장음표시 사용
181쪽
Eiid sit motus , ct quomodo distin-
DIς primo Motus recte definitur actus entis inpotentia i out in potenti ac si diceretures persectio entis in potetitiari hoc est eius rei quae adhuc est inpotentia ad formam aut ad aliquam partem brinae quae acquiritur; ut et in potentia , id est , prout ulterius tendit ad eiusmodi format acquirendam e g. acquisitio caloris est motus , quia est actus seu perfra o Abiecti quod calefit qu 2dῆ .est in potentia seu tendentia ad ulteriorem calorem:
unde dieitur actus imperfecti , id est subieci i priuati
persectione ad eamque tendentisci atque ita motus non est formaliter ipse terminus aut forma quae C-quiritu , sed via, fluxus seu tendentia ad ipsam, &propterea clarius potest motus definiri dicendo esse viam seu tendentiam mobilis ad terminum. Ex quibus patet bonitas desinitionis allatae, in qua loco veluti generis ponitur actus , quae particula inprimit rationem communem motui', qui ea actitas , impersectus italis in aliis actibus qui sunt per tecti , completi δε permanentes e quae disterentia exprimitur per verba sequentia , esse enim actumentis in potentia prout est in potentia seu tendentia ad terminum est esse actum vialem dc veluti promouentem ad actum persectum qui est terminus. Vnde. Habes primo rationem motus physici qui disnitur hi propri: llime conuenire motibus iuccessauis, ut
alterationi , augmentationi , di motu locali via
182쪽
enim tendentia ad terminum , si in rigore loquama , importat successionem calam , seu acquisiti nena termini paulatim per partes factam , quod conuenit soli motui successu qui nihil aliud est quam
successiua acquisitio termini Absolute amen ratio motis eiusque definitio conuenit etiani motui instantaneo , cuiusmodi sunt generati , corrilli , ii luminatio,quae fiunt in instanti fintroductis enim disepositionibus materia unico instanti muta ui de forma praecedenti ad non ite illinis de non es seu priuatione formae antroducenda ad ipsiam tamiliterae quantum est de se unico inflanti illuminatur: Conueuit cin quam , praefata des nitio his etiam mittationibus , quia licet in illis non detur naecessio realis seu acquisitio forirae per palles, important thmen succeisonem naturae , pr. u enim arula intelligitur generatio aut illum natio in subiecto , quam forma aut lux introducta , atque adeo sitfircienter in--telliguntur habere rationem viae, cu tendentiae ad ipsam. Habes secundo rationem motus hic desinit non competere actionibus sensiti uis, nec intellectioni, aut volitioni, tiam pro hoc statu minu exercenditur dependenter a corpore sicque sunt mutationes corporeae saltem quoad modum , ut alias explicti mus 'atio huius consectari est , qui motus , ut diximus, est viain tendentia ad aliquem terminum seu formam acquirendam , unde ei tantum a ius vialis' imperfectus tendens ad persectionem : Dra elictae autem operationes sunt actus persecti, completi nec tendunt ad ulteriorem terminum , unde ponuntur directe in praedicamento , nempe sub prima specie qualitatis , cum tamen motus ab omni categoria exuletis inter postpraedicamenta collo
Verum tamen est rationem ommunissimam motus, eo modo quo ponitur in definitione naturae, conuenire praedictis operationibus motus enim in
desilitione naturae sumitur pro omni mutatione coi
183쪽
porea cuius princ ium& radicem in se habet eius
Dices e desinitur ii motiis prout est proprietas entis naturalis ut dicri ergo prout ponitur in des nitione naturae ergo si hoc modo comprehendit operationes illas, etiam prout hic desinitur eas comprehendet. Respondeo negando des niri hic secundum illam rationem in tota sua latitudine , sed solum motuminas' sectiorem notiorem nobis. Dico a motum realiter modaliter distingui ab actiones, passione is termino, haec pariter a se
Primo qubdmotus distinguatur ante omnem mentis operationem ab actione, passione , suadetur contra Suarem quia motus est ens omnino incompletum , siquidem nihil aliud est quam fluxus di via ad terminum , Mideo a praedicamenti cxcluditur actio vero .passi sunt entia completa directhcollocantur in praedicamento e constat autem ens realiter incompletum distingui ante on nem mentis operationem ab ente realiter completo , nequeenimi unum est aliud, id est , incompletum non est ante Dinnem m*ntis operarionem completum , nec subinde idem cum illo. Dices : Actio passo dicuntur communiter esse nus molli Pergo motus non distinguitur ab illis. Respondeo locutionem illam csse veram materia . Iiter quatentis acti, passos in eadem entitas rea
