장음표시 사용
181쪽
166 HIs TORIARUM.1683. Christianae potius reipublicae quam sibi consulentem , fidem dedisse Pontifici maximo, nihil in ejus
tanto periculo adversiis Germanos se commot Psa,vitio 1. rum . Pecuniam quoque in rem militarem Caes gem pecunia iu- ri & Polono Innocentius curaverat , trecenta singulis scutatorum millia partim ex aerario deprompta , partim a Purpuratis Patribus, abisque Pr ceribus dono data. Quapropter ubique solerti studio fervebat Martis opus, totique in eo erant, ut obsessis, Sc periclitanti Germaniae opem ferrent. Dum vero cogendis expediendisque militibus tempus datur I iique ad conveniendum in Austriam iter faciunt ; Lotharingius per exploratoreS ce tior redditus , Tehelium Husiaimumque Paphi Zρtb ringi s stoniae praetorem cum quatuordecim perduellium,
Possonium a Tum D. V in ..... - .
eata perieula lia Turcarum lex millibus, a civibus evocatos , PON.ς t, sonium petere quod unum Hungariae oppidum in Caesaris fide adhuc manserat cum expedito exercitu illuc movit . Hanc enim Mustaphus Danubio superstantem arcem, quacumque posset ratione, redigi in potestatem jusserat , ut illinc seu cymbis adverso flumine, seu curribus eo trajecto, via commeatibus bellicoque apparatui , quorum haud parum inopia tenebatur , aperiretur . Nam quae a Buda per ipsum Danubium Sc per inferi
rem Hungariam mittebantur , frequenti cxcursione praesidiarii Komarae, atque Arrabonis arcium ψ'm'D intercipiebant . Cum maximi utrinque momenti foret , Potantum tenere ; Lotharingius, ne an
182쪽
teverterent hostes , praemisit Ludovicum Badensium Principem cum equestribus Palfia Sthyrumiaque te. gionibus Se aliquot Sarmatarum equitum , qui Lu- bomischio praefecto stipendia Cetiari merebant. Ipse haud Jonge cum reliquo exercitu prosequebatur. Ut dum ad oppidum Badensis pervenerat , cum comperit hostes in propinquo esse, ac duces inter se altercari: Tehelium, ut referret signa ; HusLimum , ut inferret , veritum illum funestam pugnam ; hunc detrectatae pudorem atque ignominiam. Vicit Hung ri consilium Praetoris auctoritas. Itaque acies instruitur. Primi Sarmatae adversus Turcas certamen pr vocant , quorum cum serociam non sustinerent, ad Germanos se recipiunt, aequatoque agmine pugnam conserunt. Cito cum perduellibus praelium finitum
est , qtii ubi primum telis petiti , in fugam se conje
cerunt . Husiaimus quamquam a sociis desertus, acriter dimicavit, haud impar militum numero ac strenuitate . Verum conspecto, adventare peditum legiones , quae a Lotharingio maturato itinere ducebantur , equis dari fraenos jubet. Pulsos fugatosque faederati insequuti , septingentos trucidavere S paucos perduellium , qui pedibus caedem praeverterant. Capta mille commeatuum plaustra, incensa navigia ad pontem construendum parata , oppidum praesidio sexcentorum militum confirmatum. Tchelius excusata suae gentis apud Uisirium fuga , culpam in HusLimum vertit acceptae cladis; quod praelium falso consilio & praeter militarem scientiam commisis I 633.
Initur eum Tu eis O Feνdueli bus pugnas Perduellis statim fugiunt. Turca ferociter dimisu.
obesius in Turicas adverse pu-rna culpam couinferis
183쪽
Viseriassimulato quare Dat ei aliam ex peditiovem imsuperiorem ossis striam Ilisi firmi Tur- earum globo. quod ejus expeditionis consilium
168 HISTORIARUM set; se vero maluisse Hungaros suos melioribus oth, manici Imperii usibus reservare, quam GermanOrum objicere gladiis & certae neci . Accepta a Muta-pho excusatio , non ut vera , sed quia sua minime intererat, opposita ignavia , ejus a se fidem ac, Voluntatem abalienare . Exercitu enim haud parvam partem ferro , lassitudine , morbo nam 5e ipsi ex intestinis laboraverant) consumpto, supplementum ab ipsis Pannoniis & undecumque posset accipere constituerat. Quin etiam ut simulata opinione strenuitatis ejus animum sibi vehementius obstringeret , dat ei rursus expeditionem in superiorem Austriam ; ratus ad delendam priorem ignominiam, & ne factam sui spem corrumperet qua una accepti Principatus beneficium innitebatur illum pudore atque utilitate, si non virtute , strenue se gesturum . Addidit tamen Uar, dini Agriaeque praefectos cum militum parte , qui hactenus Iesaimo Budensi praetore duce prope Arrabonem oppidum ad ejus coercendum praesidium se continuerant . Quippe explicando Visirii consilio valida nec exigua militum manu opuS erat.
