장음표시 사용
131쪽
I32 DE AMICITIA.gnitus est, cavebit, ne in praesens iuvando, in malum suturum impingat. Itaque
consiliis istis dispersis, ut jam dictum
nolim acquiescat: Distrahent enim potius, di seducent, quam dirigent de stabilient. Post nobiles hosce duos Amicitia fructus, dico in Assectibus, de Fulciamentum Iudicii sequitur ultimus; quἡ similis est Malo Granato ; plenus granis compluribus: Intelligo autem Auxilium& Participationem, in actionibus Sc occasionibus vitae. Hic autem , expeditissima via repraesentandi ad vivum, usum multiplicem Amicitiae, suerit, circumspiciendo& videndo , quam multa sint, quae per se quispiam exsequi commode non poterit IAtque inde apparebit, non per Hyperbolen , sed sobrie dictum esse ab Antiquis Amicum esse alterum se: QEandoquidem, ii quis vere rem reputet, Amici ossieta proprias cujusque vires superent. Homianes mortales sunt ; quin & in medio operum aliquorum, quae maxime assectanti saepe moriuntur: veluti in collocat sone filii in matrimonium ; consummatione conatuum & delideriorum suorum ; & similibus. Jam si quis Amicum habeat fideis lem, securitatem praestat de iisdem rebus, Amici cura dc opera, post mortem perficiendis: adeo ut satum immaturum vix
132쪽
D s A M I c I et I A. I33 obsit 1 atque habeat quis, cui loquamur
more Tribulum aut Firmariorum, in desideriis suis, terminum, non unius, sed duarum vitarum. Homo corpore circumscribitur,& corpus loco; Verum ubi Amiciti praesto est; vitae munia omnia concessa sunt,& sibi,& deputato suo. Quot numero 'res sunt, quas per se quispiam, cum dignitate put decoro, peragere non possit Merita sua non potest cum verecundia recenissere; multo minus extollere: Non sustinet
quis, ut se submittat ad applicandum, aut etiam emendicandum: Infinita sunt talia. Verum haee, & hujusmodi, in Amici ore, sat decora sunt; ad quae erubescimus in per Ena propria. Rursus, persona cujusque, ninha habet conjuncta , quae exuere non potest: Filium alloqui quis non poterit nisi ut Pater. Uxorem,nisi ut Maritus; Inimi- eum, nisi salva dignitate; ubi Amico conis ceditur loqui prout res postulat; neque ad respectus personae alligatur. Uerum haece0umerare infinitum fuerit Ipse regulam
dedi: ubi quis propriam personam, in Fabula, sustinere non poterit: Amiciti si defit ι satius est ei Seenam derelinquere. XX VIII.
Opes destinantur Sumptibus r Suminitus autem honori , de actionibus
133쪽
13Φ DE SvMPTI Bus. honestis. Sumpim itaque largiores, Occasionis & rei dignitate commensurandi sunt. Etenim spontanea paupertas de is rur quandoque Patria, non selum regn. coelorum ; Sumptus autem consueti cujusque censu definiendi sunt; eoque tenore temperandi, ut intra reditus sint; nec servorum se audi aut incuriae obnoxii ; atque insuper ia eum modum dispositi & ordinati , ut rationes impensarum exhibitae, aestimatione sint minores. Certe, quidl- minutionem sortunarum suarum pati nolit, necesse habet impensas suas ordinarias ita instituere, ut dimidia tantum pars redituum insumatur, altera reponatur: qui vero rem augere cupit, tertiam partem
solam impensis assignet. Haud sordidum est summis etiam viris, si rationes suas diligenter insipiciant. Hoc omittunt complures, non tam socordia, quam aversatione quadam, ne se contristent, si res nimio plus accisas deprehenderint. Vulnera autem, nisi exporentur, sanari nequeunt. Qui Oeconomica sita commode tractare non possunt, iis relinquitur, ut quos adhibent ministros, Sc caute eligant,& subinde mutent: Novi enim minua audent, minusque astuti sunt. Cui raro rationes suas inspicere datur , eum quae computationi subjacent, in certos reditus, atque etiam Ibm-
134쪽
DE sv M v TI B VS. I3 s sumptin, vertere convenit. Qui impendiosior. est in unosumptud , eum
sobrie parcum S frugi oportet esse in alio : exempli gratia ς Si victu abundantior, vestium elegantia sit moderatior in Aula sua copiosior, in Equili eontractior iit; & sic de similibus . . Qui enim in singulis impensarum generibus est prosu-sior. decoctionem fortunarum aggre vitae
bit. In perplexa & obaerata re familiari liberanda, perinde sibi quis obesse poteris