liter cum motu,non autem formalite quia non aliter sed modaliter distinguuntur, ita vi actio silpra motum addat egressui seu emanationem ab agente, passio vero receptionem in pass , quae sunt formalitates modaliter distinctae unde actio dicitur motus prout est ab agentem passo vero est idem motus prout receptus in au ita.ut huiusmodi formalitates actionis S passionis insint motui tanquam subiecto quo ut pote quae illo naediant inhaerent substantiae, di ideo motus non ponitur in desinitione acti
184쪽
nisi passionis tanquam genus aut aliquid apertia
sed vi subiectum , sicut in definitione aliorum a b dentium fieri solet. Secundo, quM motus distingitatur a termino ante Omnem menti Operationem , euidentius probatur duplex enim est terminus motus, a quo,& ad quem: quod distinguatur a termino a quo , res est nimis clara , cum ancipiente motu desinat aut relinquatur erminus a quo ciuod etiam a termino ad quem, de quo est quaestio , facile probaturci via enim realiter distinguitur a termino, altem distinctione modali, siquidem illa desinente manet terminus , puta calor transacta calefactionc se eius acquisitione : atqui motus est via & tendentia ad terminum Vergo. Deinde , motus est en incompletum, a praedicamentis exclusum terminus vero , puta calor est en completum , ergo cum ens incompletum non sit ante ψmnem mentis Operationem ens completum, motus non erit idem cum termino.
Tettio, quisd etiam actio , passio in terminus ab inuicem distinguantur: ante Omnem menti operationem, probatur in primis , quia pertinet ad diuersa praedicamenta calefini enim spectat ad praedicamentum actionis , caleseri vero leu receptio caloris in passis pertinet ad categoriam passionisi, calor ad categoriam qualitatio qua autem pertinent ad diuersa praedi an nia , ante omnem mentis operati nem distinguuntur, siquidem habent essentias per septim diuersias minis ultri nivoce conuenientes ei so Deinde, quia acti ante omnem montis opexationem est emanati motus aut effectus ab agente ,- passio est receptio eiusdem in passo, terminus ver puta calor est quid omnino ibsolutum e sed eman ea ante omnem mentis perationem non est sorin litet teceptio in passio, nec utraque est quid omnino absolutum , sicut terminxi ergo ante omnem mei tis operationem distinguuntua formaliter.
Quaeres , quomodo dissipgRantur sectus aer.
185쪽
Respondeo clle idem realiter sed sub dilicis ratione spectatum ridem enim calor quatentis efficitur ab agente, dicitur effectus quatenus vero terminat motauri, quo subiectum transit de frigido in caliduni, appellatur terminus.
SECTIO ILDe subiectJo motus 2 actionis.
C in actio, passio, motus i terminus sint realier via entitas, d solum modaliter ei irna aliter ab inuicem alliinguantil , non mola CITUS Micquaritionem de termino motus, nec de passione sum ponimus enim ternamum motus subiectari in mobili. Et quidem de termino motus localis relinquitur cer tum ex dictis in Logica , ubi ostendimus praedicamentum ubi, qui est terminus praedicti motus , non esse dumtaxat locum cxtrinsecum , aut extrinsecam denominationem ab co desumptam , sed sol malitatem aliquam realem, vel modum intrinsece. afficien rem mobile seu rem quae localiter moueturvel si in Ioco. Quantum vero ad terminos aliorum motuum res ea in consesso apud Oni nes,eos scilicet subiectari inmobili,puta terminum generati; nis, qui est forma substantialis , in materia stet milium alterationis, qui est in tralitas, in Quae alteratur .terminum augmentationis, seu quantitatem in coinurid augetur. Similiter ex propria desinitione rasilionis i clinquitur certum ipsam subiectari in pasto , cum nihil aliud sit
iram receptio motus aut essectus in co. Aduerte autem idem esse in ieci pia mobile passum nam idem subiectum, quatenus recipit estectum ab agente, dicitur passum quatenus Versem Q. 1aetur, seu transit de termino a quoiad terminum ad
186쪽
quem, qui in re est idem ac effectus, appellatri mo, bile. His positis
Dico I. omnem motum subiectari in mobili. Probatur cui lenter quia motus realiter entitatiue identificatur cum terminori ergo est in eodem subiecto cima illo sed terminus recipitur in iobili, puta calor, qui est terminus alterationis, in aqua, ubi in re locata, sic de aliis: ergo. Confirmatur specialiter de locali motu , quem
nonnulli volunt subiectari in spatio quod mobile Pertransit, & non in ipso mobili:nam forma in eo se lectatur in quo repetitur eius effectus sermalis' sed
enectus formalis morus localis leperitiu in mobili, non verb in spatiori ergo moriis localis recipitii inmobili. Probatur minor effectus formalis motus localis est localiter mouerici sed mobile est, non vero spatium , quod localiter mouetur , seu de uno loco transit in aliumci ergo Contra hoc.