Etenim sibi ille proposuerat , vastando populandoque provinciam, Lotharingit exercitum ab coeundo cum auxiliaribus illuc adducere 3 per occasionem Sarmatas invadere aut remorari, si forte, prout ab exploratoribus acceperat, turmatim irent divisis copiis. Itaque Tehelius , Turcarumque duceSconflato sexdecim millium agmine, superatoque ad
184쪽
'To. I. LI 8. I l. 169Strigonium Danubio , Uagum quoque N Moravum transgressi flumina , imperata faciunt . L tharingius igne fumoque admonitus adesse hostem, Iis wharium confestim legiones , quibus dudum ad Possonium conflixerat , in illum ducit . Circa Bissembergum haud longe a Danubii ripa tunc praedabatur. Carolus ubi prope in conspectu fuit, nunc etiam Lu--L 'bonnichios equites , nam pernicitate Valebant, namittit.
praeire jubet cum duabus equestribus Germanorum legionibus , qui & locum & hostium numerum explorarent , pugna abstinerent . At Sarmatae vixdum Barbaros, qui jam a speculatoribus admoniti aciem direxerant , conspicati, iussa negligentes, admittunt equos. Accepti ferociter, multis vulneribus detruduntur. Illinc celeri cursu per latum fi etentes gyrum se colligunt , junctique Germanis, uuibus pro sociali foedere haud liberum erat decli- - . . A
nare pugnam , quamvis temere ac praeter impe iuitiatur. rium susceptam, ad certamen redeunt. Iterum pes
si nam longe pauciores erant ), iterum circumia actis equis se inserunt . Non tulere tantam audaciam Turcae, Perduellesque. Ira N ignominia, quod z. oriani est ex praeterita fuga penὸ ludibrio haberentur, stimuia retiris copiis M. Iantibus ad vindictam animos , non modo in eos 'ruunt, fugantque , sed tergo insistunt. Lothariniagius audito dimicantium strepitu, haud dubius pret missum agmen dis 4patum fuisse, & illud hostes persequuturos; ad hos repellendos, muniendumque suis tutum receptum continet gradum, jubet arma e
185쪽
I o HisTORIARUM 1683. pediri . Statim contigit, quod opinione praeceperat . Adsunt 3 de quamvis instructam paratamque
Ditur mg a. ad decertandum aciem contuerentur , in loricatos
equites, qui stabant in prima fronte, admotis calcaribus se se effundunt . Hi equorum impetu ferociaque moti , cum nequirent Ordines restituere, ad secundam aciem se recipiunt. Illi cuneo pugnare insistunt , rati, id quod evenit, ipsam quoqueFjμi strio. inordinato equitum receptu confusam impeditamque, facile inclinaturam . Quam ubi laborare L tharingius vidit ; misit , qui sagittariis equitibus hos pedibus de ex equo certantes, DraconeS UO cant renuntiaret , ut a latere in hostium cuneum se immittant ; praelii fortunam esse in ipsorum manibus ac virtute . Confestim effusis equis elatoque ingenti clamore procurrunt. Ex inopinato incursu cecidere perduellibus animi ; & cum sagittarii ab una parte fatigarent eos ἔ ab altera continuo submitteret Lotharingius , ipsi receptui canunt . Turca laxato cuneo, datoque novis legioni- Turca obnitβιηri bus loco , frontem ab omni parte dirigit adver' sus hostes . Diu anceps praelium fuit ; sed cum, digressis perduellibus, Caesariani jam Thracem numero superarent ; factaque sibi vincendi spes augeret corporis animique vires ; demum Barbari in Fuga tum pedes se conjiciunt. Horum ad tria millia in pra, Ia iris ρ' lio totidem vulnerati, in his inradini Agriaeque praetores , Scytharumque reguli Κanem appellant filius, qui prima in acie strenue decerta
186쪽
runt . Caesarianorum quamquam invaluit rumor haud plus trecentos occidisse, non ita pauci ex Obstinatione pugnae reputari possunt. Signa capta vigintiduo, tympana sex, equi sexcenti . Ad M
ravum Danubiumque fugientes eos turmae equitum inlequutae , caedem cumulavere I plures etiam in
