit in fine , non autem ipsa apprehensio intellectus proponentis huiuGmodi bonitatem ipsi voluntati, quae subinde se habet sollim ut conditio sine qua bonitas non finalizaret et sicut aporoximatio agentis ad passum puta ignis adstupam, .existetitia causae essicientis non limi r riones agendi, sed tantum conditiones sine qui
Non dicas conditiones ne μ bul im , posse a Deo sappleri, nec posse tamen sippleri cognitionem si is, quia de potentia Dei absi luta seri nequit ut finis non eo ius moueat assiciat voluntatem. Nam falsum in omites cotiditiones sin quivi s , posse a Deo sipplesi, ut paet existenta agentis, qua licet sit tantum conditio sine qua non poto
155쪽
agere, non vero ratio formalis agendi , quae est ysa forma agentis, aut virtus acti ita ipsius, adeo tamen
tamen indispensaliter est requisita,ut a Deo supplerine sileat, efficiendo scilicet quod id quod nullo modo id est nec sormaliter nec virtualiter existit,agad nihilo miniis aut operetur aliquid, ratio est quia
est conditio intrinsecat essentialis, non vero extrinsecat connaturalis tantum , sicut approximatio ad
passum, quae ideo diuinitus suppleri potest. Quia ergo cognitio aut apprehensio se habet ad causam finalem sicut existentia ad ossicientem I per illam enim cxisti sinis in intellectuis intentionaliteri qui est proprius modus existendi requisitus ad natizandumὶ
sicut per hanc existit agon realiterin extra intellectum innod ad agendum est prorsiis neces larium: ideo sicut non potes illa , ita neque haec d uiniinscii pleri, quamuis sit tantum conditio nou vero ratio finalizandi. Obiicies Illa est ratio formatis snalizandi, a qna oritur diuersitas specifica actuum qui sunt circa finem: s d oritur ab appi cliensione praecises ergo Maior est euident Probatur in nor quia si sinis aliquis sit in se honestus, apprehendatur tamen ut turpis, actus qui erit circa illin erit turpis, malus e contra si finis inhonestus turpis existimetur inculpabiliterii ,1aestiis, actus circa idum er: honestus de bonus Dergo sola apprehensio inducit dilaersitatem pec scam actuti, qui sunt circa finem. Respondeo huiusmodi diversitatem oriri, peti
tanquam a ratione formali ab ma honestate aut turpidine sinis, s apprehetisione vero solum ut a con ditione applicante fini huius nodi formales rationes diuersas praponente eas voluntati. Vnde in forma distine uo maiorem qua oritur tanquam a princi io formali, concedo tanquam applicante nego Vc militer distinguo minorcin Oritur ab apprehensio ne diuersa tanquam a conditione applicante, conce doci tanquam a ratione formali , nego. Ex quibus
patet ad probationemri quando enim finis inhono-
156쪽
stus turpis appreliendi ur ut honestus, actus vo Iun-rat s circa illitin est honestus, me coiiuerso, non br- maliter ratione apprehensionis, sed solum praeuippo-stiue & applicatiue, quianina rum per apprehensionem applicatur proponitur voliuatati ratio diuersa sinis ibi est scilicet de inhonesti, a qua oritur formaliter diuersitas specifica actuum. Nec obstat, quod in re idem finis possit apprehendi ut honestus inhonestus, quia licet sit idem in rein materiali. ter, tamen apprehenditur sub diuersa ratione formaliquae ei per apprehensionem applicatur. Instabis : eadem bonitas apprehensi ab hit in
ratione bonitatis , causa aut specificat actum amoris ut ab ens acquisitu rosibilis, actum desit ri j v praesens, delectationem' ergo sola diuersitas apprehensionis causa diuersitatem actuum. Respondeo concesso antecedentes nefando con sequentiam ratio enim formalis diuersiticans huiusmodi actus est bonita vel secundum se , vel ut absens, vel ut praesens. quamuis sit eadem bonitas materialiter, est tamen diuersa formaliter in ratione specificativa huiusmodi actuum inde diuersita apprehensionum se habet tantum ut conditio applicans proponens diuersas rationes formalec atque ad eis tunc lolitia diuersae apprehensiones inducent diuersitatem actuum , quando per illas Oroponentur diue
sae ratio es formales, non vero D caedem. Ex quos quod charitas viae, Patriae est eadem specie, quamuis Deus sum ire diligibilis repraesentetur hic obscure, illic vero clares est eadem , in quam , quia licet api rehensio seu cognitio Dei ut summe diligibilis sit in hoc mundo obseura Sc in coelo clara,idem tamen est obiectum eademque ratio formalis quae
