장음표시 사용
111쪽
uid est Tropus ' Resp. est verbi vel sermo
nis a propria significatione in aliam cum vi tute mutatio ut cum dicimus laetas segetes . verbum latus a propria significatione , qua laetos homines dicimus,ad legetes cum virtuis te transfertur. Quantil. tib 8. e. 6. Quotuplex est Tropus i Resp. duplex: Alter in uno Verbo,& alter in pluribus seu in oratione. Quot sunt Tropi in uno verbo 3 Resp. septem: Met Phora,Synech doche. Metonymia, Antonomasia, Onomat Peia,Catachresis, Metalepsis.
Met hora. Quid est Metaphora . latine translatio' Resp. est, cum
nomen aut verbum, quod proprie rem aliquam significat,assumitur ad rem aliam similem significandam ; ut cum nomen vulpes,quod proprie bestiam significat, assumitur ad significandum hominem fraudulentum, cum quo ipsa vulpes habet similitudinem. Cic. ad Herm. M. 4. Quintilianustis. g. cap. 6 Quotvplici ex eausa fit Metaphora 3 Resp. trIplici: 1. Ob necessitalcm, cum proprium verbum deest rei λgnificandae: sic gemmare vites, luxuriam osse in herbis, hominem esse durum, aut asperum ex necessitate dicitur, quia non est proprium his assectionibus nomen. x. Ob majorem significandi vim: nam incensum ira, inflammatum cupiditate , errore lapsum significantius dicimus,quam eommotum,quam cupidum, quam errantem. 3. Ob decentiam& ornatum, quo modo lumen ingeniέ pro acuto, stumen et uentiae pro diserto Oratore dicimus.
112쪽
3. Cum verbum uni animato proprium alteri quoque ani malo tribuitur, ut si dicas hominem latrare : Livius enim Scipionem a Catone allatrari solitum refert. a. Cum verbum uim animato proprium,alteri quoque inis animato tribuitur,ut: Concentu virtutum nihil suavius. 3. Cum verbum uni inanimato proprium alteri animato tribuitur, ut: Duo flumina belli Scipiades. 4. Cum verbum uni animato proprium alteri inanImato tribuitur, ut: Regina florum rosa : accipiens sonitum saxi dα vertice pastor. ιQuare delectantur homines Metaphora' Resp. quia placet omnibus similitudo: Metaphora autem est similitudo ad unum verbum contracta. Tamen haec est differentia inter Metaphoram.& similitudinem, quod in similitudine ponitur dictio, quae vim habeat comparanda; dicimus enim : homo ii ratus est aut Leo : In Metaphora autem res, cum qua aliud comparatur,pro re ipsa ponitur, ut: Homo iratus, est
Quae sunt vitia Μetaphora: φ Resp. I. Si nimia sit dissimia, litudo : qualis est inter fornicem & coelum, quod sphoeri clam est. Ne igitur usurpa illud Ennii: coeli ingentes forni
a. Si a longe similitudo ducatur,ut e Charybdis bonorum
pro voraginoA' 3. Si translati' sit humilis,ut: saxeae mundi verrucae, prorupibus e vel major quam res postulat, ut ζ tempestas com-rnessationis pro tumultu : vel minor, uir Iracundiae calori pro ardore. q. Si nimium frequens sit Metaphorae usus. s. Si quae ad Poetas magis pertinent, in solutam orationem adducantur, hoc est, si nimium sit sul imis & audax Metaphora. v. G. cum rebus inanimatis sensum& animos damus t qualis est illa Virgil. Pantem indignatin Araxes. aut Cicer nis. D.rd enim tum ille, Tisbeνo, ristriam in acie pharsalica gladι- Hobat cujus litin istri mucro petebar 8 quis sensius erat armorum tuorum 8 sed hete Metaphorae molliri debent formu
113쪽
Synechiloche. Quid est syneclidochel est Tropus, in quo I. sumItur
pars pro emo,ur,puppis pro navi,mucro pro ense. Cic. ad Herm. 2. Totum pro parte .ut, sontemque Ignemque serebant, pro aquam & carbones. 13. Vnus pro pluribus, ut et Hostis habet muros. Romanus praelio victor. 4. Plures ero uno, ut: Populo imposuimus,& oratores vili sumus, cum de se Cicero tantum loqueretur. . Species pro genere, ut et Dentesque sabellicus exacuit sus,pro quavis suo. o. Genus pro specie, ut: Ales pro aquila, interfector pro parricida. 7. Materia ex quo res iacta est, pro re ipsa, ut: Ferrum pro gladio,puppis pronavi,argentum pro patera. Ἀ 8. Antecedentia pro consequentibus, ut illud: Aspice, aratra jugo,reserunt iuspensa )uvenci; pro instat meridies, vul nOR.