captivitatem adducti . Tranantium haud parvam manum absorbuere gurgites. Nox dc amnium ripae Germanis persequendi finem fecerunt. Carolus victoria laetus Corneuburgum primo, Cremisium d inde se retulit, quo undique auxiliares confluebant,& jam Boioarii cum Franconibus advenerant; Saxones maturato itinere parum distabant ; illuc Duneualdus adduxerat sex equitum millia , queis haclanus per superiorem Austriam Scytharum e cursiones represserat multa praedonum caede , abstractasaepius ab ipsorum manibus hominum pec rumque praeda . Nec longe aberatJoannes Polonorum rex, qui percepto , Uiennam dira obsidione conclusam vehementissime oppugnari; & a Caesare frequentibus nuntiis auxilium ex foederis lege rogatus , sacro Deiparae in caelum assumptae die s lemnibus c remoniis expiato exercitu , Obitisque
humili pompa ad iram Numinis deprecandam Cr coviensibus Templis , postridie cum quinque equutum millibus, dum caeteri in viam se comparant, iter praeceperat. Ad eum salutandi causa Lotharingius venit cum magno praefectorum tribunorumque militum comitatu. Certatum illic officiis ac Υ x benia 1683.
Undique auxiliares copia conMe
niunt cremisu. Voranes Polonia Rex ad iter cum exercita sie comparat . Lotbamgius ad illum venit sata tandi causa.
187쪽
Fac a invicem verδa qua fuerint . ex Lotharisinglim aliosique Duos a convivio e repit . comitas Regis, oblataque hon ris amulatione .casar ad Regem salutandam iter
1 a HIs TORIARUM benignitate , cum Carolus omnem Regi deserret armorum auctoritatem ue ille sic accepturum diceret , ut ambo agendo & imperando unam adversus hostes gererent voluntatem . Caeterum
se tanti eius bellicam virtutem facere ut ipsi in disciplinam traderet Iacobum, qui praesens aderat , primogenitum suum, a quo sciret militiae tyrocinium non alibi melius collocari posse . Duces
deinde reliquos amplexatuS, comiter omnes con- .vivio excepit, quod praecipue ea regis pronunciatio exhilaravit: se regno suo discedentem posuisse regiam majestatem , animum retinuisse , qui non splendet purpura ac diademate , sed rerum gestatum gloria. Proinde aequum censere, ut quotquot modo clatissimorum Principum rei gerendae assuturi sint, eamdem asserant mentem , studeantque se invicem non dignitate, sed bellica laude superare . Regis dicto Principes annuere seu communis odii metu , si vanis de honoris praerogativa contentionibus publicam rem perditum irent; seu placabili ambitione , ubi communi tantum bono cessisse videatur. Ita prudenti regis consilio soci libus discordiis , quae multae erupturae pramoscebantur, cautum est . Caesar quoque ad eaS ave tendas Lentiae continuit se , quo Passavio , iturus ad exercitum , Venerat. Eos enim, quos ad intima adhubebat consilia, timor incesserat, ne congredientibus lis aliqua ex reddendo accipiendoque invicem honore oriretur ue qui regi negatus benevolentiam , comcesius
188쪽
cessus Romani Imperii majestatem minueret. Nam major praesentium aemulatio, de facile vel levi causa non solum in occulta dissidia , sed etiam in apertas discordias eruptura. Carolus a Rege prosectus , Cremisium repetit 3 inde celeriter cum omni bus copiis transgressus Danubium, ad Castra Catulina venit . Illuc , vixdum collectis suorum legionibus , quae magnis itineribus primum agmen sequutae fuerant , Rex quoque se contulit ; Muno interjecto die Saxones advenere. Brandebum
genses millibus haud minus duodecim constitisse vulgatum est) cum fecissent aliquot jam dierum viam, repente ad Silesiae fines consistere, mox gradum referre jussi. Quippe O virum deceperat spes,
Caesarem in tanto rerum discrimine auxilium quibuscumque daretur conditionibus, accepturum cum spe sententiam mutaverat. Postulabat autem
ut suae sectae hominibus Hungarica Sc Silesiana templa restituerentur , quae dolo usurpata , aut fraude erecta, dimittere jamdudum coacti fuerant. Abnuit Caesar comparandam sibi prodita religione infaustam opem ; bene ac sapienter arbitratus: nihil ad evertendos hostes pietate validius esse. R censito exercitu, ad unum & septupginta homines millia, quamquam dissipato rumore habiti longe plures , reperti sunt . Erant, qui Austriaca signa prosequebantur, sexdecim equitum, peditum n vem millia. Horum septem millia adduxerant B joam , equitum tria millia & quingentos. Sax nibus
causa . Guo militum uuis mero costaret exercitia .