nimia festinatione, ae dilatione nimia: praeproperae enim venditiones , iacturam ex usuris cepe exaequant. Porro autem,qui simul & semel sortem asserit, de relapsis periclitatur : cum enim praetervectum tantas angustias se sentiat, ad ingenium redibit: Qui auterii se per gradus extri- eaverit, habitum frugalitatis inducit; e demque opera ram animo, quam fortunis, medetur. Sane qui res eollapsas resti tuere in votis habet, vel minima quaeque non spernat et Atque plerunq.e minus sese didum est . , sumptus quamvis minutos praecidere, quam minutis lucris se submittere. Caure admodum inchoandi sunt
sumptiu qui semel inchoati permansurisnt.' Sed in sumpti , qui non facile redeunti splendidiorem & magnificentio
135쪽
catum , in civile certe fuit, & inst tum ; sin de aliis, atque in genere, prola tum fuisset, prudentem sane observationem , & pergravem Censuram complecti videretur. Rogatus in convivio, ut cytia aram pulsaret, respondit; Fidibus se nescire; caterum posse oppidum parvum in magnam civiIatem evehere. Ista certe verba, ad sensum Politicum transsata, Facultates duas, multum inter se discrepantes, in iis qui rerum gubernacula tractant, optime describunt,& distinguunt. Etenim, si Regum Consiliarios, Senatores, aliosque ad negotia publica admotos, qui usquam fuerunt, attente intueamur; reperientur profecto h licet rarissime in nonnulli, qui Regnum aut Civitatem e parvi ampla eLficere possint, Huicines tamen sint valde imperiti: Econtra autem , alii quamplurimi, in cythara, aut lyra, hoc est, Au-lieis trieis, miri artifices, qui, tantum abest, ut Rempub. amplificare possint, ut potius a natura comparati videantur ad statum reip. beatum & florentena labefactandum, & evertendum .. sane artes illa: dege-
136쪽
DE PROFER. FINIBVs IMPIRII. I3 degeneres praestigiae, quibus saepenumero Consiliarii, atque rerum potentes, , di gratiam apud Principes suos, dc famam in vulgus, reportant, haud auiud nomen merentur, quam Peritia cujosdam Fidι- cuiaria; utpote , cum sint res , magis gratae in praesens , & artifieibus ipsis oris namento, quam ad Rerumpub., quarum stini ministri, opes Sc amplitudinem, ini
les, aut accommodae. Occurrent procul
dubio de alii Consiliarii . atque Reipubi
Gubernatores.minime spernendi. qui sint negotiis pares , possintque res commode administrare easque a manifestis praeci piliis 3c ineommodis conservare; a virtute tamen illa Rerumpub. erectrica 3c amispi trice longo intervallo absunt. 1 verum qualescunque demum i fuerint operarii . conjiciamus oculos. in Opullapsum ; Qualis nimirum censeri debeat vera Regnorum. Sc Rerumpis. Magisit G, dc quibus Artibus obtineti possit: Dignum profecto argumentum, quod Priu-cipes perpetuo in manibus habeant. & diis ligenter meditentur ι' quo nee vires suas in majus aestimantes, inceptis se vanis 3e nimis arduis implicent; nec rursus eastem plus aequo desipieientes, ad consilia pusil- anima & meticulosa se demittant. Magnitudo Imperiorum, quoad Molem
137쪽
Da PROFER. FINIBvs IMPE Ir.& Territorium, mensarae subjicitur,quoad Redaim , calculis. Numerm Civium, &Capita, censu; Vrbium te oppidorum amplitudo, tabulis excipi possint. Attamen non reperitur inter Civilia res errori magis obnoxia, quam verum & intrinsecum excipere valorem , eirca vires & Copias
Imperii Micujus. Assimilatur Comlorum non glandi, aut nuci alicui grandiori, seil grano Synapis , quod inter grana est minimum ; quod tamen habeat, interim, intra se, proprietatem quandam,Scspiritum innatum , quo se & citius attollat . & latius dissundat: eodem modo invenire in Regna de Status , ambitu quidem & regionum tractu valde ampla;quae tamen ad Fines ulterius proferendos , aut latius imperandum , sunt minus apta; alia contra . dimensione satis exigua. quae tamen basies, in quibus maximae Monarchia inaedificentur, esse possint. tUrbes munitae, plena Armamentaria, Equorum propagines generosie, Currus armati, Elephanti, Machinae atque Tormenta bellica omnigena , & similia: sunt certe ista universa nihil aliud , quam Ουis induta pede Leonina; nisi Gens ipsa, stirpe sua, & ingenio, sit sortis . & militaris.
