Commentatio de regibus et antiquitatibus pergamenis scripsit A. G. Van Cappelle

61쪽

- 56 thum, et hinc Aeginam transvectus est, ubi dum vires reciperet, nemo ad cum admitteritur. Quo factum est, ut et Romam , et in Asiam fama de regis morte perveniret. Attalus quoque nimis celeriter ei credidit, et de suscipiendo regno cum fratris uxore et arcis praesecto locutus est. Imo, Plutarcho ac Diodoro testi-hus, non modo rex creatus et diademate ornatus fuit, sed etiam uxorem fratris Stratonicen duxit, cumque ea concubuit. Ubi vero nunciatum est Eumenem vivere et Pergamum redire, posito diademate, hastam solito more sumsit, fratrique cum reliquis stipatoribus Occurrit. Eumenes eum amice amplexus reginam quoque honorifice salutavit. Addit Livius Eumenem, quamquam dissimulare et tacite habere id patique statuerat, non temperavisse, quin uxoris petendae praematuram festinationem fratri objiceret. Concordia fratrum nihil hac re labefacta est Legati ad Eumenem Roma venerunt, qui regi gratularentur, quod e tanto periculo evasisset. Odio vero in Perseum quam maxime aucto, Eumenes summa Vi bellum paravit, quod tamen tu proximum annum dilatum est

Sequenti igitur anno, U. C. 583, Licinius consul, cui Macedonia provincia sorte data erat, Thessaliam invasit, et, complu-

liaee Eumenis lienevolentia in Datrem laudatur, sive revera Allatus ejus uxorem duxit , sive tantum de nuptiis loculna est. Qua de re ita Sevinus p. 270, 27 Ir son ne stanmit nIer tant de modirat Ion ne soli digne des plus grands eloges. Les Prin vera les plus inges pardonnent quelqueBis les inenses, rarement iis Ies oublient. Les,rietis de Biodore et de Plutarque soni ceux qui soni te plus d honneur a la vertu d Eumenes. de ne vovitrois pas nean moina garantie la verile de re qu iis avancentales. Tite-Live dans les endrotis qui ont rappori a i histoire de res lemps la eopies dlardinatre Pol be, et te judieIeux Ecriva in estoIt plus a portis que personne d e- .Haireir nn lait doni tes moliares particularitex miniolant d'estre transmIses a la

62쪽

ribus oppidis captis, super Peneum amnem castra Posuit. Eumenes, ne bello deesset, Pergamum Philetaero, qui fratrum natu minimus erat, tutandum reliquit; ipse cum Attalo atque Athenaeo classe Chalcidem venit, ubi duo millia peditum, Athenaeo duce, relicta sunt. Rex et Attalus cum quatuor millibus peditum, mille equitum, ad consulem se contulerunt In Licinii castris, dum, Eumene et Attalo praesentibus, agebatur, unde belli initium foret, consultantibus nunciatum

est Perseum cum magno exercitu adesse. Armis igitur extemplo captis, centum equites cum pari numero jaculatorum peditum ex Eumenis auxiliis praemittuntur. Hi Galli mercenarii fuisse videntur, nam Cassignatus, Gallorum dux, cum triginta aliis occidisse dicitur. Acriter pugnatum est, sed, nemine su veniente, victoria incerta fuit Insequentibus diebus Perseus frustra Romanos ad pugnam elicere conatus est. Itaque castra propius hostem movit. Utrinque acie instructa, Eumenes rex Attalusque cum omni manu sua a tergo inter postremam aciem ac vallum steterunt. Par sermo utrinque numerus equitum ac levis armaturae militum concurrerunt, quo certamine Perseus superior fuit. Attamen, re bene gesta, eo die quiescendum esse censuit, quod Romanis saluti fuit, qui, animo propter rem male gestam demisso, uon sine causa m tuebant, ne hostis statim castra aggrederetur. In tali periculo cunctis metu fluctuantibus, unus Eumenes fuit, qui recta consilia dedit. Nam ubi hostis cunctabatur, consuli suasit, ut castra trans Peneum amnem transferret; ut fluvio interposito milites animum reciperent. Invitus, quia timorem latebatur, consul regi morem gessit, noctuque copiis traductis, castra in ulteriore ripa communiit. Hoc Eumenis consilium Romanum exercitum servavit. Perseum, ubi postero die trans amnem in ,