189쪽
1683. nibus par prope numexus. Francones Suevique , peditatus omnis, octo millibus constabant ; octodecim pariter millibus , quippe qui equis tantum
merebant , Polonorum turmae . Iis decus ac ro- Miseria Guellis bur addebat ingem nobilium virorum copia, quos virorum copia. ex omni Germania, Italia, Gallia adversus communem hostem gloriae & religionis amor ad arma excitaverat . Quodque militibus praeter modum
stibi τHaespes Sciebat animos , sua quique signa praeibant Rex, aderant, O qui . O viri Misniensis & Bojoarius , Carolus Lotharingiae Dux, Valdechii Princeps , qui provincia, lium, quos Circulos vocant, auxiliares ductabat; quatuor e regnatrice Saxonum Familia, duo e Ne burgica, totidem e Vittembergica Holiatianaque , ex Allobrogum Princeps Eugenius, qui tunc adolescens ad eam gloriam se comparabat , qua hoc uno & altero Turcico bello , aliisque debellatis nomen suum posteritati commendavit. Rex nihil moratus, cum iisdem Regulis praefectisque militum,
tribunis etiam , ut in re tanti momenti, adhibuRra consilium ad- tis, consilio habito , qua Viennam exercitus traducendus foret, agitare V pit. Duo erant itinera , Proponit, quaa planum dc aequum alterum , ubi ab dextera Davi i yiema evn- nubii ripa modico spatio Cesti montes recedunt.
Arduum alterum N confragosum , qua ad hibernum solis occasum leniter primum colles assurgunt; mox aspera S saltuose juga; eaque deinceps ad ortum aestivum in colles vinetis consitos , atque inde .in apertam planitiem se demittunt. Rex pau-
190쪽
T o. I. LIB. II. . I scis praefatus: se regionis ignarum de alterutro ca- I 633. pessendo nihil dicturum ; facturum dixit ut, quod sibi in rem praesentem magis idoneum monstratum fuerit , militibus tutum , hostibus meticulosum , sibi non ignotum fuisse videatur. Par de ipsa reo Lotharingio silentium fuit, ne reliqui ex ejus prq-judicio minus libere loquerentur . Praefecti, sententiam rogati, in diversas abiere. Suadebant alit,ut, Variae sententiae admonente ipsa loci natura, per aequatos campos in- 'grederentur, equiti simul ac pediti expeditissimos ,
nec minus convehendis machinis opportunos; cum
praesertim suppeditandis commeatibus Danubius agmen prosequeretur. Ita vero, si nihil aliud , explicato amiae , languentem urbem , summisso identidem militς & victu, recreari posse. His omnibus non modo carere montanum iter, sed ex locorum iniquitate maximas de forsitan inopinatas accedere posse difficultates , quibuscum gravim quam cum hoste pugnandum sit . At contra Ualdechii PrincepS montes , quantumvis editos ac saltuosos, peragrandos censuit . Nam per planitiem angustum, inquiebat , patere aditum , cito ad flumen succedentibus tumulis de ipso jugo imminente. Quare nec ibi nostros aciem ad dimicandam explicare posse ; M Barbaros posse copiarum parte , equitatu praecipue , quo maxime pollebat , fauces interci dere ; caeteris interea legionibus urbem jam prope