장음표시 사용
51쪽
Iam ad ipsas Romuli leges, quae aliquid de maiestatis crimine sanxerunt, progrediamur μγ, ubi saepius propter antiquitatis ob scuritatem coniecturis erit indulgendum. Ac primum quidem
memoratur a DIONYSIO HALICARNASSENSI expresse νομος τησε οδοσιοις, lον ἐχυρωσιν ο'Pωμυλει, qui qualis suerit, quum de eo apud reliquos rei Romanae scriptores altum sit silentium, paullo curiosius erit indagandum. Occasionem enarrandae huius legis inio NYs Io praebuit vetus Romuli institutum, quo mutua inter pautronos ac clientes iura et obligationes definiuit. Communia auatem utrisque haec suisse ait: ut neque pium, neque fas esset alte ris alteros in iudiciis accusare, aut testimonium aduersum dicer aut 1ii stragium contrarium ferre, aut inter inimicos censeri. Qiiodsi
quis in aliquo huiusmodi facinore deprehentiis esset, reum hunci nulla legis proditionis, quam Romulus sanxisset, ct conuictum huius.criminis cuiuis, ut Diti sacrum, interficere licuisse. Morens enim Romanis suisse pergit, ut, quos vellent impune occidi, eo rum corpora alicui Deo, praecipue vero inseris deuouerent, quod et ipsum Romulum tunc secisse tradit. Miramur profecto, quod hanc legem omiserint non pauci, qui alias Romuli ci successsorum
sanctiones diligenter exposuerunt, AN T. AUGUST1NUS, FULVIUS URSINUS, BALDUINUS, PIGHIVS, G BAVER Us; alii autem tantum , obiter eius mentionem iniecerint, Vt MERULA ), HOFFM ANNUS hnΑeilivs . Fuerunt vero etiam, qui eam primam maiestatis imgem in republica Romana fuisse censerent; in quorum numerosiint CAR. SIGONIus h) et, qui eum exscripserunt, GRAvINA a
M Hsor. rur. Vol. II. P. I. P. I r. uὶ Peeuliarem eriminis maiestatis sul, regibus historiam, sed more suo ani inadversionum politi tum seiragine mixtam, sistit Io. HENR. -ECLERvN in Commeuis rati. Plivionis cap. IO. iv KivSD. Disserat. acadenucis Tom. l. P. 8οῖ- 824. b) dis iissetis Lib. II. e. 29. De male flare 'Ders mimur Romulas exiit tum, eum legem da pressisione sanxit, ratius Drem ius
52쪽
que vr1NEccius ' . Quod ad ipsam eius sanctionem attinet, d plicem potissimum esse virorum doctorum de ea opinionem aniataduertimus: alii enim sub πιο ια in loco DIONYSIANO in te ligunt simpli in praeuaricationem, qualis tantum inter patronos et clientes locum habere poterat, et Romuli legem de proditione eandem esse existimant, quae legitur in XII. tabulis: PATRG
Nvs SI CLIENTI FRAUDEM FAXIT, SACER ESTO, quam,
que a legibus regiis mutuatos esse Decemviros censent' ; alii contra intelligunt veram proditionem, et e verbis DioNYsII hanc mentem eliciunt: patronos et clientes, qui sibi inuicem fraudes fecissent, eandem poenam ex Romuli voluntate subiisse, quam ipte per legem aliquam generalem in proditores patriae statu rat ). Ac posterior sane interpretatio nobis praeferenda esse via detur tum propter ipsum vocabuli ἀνωίας usum, quod, si deIegibus sermo est, non facile alio sensu, quam de consueto insudiarum reipublicae strii starum crimine accipitur s), tum etiam propter Romuli consilium, quod fine dubio ante oculos habuit, dum mutua inter patronos et clientes Osticia constitueret. Voluit enim hoe vinculo cauere seditionibus, quae plerumque oriuntur, quando inferioris et egenae conditionis homines a potentioribus contemnuntur, aut illi opulentioribus inuident: quam quidem rationem affert ipse AALiCARNAssENsis his verbis h)r Inc μη --
-, d Antiqviti. Rom. iuruprad. illustr. Lib. illi. tit. I 8. 4 .e Videtur in hane sentantiam discedere
53쪽
Nihil itaque, ut cum scia vBARTO loquamur, ad tranquillitatem excogitare poterat Uficacius, quam iure aequabili referre ad sese miιando'
qui alias in partes tui sent; nee quidquam reipublicae visum est perniciosius, quam fraudulenta huius aequalitatis dissolutio, quae proxime ad proditionem accedebat. Nihilominus fecit fortasse Romuli illa de proditione sanet io legi XII. tabularum de necessi
tudine, quae intercedit patronis cum clientibus, locum; ita, ut in hac separaretur tantum a crimine proditionis neglectum patroni Ossicium, et poena nominatim adderetur, quae prius ex Romuli voluntate utrique detullo communis fuerati . Sed redeat, unde coe pit, oratio nostra. Fuit itaque vere Romulus auctor legis cuiusdam de proditione, cuius tamen nulla amplius supersunt vestigia 'hPraeter poenam, quam HALICARNASSENsIs tradidit, quamque injfra copiosius illustrabimus. Nec defuit eo regnante exemplum
proditionis, quod sine dubio ex ista lege iudicatuin suit. Nam PLUTARCHus ' narrat, a Romulo proditionis damnatum suilla
XlI. tabularum lege, si modo hules verba
integra ad nos peruenerunt, de quo valde dubitamus. Nam Romulus, rosis DI NYsio, de muruis tam patronorum erga olimes, quam clientum aduersus patruinnos iuribus praeeeperat: iuri doeemuir lis aut m loquitur tantuin de patronorum in eliontos officiis; quod Obseruauit iam NERULA t. c. pag. m. 34. R. m) Neque enim audemus eum GRA.