63쪽

tuto posita castra animadvertit, frustra poenituit, quod pridicnon institisset victis Haud multo post iterum proelium commissum est, in quo

consulis latera tegebant Eumenes, Attalus et Misagenes, regulus Numidarum Fortuna Romanis melius favenis, Perseus Pellitur et tu Macedoniam redit. Consul tu hiberna se confert. Eumenes et Attalus domum remittuntur

Nemini dubium esse potest, magna de re publica Romana Eumenis merita hoc bello suisse. Neque tantum ipse cum Attalo fratre consuli opem tulit, sed ci Atlesbim, Thracum regulum, incitavit, qui cum Corrago, Eumenis praesecto, in Cotyis, item Thracum reguli, sines impetum faceret. Cotys,

cujus virtuti Perseus magnam partem rerum Prospere gestarum debebat, ad sua tuenda in Thraciam rediit. Quo auxilio privatus Perseus non amplius cum Romanis proelium committere est ausus A.

Sequenti anno V. C. 584, A. Hostilio A. Atilio Coss., Eumenes cum L. Hortensio praetore Abderam, Thraciae urbem, obsedisse videtur

tantum, non vero Eumenis mentionem esse satiam eontendat.

64쪽

Iniurim Attalus, qui cum consule Elatiae hibernabat, Eumeni

Batri statuas, imagines, ceterosque honores, quos Peloponnesi civitates sti tribuerant, sed postea communi decreto sustulerant, restituere conatus est. Iam aliquot anuis ante simultato. inter Eumenem et Actiacos ortae erant Bis enim rex per togatos

in concilio Megalopoli habito centum et viginti talenta obtulerat, ea lege, ut inde qui ad publicum concilium convenissent ale rentur. Simul quoque Petiit, ut secum societatem renovarent, quam cum Attalo patre habuissent. Quamvis pecunia oblata multis blandiretur, Apollonidas Sicyonius et Casander Aegineta, Iargitionem nonnisi escam emo ad animos corrumpendos, quin et Aeginam urbem potius Achaeis restituendam esse dicentem, effecerunt, ut non tantum pecuniam recusarent, sed Eumenem etiam propter hanc rem odio haberent. His igitur dissensionibus finem facere cupiens Attalus Arch nem, Achaeorum praetorem, et Polybium , equitum praefectum, convenit, eorumque animum sibi conciliavit. Hi igitur, cum legati hae do re ab Attalo ad proximum Achaeorum concilium missi essent, quamvis multis contradicentibus, essecerunt, ut decretum fieret, quo juberentur magistratus omnia, quae Eumenis honorem spectarent, instaurare, Praeter es, quae Achaeis d decori essent, aut Iegibus repugnarent. Ita Attalus rem in integrum restituit, suumque in Eumenem Datrem am rem ac pietatem cunctis palam fecit Iam vero Eumenis fides Romanis in suspicionem venit. Scilicet principio veris anni V. C. 585 ad Macedonicum bellum profectus est Q. Marcius Philippus consul, ut et C. Marcius Figulus praetor, cui classis provincia OFenerat. Huic Eumenes cum viginti tectis navibus ad agrum Pallenensem obviam vovit, cumque eo Cassandream et Demetriadem oppugnavit. Hic fama

