Iacobi Fontani Sammaxitani medici, ... Practica curandorum morborum corporis humani, in quattuor libros distincta

531쪽

3i6 IACOBI FONTANi refrigerantibus O humectantibus cordi & hepatia pyli cadis. Si densata si cutisoti oportet frictionibus cum oleo camom. Si crassi sint humores attenuandi & incidendi & purgandi. Fernes. c. q. l. 3. de febribus meminit febris *nochi non putris a bile ortae his verbis. Caus quiadem euidentes,cum vehementiores in hopum corpus alioqui sanum irruerint, non modo stiritus concales uni , hedre acres sumores exagitant,quorum aestu febris accenditur sine putredine. haec ephemerae limites eli editur, nec tamen

1 ochus est nunc exposita , ista qmine sanguinis effervescentis est, haec bilis concitatio sine putredine, ita in corpus incidit temperatum beneque habitum, haec vero in calidum siccumque ac plane biliosium .huius causae euidentes no aliae sunt quam quae ephemeram mouent, cr maxime cruciatus smmus, qualis nephritici aut parientis, exercitatis laborque immodicus, aestus balneum, animique excandestentis, quae iis pares sunt viribus. In hac nullae putredιnis natae in pu . aut νrinis cernuntur,verumtame os amarescit, deiicitur appetentis stis excruciat, capitis dolor ac vigiliae

ingent,in cute arida acer calor ferit. Forestus obser. Io.Li. de febribus se hac laborasse scribit. Arculanus negat posse generari synochum exbile comm . de febr. iii 4. sen. Auic. quod bilis tertio quoque die pariat exacerbationem proprietate substatiar quod non conuenit febri synocho. verum hoc est positum in quaestione num causa periodorum pendeat cx proprietate humoris,atit ex rempore collectionis eius extra vasa de qua re paulo post agetur. Adde quod illa intelliguntur de febribus patridis, non de senocho ab inflammatione sola bilis. De curatione eius ita scribit Fernet. loco citato, sublata causea pro tarsica, paucis post diebus Iebris eis se

532쪽

MEDICINAE PRACT. LIB. IIII. FI p

sponte desinunt. Satius tamen est, metu mutationis in aliam speciem febri 3, remedia adhibere, nam si febris ephemera constituta in spiritibus remedia postulat ob dictam rationem , multo magis synochus non putris biliosa remedia postulat. De febribus putri tu, C A P. ι X. FevREs putridae sunt quae ex putredine humorum ortum ducunt. Patrent vero humores aut in venis aut extra venas; in venis maioribus contianuas & continentes producunt , extra venas irae

termittentes.

Causae putrefactionis humorum antecedentes ex Gal.c.3 A. 9. meth. sunt locus humidus calidus &prohibita caloris perspiratio: de cuius generatibus suppressionem perspirationis caloris iam qn re dictum est: Causa vero proxima febris putridae est ipse humor putridus. Signa autem gener'lia subrium putridarum sunt, calor acris tactu perceptus,quod inseparabile est signum febris putridae, conuenit namque hecticis , distinguitur tamen modo: na in putridis primo occursu calor vehemens percipitur, deinde mitescit, in hecticis res cotrario se habet modo,nam ita principio mittis tandem acerrimus percipitur. Proprium vero & inseparabile signum est contractio

nis arteriae velocitas, fit autem ce er propter expuusionein fuliginosorum excrementorum, quorum expulsito magis est necessaria,quam refrigeratio caloris. Magis lainen percipitur in incrementis febrium, quam in principi j s & statu. urinae cruditas signum etia est inseparabile subriu putridarum in principio maxime. Cum vero febris putrida sit aut

533쪽

118 IACOBI FONTANI continens siue putrida synocha, aut continua putridaci febre synocha putrida est incipiendum. A sanguine putrente nullam gigni febrem existimant multi, quod Gal. pluribus in locis scribar,