Obiici solum potest sententia illotum qui tenent terminum motus localis esse locum extrins cum, non vero aliquid intrinsece receptum in mobili, estque adeo iiixta ipsos nec motus in eo recipi debet. Sed ad hoc.
Responsio patet ex Logica , ubi ostendimus sexvltima praedicamenta , atque adeo ubi quod est terminus motus localis, esse quid intrinsecum squamitis etiam dici possit quid extrinsecum, quatenus abisse trinseco pendet puta a loco. Dico et actionem transeuntem non subiectari in pgent sed in passo. Dixi, transeuntem : de illa eni ' solum ouae con- itincta est cum motu agitii in hac disputatione, non vero de immanente quam ex ipsa nominis appellatione constat in ipsomet agente subiectari, ideo enim appellatur immanens quia remanet in principio a
quo elicitur. Piobatur autem primo concluso hae lationer Omnis actio realiter entitatiue identificata cum m
tu recipitur in mobili seu rasib. cum in eo subiecto
187쪽
ill ipse motiis, ut pietiatum est atqiu omnis actio
cipitur in passo, non in asente Maior est cuiccns: quae enim sunt in diueli sicaliter subiectis necueunt est v in eadem entita. ergo si actio sit ea lementitas cum motu, debet recipi in eodem subjecto. Ninor vero non cs mimis clara acti enim ansiens dat aliud est quam motu si Cut cimam DS Ab agente, quae ei nanatio ad senimum modaliter d si n-
suitur ab ipso motu ut opia stentem est: eigo entitative sent idem. Probatur i. Duo membra inferiora in mediate&adaequale diuidentia aliquod superius debent conii se tui per rationes oppositas, ut inductive sat et in ch- stantia, accitante quae Cnstituuntur re rationes
seu modos essendi peries in alio & diuidunt ensvi sic item in hominedic bruto diuid cnt bus anili alin communi, c. atqui actio transiens mancias sunt duo imembra immediates adaequale diuidentia actionem vi sicci ergo debent constitui per rationcs oppostas: sed propria Messentialis ratio actionis immanentis, prout immanem est. consistit in hoc quintsi persectio intrinseca agentis Z in illo, aneat: ei gora contra propria ratio actionis transeuntis ut talis erit quod non si rericino intrinscca agentis, scd alterius , nempe pasti, subindeque qued non in agente sed in pasib resideat.
Obiicies i. Cai.salitas debet esse in eo cuius est cautalitas sed actio est causalitas genti ergo Pro batur maior, Constitutivum alicuius re dei cic ne in ea Med causalitas cnstituit causam in rati ne cavi' sentis actu ergo debet esse in illa. Respondeo negando nmaiorem uniuersaliter sumptam siquidem causalitasani , par ut iij in vidimus , est actio voluntatis si alcri s f si atra illius.' non est in ipso fine sed-in voluntate, Min proposisto causalitas transeunter agentis est in Ietsc.
Probationem distinguo maiorem Consiliuici re eiu se ipsa, concedo: in latione reis cicriti aliud, no
188쪽
go cum enim constitutivum rei in ratione pers--
cientis aliud supponat piam parte sui omnino constitutam , non est necesse quod illi aliquid intrinsecu i addat , talis autem est causalitas agentisqa constituit ipsium duntaxat in ratione perficientis passum, loquendo de agente lactione transeunte, subinde qae supponit ipsum omnino constitutum tam in ratione principi habitualis per virtutes acti-uas, quam actualis seu ad operationem applicati per
physicam piaemcitioneni, a que adeo necessesnon est actione: intrinsece afficere huiusmodi agens. Obiicies . Forma denominans est in subiccto quod denominat, sed actio tra uens denominat agens dicti operans Perg' est in eo. Respondeo di tinguendo maiorem est in eo quod
dia nominat, denominatione intrinseca, concedo extrinseca, tantum , nego actio vero transiens cum sit
actas agen is tanquam mincipii a quo non in quintdeia ominat ipsum tautim cxtrinsece.
