장음표시 사용
521쪽
Ob vigilias siccant en inspiritus & accendunt, ob
famem eadem ratione, ex Solis aestu calefiunt enim inspiratione, cutis siccitate& ex frigore constitn-gitur enim cutis & corrugatur, unde supprimiture illuuium fuliginosorum excrementorum,a quibus suppressis spiritus vltra modum incalescunt per antiperistasin. Ex bubone potest etiam nasci ephemera accensis spiritibus , & quia transmutatio febrium ephemerarum in alias febres pertinet ad prognosin , de transmutatione illarum est dicendum.
Transeunt diariae in alias febres ex Gal. loco cit medicorum ignoratia, aegrorum intemperantia, ministrantium errore. Nam cum iis qui integra sanitate fruuntur delinquere no sit tutum, haudquaquam, id aegris sine discrimine contingat, transeunt diariae aut in putridas, aut in icas, prout maiorem habent cum alterutra similitudinem & societatem tnam inter ea quae habent consortium facilis est transimulatio. Est: autem utilis haec cognitio futurae transimulationis ad praedictionem necnon ad prae
Cognoscitur hic transitus, cum signa ephemerae sunt alienata,& alterius generis febris iam apparent indicia. Ergo ex adustione,cruditate, lassitudine, vigiliis animi perturbatione, vel bubone, numquam ad tertium diem usque progredietur febris accessio, nisi sit commissus error circa laborantem. At quibus constipatio cutis febris occasio existit. his etiam ultra hos porrigi accessio potest. Item quae fiunt ab obstructionibus siquidem hae magnae fuerint, pro
Transmutatio vero in aliud genus febris nasci -
522쪽
MEDICINAE PRACT. LIB. IIa I. SO7
tur potissimum ex subiecti dispositione, nam si humores ad putrefaciendum sint parati ex diaria fit putrida , si vero cordis substantia sicca sit valde &calida, hectica nascitur, fietque transitus ut diximus ab extremo ad extremum intacto medio. Primum signum petitur a causis praegressis,quae ab aegro praesciri debent. Signa vero quae a causis procatarticis corpori imprimuntur talia sent. In iis qui ex moerore laborant acrimonia caloris percipitur, & corporis macies. Qui ex ira diaria praehenduntur, habent oculos prominentes, faciem tumidam & rubicundam, calorem Vehementem, & ex prosundo corpore erumpentem, pulsum magnum& celerem. Si ob timorem contigerit, pulsus celerest,& color faciei pallidus, spiritus namque i ntra recurrunt, quod si timor perseuerauerit, robur elanguescit, dissipantur s ritus, fiunt pulsus parui, languidi, rari; dum ex vigiliis oritur, adsunt decoloratio faciei, tumor, grauis oculorum motus propserhumiditatem, vigiliae namque, cum comici facultati sint cotrariae, humorum crudorum & Vaporum
copiam parium, ex quibus pallidus faciei & oculorum color, tumor,grauitas & humiditas nascuntur,
pulsus in hac febre sunt exigui a debili facultate, sicciores propter humorum naturalium dissipatione Silassitudo pepererit diariam, cutis arida essicietur ex dii spatione humoris, quae siccitas perseuerat viaque ad statum, si mediocris fuerit lassi ludo; si veto vehemens ad finem usque, hi gradus lassitudinis differ ut pulsibus, nam in primo sunt magni, in postremo parui. Ab aestu Solis manas dignoscitur loso in solatu sub radiis Solis vehementioribus, &siccitate cutis capitis & caliditate magna, ex sensu
523쪽
so8 IACOBI FONTANI ardoris in capite percepto,oculorum cubore,venarum extuberantia. Ex cutis densitate nata haec signa profert primo occursu, mittem, deinde acriorem calorem, si diutius tangendo immoratur, manus sentit: urinas minime ruris' nullam subsidentiam molis corporis, nulla namque fit resolutio propter densitatem, proinde neque oculos habent cauos, neque aridos, sed potius humidiores solito. In diariis ex bubone pulsus sunt maximi celeres & crebri, calor multus post statum, humor suauis egreditur& calidus, facies est rubicunda, tumida, sub albida