Neton mia. QVid est Metonymia seu Hypallage 3 R. cst Tropus, m
qudi cauta pro effectis sumuntur, sivu in Uentor, aut alicujus rei author pro re inventa, ut: Dona laboratae Cereris,quae frumenti inventrix est, pro frumento in panem redacto. item legi Platonem,pro ejus operibus. et Lisecta pro causis,ut: scelus &sacri egium deprehensum est, pro scelerato 6e sacrilego. . Continens pro re contenta Sic bene moratae urbes dicuntur, sic saeculum felix. Sic Roma pro Romanis, Athenae pro Atheniensibus: Cic . ut omittam 27m omnυιm doctri . inventrices Athenas, in quibus summa dico di vis c, inuanta , ct perfecta. 4. Possessor pro re posscssa, ut, Dux pro exercitu. Virgil. 1βmprori in aratra nateton, pro Vcaleguntis domo. Et ab , Aiuria
114쪽
DBER III. Π Annibale apud Cannas caesa sexaginta millia dicimus, pro ab
s. Signum pro re signata, ut, Oliva pro pace, fasces usu 'pantur pro Magistratu. Virgil. .Non istum populi fascei, non
ARTICULUS IRAntonomasia Ovid est Antonomasia i R. est Tropus, in quo pro vero
nomine rei significatae aliquid ponitur, ut et Evers Carthaginis proe Scipione. Romanae eloquentiae prin Ceps pro Cicerone. Quinta l.tib. 8. .6. Hue reserri solet Estheton. Dissert Epitheton ab Anto nomasiae,quod non sit Tropus: nam non ponitur pro nomia ne proprio,sed nomini proprio apponitur , ut cum dicitur Scipio eversor Carthaginis. . , Epitheton tum elt egregium, I. ediri addit ad rem signia ficatam,ut . Scelus execrandum,vinum suavissimum. 2. Cum est translatum i eu metaphoricum, ut.: cupiditas egro nata,tristis senectus. Caeterum moderatus debet esse epithetorum usus, ne si parcussit,oratio jaceat ; si creber,abundet. Illis & frequens
ti ,&liberius Poetae utuntur. ' . .
ARTICULUS Vιο nomatopata, Catachresis, Metalepsι. id est Onomatoparia i R. est fictio nominis,quod ex
primere rem ipsam videtur et ut cum fingitur bombus ad sigruscandum strepitum apum et Sic vagitus infantium,& mugitus boum,& rugitus Leonum, S sibilus, & alia plurima ficta sunt a Latinis. Jam non licet hujusmodi verba nova finget e,nisi ivibus authoritas jus dedit. Quintil. Au
Quid est Catachresis r R est abusio nominis, quod non ὀquovis limiti,uti Metaphora,sede proximo sumitur, ut, par ricIda,pro eo, qui matrem aut fratrem, aut sororem inter mit : nam quid magis propinquum p tris intersectori, quam matris, aut fratris, aut sororis interfectorLHuc reser illud
115쪽
Virgil. Equum divina Palladis aνιe ad eans: atque illud m-ratii. Equitare sn αν unssine longa. Id est Metalepsis seii transumptio Resp. Est, cum per unum verbum gradatim ad aliquid intelligendum accedi tur, ut cum Poetae dicunt, post auquot mea regna videns, mi rabor aristiti, id est, post aliquot, annos: nam ex aristis spicas S segetes,ex segetibus aestates, & ex aeitatibus annos intelli gimus. Apud Oratores hic Gopus parcissime usurpatur.
