장음표시 사용
211쪽
bilis per uiationem guxus cicpsydrae vel moti s horologis hoc est solum per acciciens quc ad i. Os, non enim illi diurationi per se primo convenit est caliorum mensuram, χd soli uiationi primi mores,
quia primum in unoquoque genere est menstria Caele rorum , mensura in quam secundum se , Cui seci dum se et quid notius uice quoad nos possit effenotior duratio alicuius motus ini erioris. Maneat effo tempus secundum suam quidem essentiam consideratum esse multiplex , ctim si duratio intrinseca cuiuslibc motus aut rei mutab lic in ratione tamen men lirae communis unicum si hoc est tempus circulationis primi mobilis , quod effcit diem naturalem continuo replicariim fiaest hebdomadas , menses , annos 3 saecula . ideo illlidblum appellatur per antonomasiam te ius.
An tempus sit praesens ratione partis
PRO intelligentia disiceitatis adverte ex inda 1
cend SN piobanda continuum non vi poni ex solis indivisibilibus , scd cx partibus , ter indiuisibilia copulatisci undes definitur, ad cuius partes indivisibilibus tanquam terna inis cominum bticvn m tur. Est autem duples aliud permanens , aliud succei suun Centinuum rein aren: est illud cuius par te simul existi'n existere posunt, cuiusmodi sim linea , superficies δε corpus Successsuum vero est liud cuius partes non sint si, ut, sed continuo luunt una alteri succedente , Z ii iis generi sunt
motus cuius partes priores di posteliores coiulant 2 om. I K
212쪽
per indivisibilia , quae dicimtur mutata esse in tem pus cuius similiter partes sibi continuo succedentes
Dissicultas igitur est an tempus is eadem procedit quaestio de motu sit ciesens beneficio a Iicu, ius partis diuisibilis vel solum ratione instantis, ita ut illud quod de tempore habemus praesens sit mo-imentum dumtaxat Pro resolutione.
Dico . tempus non esse praesens ratione alicuius pa tis determinati, seu non dari certam aliquam .designabilem partem temporis qua ratione sui si i praeiens quantumuis exigua designari queat. Probaturri nullum successivum potest existere secvia dum aliquam sui petiitem deternunatam quantum uis breuem, .imperceptibilem tempus est ens luc-ceatuum en*o. Antecedens probatur: siens successi-airim existeret secundum aliquam partem determina xam quae emet praesens ratione sui, sequeretii quod multae partes illvisentis successivi essent simulci consequens est contra naturam entis successivi prout ap rmanenti distinguitura ergo. Probatur sequela in a- ris non potest aliquid esse praesens ratione sui nisi simul sint ea ex quibus componitu atqui quaelibet determinata pars continui quantumuis exigua, com-
nitur ex aliis partibus .mediatibus in quas diuisibilis est . haec siquidem est natura continui ut infra vi ebimus quod sit diuisibile in semper diuisibiliarier si daretur aliqua pax determinata , licet breuissi a quae foret praesens ratione sui darentur simul P ii es. Ex quibus inserendo. Dicori tempus non existere aut esse praesens per ali auid sui quod designario liteat nisi instans. Haeco,iaclusio est conformis coriarium sensu omniunt illosophorum unanimiter dicentium, nos e tempor
nihil supple, designabile hi re nisi initans:&Q-quitur euidenter ex necedenti, cum enim tempuSexistat de sit praesens per aliquid sui quod desis'axiporest, cillud non sit pars, ut probauimus, debet pec statio esti instans reala.