Methodus curandi febres ephemeras haec est,in curandis his febribus ratio duplex est habenda, una communis omnium, altera particularis cuiusq; speciei. Febris omnis ut talis indicat refrigerationem& humectationem, contrariorum namque contra ria sunt remedia,quare Gal. i.ad Glauc. Omnes curari balneo aquae tepidae scribit: victus ratio omnium debet esse frigida & humida ea de ratione, balneum vero debet usurpari in accessionis declinatione, devictus ratione ita statuendum, ut cibi statuant ut boni succi, facilis coctionis & distributionis, quales sunt ptisana & iuscula , pisces saxatiles panis Optimus, aues montanae, S ex cicuribus pulli,capi,& gallinq: ergo qui diaria praehenduntur accessionis1ncs natione aut declinatione in balneum coiiciendi sunt: non omnes tamen eodem modo, neque eisdem balnei partibus uti debent. Praescribamus ergo victus rationem & balnei v sum secundum species diuersas ephemerae. Qui ob vigilias moerorem, curas, lassitudinem, laborant diaria, egent cibis non tantum humectan-
524쪽
MEDICINAE PRAc T. LIB. IIII. IO9tibus, sed etiam somnum conciliantibus: fiunt autem arcendi ab aere balnei, ne noxam augeat. Igitur in balneo aquarum dulcium versari debent, ut perditam humiditatem resarciant, deinde copioso oleo tepido mollibus manibus fricari debent. Qiu promter cutis densitatem in ephemeram inciderunt, cibos sumant oportet parum nutrientes & moderate calefacientes, a vino autem limphato arcere non
debemus, nisi plet hora detineantur: balnei autem parte aerea potius uti debent, quam aquea ob dissipationem. Qui diaria laborant ab aestu Solis aut ita, vinum iis non est concedendum , quoad perturbatio quieuerit; crebris vero balneis aquae dulcis solaque exigui olei perfusione citra perfrictionem sint
contenti. Qui ex bubone concoeperiit ephemeram, tenuiter sunt nutriendi quod eorum substantia non sit dissipata; vino autem abstineant oportet, ne flu-χio augeatur. Vtantur autem potius aerea parte bal nei quam aquea. Gal. c. I. l. 9. meth. facit mentionem ephemerae quae ad plures dies extenditur. Ea nascit ut ex vehementi ob muctione pororum, nam cum fuliginosa& vaporosa excrementa quae inflammarunt spiritus non possunt exire, tandiu anligunt quoad pori ape riantur, hanc Gal. appellat synochum non putrem c. 2. l. '. meth. Nam motum habet continuum &exporrectum sine ulla diuersitate, ephemera autem
plurium dierum ab aliis dicitur confundentibus iephemeram cum spiritali.
525쪽
Defebre continua 'primo desnocho non putri.
GE 3 R I s synochus dicitur illa, quae cum sit plurium dierum motum habet continuum sine ulla insigni diuersitate & exacerbatione. Causa autem motus continui in febribus, est continua affectio cordis ab intemperie calida, hqc autem affectio progreditur ab inflammatione sanguinis,aut a putredine huniorum qui continentur in maioribus vasis, aut in parte aliqua peculiari solida, affectu ealido laborante, aut a proprio cordis incendio, in febribus intermittentibus cum cor non afficiatur continuo fit ut earum motus si intermissus. Synochus continua est & habet continuum motum, quia continuo assicitur cor calida desicca intemperie ab humore accent aut putrente in maioribus vasis: siquidem accensi tantum sint, fit lynochus non putris, si vero putreat humor, potest fieri putrida synochus.. Verum non omnes generant synochum sed tantum singuis& bilis ex opinione Feria et ij. Quare synochus non putris nascitur ex sanguine aut bile inflammatis intra maiora vasa, putris autem ex fanguine putrente.
Harum tres differentiae notantur: nam si quod accenditur, ei quod transpirat par fuerit & aequale, nec minui calor febrilis videatur aut, augeri, aequaliter progreditur, verum si plus estiuat quam gen retur, imminuendo. Si minus transpiret quam generetur, increscendo. Primi generis agmasticam siue o motonam: secundi paragmasticam: tertij epa'
526쪽
gmasticam appellant, verum id quod emuit non est
sanguis, sed fuliginosum excrementum, ergo seruet
sanguis ob illud quod est admixtum sanguini. Quae
fuerit demum necessitas constituendi hanc febris speciem paucis absoluamus. Sanguineam aliqui hon putrem esse censuerunt, febrem quod febres quasdam sine notis putredinis aliquot diebus perseuerare animaduerterint, quaru subiectum non potest esse spiritus; nam hi facile auterantur & dissipantur, quare non pollunt diu affectum retinere, nisi subiectum aliud densius essiciatur. Sanguis ergo aut bilis seruet in illa febre, natu reliqui humores accendi non pollunt citra putredinem. Ergo febris perseverans pluribus diebus citra putredinem est in sanguine aut in bile inflammatis,
fit autem inflammatio per admixtos vapores & fuliginosa excrementa,eodem modo quo vapores calidi aquam calefaciunt.