De Tropis in pluribus verbis , seu in
Quot sunt Tropi in pluribus verbis, seu in oratione 3 Reip. quinque: Allegoriai Periphrasis, Hyperbole,
Quid est Allegoria. latine inversio 3 Resp. in Tropus.
seu oratio, in qua aliud verbis, aliud tensu significatur, Cic. ad IIur . Quidii l. ut: Sed nos immensumo actu' confecimm εquor. Ex Iam tempus equum spumanita Iolvero costa ρ Vel. iit aliqui volunt, Allegoria cst Metaphora conti nuata : nam similitudo sive Metaphora enico fit verno, Alle goria pluribus, ita si pro innocente& candido ovem di as, Metaphora est: Si addas,ovein lupo commisist , Id est,homi nem candidum credidisti furaci. Allegor Ia est. Qua ratione Allegoria fit obscura Res p. Si verbis pro priis & apertis sit permixta; ut: Cateras tempestates , pro MPm in illis dumtaxat fluctibu3 concionum semper Milonι putavι esse fugiendaιr ubi verbum illud proprium concronum rcmaperit Quaenam est priinantissima Allegoria i R. quae similitudinis & translationis gratia permixta est, ut: aeuod fre um, qμδAur pu ινι morini tam, varim habιre creviris uitationes.
116쪽
eommutationes, ctus, quantas perturbationes, se quantos a-βωε habet ratio eomitiorum hic vides comitia per similatudinem freto, Eurypo comparari, perturbationes S aestus de comitiorum strepitu ac negotiis translatitie dici. Quid eli in Allegoria maxime advertendum' Resp. ut quo genore coeperis translationis, codem finias: unde male dice-xetur,per hostes invidiaeincendio deflagravi, ac demum e)us
fluctibus demersus sum, pro eju, flammis absumptus. Quae sunt species Allegoriari Rosp Aenigma, & adagium. Quid est AEnigma R. Eit obscurior Allegoria, nimirum
occulta & implexa rerum ii militudine, ut ' M unus genitor, c vi sunt ρrgnora bis hex : his quoque triginta naω.sedispare forma : aspictis hinc niveo, nigris oe vultibin inde 'sunt immoriaraus omnes , moriuntur oe omnes. De anno, qui duodecim mensibus constat, quorum quilibet triginta diebus, luce &nocte distinctis completur. Ita Horatiuς lib. s Ode xi v. Onavis, cte. Ita etiam Uirgil. Die quib- in terris fieris miM magnus Aposio tres pateat coeli Oatium non amplius ulnas. nimirum in puteo. Sed haec Oratores non usurpant. id est Adagium t R. Est dictum celebre,&scita quadam novitate Insigne, rata.Cerebrum partusium, pro homine obliυioso: Mali eorwsmatum ovum, id est,mali parentis malus filius.
ARTICULUS ILPeriphrasis, perbaton, Hyperbole, Ironia. QVid est Periphrasis seu circumlocutio ' R. Est Tropus
Poetis familiarior, quam Oratoribus, in qlio pluribus verbis dicitur id quod paucioribus dici poterar. intitaιλ8.e 6. ad Heren. lib. q. ut: Tempus erat, quo prima quier mortatibin Q.:s incipit, dono divum gratissima sevit, pro, media erat nox. Periphrasis vitiosa est,quando minus idonea est, aut nimis redundans : quare tum pera sologia, ad est, superflua loquacitas,dicitur.
Quid est Hyperbaton seu Transgressio i R. Est tropus, inqRO pertiirbatur ordo verborum. ut, quibus de rebuς: me Cum: orationem In duas divisam esse partes.