65쪽

suit, Eumenem clam cum Perseo de pacis conditionibus agere,

quin et valerius Antias cum ne classe quidem praetorem adjuvisse tradit. Ut ut est, infecta re urbem reliquerunt. Eumenes Vero, postquam ad consulem naVigarat, eique de adventu gra

tu latus erat, domum abiit. Idem Valerius Antias addit regem indignatum fuisse, quod consul non permisisset, ut iisdem. castris tenderet; quam ob rem etiam Gallos equites consuli roganti cedere noluerit, cum in Asiam proficisceretur. Romae quoque Eumenis fidem dubiam, Attali vero egregiam et sinceram fuisse a legatis, ex Macedonia redeuntibus, nunciatum est. Ex intimis Eumenis erat Cydas Cretensis, qui saepius cum Persei ducibus colloquia habuit. Hujus quoque legalias Cryphon aliquoties Pergamum missus est. Hinc Eumenes magis magisque Romanis suspectus habebatur; inprimis cum Pe seus A. U. C. 580, quo L. Aemilio Paulo iterum consuli Macedonia provincia data est, ad regem legatum misit, specie quidem ut captivi redimerentur, sed revera ut Eumenem in

partes suas traheret. Quae tamen res, si Livio credendum cst, Persei avaritia nullum exitum habuit. Eumenes, ut Suspicionem evitaret, de captivis actum esse consulem certiorem fecit Paulo post Eumenes mari cladem passus est. Attalo enim in auxilium miserat aliquot equites Gallos, qui navibus, quas hippagogos vocant, transmittebantur. His Chium potentibus Ant nor, Macedonum classis praefectus, in angusto freto, intor Erythrarum promontorium Chiumque, occurrit. Antenor enim et Ca- lippus cum classe quadraginta lemborum a Perseo Tenedum missi erant, Ut Macedonum frumentarias naves, per Cycladas insulas

3 Liv. XLIV. 10 sqq. In tota vero Livii narratione invidia quaedam in Eumenem est eouspieua , sive ipse regis dubiam fidem perosus, sive alios Eumeni infestos seriptores 1eeutus fuerit.

66쪽

- Gi sparaas, protegerent. Credebant Eumenis praesecti Romanos esse aut Attalum, aut ab Attalo missos, qui Pergamum peterent. Cum vero hostes esse animadVerterent, neque resistendi. ulla spes

esset, fuga salutem quaesiverunt, aliis nando in Erythream, aliis navigando Chium contendentibus. Quod ubi viderunt Macedones, copiis in litore expositis, fugientes in via aut ante portum, quam clauserant, assecuti sunt. Octingenti fere Gallorum occisi, ducenti capti sunt. Equi partim undis mersi, partim nervis ab hoste succisis perierunt. Viginti eximia forma cum captivis Thessalonicam ducti sunt Forte ita evenit, ut Romanorum Iegati, Macedonum quadra ginta lembi et Eumenis qilinque naves quinqueremes ad Delum

insulam simul convenissent. Omnes tamen propter loci sanctitatem a pugna et armis abstinuerunt. Mox vero Antenor inde in altum vela fecit, ut onerarias naves, nisi Macedoniam Peterent, Supprimeret aut spoliaret, quibus frustra Romani et Eumenis navales socii succurrere conati sunt λ.

Nihilo mi uus Perseus, Romanis in Illyria rem bene gerentibus, Aemilii consulis et Octavii praetoris adventu spe deiectus est.

Α Romana quoque classe sibi metuebant, dum Eumenes et Athenagoras Thessalonicae praeerant, parvo quidem praesidio duorum millium cetratorum, uudo tame u muri timae orae periculum imminebat Haec omnia Persei animo terrorem injiciebant, qui non multo post a consule magno Proelio Victus est captusque Romam deductus. Quoniam Vero neque Romanorum res gestas enarrare, neque Aemilii laudes celebrare volumus, haec omnia praetermittimus. Videamus autem, qualem fructum Pergameni ex hac Romanorum victoria ceperint.