Romuli a Deeemuiris in XII. tabulas
translatam, eandemque, quae de per duellione ibidem reperiatur. Illud autem videtur probabilius, quamquam nec ipsum si es e ieinime meedat, suisse undem τον των λειποτακτῶν asi πρωδοτων reuον, ex quo sub Tullo Hostilio capitali poena allectos este Mettii Fuss
eii laetos narrat DIONYS US HALICA
54쪽
Tarpeium, patrem Virginis, quae, arce, cui ille praesectus fuerat, Sabinis prodita, ab iisdem in praemium proditionis interemta
Porro sub hoc rege Originem videmur nobis inuenisse Iegigia sauctitate mu= orum, quam PiGNIVS e) proinde primam preduellionis gem nominat. Et fuit sane, si AvREMo vi man fides est ha-l henda, ante moenia exstrius a latat decantatissima autem facta est per necem Remi, cuius caussam Romulus satis turpiter inde sum sit. Ac murorum quidem sanctitaris origo haec suit. Veteres, si vinem condere'vellent, locum ei designatum ante omnia, filico
cireumducto definiebant,' et deinde moenibus cingebant; quae in deorum tutela fimita esse sperabant, nisi portenti aliquid rem coeptam perturbasset, v. g. ii lupi fines inuasissent, aut sulctim trim filuissent; quo facto ab opere abstinebant ). Quota omnia legitime euenisset 'tunc λlenni preeatione muros deorum assidui: in cuius tutela postmodum ipse urbs esset, dedicatos fuisse apud veteres legimus, ac, ne quid cerimoniae deesset, leges additas; quibus coli moenia deberent f , qualem ritum etiam in templis
. . : I: .:i ra ivria. o Negat quidem HALICARNASSEN- Praecipitarentur, . Tarpeii nomen asorsis Lib. Ii. e. 4o. Vos l. p. 32I. et a petam proditionis ream fuisse, hae ex eaussa, quia honorifice sepulta sumit in sacratissimo urbis lineor siquidem produtionis vere conuictae ossa certe aliquando Mossa et electa fuissent. Uorum P. vix e P . TARCHI auctoritas, qui in contra viam sententiam abeunt, et Tar iam revera proditionis ream sadiunt, prohibet, quo minus DION vs I eontestium adsti. Putemur, praesertim, quum, ut ipse tra- ας ista ea riwnis testiua rio' mratur, et e nniento a septiuurae honore perito PLUTARCm narratio obstet, qui in visa
Romuli e. IS Vol. L pay II S. Tame iam sepultam quidem illic. moN vero sub Tarquiuio osta eius alio delata suisse, et
p Amiai. Rom. Lib. I. Tom. I. pag. I . Potest etiam profecto hase sanctionialinatis legibus accenseri, quum se quenter hostilis an as tribui soleat ei, qui muros transeondere ausua sir Exemplum est in Iia vlt. IJ. de Rer. Druis ut taceamus vestigia iri OVIDIO et DIONY
55쪽
eonsecretndis obseruatum suis e exivio discimus. Iam, quae fuerit moenium sanctitas, facile intelligi poterit, in primis si audiamus pLvTARcΗvxi, de solennitatibus circa urbes condendas adhibitis ita di ilarentem μ): δά τί ora f-καὶ ον να- σι, τας δε πυλας ου Di cinis; καθάπερ Baiρωνὶ το μώ
ra lex itaque huius sanctitatis caussa fulsis videtur: altera .lρη rationis, aratri inligio altera; quam quidem posteriorem manifeste innuit PLvT RcΗvs verbis extremis, nec obscure colligero licet e duobus MAM1L1i et LucANI locis, quorum uterii narrat, magistratum ad moenia aratro designanda suisse sueriactum, quali habitu Romani non solum in pugna, sed etiam ad sacra s
cienda utebantur ). Erat itaque arandi actust inter res sacras, et terra, quam aratrum tetigisset, inuiolabilis: ipsa autem cerim nia, teste v ARRONE ex Etruria allata. Iam Romulum quoque hos ritus in condenda urbe adhibuisse, praeter PLvTARCΗvM ν fefert DIONYSIvs HALICARNAsumis ): unde non mirum, quod Romae
ut supra vidImus', Romulum urbem prituti icit, quam moenibus communiuisse tradit, aut neglecto hoc antiquitatis Atui προν προτειον fecisse, aut moenia in illo loeo pio axissetis ipsis Dosui M.
