장음표시 사용
91쪽
s uspensis nisi initio satisfiat, et ere postea poterit : Delade
mediocria in mediam turbam conjicienda sunt, sive ad sp viem . sive ut simul conserta vim aliquam obtineant. Post moloco ita tuenda sunt sortissima, quibus maxime insistendum, ut perorationa , victoriaeque certiorem viam stemant. Luintu Lb. O c . Astectus vero licet maxime in exordio lenes , in heror tione vehementes dominentur, optime per totam orati nem spargi possunt, S debent, praesertam post narrationem. vel rc exposita , vel argumentis nostris confirmatis, vel contrariis confutatis. Quod familiaresnit Ciceroni r nam prae Rosc. Amer. Illico post narrationem assurgit in hos affectus: P aprim m querar aut unda ροισι muis exordiar , jurices ut quod. aut a quibuε auxiliam petam Deorumne ι--- robum l po utina Rom cte. Post resutationem iterum. Os Diareway3entiam, judices, nonne vidantur hunc hominem
ex rarum naturas ut a s eripuisse, cui repente Oaelum , solem quam, terramque adamarunt Z Rursus ubi probabili rem in adversariis caedem esse demonstravit, invehitur in Chrysogonum ibita ine-seseputat aliquidpos CFufν-nm 8 hic uiam potans esse vult ὶ δ rem miseram, arguo acarbam sec. Tandem in peroratione poene lachrymas elicit. Demrmmortalist quanam isa tanta crudesiim es 3 ρι- tam fera. immanis a naturat=ς.
AEc pars magni momen ri est atque elaborariis da: prima cit cnim quasi cognitio, oc com
mendatio oratoris. icero ae invent. Ansori
Mer. sib 3. e. i4 MinitI.ub η. c. t. Quid est exordio m Rcsp. est oratio au-dItoris animum idonee comparans ad reliquam dictionem. Quotuplex cst exordium t Resp. duplex : allud ex abrupto,cum omissis iis, quae ad compacandos audItorum am
92쪽
LIBER - α mmos pertinent, orator quas quodam impetu abreptus dichre aggreditur, vel per expostulatiopem,ves commIserationem. vel exclamationem & repentinum laetitiae motum, vel per
Hoc exordium in invectivis praesertim usurpatur, cum Indignitas rei vel personae reprehendedae modum non habet, ut os. Catic I .ctuosue tandem sec.Cicero deorat. Aliud est justum ac legitimum quod a Rhetoribus insinuatio appellatur in in quo auditores benevolos, attentos, ct dociles reiadimus.
suomodo in exordio tegitimo reddatur auditor ben
Podus, attentus, docilis. I me benevolentia comparatur φ Resp. a persona vel au-V ditoris, vel nostra, vel clientis , vel adversarii. Suiutiu
I. Itaque auditor benevolus redditur, si hunc modera I. Iaudemus, praesertam ab ea virtute quae Causae nostrae accomodata est: ut si ad misericordiam movere velamus, Iaud vius ejus clementiam : ita Cic. pro Marciau. o, pro Ligari Caesaris clementiam extulit. Si ad ultionem, justitiam, optime idem Oa pro Κυιδ tio. num. μωπὸ aut apud te , O nqων tibi adsunt, veritas valebit. aut axioc loco ν epulya vi. Os ιia, locum ub3 consistat, reperire non poterit. N ae eo duo C. Aquati . quo mih; veniat in dub-m tua es e, constaruis aBι quo non in iis .quos ριbi advocassi, πινει elects mi ea-eis,flemsummam P. Ruinctim hari debeat. Et pro Milon. num a. Sed me recreato reficis Cn. Pompeii sapientissimi viri consitium,sc. a. A persona nostra captatur benevolentia, si nostrum officium, aut meritum, aut virtutem sine arrogantia commendemus. Ita Cic. humanitatem suam commendat M. Areo. Poeta. Adductiss sum, iudices, o io, cte. Modessiain , . I. De lege Agrar. num. 2. Da me autem ipso vereor ne a rogantis sit apud vos dicere, ingraιi tacere. Amicitiam pro Rabir. Mecum amicitia vetuιμε, tum diis Diim hominis, tum ratio humanitatis, tum vita mea perpetvia
93쪽
ωενο - ἰυudiosissimefacerem, salvi Reip. consulare Osrium. consulatus denique rva mihι una vobiscum cum salute Res.