Dices: Forma quae denominat aliquid extrinsec debet denominare aliud intrinsece ut patet de visio ne sed actio nihil aliud denominat praeter agenset
ergon Θn denominat illud extrinsece tantum. v. espondeo negando minorem actio enim princi pium a leta elicitur denominans extrinsece actu agens,
intrinsece denomisat passum affectum actione , vel et ana effectum actu productum aut factum , ut calefactio denominatu gnum calefactum ignem produ stum, c. Neque necem est quod subiectum,in quo recipitur, denominetur ab illa agens', quia inliaeret illi inquantum accidetis, non vero reduplicatiue inquantum a si , sub hoc enim conceptu non petit subiectum charsionis, sed tantum cinanationis prinia pium. Obiicies 3 Persectio est in eo cuius inperfectio: sed actio etiam transiens et maxima' ultima persectio a rentis ergo est in eo non in passo. Respondeo distinguendo maiorem est in eo cu-luc est persectio intrinseca , concedo extrinseca, ne-
189쪽
go actio autem ti siens est persectio intrinsecas , Ilius passi extrinseca vero agentis. Dices omne agens, ut habet commune prolo- qiuum)est propter suam Operationem, quatenus per
illam perficitur atqui nihil est ob perlactionem sibi extrinsecam ligo operatio in m sectio intrinseca
Respondeo distinguendo maiorem Quatenus per illam perficitur, vel intrinsech, si sit immanens, vel e trinχch, si transiens, concedo' intrinsece senin . nego: nego minorem , chm enim actio transiens cedat in bonum commune tuta in conseruationem speciei, uniuersi, quod bonum est nobilissimum potest agens particidare esse propter suam Operatio 'nem ob illum finem exti insecum. Obiicies vltimo Illud est intrinsecim agenti, per quod eius potentia intrinseca reducitur ad actum: atqui per abionem potentia intrinseca agentis reduc tu ad actum eigo
Respondeo illud per quod petentia passiua seη
receptiua reducitur ad actum debere esse illi intrin- siccum mon autem illud per quod potentia acti Vir ducitu ad actum formaliter. Addo, formaliter , quia praemotio per quam applicatiu , ut ita loquar , adactum reducitur, debet esse intrinseca illi. Ex dictis inferes in actione transeunte, sumendo
ipsam cum omnibus quae eam antecedunt, concomi tantur, aut sequuntur, reperiri primo virtutem actitiam, secamdo praemotionem applicantem eam vitetutem ad actum secundurn , tertio actionem ita effectus emanat ab agente, quarto passionem qua recipi tur in passis, quinto motum quo subiectum trans de termino a quo ad terminimi ad quem , sexto essectum, ultimo duas relationes, unam ex parte agenti
alteram ex pari passi , quae in actiones passione. modo alia cu)licato, iundantur.
190쪽
C V mitis motus physicηs, tam de instantaneo, qiii Non incliidit realem siccessionem temporis, sed solum naturae, ut sectione prima explicuim iis, quana successivo , qui illai a importat , dicatur absolutὰ uti de duplici membro sui adaequale diuisitio , propriissime tamen nomine physici motus intelligitur soliis successivus,in de illo tantum agitur in praesenti, quaeriturqueritiinam sit eius terminus per se , seu i quid per se terminetur quod etiam aliis verbis quaeri solet, quaenam videlicet praedicamenta Per se. ratione sui teriminent motum, seu successu permotum fiant. Pro cuius resolutione. Aducite ad motum succelsiuum tres praecipue re
quiri conditione : prima est vi sit inter terminos postiuos .iccunda ut termini illi sint contraiij tertia, vi habeant latitudinem successivespercurrendam vel partium, quae dicitur latitudo extensiva, ad quam reducitur extensio spatij per quod fit motus localis
vel graduum , quae appellatur laticiido intensiva. Ratio horum est , quia motus successivus iri hoc ab instantaneo disteti, quod hic est acquisitio termini subita tota simul seu in instanti , ille vero, successiuain pedetentim in diuersi partibus temporis: non potest auten , ut euidens est acquisitio huius modi successu esse .diuersis temporis partibus
feri, nisi terminus acquirendus latitudinem habeat, vel extensiliam, ut dixi, ratione cuius per partes paulatim ac lusitatur, ut quantitas clocus vel bis velinteiasivam , ratione cuius acquiratur per gradus aut