sanguinem dum corrumpitur contactii in bilem de succum melancholicum, quare nulla febris excitatur a sanguine putre te, Verum illud da corrumpitu in aequiti ocu est. aut enim significat dia putrescit, aut post qua putrefactus est. Certe dii sanguis putresa -ctus est corruptus tenuior eius pars vertitur in bile, crassior in succii melanch. At du putrest,adhuc, sanguis est verum no diu in ea dispositione perdurat, quare aliqua do mutatur in alia speciem febris. At cum putrida syriochus affinitatem habere videatur cum synocho non putri, & cum ardente febre, ab illis est separanda. Primis . a synocho no putri differt signis putredinis iam recitatis , dc vehementis eorum quae illis communia sunt. Ab ardente veto quod in hac bilis dominantis adiunt ligna in exprementis,in contactu corporis sitis adest inexhausta,inquietudo vehementior multomam in synocho putri. Generatur haec febris ex Gal. c. i3. l. 9. meth. ubi in omnitus vastis of totynmum maximis aequaliter succipm tresut.Ex quo loco elici potest,ut quemadmodu inplet hora aliquado oes humores aequabiliter abu- dat ita in synocho ς quabiliter omnes humores putrescui. Cum ergo dicitur synochus nasci ex saguine,iniel ligodum est non de sanguine puro & separato , sed de eo qui complectitur omnes humores. In qua tamen inalia humorum superat sanguis. Easdem agnoscit causas haec febris , quas synQ-chus non putris, maiores paulo dc diuturnio rei.

Pericalosior est haec febris no putri, praesertim q

534쪽

alui fluor a principio iungatur. finitur .aliquando quarto die, si prima ortu fuerit nec successerit synocho no putri: aut septimo vel alio die critico .verum probabile est eam non excedere septinata diem si prima fuerit, cum fiat couersio sanguinis in bile aut atram bile paruo temporis spatio. finitur harmorrhagia,alui profluuio, itidoribus,&vrinis nonnunqua & vomina.Si sexto die cotingant cxcretiones, quamuis sigia a coctionis praecellerint, infida erit crisi, &imperfecta, na aut recidiva faciet , aut aegruperimet,ut a Gal. scribitur c. . l. I. de dieb. d crct. Si fluor alui in principio largior vexati erit

aegru,vires ita prosterner,ut materiae coque lar non

sit par natura. Si a materiae copia ortu duxerit breuiorem faciet morbii: si a maligna qualitate aegrum freque ter perimit. Soluitur haec febris nonnuqu minaculis quibusda purpureis erupentibus quae exa themata appellatur; haec si sequuntur signa coctionis, salutem, sin minus mortem portendui. In hac febre non raro contingunt morbilli & variolae maxime in pueris. Gal. c. 8. l. H. meth. scribit ira de curatione huius

febris. Principiis invetioras remedioris ipsa erit υι natura

de qua agitur putredo vero est mutatio totius putrescentis corporis sublatiae ad corruptela a calido externo, qui primis ipsis succos propter humore Cr liquiditate putrefacit m codirupit: patio vero teporis tum adipe,tum etIa carnem. quare ut m corporibus quae no inuist in corrupuntur,primπ,eoru

quanta ia putruerit siparamus deinde ei quod reliquu est, in frigidsi aerem sublato per inspiratione refrigeratione co-ciliamus: pari mori putredinem quae in viventibus corporibus orta est, sanabimus , euacuantes id quod corruptum es , quod vero superest moderatis motibus , mrefrigerante perspiratu, ad exactam temperiem reducemus.

535쪽

sao ΙΑco BI FONTANI Cum vera trabpirationis prohibitis putredinis occasio su

rit, hanc submouere oportet. IIa autem nasicitur vari s modis,nempe densatis toris, humorum abundantis, tum crassi studine cra' visciditate eorundem. Sanantur autem per centraria inam densitas rarefactione tantractio fusione σdilatatione,copia euacuatione,wscida detergentibus. E rgo

inquit Gal. c. Io. eiusdem lib. duae indicationes sese e hibent, una a febre, altera a putredine, a febre item duae: prima vi pars febris qua iam facta est curetur, quae vero ingeneratione es inhibeatur. .sus aliae duae a putredine ducentur indicationes:nimirum ut quod putredinis iam

factum est sanes, quod in generatione es Asas. Porro quod in generatione existit, perspiratio impedita facit, ab

hac quoque aliae duae indicationes nascuntur, tum ut quod retentum ill vacuetur,tum quod retinendum esprohibeatur,remedys obstructiones liberantibus. Cuius rujus ipsius quod iam factum est sananaum quod futurum est ιnhibendum. quae obstructio iam facta es curabitur obstructiones aperientibus σ reserantibus: inhibebitur quae Iutura est obfructio ,si constixum humorum obsisuentium compescas. Obstructiones autem liberantia calida esse non debent, nam febrem augerent, tum putredinem. Quare hs est utendum qua obstructiones auferre pollunt, qualia sunt vicida tenuis substantiae frigida. Obstructionibus reseratis oportet purgare materiam obstructiones ellicientem. Victus ratio requiritur refrigerans & humectas qualis est praescripta in synocho non putri. Quod ad curatione reliqua pertinet, primo aluus concitanda perfrigerante en emate,aut si peculiaris si corruptio in vel riculo vel prima regione corpo-

536쪽

ris,leui aliquo catartico etiaEuanda, nisi sorte su cationis periculti immineret, tunc enim statim vena secanda est,& sanguis larga copia educendus, prout quantitas affectionis exigit, & vires pet- mittunt, tum corporis habitus. deinde prirparandi humores syrupis,iu lepijs,aut decoctis; ut de limo n. de aceto f. citri de berber. de agressi acetati exi sacch.

cum aquis refrigerantibus.