. Captatur benevolentia in genere judiciali a persona clientis, si eaus inopiam, solitudinem, calamitatem ostet damus. Exempla vide pro Quinctio & Rost. Amer. 4. Si adversarius in invidiam & odium vocatur, recensitis ejus vitiis, ut pro Deiot. Cνudelis eastor ne dieam Icelo--m ct impium: qui nepos avum in discrimen adduxerit,ado inti scamia a sua terrorem νntulerat ei. cnim senectutem tueri tegere debebat. Sic pro Quinctio gratia Naevii odiosa reddi intui,uti eloquentia Hortensii. Eppro Rosi. Amo . Chrysogoni avaritia,& nu. I 3. Rosci rum audacia: accusant ii, quι m fortunas εμε ιnvaserunt , --fam dicιι is,cm prater cala talem nihιlretiquerunt Se. Unde conciliatur attentios Resp. I. si attentionem ipsam petamus. Vide passim exampla in Cicerone. a. Si de rebus magnis & necessariis nos dicturos polliceamur,ut proRabir. Sic enim exsimara debetis, Leutrues, post hominum memoriam rem nullam magis periculosam, magis ab omnibuη vobu providendam, naque a ινibuno pubis s raptam, mqua a Consula defensam. neque ad populum Rom.esse delatam 3. Si amrmc-mus nos rem clare demonstraturos esse , ut pro Plancio. rium. 3. msi e με ιnteger 3mam vitam, modestissimos mores,
summam fidam Uendero,ctc. Unde docilitas paratur ' Resp. si breviter & dilucide summam rei, de qua dicturi sumus, proferamus vel simpliciter proponendo, vel definiendo, vel dividendo. Cicero proponit simpliciter pro lege Man. Dicendum est vi Cn. Pompeiu virtvro,cte. Definit quid si dicturus in Verrem : venio nunc ad istim,quemadmodum ipsa appellas sudium , ut amis.
6m,morbum insaniam , ut siculi larroemtum; ego quo no - mine appellam nascio: rem vobis proponam. Dividit pro Cluent. Animadverti. dices, omnem aceusatoris orationem in duas
divisam esse partes: & post pauca: itaqua mihi cartaem est hanc eandem distribut ionem invidia is ινiminis sie in dofensionservare, ut ommes intel ant, nihil me nec subterfugere voluissa ruicando, nec obscurare dicendo.
94쪽
Exordii rilia O virtutes. Quae sunt vitia exordii ZMsp. I. si vulgare est, quod m
plures causas potest accommodari. 2. Si com une. quod nihilominus in hanc, quam in contrari,is par tem causae potest convenire. 3. Sa commutabile , quod ab adversamo potest legiter mutatum pro contraria parte di pluribus verbis aut sententiis ultra quam satis est producitur. 3 Si separatum, quod non ex atata causa Mucium est. 5. translatum quod aliud conficit,quam Mntis caulae postulat. 7. Si arregulare, seu contra praecepta, in quo audiror nec benevolus, nec attentus , nec docilis reddi unocero da Inveni. ob. I S ad Heron. Quae sunt virtutes Exordii 3 Resp. I. virtus exordii est, ut sit proprium, hoc est aptum ad causam, & cx eius visceribus. 2 Ut se accuratum, S acutum. 3. Est ut instructiuniententiis & aptum verbis. Virtutes reliquae ex contrariis viatus cognoscuntur.Cicaro de Orat.b. a.
id est insinuatiotResp. est oratis,qua callide de late
ter iusirmamus nos in benevolentiam auditorum.
mana' utendum i Unuatione i Resp. cum aliquid 'vel aneredibile, vel absurdum, vel humile,vel dubium, velo icurum,uel ingratum, vel prolixum, vel persuasulit , vel reprehendendum,vel turpe videri potest : Nam honestum per ' Conciliat animum auditoris, proinde insinuatione non et opus minιιιιb 4. c. a.Cicero de Invent.ad Heren. Ab r. omodo in his singulis insinuatione utimur Resp si res. quam Droposituri sumus,M aneredibιtis,aut ab burda, vel μα-
95쪽
men tu tua fudisio consaνvati sumμε. MM 1gitur un----EZm es, a quo et-m victoria conditio. visiqua devιcta es. Et illam exemplis se testimoniis confirmamm, , pro leto Man. num. 3 o. risu est Dada , 3 m 1lti 'se victoν L Sylla. --jus virtuta , O,sabsidio cossess- es liberatam: testis ess Sustia, quam multis undique cinctam periculis, non teννενε bessi. sed celeritate consilii. subcavis: restis es Africa . qua magnis υρνυμ hostium copiis Myum ipsorum sanguine redunda.
