Fr. Baconi de Verulamio Sermones fideles, ethici, politici, œconomici sive interiora rerum. Accedunt faber fortunæ, colores boni et mali, &c

111쪽

rem Tui ipsius, de amorem Reipublieax Atque ita tibi sis proximus. ut in ψsos non sis injurius praesertim , in

tuum,aut Patriam. Centrum plane ignobile est actionum hominis e uspiam, Commodum proprium. Recte verrestrem naturam sapit. Terra enim suo stat fixa Centro; ubi quae assinia Coelestibus sene omnia, moventur super Centrum alte-xius, cui benefaciunt. . Ad se omnia res re , tolerabilius est in Viris Principi ιinia ipsi intra personam suam non consistunt; si a publico peri ulo, & sortuna, deunt. Verum in servo Prinripis,aut cive Reipub., res est pernieiosissima. Etenim negotia publiea universa, quae ab id genas homine expediuntur, ad . fines proprios flectuntur ι quor necesse est Eccentrie cepe esse, ad fines Domini, sive Status sui. Eligant iraque Principes, & Status, ministros & semos,quitiac nota non maculantur , nisi velint res suas aecessorii tantum loco esse. Imo quod hupe Effectum reddit magis exitiosum, Iliud est; nod amitti tur plane rerum analogia titis enim ibi- quum esset,si bontim servi praeseratur bono Domini, Sed adhue longe iniquius es,

eum exigiM- bonum servi,antefertur ma- gno bono Domini. Veruqtamen id λ=ius

112쪽

- NUaungarios, Legatos, Duces, de alios se vos aut, ministros infideles & improbos: Oui globulo suo pondus addunt finium suorim minutorum , quod eum in transverseminetinet utilitas Domini sui, in re bus gravioribus de magni momenti. Et - plerunque commodum . quod ejusmodi servi ad se attrahant, est pro modulo fortunae propriae; at detrimentum , quocum permutent commodum illud, est pro modulo fortunae Domini sui. Siquidem Phi- lautorum istiusimodi ingenium patitur, ut non morentur domum proximi incendere , pro re nihilo majore quam ad asanis da ova sua. Veruntamen hujusmodi m lanistri, haud raro , apud Viros potentes, gratia pollent; Quia illis iueunda procurant, sibi utilia: Atque utri isvis rei eausa fortunam Domini sui prodent. Prudenti quaesbi uni sapit, in pluri mis ejus ramis res sine depravata. Asimilanda sapientia soricum qui domum aliquam pro certo deserent paulo ant ruinam: Sapientia vulpis, quae taxonem E domo expellit, quam sibi defodit, non illi. Sapientia Crocodili, qui lachrymas eis mittit cum devorare eupit. Verum illud inprimis observationem meretur; Quod

. hujusmodi homines, qui ut Cicero loquitur de Pompuo sui sunt amantes sine ri

vali,

113쪽

ri Da INNOVATIONIBVs. ι, saepenumero infortunati sint: Cumque sibi, per totam vitam, sacrificaverint, in exitu sacrificant inconstantiae fortunae,

cujus alas sperabant se pulchra illatia sua praescidisse. XXIV.

Sicut partus recens editi insormes sunt; sie videre est in novis institutis , qua. sunt partus temporis. Veruntamen, ut qui in familiam suam honores primi introducunt , posteris suis plerunque dignirate praelucent; ita rerum exemplaria, & pri

mordia , quando selieiter iacta sunt,

imitationem aetatis sequentis, ut plurimum, superant. Malum enim, in natura humana, naturali motu fertur i, qui pro-eessu invalescit; At bonum , ut fieri amat in violentis motibus, in primo impetu sortissimum. Certe, omnis Medicina In novatio est r Et qui nova remedia accipere nolit, nova mala expectet. Novator enim maximus omnium Tempus. Quod si Tempus, decursu solo. res in pejus serat; Pm- dentia vero & Indus,ia eas in melius restituere non contendat, quis tandem erit finis mali 3 Hoe eoneedi prorsus debet; Quod consuetudine firmatum est , etsi . minus sit bonum, aptum esse tamen rem roria