Obiicies a Saepe sep us impossibilia Mera g-menta mouent Malliciunt votivitatem ad sui desiderium , possumus enim desiderare montes aureo , similia atqui illa non mouent per aliquam bonita tein realem, scii lacundiim esse reale rectatam et go
157쪽
re solam sui appichensionem, seu per bonitaten spectatam secundum esse intentionale appre
Respondeo distinguendo maiorem impossibilia
mera figmenta, ut talia, nego prout sebi lantar prehensioni repraesentanti illa vi possibilia secundiunesse reale , concedo Atqui non mouent per bonita teni talem secundum esse reale spectatam, quae ver Est in eis, concedo quae existimetur inesse illis, nego; unde illiid quo mouetur cuius desiderio tenetur VObmtas, semper est bonitas secundum esse reale rectata , quae interdum de tacto est aut esse potest in re, & timc dicitur appetere verum bonum interdum
falso ipsi per apprehensionem applicatur,' tunc
SECTIO ILUuanam si cavsalitas sinis.
' Idimus in praecedentibus bonitatem secundum esse reale spectatam esse citionem seu principium quo sinis constituitur in actu primo ad finalizandum : de causalitatcqua in actu secundo finaltriae 5 in suo genere influit in effectum , est modo dῖm- cultas. Et quidem supponunt omnes causalita Lem nis consistere in quadam impropria, metaphorica motione qua ad se trahit ollici appetitum aut voliuitatem,quae motio dicitur metaphorica,non quod realis non sit, cum sit causialitas causae realis, sed per Comparationem ad causalitatem agentis quae sola propri,dicitur motio mouere enim propri loquendo est agere. Quo posito tota controuersia est in quo consitata e metaphorica motio qua finis mouet Gaiam cisicientem, scilicet voluntatςm nam agere
158쪽
conuenit voluntati, seu agenti voluntario Mintellectualici caetera enim non tam agunt propter plumquam agantur moueantur in eum , ut infra
Prima sententia asserit motionem metaphoricam, tuae est causalitas finis, praecise consistere in aliquo antecedente actum voluntatis , scilicet in hoc quod finis appetendus exhibeat se volimtati Winuite illam ad iiii amorem, absque vii alio ipsi voluntati superaddito. Ita Con imbricenses. Secunda vult motionem hanc consistere in quadam entita te intentionali fluenti imprella voliuatati ab ipsosne , ratione cuius trahit illam ad se, facit ut gratia sui petetur, unde talis motio seu entitas fluens antecedit actum voliuatatis Tertia Sententia, quae est nostra, patebit ex dicendis. Dico I motionem metaphoricam, per quam sinis causat non consistere in sola ostensione bonitatis inuitatione obiectiva. Probatur lausalitas est id quo causa actualiter causat in suo genere, in actu ccundo influit ines-fectum Datqui illa ostensio bonitatis, obiectiva inuitatio, prout se tenet X parte nis praecisemon est id quo finis in acti secundo influit in essectum. Probatur minor posita causalitate δε influxu in effectum necessario ponitur ille flectus, cum calda- salitas sit actualis dependentia effcctus a causari sed F sit ostensione bonitatis snis, seu inu ratione illa obiectiva praecisὲ non ponitur aliquis enectus causae finalis ligo. Probatur minor Prinis immediatus effectus sinis est actitatis amor sui ad quem allicitis inuitat volimitatem sed fieri potest, .sapis. sine contingit ut possit inuitatione illa obicctivan m sequatur in volimtate amor finis iuxta illaid,
Vi e meliora probasse descriora sequor Dico . Motionem metaphoricam, qua nis, uet voluntatem , non esse qui . intentionale immT-
suma marressum ipsi voluntati a fine per ostensio -
159쪽
em seu exhibitionem propria bonitatis. Probatiirci finis in quantum finis, non causa ess- cienter , alias in luantum finis esset aula est ciens
quod est implicatorium i sed si immiteret Gios rimeret aliquid reale, etsi intentionale, in voluntate. quo eam moueret ad sui amorem alliceret , causi retessicienter siiquidem antecedenter ad actum voluntatis nulla esset causa a qua illud efficienter produci posset praeter finem' ergo. Dico . Motionem metaphoricam , qua finis mouet voluntatem, nihil esse aliud quam ipsa nam et actionem voluntatis prout est a fine. Itaque eadem
actio Mest a fine δε est a voluntate, prout elia fine sei gnatia ni , est causilitas ipsius , quatenus vero focedit estecti ii a voluntate , est causalitas
voli inratis tanquam ciscientis.