Causae huius sebiis plures sunt, prohibita vaporum exhalatio, quae pendet ex pororum, quibus effumatio solet fieri, obsti iactione, vel constrictione. Illa nascitur ex rebus coarctantibus, ut frigore externo, balneis,& medicamentis frigidis, adstringetibus,frictionibus durioribus, corrugatione cutis acalore vehementi. Opturant poros sordes cuti ha retes, sanguinis nimia copia & crassities, pinguedo magna larga: iis causis addi potest suppressio euacuationis languinis, perquam generatur sanguini, nimia copia,hincque inflammatio illius oritur,haec autem febris nascitur ut plurimum ex Gal. 9. meth.
in iis qui sanguine abundant, suntque habitu corporis denso. Signa cause proximae, nempe sanguinis inflam-
527쪽
sir IACOBI FONTANI mati sunt calor multus vaporosus, faciei saturatus color: oculorum & temporum venarum extume .centia: urinae rubicundae,crassae admodum siue perturbatione pulsus sunt magni,celeres, frequentes &aequales. Qbo signo maxime ci istinguitur a putrida synocho. Signa magnitudinis sunt respirandi difficultas a sanguinis copia, inuolutitariae lachrymae a repletione cerebri, somnus profundus a vaporum quan titate ad caput elata. Maior est illa quaei semper increscit.
Nisi in principio succurratur huic febri sanguinis missione, suffocationis imminet periculum praesertim si a sanguine ortum duxerit) syncopis aut cD fluxionis in pulmones, aut in aliam aliquam partem, finitur aut die quarto, aut 7. sudoribus ex Gal lib. de Crisib. Victus ratio tenuis esse debet, abundat enim sanguis laudabilis, refrigerans & humectans diaeta; ut in omnibus febribus ex Hipp. in aph. Et quoniam ut plurimum sitis aegros exercet, ad eam sedandam sunt repetenda quae diximus cap. de phrenitide. Cum autem aegri aliquando in febribus continuis vinum sibi exhiberi postulent,quae redum num in febribus sit propinandum vinum. Non videtur,
nam Gal. v simpl. c. decentati. malo. dat 5. ij. centaurii febrientib. cum aqua, non febrientibus cum vino , &c. 9. eiusdem lib. de terra famia inquit, bolus armena bibitur ex vino con sistentia tenui, modice dilata ,si aut planefebre careat, aut leuiter ea teneatur,s autem gra uia ebriat admodum aqueo vino. lib.8. de com p. med.
secun d. lo. hepaticis obolos iij. aristolochiae iubet
528쪽
propinare, febrientibus ex aqua, non febrientibus ex vino. Plinius idem censet lib.23. hist. nai. c. r. Si 'concedatur aut ratione morbi; aut ratione causae, aut ratione virium. Non primo quia febres multae sunt in quibus non est dandum,u i in ephemeris Milecticis: tum quia febris calida est & sicca intemperies : neque ratione cauta,quia cum effectus sit similis causiar, febris calidae & siccae non potest esse nisi causa calida & sicca. Neque ratione virium, nam a. de vi ch. rat. in morb. acu r. ciborum adistilioni intendendere multo minus βιbtrahere vero Omnino saepius expedit. Quoniam, impura corpora quo plus nutries, eo magis Ddes: atqui vinum prae caeteris multo magis nutrit. his adiungi potest experientia quotidiana; ergo febrientibus vinum non est concedendum. Vetum contra opinionem illam vinum febrien-itibus esse exhibendum videtur. Gal. 3. cap.l.8. metho. loquendo de sebricitantibus inquit, vero ipsi conscius es me eui ari naturis concedere, sed quod tum sectu, tum viribus sit aquosum , id enim id Omnia utiliud quam arua est,ut p=te quod re concostionem iuuet ' urinaso pudores promoueat. Constat aute Hipp. non modo diarijs febribus, sed etiam in acutis ex ijs quae de acutorum victu prodit vinum dare. H. meth. c. 9. idem Gal. scribit vinum aquosum posse exhiberi in febre , quia omnes evacuationes pro
mouet. Gal. coin m. s. de vici. rat. in acutis,aquosum vinum appellat, quod aquae tum colore, tum
substantia simile est , perspicuum est liquidem vetaquae substantiae vini dotes scribit Gabi8. l. de med. sec. l. inquiens nutrit coquit, roborat,putrefactioni rem fit. quibus ergo conuel ait dandum. Qui viri robusti sunt, solidoque suo stant robo-Kk- Υ
529쪽
si IACOBI FONTANI re vires ita aere calido degentes, iis vinum non est
dandum. Senibus autem ac leuiter aegrotantibus ibbentius concedendum est,Gal. II .meth. c.7. inquit.