Quid est Hyperbole,latine superjectio' Resp. Est tropus. in quo Vel augendo,vel minuendo significamus id, quod non ea absolute verum: Π 3 Augen-
117쪽
Augendo quidem. ut,fulminis oe=oralis, pro celerrImus rminuendo vero. vix ossibuε barat, pro est admodum maci lentus. Debet tamen Hyperbole esse intra modum, aliquando e Iam verbis mollienda. Ita Cic. host reditum in Senatu. mnes Metellos pi aestantissimos cives oratione Servilii poetae abAcheronte excitatos ait.Caeterum insignis est illa ejusdem Ciceronis in Anton. Hyperbole. Sua Char bdis tam vorax, Charγbdim dico, qua simi fuit animal vivism, Oceanι- -- dammius vix vidatur tot res tam dissipa vi, tam distantibu Deis positas absoνbera potuisse. Ex quo patet Hyperbolem a hiberi,vel ut aliquid augeatur, vel ut minuatur , vel ad laudem, vel ad vituperium. Quid est Ironia i R. Est tropus cui aliter illuso vocatur,&contrarium indicat iis verbis, ex quibus . conflatur. ute os milium t ad significandum hominem ignavum. Sic, o pra- clarum custodemovium sut aiunt) lupum Ironia maxime intelligitur ex pronuntiatione,quae irrisi nem sonat,& persona,aut rei natura, verbis, quae proserun
uidest Figurar Resp. est conformatio qUa
dam verborum ac sententiarum a communi ratione loquendi remota ; dissertque λgura a Tropo, quod figura constare possit Ex propriis verbis; tropus vero non. Quintil. bb s c. l. Quotuplex est figurat R. duplex; altera verborum, &altera sententiarum. Ouot sunt fieturae vcrierum 3 R. plures, suntque tribus - praesertim modis: Quin til. bb. ρ .c. 3. I. per adjectionem. 2. Per detractionem. . 3. per similitii dinem. Octo figurae sunt per adjectionem: Repetitio, Convcisso, Complexio, Conduplicatio T raductio, Synon7mia, Polysyndeton, Gra-- datis
118쪽
LIBER m. I Idalio. Quinque sunt per detractionem: Dissolutio, Adjunctio, Disjunctio, Synechdoche,Syneceos s. Osto fiunt per simi litudinem vocum : Parcinomalia seu annominatio, similia ter cadens similiter desinens: Isocolori seu compar, Antith tbri seu contrappsitum, Commutatio, Correctio,Dubvati Cic. ad Heren tι b. . o
Figura per adjectionem, ripetitio.. Vid est Repetitio' R. est figurat in qua ab eodem verbo
Uxpi is incipit oratio. ut a. Catil. Nihilne te nocturnum pr. sidium ρ Iaira,nihil urbis vigilia, nihil timor populi, nihilconsiensem bonorum omnium, nihil his muniit m habendi Senaim locuε.nthιI horum ora, vult inque moverunιὶ &pro Quintil. n. 81. quid hae amentia': quid hae festinatio i quid hae maturitas tanta signimat 3 non vim,non scelsias, non latrocinium,non deni, omnia potius, quam 3-,quam o lumi m
Conversio.QVid est Conversio 7 R. Est figura repetitIoni contraria,
in qua saepius eodem verbo finitur oratio. Cic. in Anton. Doletis tres exercitus populi Rom. interfectos ῖ interseis Antonius.desideνatis elarismos eives 3 eos quoquo vobis eripuit Autontud. auctoritas hujus ordinis astidia est Z assima
VId est Complexio R. est figura regetitione simul,&convcrsione constans. ut ' Lugent,quifoedera ruperunt Carahaginenses quibunt, qui erudele bellum in Italia gas νωπι Carthagmenses. qui sunt, qui Italiam defoνmavarunt Carthaginensos. qui sunt qui sibi postulant uno eit Cari, ἐ-nen et Cic.pro lege Agrar. Luis legem rubry Rullus. quis majorem populi partem 'fagiis privavit ρ Rulta . quis co--ιiis pro uir l irin Rusiu . Haec figura,uti praecedentes
119쪽
duae,lis et vIm urgendi, & motus concitandi ue virtutem e iam,& vitium amplificandi.