Sι ώumalis ι orator illam amplificet, resque novas polliceatur. Cic. Philip. 2. num. r. Parvis de rebusse ortassὲ-ossariis consubmin: P. C. da Appia via. de monata , Conflada Lupereis Tribunus pubis refra quarum rerum es Deitia
explicatio videtur, tamen abesereat an mua a sententia, suspseos cinis majoribuε ι adaucta enim NI in maxinum periculum.
O extremum pans discrimen. Si dAbia; securitatem ac fiduciam ostendemus, ut pro Ligar. nu. 2. Habes igitur, rabem, quod est maximὸ HeusMori optaniam, consitorem reum. Θc. Et pro Μilon. Cicero maxime fiduciam ostentat in nova judicii sorma num R. aereaminobrem illaarma, centiniones, eohortes . non periculum nobis.
ρου rasidium danuntiant: nequosorum ut quieto. sed raram αι magno animo simin hortamur . nequo auxilium modo definissioni mea , verum etiam silentium pollicentur. Item pro Rabiis rio in ima elamor i commovet. sed consolatur, cum miniscat esse quopiam rives imperitos, sed n multos: umquam. . ειεν adito poparuo Romanuε his, quin ι.Consuism , m mssensi vora flamινε parturbatum iri arbitraretur. Si obscura ι maxime auditorem docebimus vel propo uendo, vel definiendo, vel dividendo. Vide supra Arti c. r. Si ingrata; a persona auditoris i vel auditorum, vel ab aliare,quae grata sit , incipiendum Hac arte Cicero legum
Agrariarum oppugnationem initurus , non statim eam pro
ponit. sed a sua & auditorum laude exorditur, atque ab adoversarii vituperatione,unde setamdelabitur ad eas leges oppugnandas Siprolixa; auditoris defatigatio orationis urbavitate, &honestis iocis, aut fabula falletur e quod animadvertes laqualibet Ciceronis narratione , si longa est. Ut pro P. Quinatio, ubi Cicero facetiis in fraudulentum Naevium, &quaestat addictum cavillatur
96쪽
s. persuasa ι statim auditor a persuasione dimovendus
est. ita pro Milone praejudicia resutantur ante narrationem rei gestae, ejusque confirmationem. Et pro Cluentior num. 5. Cicero postulat a judicibus, ne praejudicia veritatem rei labefactent in ista causa seu inveterata invidia.
Si reprahondenda, I. cum acriorem & vehementiorem motum exprimimus , utendum est excusatione. Ut, se acriissurro , aux liberius , quam qui ante me dixerunt,peto a vobis . . ni tantum orationa mea concorati quantum ct pia ,-jussa iraeundia concedendum putetis. . 2 Praemunire nos oportet , & rationem reddere. ut, non
eo Mem homιnes appellare asserit 3, Ω uirites, nisi laesitim: malumfieri posse, ut a me sine controversia nominarentur itiqui se decemvires sparant essefuturos,oec. 3. Illius,quem arguimus, subinde nomini parcendum
est, aut ejus excusatio, vel laudatio praemittenda,ne vide tur oratio asperior. Ita Cicero pro lege Manil. num. FI. C tulum, &Hortensium laudat, quos tamen arguit. Et pro SVlla. Torquatum excusat. Num. Α6. Fars ego te, Drquate, ct jam dudum fero,'nonnuvquam animum inciis itatum ad uissendam orationem tuam revoco ipse refecto. permitto aliquid iracundia tua, do Motisicentia,eodo amicitia. tribus paransi : sied nisi trba aliquem modum vita eonstitueri eues obtitsime nostra amuiri habere ratione nostra iugnitatis. q. Abstrahenda est oratio a nersona, praesertim si sit grais vis. Sic cicero non Catonem,sed Stoicorum doctrinam, culerat addictus,venuste teprehendit pro Muraen num. 6o. In M Catone diadices. hac bona, qua Udemin divina ct egregia, seiroto esse ρropria , qua nonnGnquam re uir muε , ea sunt omnia non a na/ura, sed a magistro : fuit enim quidam summo ingenia vir Zeno, cu'm inventorum amuli Stoici nam
Denique si turpis; vel eum exeusatione obscure de elaretur 3 vel cum praeteritione fleatur. ut pro
Cluent. num. I . Illud me non praterit . eu modicumquamater R. taman in judicio Ilii de turpitudina harentis diei vias porrere Verr. 3 nu. v. omni pratamo, qua m3bi rictu turpiavxdebuntur,neque solum quid istum audire,verum etiam quid , m. oporteat direre,considerabo Vos quast date hoe . ct conradita pudori meo, ut aliquam parum de istius impudentia reticera
97쪽