114쪽

poribus; Quaeque uno quas atreo flux rostri , sindere quodam conjuncta esse;

ubi contra nova veterim non usquequaque tam concinne cohaereant: Etsi enim utilitate juvent; novitate tamen & i consormitate turbant. Sunt certe Novitates , tanquam advenae aut peregrini, quos admiratione plus, minus benevolentia prosequimur. Recte quidem hare minia. si Tempira quiesceret, hoc tamen i desesse in orbem agitatur. Inde fit, ut ιην-

portuna Amorosa moris retentio , res tu

bulenta sit, aeque ac Novitas & qui vel ra superstitiose nimis reverentur , cedant in praesentis seculi ludibrium. Prudentes igiturBelent homines, si, in innovationi

lati sitis , a Tempore exemplum petant; Tempsu enim innovat vel maxime.sed tacite, pedetentim, ae sine sensia. Illud enim pro certo habeas; Quod novum est praeter pem & expectationem accedere , & huic - adjicere aliquid, illi eripere et At cui incremento est Novitas, ille fortunae gratias habet, & tempori; Cui vero nocumeuto, is Novitatis auctorem injuriarum post lat. Expedit praeterea , Experimentis no .vis , in corporibus. Politicis medendis, non uti; nisi urgens incumbat necessitas. aut eviden e ostendat utilitas : & sedulo cavere, utReformatianis sudium mutatio

115쪽

iis. Ds Ex PEDIENDIS NEGOTII s. nem inducat non autem sudium-nis Reformarionem praetexat. Quinetiam omnis novisas, quam rejicere fortasse nocidatur , pro suspecta tamen haberi debet. Denique ex Scriptura monito ; Stemus super vias antiquas, atque circumsiciamus, qua sit via bona, γ' recta,'ambu-.timus in ea.

XXV. -

CEuritas nimia & assectara, negotia, ut plurimum, perdit. Similis est illi rei, quam Medici Pradigestionem , siv:

praeproperam Digestionem vocant et quae corpus implere solet humoribus crudis,& secretis seminibus morborum. Itaque Negotiorum expeditionem ne metiaris per

tempora consulendi, sed per negotii ipsius progressum. Et quemadmodum in cursi minime in passus granditate, aut pedum

elevatione altiore, celeritas consistit, sed in motu eorundem humiliore . & aequa- bili; ita in Negotiis, mordicus rei inhaerere , neque partem nimiam pro una vice avide amplecti, celeritatem in conficiendo procurat. Curae est nonnullis illud tantum , ut brevi tempore multum coniseisse videantur; aut ut periodos alia quas negotiorum falsas confingant, quo

ac rex Dissilietoo by Corale

116쪽

Da Expa, IaNDIs NEGOTIIs. IIIasres in negotiis existimentur e Verum - aliud est, tempori parcere, negotium contrahendo, aliud intercidendo: Νegotia a tem in eum modum tracta, crebris nimbrum congressibus, plerunque setium deo sum seruntur, magna inconstantia. Novi' mus Virum prudentem, mi semper in ore erat, cum festinationem nimiam videret; Manete pausisse , ut expediamus celerm. .

Ex altera parte . vera Cebrieri , in eripediendis negotiis, res est pretiosa. Tem-- pus siquidem negotiorum , sicuti pecunia meretum, est mensura. Emitur igitur ne- gotium magno, ubi nimia est protractio. 'artani,&. ΗιJani,tarditatis notati sunt; Mi vena la mueras de Vagna: Veniet nora mea ab Hi ania e Tum , scio. cm

etantervenier. , di

Aurem illis praebe Deilem, quibus prumae in insermatione negotii partes demandatae sunt et & potius viam illis monstres ab initio, quam postea in Orationiς stoerebrius interrumpas. Qui enim in ordine, quem sibi praestituit, perturbatur, subsultabit, & prolixior fiet, dum memoriam suam recolliget; quam alias suturus suisser, si sua methodo perrexisset. Sed interdum videre est, Moderatorem molestum

esse magis, quam Oratorem. - t

117쪽

1xI DE Ex PEDIENDIs NEGOTII s. iactura fiunt: Attamen Statum Quasio-osis cepe repetere, Iucrum est temporis vel maximum. Etenim complures sermones, prorsus abs re, in ipso partu, abigit. Orationes prolixae & curiosae, aeque expeditioni negotiorum conveniunt ac toga prae- longa; terram verrens, cursui. Praefatium

culae, Transitiones bellae,& Excusationes, atque alia verba, quae ad personam loque tis te seruntur, tempud haud parum de vastant; Et licet a modestia emanare videa tur, sunt tamen revera gloriolae captatrices. Sed cave, ne in rem ipsam , ab initio, descendas, cum in hominum voluntatibus impedimentum aliquod reperiatur, aut obstructio; Etenim animorum praeoccupatio sermonum semper postulat praes tiones: instar sementationis ante ungue tum, quo unguentum mollius subintret. Ante omnia, ordo, & Disributio. &Partium apta Extractio, celeritatis tanquam vita est: ita tamen ut Distributio non sit nimium subtilis.Nam qui partitione non utetur, in negotia nunquam commode ingredietur; qui autem nimia ute-rur, vix emerget. Tempora prudenter deligere, tempm plurimum lucratur; Atque intempestiva propositio, nil aliud, quam 'aerem verberare , Sc tempore abuti. Tres I