213쪽
obiiciesri In tempore datur pars praeterita Ω- ura: ergo etiam dari debet praesens Consequentia probatur , nihil enim praeteritum aut iturum est quod non fuerit vel debeat esse praesens. Confirmatur et vel post instans praesens sequitur immediate aliud instans , vel pars temporisci non primum , alias instantia essent sibi immediata , sicque tempus constaret solis indivisibilibus , contra Baseritis dicenda : ergo secundiim sed pars illa sequens iminediate post instans fit praesens mon ratione instantis cum tunc iam non sit ergo ratione sui. Respondeo : Quod quamuis tempus non existat per aliquam partem determinatam quae sit praesens ratione sui, secundum se totam, nihilque determinatum assignari possit in tempore praesens ratione sui nisi instans ut ostensum est attamen existit etiam est presens ratione partis in determinatae , id est, minoris, minoris in infinitum , unde post quodlibet inlians immcdiate sequitur fit praesens rationesti aliqua pars incertae extensionis , id est , non ita exigua quin minor. Et hoc solum probant obiectiones , quibus proinde satis tactum manci sed. Instabis : Haec respolisio videtur repugnare primae conclusioni nam potest retorqiseri totum argum e tum ibi factum si quidem si detur alimia pars etiam indeterminata quae sit praesens ratione sui, dabuntur simu plures palles Mnaedietates illius quod repugnat enti successitio. Respondeo negando pugnare ullomodo cum dictis aut argumentum posse retorqueri unde ad id quod subditur nego sequelam aut potius silppositum, quod scilicet pars in determinata , id est minor minor in infinitum ab ea ratione habeat partes aut
medietates cxim dicatur indeterminata quatenus ne est tota aliqua pars quae determinat sequatur posti instans , nec medietas illius tota , nec medietas me
dietatis sic consequenter , sed aliquid minusin minus in infinitum , quod imm*diate succedit i K a
214쪽
stanti in secundum id quo immediate illud veluti contingit , sumitur ut quid formaliter indivisibiles in quo sensu vere dicitur tempus existere tantum per indivisibilia, nempe per instans per partem an- determinatam', quae sermaliter ut talis est indiuit sibili Dices, illud quod immediat sequitur post instans determinatum potest designarici ergo cum sequatur pars illa, poterit designari in sic tempus erit. praesens per partem etiam designabilem laetermi
Respondeo negando antecedens' nam quodciimque determinetur post instans , non succedit illi immediate secundum se totum , nec secundum sui medietatem totam, nec secundum totam medietatem illius medietatis, sed secundum aliquid indeterminatum nilnus minus in infinitum.
Ex his ergo omnibus habes id quod de tempore est praesens ratione sui , else vel instans vel partera aliquam indeterminatam quae ut dixi est sub illa formalitate indivisibilis non dari vero partem determinatam , quantumuis exigua designari queat, quae sit praesens aut existetis ratione sui totius , sed vel ratione inst latis , vel ratione patiis sui in determinatae, id est minoris: minoris in infinitum.
215쪽
V M totus tempus sint de genere con
tinuorum , ut eoruni natura omnino explice
tur , agendum cst laic te continuo in communi , seu de quantitate continua quae se habet ut genus respectu littere, superficiei, corporis, motus temporis , sensu in logica explicato.
An continuom constet solis indi- ij bilibus.
PRO resblutio ae dissicultatis aduerte quod iam saeptus diximus continuum quintuplex esse, nempe lineam , quae e propria ratione est extensa seu diuisibilis in longum , supeis ciem in latum', corpLs in prosui3dum , motum in partes prioresin posteri. res acquisitionis termini AE tempus pariter in partes mensurantes priores postes torcsis; tus. IuΝta quintuplex genus continui, anagnatur quintili lex genus indivisibilium , quorum primi is es punitum quod omiti caret extension di diuisibilitates secundiani ,
216쪽
linea ita est indivisibilis in latuni tertium supersi te qua est in extensa in pro indum quartum, inu 3atum eme quod est in diuisibile ii prius & posterius: quintum, astans quod non diuiditur realiter in an-x post sicut tempus , sed est totuin sinuet. Hispositis. Dico . Continuum non componi ex solis indiuisibilibus.