tus 'emque publieam accusit, habeat per ma solutum ae M rum : sileatur de nocturn πω bactharaonabs s ac vig1bi . t Ex lus, quae lioc articulo diximus , patet insinuationem magno in iudicio & prudentia dicentis versari, ut non intelligentiam modo, sed gratiam, & attentionem auditoris comparet in omni causa, plerumque etiam sibi adversat qua arte valuit Tullius,qui ubique artiscioso callidae & astutae orationis cursu detinens auditores permovet tandem , non sollim imperitos,sed etiam doctos. Sic pro Ligar. tam callide,& convenienter dixit, ut Caesari quamvis in ista causa judiei & adversarioὶ tamen vel ti stupefacto, & etira se posito,color varie mutatus sit, S lia belli quidam e manibus exciderint. Simili, sed magis sophistic Sociales usus est insinuatione. nam cum apud Plato,nem refellit Sophistas, ut Thrasymachum, Gorgiam. Prota oram, & caeteros, non aperis, sed latenter & occultis ationum quasi cuniculis incedit: ia eoque ab iratis Sophisba saepe contumeliose reprchenditur, appcllaturque alias To pedo, alias Daedalus,alias incantator.
QVodnam est Exordii artificium ' Resp. jacienda sunt
in exordio prima semina argumentorum, atque argu mentationum, quae postea resumantur, & fusius explicentur : latere item debent prima semina amplificationis, &asi sectuum, quos totos explicare non oportet. sed tantum impellere auditorem leniter,ut jam inclinato & a flecto reliqua incumbat oratio Agricola. Luintil. unde igitur sumes argumenta exordii 3 Resp. ex viscerubus causae, seu locis intrinsecis, ut genus S e fleeta,similitudines, adjuncta,&c. quaecum re sunt conjuncta. Propone exemplis plurium exordiorum argumentar Resp. Sit tibi haec quaestio v.g. ad dicendum proposita. Adolescentem decet verecundia : Sic a gonere seu thcs sumes exor dii argumentum ram omnis virtus Adolescentem decet, tum
Sic sumes ab assectis : Eses magna supiditatis vis in ado-ι semε, tamen Fadsit moderatrix vere Andris, is nulla tibi-
98쪽
v-hantituν Medaeus fugit. , laudam maximam consequitur. Sic a Simili : Sicut rosa inter omnis korti βονα rubore suo
aemicat, ita verecundia inter omnes adolescentis mrtutes pud γε suo eminet. 'Ab adjunctis exemplum non astero, siquidem longe patent , prauertim adjuncta per narum, loci, temporis, a qui hiis Cicero Exordii argumentum frequentissime mutuatur triam pro Dejot. loci angustias, pro C . temporis insolen Uiuo,prω Milon. novam rationem judiciorum sumit. Quaenam adhibenda est argumentatio in exordio φ Resp. non vehemens illa, uti in Contentione & peroratione . sed lenis; petaturque ec iis maxime locis, , qui leniter inteuligentiam afficiunt: nam haec argumentatio debet exordii argumentum exornare potius , quam acriter aut subtili
Declara exemplis argumentationem exordill Resp. qua stionem antepositam a genere sic exornabis tripartita ratio .
CiNailone: Omnis virtve adolestentem decet, verecundia est cimirtu uituν kae istum decet. Abestectis, sic quinquepa ira ratiocinatione : Ea rem adolescentem decet, qua cupidiι res moderatur ; nam tanta est cupiditatis vis in adolescente, uens adsis modoratrix virtus, is celeriter libidine frangatur, , dedecuae maximum subeat: libidinum autem inimica, is dede σ- fugiens ,-laudem maximam eo equos est verecundia; et ino qua nihil non rectum morabin, nihil non honestum dictae . AEtque factis admittit: quis igitur verecundiam neget maxime adolescentem decere 3 Asimili, Inductione e Sicanatura somparatum est, ut i l quoque genere princeps existat: Luna iurar minoresstesim prastat, rosa florum obtinet prineipatum. gemmarum prima est unio, qut i in adolestente viνtutum regi sit verecundiat i Quaenam requiritur amplificatio in exordio ' Resp. m si me illa vcrborum. de qua lib. I. cap. 3. Artic. I. Amplifi
hcatione rerum parce & breviter utendum: verum oratorii numeri suavitas & periodorum venustas accuratum &. am
plum sedit exordium. . Quinam affectus debent esse in exordio Resp. deberi
esse ut plurimum leniores, vel si aliquando graves. sint tan- tum quasi inchoati: nondum enim exarsit. orator, sed sensim progreditur & assurgit. Vide exordia Cicero
99쪽
quae dixi,argumentationum,& amplificationis per reliquorationem adhibe nda.