Inter legatos, qui post reportu tam de Perseo victoriam Romam

67쪽

venerunt, Attalus quoque fuit, qui A. U. c. 587, ab Eumene

fratre missus, eo profectus est. Duplex veniendi causa fuit, et ut Romanis de victoria gratularetur, et ut corum auxilium contra Gallos imploraret, qui Adverta duce, Pergamenum regnum invasissent. Vix dici potest, quanta benignitate exceptus sit, cum Attalus pro certo amico, Eumenes neque Romanis neque Perseo fidus socius haberetur. Erant quoque inter principes Romae viros, qui Attalum incitarent, ut pro sc magis quam pro fratre beneficia petcret. Fluctuantem Attalum Stratius medicus, quem Eumenes tanquam speculatorem cum fratremisisset, ne quid contra fidem regi debitam ageret, monuisse dicitur. Ostendit enim regnum sine fratrum concordia stare non posse; Attalum sere pro rege haberi, mox fratri successurum fore ut si Eumeni viventi regnum eriperet, propter impietatem omnibus invisus fieret; si partem tantummodo regni accepisset, ambo infirmi resciit. Itaque exspectandum esse, d nec sponte sua reguum ad eum PerVeniret, eoque magis quod

illi ipsi principes, qui Eumeni insusti essent, Attali constan

tem fidem et pietatem laudarent His monitis Attalus obsecutus accusatiouem fratris omisit,1 Vid. Obserit. ebron. XI. a Verba V.ii XLV. Is sunt: a quod haud ambiguum pmpediem repnaturum emnisinsentitate aetateque Eumenis emet, nullam stirilem liberum liabentis: tne dum enim, agnoverat eum, qui postea re γ'Vit. V In quibus Pol 'bium XXX. 2. 6 foetitus Videtur, apud quem ita legitur et ii οὐδέπω γὰρ καταῶν ό με ris τὴν doχῆν. ' Schweighaeusems venit: necis sdum enim tune in lucem editus erat ilia Eumenis ius, qui ei postea in re tim,sseeoasit. ' Sed dubitari liotest, uirum verbum hoc Mnsu reperiatur. Illud eerium mihi videtur: primo Attalum, quem Lumenes moriens filium insaniem reliquerit, hoe tempore nondum natum suisse: tum vero Livinm Polybii verba maleae episse de Aristonico, adniterino Lumenis filio. Schweighaevierum vero adeant qni plura velint. 3 Li. XLV. Is, Pid b. XXX. I Hq.

68쪽

rogavitque, ut de Gallica defectione legati mitterentur: sibi

tantum Aenum et Maroneam peti it. Sperabant Patres fore ut de regno dividendo separatim ageret, eumque summis hon ribus muneribusque coluerunt, urbes quoque illas se daturos promiseruui. Ubi vero, Attalo urbem relinqueute, spe frustrati erant, Aenum et Maroneam, illo nondum ex Italia profecto, liberas pronunciarunt. Ceterum legationem ad GaIlograecos miserunt. Satis igitur manifestum est odium, quo Senatus Eumenem prosequeretur, multo majus quam Attali favorem fuisse Interim Athenaeus, Eumenis frater, L. Paeso Graeciam cum haud magno comitatu circumeunti adfuit. Rebus vero Iaco-doniae compositis, consul in Italiam, Athenaeus Pergamum

rediit Mox etiam legati, qui ad bellum inter Gallos ciregem Eumenem componendum missi erant, in Asiam pervenerunt. Induciae per hiemem factae sunt. Galli domum re- Vertuntur. Eumenes jam antea Pergamum abiurat, gravi morbo implicitus. Incunte vere Α. U. c. 588, cum vix con aluerat,

domo exiit et exercitum ad Sardes contraxit, Gallis jam ad Synnada profectis. Legati, comitante Attalo, ad castra Gallorum se contulerunt, eaque intrarunt, relicto tamen Attalo, ne animi ex controvorsia irritarentur. Galli vero Romanis bellum deprecantibus ferox responsum dederunt. Addit Livius, qui nobis haec tradidit, mirum vidcri posse, tuter opulent reges Antiochum Ptolemaeumque tantum legatorum RomanOrum Verta valuisse, ut extemplo pacem facereiit, apud Gallos uullius momenti fuisse At vero satis superque patet, Romanos de industria discordiam inter Gallos ct Pergamenos aluisse, et SPecie magis, quam revera Eumenis rem agere et bellum componere voluisse. Quo magis autem miremur id Livium su-.