118쪽

Ds Expanill Nd Is NEGOTII . IIssultatio Examinatio ; & Perfectior Harum si Expeditioni consulere in animo est media . sit opus, multorum ; Prima autem, & ultima, Paucorum. Procedendi in negotiis initium sumere ab iis quae scripto comprehensa sunt, plerunque Expeditionem promovet: Licet enim contigerir. ea in totum reiici, nihilominus Negati-- illa plus valebit ad consilia educenda. In e ita , Quemadmodum. cinis magis generativus, quam pulvis. XXVI.

REeepta est opiniojGasios prudentio..

res esse quam videntur,mJanos autem prudenti es videri quam sunt. Sed utcunque se res habeat inter Gentes ; eer . tum est, hoc usu venire inter Personas singulares. Sicut enim' loquitur Apostoliude pietate; Speriem pietatis habentes, sed

mirtutem usu, negantes , Ita certe inveniuntur nonnulli . qui nugantur solenn ter, eum prudentes minime sint, magno Uonatu nugm. Res est profecto prudentiabus ridicula. & Satyra digna, assectatores istos videre; in quot formas se vertant, &quali utantur arte quasi prospectiva quasi perficiei appareat corpus , quod pro standitatem aut dimen nem solidi ha-

119쪽

xio D s P Ru DENTIA APPARENTE.beat. Alii tam secreti sunt, & in se declarando parci, ut merces suas, nisi sub o,scura luce, ostendere nolint; & videri volunt . plus significare, quam loqui: Cumisque sibi ipsis conscii sint, se de iis rebus loqui,quas non bene norunt; cupiunt nihilominus videri, se illa nosse, quae non possunt tuto loqui. Alii vultu & gestu verbis QEragantur, & veluti per signa s piunt: Ut Cicero aut de Pisone Ressonis des, altero adston rem sublato, altero ad mentum depreiso supercilio; erudelitatem tibi non placere. Alii se valere putant, ii grande quiddam loquantur, idque stylo peremptorio: Itaque nihil morantur , &pro admissis accipiunt, quae probare non possunt. Sunt, qui, quicquid sub eaptum eorum non cadit, spernere, aut parvi pendere prae se serunt, tanquam impertinens& curiosum; sicque inscitiam suam pro iudicio limato obtendunt. Alii distinctionem aliquam semper in promptu habent; & plerunque hominum ingenia subtilitate perstringendo . rem praetervehuntur. De quo genere loquitur Aulus Gerulius ; Hominem delirum qui verborum minutiis , rerum stangit pondera. Ad quod exemplum . Plato in Protagora, per ironiam, introducit Prodicum sermonem integrum contexentem ex distinctionibus, Prin-

120쪽

a principio uque ad finem. Generaliter, istiusviodi homines, in Consultationibus,nogativa libenter se applicant. & existimationem quandam aucupamur ex scrupulia & dissieultatibus proponendis &praedicendis; Etenim eum id , quod proponitur, penitus rejicitur, nil ultra restat agendum; sin probatur,nova indiget opera: quod prudentiae genus spurium nego, tia prorsus perdit. Ut verbo dicamus; Nec Mercator aliquis obaeratus, nec decoctor rei familiari occultus tot artificiis se muniet,ad diνitias simulandas; quot homines isti iam prudentia destituti, utuntur, ad prudentia suae opinionem tuendam. Certe , hi mines hac prudentia praediri, opinionem vulgi facile aucupari possunt, sed ad negotia gravia tractanda remo talium delectum faciat: Etenim, ad negotia promovenda , satius proculdubio suerit, virum eligere paulo absurdiorem . quam

hujusmodi Formalistam fastidiosum. γXXVII.

REs sane disse ilis esset, etiam illi qui

gixerit, plus veri ae salsi, idque compendio, m IIcuisse,quam in illo scito; φι- eunque solitudine delictatur, aut fera aut Demea. Negari enim non potest, quod F insi-