T plurimum exordio subjicitur narratInm refutanda & prius amolienda sinς praejudicia. Aristot. lib. I c. I 6. In exornatione & deliberatione non ad hibctui , sed tamen variis in locis quaedam. narratiuncular inseri queunt in judiciis vero adhibenda est. quod si rem jam narravit adversarius, narra da tintum alio modo , quae ipse contra nos salso narra
Quid est narratio ' Resp. definitur a Cicerone in partis. explicatio rei.& quasi quaedam sedes, & sundamentum Co stituendae fidei. Otuplex est narratio 3 Resp. Quintiliano duplex est.
Altera dicitur causae narratio seu expositio rei,de quast tus est: Altera rerum quae pertincnt ad causam : I. narratio simplicIter sine arte & ampli ficatione fit, Ut, inerri in adver-μνium,distrinxit in me gladium,ρνιmum ι tum parva eorporis inclinationa uo,vim vi repuli,interfeci. 1. Narratio ornate & copiose tractatur, habetque saepe probatIonis vim. ut, negotiorum eausa prosiciscebar in urbam inra m , chm eera furore ρ raeipiti fumantem ct incitatum vehementim adversarium ossendo fricto gladio mermem ag gredit r . a frons a truo, a lateribuε. expedum in equo=xiatribus stipatus, non jam insidias molitur ,sed diu medi aram mortem intentat r nullis ego heptus prasidiis saluti m fuse con .sulabam ; his oeulis ardotibus, fulgente gladio fugiemem insequitur, quidconsilii caperem Z ut in arena gladiator . me a d boationa adipem remora, ct mortis contemptor egregius inim cum interficio. aquum necensetis. fudices, ut quam vivus Orip o mihi vitam naruivit, mortum aufer L
100쪽
Um sunt narrationis virtutes t Resp. quatuo . Probaubilitas, Brevitas, Perspicuitas,Suavitas. cicero Luιn- ιιι.3Md. . ratione fit probabilis narratio 3 Resp. I. si is, Qui narrat, sit notae probitatis, & fidei. a. si simpliciter, & clare ex Ionantur rerum circumstantiae & adJuncta , Personarum, oci, temporis,&c. ex quibus maximὸ iacti probabilitas petitur. exemplum sit insignis illa Ciceronis narratio pro m-lone , qua probabiles facit Clodii insidias. Et Catil. 3. Manifesta Catilinae, & ejus sociserum conjuratio. a ratione fit brevis narratio' Resp. I. si constet simplicibus verbis, non puerili ac superflua circumlocutione. 2. sititiaquaeque res semel, neque minutim dicatur. 3. si recensean ur tantum ea,quae oratori ad causam sunt utilia,non tamen inornata debet esse brevitas.
Qua ratione fit perspicua narratio Resp.r.si verbis usit iis & propriis aperta sit. a. si ordo temporis, & rei gestae series servetur. 3. si adhibeatur aliqua divisio & partitio. 4. si
Qua ratione fit suavis narratIo ' Resp. si inserantur admi
rationes,expectationes,exatus inopinati,motus animorum ,
dolores metus,laetitiae, cupiditates , colloquia etiam pers narum,& Ethopeiae, Hypotyposes: Deinde si non eodem tenore sed modo breviori stylo,modo prolixiori v. g. parva presse, magna sulltiliter,atroci a invidiose, tristia miserabiliter,laeta jucunde esterantur,ut varius sermo effugiat taedium,& sine satietate delectet.vide insigne exemplum proCluent. num. I L. & Io I. de Sassia.&2.Verrin.num. 66. de Philoda-mO 3.ltemin Vcrrem n.74 de Sopatro.& ibidem desthenio. Verum Se aliaeVerrinae abundant his narrationibus,in quibus est mira suavitas. Ad extremum observanda sunt quinque e s. narrationes solere saepe concludi Epiphonemate. λ. Post narrationem nonnunquam fieri digressione sud est, excurri in ea,quae nobis prodesse possunt, antequam persamus ad confirmationem,uel eonfutationem,