Probatur' omne continuuio debet necessari , voalescere ex his ex his ex quibus nata et resultare propria ipsius extensio , cum eam aliunde non habeat atqui extensio propria cuiuslibet continui nequit resilitare ex solis indivisibilibus ergo non cΘnstat illis solis. Probatur minor, primo ratione e nerali sicci Ex his quae carept extensione non potestiesiliare seu coalescere extensio , non enim resultateXtensio ex partibus, nisi quatenus illae suam entita rem' extensionem qua pollent, ipsi toti communicant : atqui indivisibilia carens extensione , una
indivisibile, inextensum idem sint illis nequit resuItare extensio continui, subindeque ipsasbia non sunt partes componentes illud. Secundo specialiter : nam longitudo, quae est propria lineae extensio, non potest resultare ex solis Dunctis etiam infinitis. ut per hoc via praechi datur solutioni adiicitariorum nec latitudo seu superficies ex solis lineis , nec profundum ex supersiciebus duntaxat, nec denique motus 5 tempus ex solis mutatis esse
aut instantibus, quantumuis haec indivisibilia multiplicentur in infinitum' ergo propriae tensio cuiuslibet continui nequit coalescere eo lis indivisibilibus. Probatur antecedens Implicat extensionem aliquam seu magnitudinem resultare ex iis quantum libet coaceruatis .imultiplicatis, quae nec e minimum quidem participant aut secum afferunt talis magnitudinis aut extensionis , imo meram illius carentiam important i atqui punctum nullam prorsus secum affert longitudinem, alias non esset omnino in-
extensum desindiuisibile nec linea ullam latitudi-
217쪽
nem, eum essentialiter sit inextensa in latunici nee superficies aliquid vel minimum affert prosunclitates, cum ex propria ratione fit indivisibilis in prolim-
dum nec denique mutatum esse aut instans important successionem ullam, seu prius & posterius, cunnsint tota simul: ergo nec lin ex solis punctis etiana infinitis, nec superficies X, Z c. . Confirmatur explicatur haec ratioci artes con tinuum componentes tales debent ese ut una addita alteri faciat maior in extensione, nam per solam additionem partium crescita magis extendatur continuum atqui indivisibile , additum indivisibili non facit maius in extensione continua , de qua sola loquimur , licet possit dici facere maius in extensione veluti discreta seu vi magis proprie loquar plu , loquo instari ergo sola indivis bilia nc sunt partes
continuum componentes. Probatur minor: Uod se
cundum se totum tangit aliud & eidem spatio correspondet, non facit maius.quani illud sollim atqui unum indivisibile, si sit immediatum alteri, viso retsi ex solis indivisibilibiis coni nuum seret in secuta idum se totum afficit, quas tangit aliud eidem quiecorrespondet spatio in quo alterum est, ita tibi cst unum ubi sit aliud 'reto num indivisibile additum
alteri non facit maius. Probatur minor vel en min diuisibile quod alteri coniungitur, assicit illud secundum se totum vel secundiim unam sui medietatem duntaxat hoc secundum est inpossibile , cum careat pastibus Dergo Secundum se tot assa cies tangit aliud, subindeque eidem omnino indivis bili spistici cori esponde , hoc enim est duo occupare num eundem locum se se inuicem ccundum se tota tangere , unde in hoc consistit penetratio duoium corporiim quod unum ita subingrediarii aliud utra
cundum omnes partes sese mutuis tangant. Vndei
linquitur punctum additum puncto non facere Ion pius, superficiem additam superficiei non facere profundius, quia siti, ea ratione sunt indivisibiles. Probatu a. Ab inconuenienti: Si continuum con-
218쪽
stet solis inditii sibilibus sequitur illiu non posse diuidi in medietates aequales, ponamus enim lineant, egempli gratia, ex septem punctis constitui, si posset dicii di in duas medietates , vel in una medietate essent tria puncta, in alia quatuor, sic non esset diuit in partes aequale , cum plura essent puncta in una paeete quam in altera vel in utraque essent tantum tria punctat media pars unius piincti , ut sic staret aequalitas in utraque Dite, quod fieri repugnat, alias indivisibile diuideretur. Item argumentum feri potest de qualibet alia specie continui, puta de siparficie quae non posset diuidi in latum per medietates aequales si conflaret septem lineis. E. G, nec corpus si septem superficiebus, nec tempus si septem instantibus,& Vnde inserendo. Dico secundo omne continuito componi e partibus continuisis diuisibilibus , nempe lineam ex partialibus lineis, superficiem e partialibus sui ei fi ciebus, corpus ex corporibus, seu ex partibus trinam dimensionem habentibus, motum ex partialibus dii rationibus succeisi iis . Haec conclusio sequitur cui- denter e praecedenti cum enim ad oculum constet continuum esse quid diuisibila , subindeque compositum ex his in qua diuidit , test, 'probatum sit il-I Id non componi ex indivisibilibus , debet necessario coalescere ex diuisibilibus Quod iterum Co .i firmatur: quia continuum colaitatis itibus quae in infitii tum diuidi possimi ve enim ait Arilloteles, coatinuum est diu: sibile in semper diuisibilia atqui nisi .i istaret parcibus diuisi. ilibus , non es et diuis
bile in siemper diuisibilia, cum enim diuideretur a dei in puncta tanquam in partes , puncta illa non essent ulterius diuisibilia Pergo componitur ex partibus diuisibilibus. Obiicies' Vnitas additu unitati, licet sit indiuisibilis , facit numerum qui est vera species quantitatisci ergo etiam punctum . tametsi secundum se in extetissim, aliis additum essiciet aliquam exten-
219쪽
Confirmaturri quia inuans additum tempori reddit ipsum longius , magis enim videretur durare res illa quae esset in tota hora Min instanti terminatiuo illius, quam ea quae in ultim iniimiti per primum sui non eis desineret ergo. Respondeo concesso antecedente negando consequentiami paritatem. Ratio diici iminis est quia extensio quantitatis discretae non est extensio magnitudinis, sed pluralitatis unde quia jndiuisibilia possunt facere plus, non tamen maius, ideo possunt ess-cere quantitatem discretam, non vero continuam.