Praeparati humores catartico deijciendi, V. rha-barb. elec. 3 j. g. mirobal.citrin. 3 iij. infundantur in aqua endi uiae, expressi adde thamarinit. Ξj. syrupi ros a. sol u. 3 3. s. fiat potio.' Postea frigida aqua danda est conditionibus obseruatis quae descriptae

sunt. Auer. c. 8. l. 7 coli. scribit. Si aeger vehementi iti excrucietur, non est opactanda concoma humorum, nam vires ante coctionem dolabuntur,quare satius est in principio exhibere aquam, nam materia quae febrem committites cruda ob acrem in vehementem calorem , non propter crassitem aut visciditatem humarum; quar epotu aquae se

Idae acrimonia extinguetur ,satio que se hanc febrem in aliquam longam conuerti, quamsi ager intereat. Tamen vires semper sunt metiendae, quae si debales fucrint

non permittunt aquae frigidae potionem , metue X- tinctionis caloris. Quidam timentes a grotis in hoc

remedij genere, alijs remediorum generibus refrigerare nittuntur assumptis& admotis, de quibus. egimus superiori capite. In hoc capite non est praetermittendum quod saeptissime Argent. commonet in lib. Gal. de febrib. ad Glauco .in quo probat febrem generari ex seroso humore corrupto. Nam cum pollit putrescere , ab illo humore nasci potest febris. Idem probat experientia, quod multas sanari febres experiamur cdu-

537쪽

sr2 IACOBI FONTANIctis serosis humoribus; tum etiam misso sanguine. licet aliquando contemplari plurimum serosum humorem superna tantum, & nullum alium peccare, in quo febris poni debeat consistere. Adfert etiam in probationem febres hydropicorum &alias lentas, quae in pluuiosis & nebulosis temporibus nascuntur; neque potest haec febris esse alterius generis quam synocharu, ut ipse probat, cum non possit referri ad aliud genus; Quod enim putrescat in venis continua erit qubd vero ex bile aut succo melancholico non nascatur , continens sit est necesse. Quare synochus aut erit sanguinea, aut biliosa aut seros a.

De Febre ardente. CAP. x.

CvM kbris ardens vera & lcgitima sat ex bile

putrente quodammodo respondet synocho non putri ex bile ortae, nec etiam Gal. l. i. de cris. c. 3. multum repugnat, si quis ardentem febrem synochum appellauerit. Quare de ea commode hoc

loco agere poterimus.

Ardens febris Hipp. in Sileni & Philini uxoris

historia ignis appellatur haec ratione materiae duplex est, una vera S legitima quae a bile ortum du-- cit, alia nollia quae a pituita salsa originem trahit. ex Hipp. 4. de rat .viet in morb. acui. legitimam ita describit sent. I. l. 4. causius Ili cum venula arefactaeae itis tempore acres Cr biliosos ichores ad se traxerint. cca namque ait Gal. inco m. humidasolent attrahere timdabilia si assuerint ,sin corrupta , ratione enim carent ilia

venulae. Quare ut pueri ad oblatum casu humidum. cum sitiunt irruunt, hoc parto & illae venae agunt.

538쪽

MED J CINAE PRACT. LIB. IIII. Ja

Dario sitieti aqua turbida gratissima fuit: Atque veattractione uenarum potest feri ardens febris ita' & expulsione partium corporis reliquarum in illas

venulas. Fit autem causus aut in toto corpore redundante bilioso humore, aut in aliqua parte. Causi a bile. nati toto corpore spatii signa sunt sitis vehemens

de in ex austa, calor exurens.