Probatur Finis non ei semper in actu secundosnilizans' ergo debet talis constitii per aliquid distinctimo; sed non per aliquid antecedens actit in Voluntatis , ut probatum est conclusione prima secunda nec per aliquid subsequens illum . quia actus voluntatis actualiter dependet a causalitate sitas, cum sit propter finem et nec per aliquid simul taneum distinctum ab ipso , quid uim illud esset ergo per psum me actum voluntatis prout sormaliter elicitur gratia finis. Ρrobatur a Caulalitas sitis est moti r ergo id vi mouet Mattrahit in actu secundo voluntatem, est eius causa Lia. sed eam mouet in actu secundo per ipsanam et actionem voluntatis ergo. Probatur inmor ex disterentia quae est inter modum operandi
intellectus voluntatis', quae in hoc consistis, quod intellectus intelligendo attiali: ad se res inicileetas,
limias vero mouetur Qtiali itur in res volitas , vnde intellectus mouet res ipsas ad se contra voluntas mouetur ab ipsis rebus scrtur exti a seipsam Quo posito sic formatur ratioci per eandem entitatem aut realitatem , nempe intellectionem , mouet intellinus resad rus mouentur seu tua
160쪽
huntur ab intellectu ergo a pari per eandem entitatem res volitae mouent ad se voluntatem , voltui tas mouetitu sertur in ipsas r sed voluntas sertiirvc mouetur in finem per suam volitionemri ergo per eandem finis mouet Sc allicit ad se voluntatem. Pro resolutione obiectionum aduerte candem realiter volitionem Psecundum diuersas tamen, distinctas virtualiter formalitates , esse causalitatem finis , effectum eius in causalitatem essicientis nempe voluntatisci est causalitas finis , quatenus est a frie. alliciente , prout elicitur gratia snis ut sic praecise , sue quatenus est ipsum ut ita dicam appeti taesiderari finis , eo prorortionali modo quo agere est causalitas essicientisci est effectus finis, inquantum esta voluntate mota a fine seu propter finem operante: item est causalitas essicientis, quatenus consideratur praecise ut dependens a voluntate. Vt causalitas finis, antecedit prioritate causalitatis instantis a quo,seipsam tam prout est effectiri ipsiusmet finis , quam ut est etiam causialitas emcientis. Quando ergo obiicitur effectus causae non potest esse lausalitas ipsius sed actio voluntatis est effectus causae snalis Dergo. Item causalitas finis est prior causalitate essicientis, ita ut haec realiter dependeat ab illis:atqui actio voluntatis non est prior seipsa , nec ale reali . te pendet et go. Responderi debet ad primum , distinguendo maioren Secundiim eandam formalitatem , concedo: . secundum diuersas, nego eodem modo distinguenda est minor, aut consequentia. Similiter ad se,cundum conccssa maiori distinguo minore actio voluntatis non est prior scipia, nec a scipsa depei idc , secundum eandem formalitatem , concedo secundum diuersas nego quatenus cum procedit a
fine , est prior scipsa, procedit a voluntate , ad quod sussicit distinctio virtualis inter huiusmodi iam
Instabis ut eausalitas Scientis realiter depe . deat a causalitate sinisci non sufficit distinctio vir, i