Quid est Conduplicatio ' R. est ajusdem verbi aut plu
rium geminatio,vel initio orationis. ut in Catil. Mavis. o. vivis non ad deponendam, sea ad confirmandam a d uiam : vel in fine. ut pro Marcello : Vidimus inam vici riam prἀliorum exitu terminatam . gladium vagina in iarba vacuum non vidimu . Uel in medio: etiam audes in horiam
conspectum ventra proditor patria Z prostitor, inquam. patria venire aiades in horum conlpectum vel aliquo intei jecto. ut, bona mVerum me eo umptis enim lachr Anu, tamen in Manimo haνet dolor in bona Cn. Pompeii acerbissima voci sufecta praconis vel totam sentcntiam rc petendo ut, quid Cleomenes facero potuit non enim possum quemquam insimulare falso suid inquam, Cleomenes magnopere facere potuit Usurpatur conduplicatio vel ut oratio sit vehementior,
vel ut sit suavior. Traductio. CVid est traductio 3 R est ejusdem verbi casibus, aut ge
neribus, aut modis, . aut temporibus paulum immutati repetitIo. ut pro Arch. Poet. Pleni fiunt omnes libri, plena μ- ρ antum voces, plena exemplorum vetestaι. Et ad Her n. Eumru hominam aphel M.qui Muisset homo. nimquam tam crudeli- per vitam homιπιε periisset. ar erat ruimrim: ergo inimicum sic ulcisci voluit,vι thiems reperiratur inimicuε.
verborum idem significantium. Cicero. aevaeism itaset, tilina,ρerge. quo coepisti: pareut porta. prosi mere. Et alio loco : Abiit, excessit. erupit, evasit. Et Phili p. a. Tu νLiam domum auraH a m est Tu istud sanet spmum limen iniat raλ tu illarum adium Dis Penatibus os illud importunasmanum sodeνε. Haec figura amplificat.
120쪽
Pol undeton. Q Uid est Poly0ndeton Resp. est figura conjunctionis
bus abundans. ut, justitia, ct fortiιudine, se temperantia . ct prudentia, ct religione,is μιerarum υιrtu.
QUid est Gradatio situ climax ' Resp. est figura, quae
non pilus ad consequons veroum descendit, quam ali quod praecedens repetat, de per illud quasi per gradum
procedat. ut pro Rosc. Amer in urbe luxuries creatuν, ex luxuria exsat avaritia necesse est , ex avaritia erumpat au- δεμα, inde omnιascelera ae maleficia gignuntur. Et pro Milon. neque vero se hopulosolum, Jed etiam Senatui commisit; nec Senatui modo, sed publicis prasiis ct armis ; noque his runtumded etiam uita potesati, cui Senatus oram Remp. cominm sit. Item pro Quint. tibi quid, evi, debuisset Luintius, perissiflytim: A non satim, pauo quidem posse 'on pauo , at μliquan ri: sex quirim istis mensiovi profecto,auno versentemne controversia.
Haec figura apertiorem habet artem magis & assectatam. Ideoquccsh arior debet. usurpatur tamen ad venustatem.&ad vim addendam orationi.
ARTICULUS ILFigura per Detractionem, Dissolutio.
Uid est Dissolutiol Resp. est figura, qua demptis e n
junctionibus dissolute plura dicuntur. Di, si ιn ri AE tuis tela Galba, e in m. rtuti , fidei, felicitati commendata est Et pro Arch. poet. hae studia adolescentiam alunt enectu rem oblectant uecianda. res ornant, adversis perfug um prἀbent, delectant domi. non impenHuniforis , perno haut nobiycum, ρε- regranan ur,rustieantur.
Apta est, ut vides, haec sigura,non in sinpulis modo verbis, sed sententiis etiam ; habetque, uti polysyndeton, acrim niam & vim elut sepius erumpentis astectus.