Magnitudo febris οἱ at sicuti in continuis vino non est ut udum. In febrium declinatione potest concedi Vlnum,apparentibus signis coctionis; vel etiam in inflammationibus internis, sicut fecit Hipp. inpleuritide. Cardan. c. 6. l. meth. in quatuor tantum
casibus noxium scribit vinum; in dolore assiduo capitis ; in phlegmone cruda ; in delyriopn febre arden te cum cruditate. lib. de vici. rat.in morbis acu
tis: in febribus pituitosis & melancholicis vinum debet exhiberi: in syncope febrium vinum dadum: in debilibys viribus largiendum est. Consuetudinis etiam habenda ratio in primis, ut Germanis propter consuetudinem libere exhibetur vinum, etiam sebrientibus. Quando usus vini non conceditur, utendu aqua cocta leuiter. refrigerata, addito syriapo de agresta,&de lyrion. pro cibis sumat ptisana hordeaceam, panem totum, iuscula pullorum cocta cum herbis refrigerantibus, portulaca, en diu. lactu. Oxalide, borrag. cum semini b. frigidis. Vena: sectio statim initio celebrada ad vacuadum repletione & euitandia su turii e fluxum in aliquam parte: idque ad animi usque deliquiti secundum at quos authores: A uer. huic sentetiς reclamat c.8. l. 7. coli. tribus rationibus; prima est quod natura non ed iacat sanguin e us' ue ad si nco p e, n i si sym pio matice, at medicus imit tor naturae est quae facit cri-ses,ergo id moliri no debet .secunda quia euacuatio debet esse superflui de inutilis latum; euacuatio viaque ad animi deliquiu excedit superflui euacuatione. tertia in huiusmodi corporibus aliqua est prae-
530쪽
aratio ad putredine,& euacuatio tanta minuit ca ore,qua re putredinis dispositio minui no poterit. Addamus communem ratione a nobis in generali methodo dicta quod typothimia &sincope no potest elle verus terminus quatitatis saguinis missi nis. Magna copia sanguinis detrahenda quantum vires ferre possunt, & qualitas sanguinis requirit: paruanaque saguinis millio parit utilitatis adfert. Post sanguinis missionena, quia semper calore vehementi pars aliqua sanguinis vertitur in bile;purgandi, praeparationibus utendum & rursus purgandi si fuerit necesse. Post medicamenti propinationem, si calor & sitis urgeat,& morbus in statu extiterit, aqua frigida exhibenda est larga copia. Peculiariter vero antequar' osseratur haec obseruari debent;nimiru ut signa coctionis appareant, nec crassoru humoru copia adsitέvnde vilcera obstructionibus laboret,neque in ipsis visceribus inflammatio, scirrhus, aut indema; neque aeger sit vetriculo imbecillo nec si ea quae potui insuerus ex cap. S. lib. 9. irreth. Si aliquid impediat aquae frigidae exhibitionem,praesertim vetriculi debilitas sequeti remedio est viedum.
florum bul g. 3 6. trochisco.de campho. 5 j. puluer. electu. diam argar. frig. coralli rubri an. Θj. fiat
conditum auro coopertum, sumat coclear unum
huius conditi humectati aqua frigida: postea magnum cyathum aquae frigi dae mixtum cum syru
po delimonibus. Regio renu ungatur cerato Sata-
lino toto in aqua rosa.&aceto. Aut V.in frigid. Gal. j iij. capho. g. vj. misce & ungatur regio renum &tota spina dorsi. Oportet preterea uti epithematib'