Imo, nec numerus ipse Copiarum multum juvat, ubi milites imbelles sunt, α
138쪽
merum pecorum non cWat. Exercitus Pe serum , in campis Arbeia, oculis Mace- donum , tanquam vastum hominum pein '
lagus, subjiciebatur, adeo ut Duces is xandri, nonnihil ipse spectaculo pereulsi, Regem interpellarent,atque ut no stu praelium committerer,ei autiores erant: i
riam. Ea autem etiam opinione fuit saetis Itor. Tigranes Armeniin,eastrametatias in quodam colle , cuin exercitu quadringentorum millium, eum spectaret aciem Romanorum , quae quatuordeeim millia non eaeessit. contra se tendentem , in scom-
mate illo suo sibi eomplacuit; Eua in- quit hominem; pro togatione, nimio pisquam νοητει ι ho pugna , longa minus. Eosdem ramen , priusquam occubuissee Sol, satis multos, ad illum infinita strage profligandum , expertus est. Innumera sunt exempla, quam sit multitudinis eum sertitudine congressus impar. Primo igitur , pro re certissima & exploratissima decernatur , & statuatur ; Quod eaput omnium, quae ad Magnitudinem Regni. aut status spectent. sit, ut populus ipse siestirpe & ingenio bellieo s. Atque illud magis tritum, quam verum', quod Nervibocti sint pecunia, si desint nervi lacerto
139쪽
i o DEPRora R. FINIBvs IMPE, II. rum in Gente molli & efice minata. Recte enim Croeso ostentanti aurum respondit
Solon ς At si quis ὀ Rex) venerit, qui melius quam tu ferrum seset, iussi prosecto
totum hoc odes aurum.' Quare, quicunque is tandem sit Princeps aut Status, cu-ιψs subditi nativi & indigenae, non sint animosi & militares, potentiam suam admodum sobrie aestimet: Atque e e tra, Principes, qui dominantur in Genter animos s de Martias, i norint illi satis νires suas , si sibi. alias non desin: Quod attianet ad Copias mercenarias quod solet adhiberi remedium , eum Copiae nativae
desint, plena sint omnia Exemplis; quibus liquido patet, quod quieunque status illis innitetur, poterit sertasse pennas, ad
tempus breve, nido. maiores extendere,
sed defluent illae paulo post.
Br dimo Iuri, de Issacharis, in unum
nunquam convenient; nimirum , ut eadem Tribus aut Gens, sit simul, catuluι, & Asinus procumbens inter s. Ncium. Neque unquam fiet, ut Populus Tributis oppressus, sortis existat. & bellicosius. Verum est, eollationes publico consensu factas, minus animos subditorum dejieere, & deprimere, quam quae ex imperio mero indicuntur. Id quod liquido viderx est in Tributis Germania inferioris,
140쪽
DI PROFER. FINIBvs IMP1R tr. I Iriom, qπιυ Excisas voeant; atque, aliqua ex parte, in iis, quae Subsidia nominantur apud Anglos. Etenim notandum est. sermonem jam institui, de animis hominum, non de opibus. Tributa autem hue ex eonsensu conseruntur; & quae ex imperio imponuntur, etsi eadem res sint, qu ad opes exhauriendas , varie tamen Omnino animos subditorum assiciunt. Statuatur
igitur de hoc, PopulumTriba isgravatum, idoneum ad imperandum non esse Aspirantibus ad Magnitudinem Regnis& Stasibuε, prorsus cavendum , ne Nobiles Se Patricii, atque quos vocamus G ners. majorem in modum multiplicentur. Hoc enim eo rem dedueit, ut Plebs
Regni sit hum lit&abiecta, & nihil aliud fere quam Nobilium mancipia & operarii. Simise quiddam fieri videmus in silvis. caeduis; in quibus, si major, quam
par est, caudicum sive iarborum majorum relinquatur numerus, non renascetur silva sineera & pura; sed major pars in vepres de dumos degenerabit et E dem modo, in Nationibuε, ubi numero. . sior iusto est Nobilitas, erit Plebs vilis N ignavae atque eo denarum .ies redibit, ut nec centesimum quodque eaput sie ad saleam portandam idoneum I prae