69쪽

gisse, faciunt Polybii verba, qui merito conjicit mandata, quae Senatus Licinio dederat, Pergamenis iniqua fuisset.

Eodem Dre tempore λ multo magis apparuit Patrum animos alν Eumene prorsus alienatos. Scilicet Prusias, Bithyniae rex, Romam venerat, specie quidem ut Romanis de victoria, quam a Macedonibus reportavissent, gratularetur, revera autem ut Eumeni, quantum fieri posset, noceret. Quo consilio Senatui adeo turpiter adulatus est, ut regiae dignitatis prorsus oblitus se etiam Romanorum libertum vocaret. Ab hoc sibi cavendum esse merito censebat Eumenes. Itaque ipse quoque in Italiam se contulit, ut Senatum sibi conciliaret. Qua de re Patres valde commoti sunt. Nam si regem eodem quo antea honore reciperent, ne odium, quod concepissent, palam facerent, contra rempublicam agere sibi videbantur. Sin autem ex animi sententia ei responderent, se ipsi imprudentiae condemnarunt, qui talem hontinem antea tanti fecissent. Huic igitur incommodo ut subveniretur, in commune lex lata est, ne cui regi Romam venire liceret. Itaque Brundusium, quo Eumenes appulerat, quaeStor missus est, qui Senatus decretum asserens regi nunciaret, si quid Senatus auxilio ei opus esset, Secum communicare vellet; sin minus, Italia quam primum excederet. Rex magno animo nihil sibi opus esse dixit, neque ullo alio verbo commutato Pergamum rediit. Ita Eumenes, servilem Prusiae summissionem haud imitatus, revera regem se praestitit. Romani vero non tantum ita perfecerunt, ne Eumenes Romam veniret, sed etiam id, quod maxime cupiebant, sunt consecuti, ut regis socii ab eo alienarentur, Galli vero ad persequendum alacriores fierent. Nihilominus vero Eumenem contra hos rem bene gessisse facile

inde colligimus, quod a Gallis haud multo post legati Romam

70쪽

sunt missi, quibus Patres Permiserunt, suis ut legibus uterentur; itae tamen ut domi se continerent, neque fines suos cum armis egrederentur. Insiguum hoc bello Galloruni fuisse crudelitalcm, qui captivorum quosdam aetate et forma praestantes tanquam victimas diis immolarent, reliquos omnes telis obru

rent, Polrbius memoriae prodidit Bello Senatus jussu composito, Eumenes nihilo secius infesti in Romanos animi multa indicia dedit. Quam ob rem Pytho

quidam a Prusia legatus missus est, qui Eumenem accusaret, quod Romanorum sociis obsistens eos, qui Romanis male vellent, adjuvaret, neque a Gallograecia abstineret, imo etiam Prusiae multa loca ademisset. Alii quoque ex Asiae civitalibus legati, Eumenem accusantes, initam ab eo societatem cum Antiocho significabant. Senatus vero, quamvis Eumeni atque Antiocho omnino dissidens, solita prudentia suam de regibus illis sententiam dissimulavit; interim vero Gallos in libertate vindicanda clam adjuvit Jam antea Romani, Antiochum novas res moliri suspicati, Tiberium Gracchum legatum in Asiam miserant ad explorandum

ibi rerum statum. Rex vero adeo callide mentem suam Occultavit, ut legatus Romam reversus nihil quidquam certius do Eumenis et Antiochi consiliis attulerit Prusias autem non tantum ipso Eumenem et Attalum Romae accusavit, scd etiam alios Asiae populos, in primis Gallos ac Selgenses, ut idem facerent, stimulavit. Quorum criminati nibus ut responderet Eumenes rex Attalum et Athenaeum fratres Romam misit. Hi magna cloquentia regem defenderunt, adcoquidem ut crimina diluerint, honoribusque aucti sint. Nequo tamen suspicionem dimoverunt. Itaquo Senatus legatos misit,

3 Polyb. XXX. Is XXXI. 2 cf. Epit. Liu. XLVI. a Polyb. XXX l. 6. 3 Pol b. XXXI. 5, s.