Ad confirmationem nego instans additum tempori reddere ipsum longius, clim instans nullius sit extensionis .magnitudinis Ad probationem distinguo Magis uiaret quoad aliquam durationis X- tensionem nego, instans enim nihil extensionis aut longitudinis addit quoad durationis terminationem . indivisibilem, concedo ex quo non sequitur instans additum tempori essicete iplum longius ted tantum terminare illud. Obiic es secundo: Si unum indivisibile additum altari non iaceret maius, ideo esset quia tangeret il- Iud si cundum se totum, eidemque spatio Oriesponderet quasi ipsum penetrans atqui hoc est falsum: ergo. Probatur minor Indi uisibilia iuxta se posita non tangunt se se secundiim se tota nec sic se penetrant si ipsa potius restitant pepetrationi aliolum, scuimpediant quo minus alia se se inuicem penetrent: atqui suo indivisibilia v. g. superficies ultimae duoriam
corporun resistunt penetrationi ipsorum, seu efiiciunt ut illa non tangant se se secundiim se to .a, sed tantum is inadiim exitem Dergo multo minus si perficies sese contingent secund a se totas , alias essent in eodem loco. Cbnsrmaturri quia uxta se uteritiam nostram punctum debet nece Tarici inhaerere alicui parti vim
termanat vel cum alia unit,ta tamen non penetratur cum illa cerno a sortiori non penetraretur cum a ter puncto si immediatum illi esset.
220쪽
Ad argumentum responcla negando minorem. Ad probationem nego maiorem Lindiuisibilia eniim in tantum impediunt ne partes aut corpora sese penetrent, inquantum sunt extrema ipsorum, ideoque faciunt vi illa sese tangant secundum extrema tan eum, at hoc ipso quod extrema se se tangunt,cum careant partibus nequeunt se tangere nisi secundum tota, subindeque eidem spatio correspondent. Ad confirmationem concesso antecedente , nego consequentiam, paritatem punctum enim si tangatur ab alio , debet necessario tangi secundum serio .
tiam , cum partes non habeati e contra vero pars,
cum constet partibus, tangi potest inadaeqtiate in aliqua sui parte minorii minori in infinitum, quod est tangi in parte indeterminata. Obiicies tertio Montinuum constat solis indiuisibilibus, si indivisibilia sint immediata in ipso . atqui sunt ergo Probatur minoris si corpus perfecte
sphaericum moueretur motu continuo supra corpus
persecte planum tangeret ipsum continu de absquet intemiptiones non in partibus diuisibilibus ergo insistis indivisibilibus, quae subind sunt continua immediata robatur minor Corpus persecte spha cum non tangit planum nisi per punctum' ergo non tangit ipsum nisi in punctis Antecedens est certum: quia quanto magis globus est rotundus, tanto per aliquid minus inlinit planum ergo globus periectissim rotundus non tangit planum nisi per aliquid sui minimum, quod est indivisibile. Consequentia vero probatur quia tangensin tactum debent adaequari in eo in quo sese tangunt ergo si id quod tangit est punctumis indivisibile, id etiam quod tangitur debet esse indivisibile. Respondeo negando minorem. Ad probationem negant aliqui maiorem, dicunt globum perfecte
rotundum non tacturum planum continuh, sed discrete in punctis per saltus impei ceptibiles. Nihilom nus, data maiore lespondeo corpus illud persecte rotundum motum supra planum in rum ipsum in is