Magnitudinis illius signa sunt ventrem morderict biliosa deij cere, nempe quod vehemens sit morbus motusquc acrium humorum ad interiora fiat. Praetcrea haec contingunt praecipuae ijs qui ventriculum & hepar causi sedem habent. Lingua vero aspera valde nigra,&desipientia ijs quorum pulmo afficitur, in quibus praeter superiora adest dissicultas respirandi, magna namque 2 frequens est eorum respiratio, ab aucto vlu, sitis etiam magna, cum os sit perius ventriculi assiciatur, deinde ventriculus aut ieiunum intestinum. Si vero alia pars vexetur non est necesse sitim adesse in exaustam . Causus nothus ex pituita salsa nascitur. In illo adest exurens calor & sitis inexa usta, velum lingua non est nigra sed alba, a pituita salsa. Eadem est ratio superiorum symptomatum , atque in superiore legitimo, ratione magnitudinis & partium diuersatum affectarum. Hipp. l. a. Epid. sent. I. recenset maligna symptomata febrium ardentium quae contigerunt illa tempesta te, cuius fit mentio eo libro . DKor ab initis , quod proprium signum malignitatis appellat Gal. in comm . rigor debet iudicare febres ardentes ex Hipp. in aph. non tamen in principio morbi elucere debent critica sympto ma-xa, quae si appareant maligna sunt iudicanda. Alia

539쪽

si IAcon I FONTAN rsymptomata maligna sunt,vigiliae siperennes, augor exudatio, hemes desipientia,tranor fregi ditas extremoru. Nam vigiliae in principia Cr desipientia am affectu cerebrum intemperie calida sicca significant.tinetor, denotat bilem flauam retorreri,& verti in atram. Exu- dationes in principio circa clauiculas in frontem in Coac. malae iudicantur. partium extremarum refrigeratio,perniciosum signum ducitur a Gal. quod a deficiente natura & calore ortum ducat: retrahitur namque calor ad internas partes, quare eo destituuntur ex

ternae .

Ceterum haec symptomata maligna pendent aut ex malignitate materiae, ut ex bile porracea, aerug, nosse, adusta, atra, aut ex profunda putredine, vel ex partis obsessae praestantia & cordi vicina. De sebre autem ardente haec perhibentur prognostica. febre ardente laboranti , rigore superueniente, fisolutis. Superueniente quidem, nam in principio funestus est rigor , ut dictum est. Intelligit ergo rigorem criticu .ut potest colligi ex textu citato lib.r.epid. In febre ardente maligna signa flatim apparentia periculum portendunt. Si aestui Cr linguae sicritati sitis non res antealprauum est indicium. significatur enim vel laesam esse mentem, vel ventriculi facultatem extingui, nisi adsis tussicula a fluxione excitata , quae sitim moderetur exaph. H. . lib. 4. Si urina nigra, te nues CV paucae emittantur, in alui durae sint, pernici um signum; nigrae namque existunt adustione, paucae ex adustiorie seri. Stillicidium sanguinis prauum es in

febre ardente , nam magnus morbus non soluitur parua excretione. Significatur praeterea naturae expellentis debilitas, quae excernere tentat, sed non potest.

540쪽

MEDICINAE PRAc T. LIB. IIII. F2i

Solvitur sanguinis fluxu natium, sudore,vomitu alui deiectione, ex Gal. lib. 3, de cris Caui us qui apituita sese nascitur ex Hipp. sciat. I7. lib. q. de rat.

vich. in mor. acur. Iudicatur sanguinis pro uuis e naribus, aut abscessu, aut quia crasso, prasiertim spulma fuerit

lectus, ex Gal. in comm . tunc caput incales cciis sanguine repletur unde effluxus sanguinis per ia res aut abscessus,ita ut coxarum dolor adsit, pudendum liueat, testiculi extendantur. Screantur autem crassa critice in febre ardente, dum assiciuntur pulmones cocto iam morbo.

victus ratio tenuis esse deber,qubd breuis sit suturus morbus: in principio tamen plenius nutriendum. Alimenta frigida humida lint oportet, acccubiculi refrigeretur: somnus maxime procurari debet: Nihil praestantius in hac febre vi in caeteris acutis qua decoquere radices lapathi acuti au t oxalidis: vel quod praestantius est thamarindos inco

quere.

Victus ratione constituta detur clyster, τί. maluae, bisipat. soliorum cichor. & lact. an. m. i. sem. frigid. malo. 3 j. pruna damas c. n. x. fiat decoctio. In collat. m. i. g. dissolue calliae cum saccharo &cha mariud. an. Jj. olei viola. si iij fiat clyster de tur deinde ne bilis ferociens procumbat in aliquam partem, purganda est cum rhabar b. thamar ind. &syrupo rosa. sol u. Thamatindi in febribus biliosi, maxime usurpandi, extingunt namque mirifice bilis acrimoniam, deinde sanguis detrahi debet sententia multorum cui alij reclamant, ob bilis redundantiam , cuius fraenum sanguinem constituunt. Verum huic argumeto prilis satisfactum fuit, plus enim bilis aetanditur quam sanguinis, quod te-