Q de Lingua Latina Lib. Iin e 3
56쪽
Romae semper funama murorum religio mansi: cuius testem habemus CacERONEM ': est misti lacrum pro aris e focis certamen, et pro deorum templis at e delubris, proque urbis muris, quos vos, muti re, sanctos esse dicitis, diligentiusque urbem religione, quam ipsis moenibus timgitis: quae deseri a me, dum quidem spirare potero, nefas iudico. ΙΜ
ipsa Romuli lege, num vere sueris lata, dubitare siquis possit,
qui legerit fgavivM inter fabulas reserentem, quod Remus astatre occisus suerit propter muros superatos: quocum consentit HALICARNASSENSIs, qui Remum, contentione de imperio inter fratres orta, in proelio utrimque commisso intersectum suisse na nat f). Quum autem et ipse vulgarem opinionem statim addat. eamque maxima scriptorum pars sequatur, e quibus tantum GA
huic potius narrationi fidem habeamus 3 Fac vero etiam, Remum non propter muros superatos, sed aliam quamcunque ob caussam a Romulo suisse occisum: quid impedit, quominus elusimodi legem, quae muros sacrosanctos redderet, a Romulo latam fuisse statuamus, quem confitetis cerimoniis religiosis urbem condidisse, ideoque et moenia dedicasse, omnes concedunt' Hhic quinque iurisconsulti originem sanctitatis murorum non aliunde re' petunt, quam e lege Romuli Certe poupoΝivs R):, Si Pisviolaverit muror, capite punitare sciat s quis tranfrendet scalis admotis.
vel asia qualibet ratione. εἰ Noem elues Romanos alia, quam per pori
o) Vel ipsum oroNYsivM hae de re Hobi sevin eonsentire supra iam viaimus. P) Omnia principum plasta et responsa prudentum, qua' de muro ram sat ictitate in libris iuris ei uilis laguntur, e lesse R
57쪽
egredi non fieri, eum istud hostis et abominandum R. Nam et Romasis eas
teri Remus, occisus traditur ob id, quod murum transcendere toluerit. S
tis de origine legis: iam quid ea sancitum fuerit, videamus. Ver eius BALDUINUS. γ, tabulam, quam MARMANus ipsi haud dubio fictitiam exhibuerat Π, praepostere sequutus, hunc i modum,
composuit r. NEQUIS, NISI PER PORTAS, URBEM INGREDITUR, NEVE EGREDITOR. MOENIA SACROSANCTA SUNTO. pisHivs autem ita legit: NE QUIS, MA PER PORTAS, INGREDERETVR EGREDERETVRVE. MOENIA SACROSANCTA ESSENT. QUI CONTRA, FECISSET, FOMsAM VEL VALLUM TRANSILISSET, TAN VAM PEM DvELLIS IMPUNE MACTARETVR. Quidquid tu nam profecto verba legum regiarum parum curare oportet, quum ne ii terula quidem ex us ad nostram. aetatem peruenerit; modo seni sium recte teneamus), hoc saltem certum est indubitatum, R mulum capitis poenam sanxisse in eos, qui muros trausillae audeo renti Inde OvIDIus mentem eius sic expressit v): .: : o . Meti e quis aut muros, aut factam vomere fossam i
Transeat; audolem talia dede neci. , . o
et mox ': . . Scque μοι muros transeat sis, ait. . similiter Livius ν): Sic deinde, quicunque alivi transilire moenia mea. Manifeste autem hoc confirmat POMPONii locus, quem supra latru
dauimus Illud etiam quaeri potest, utrum Romulus hanc l igem vivo adhuc Remo sanxerit, an ab eius nece caussam interdicti
58쪽
llimserit 3 Ac prior quidem 1ententia verior videtur liobis tum
Propter CICERONis'), ovi mi h) et ΑvRELir vic Ris' testimo nia, tum in primis, quod moenia vivo adhuc Remo erant absoluta; quare ea oportuit iam tunc sitisse consecrata et lege dedicationis munita. Denique quod attinet ad vicissitudines, quas su sit haec lex sequiore aevo; varie eam auctam legimus ibisse atque amplificatam q): ita, ut non solum ad castra et municipiorum moenia') prolatam, sed etiam omnino cautum reperiam , ne quid in muris fieret, ex quo damnum aut incommodum irrogaretur f), neue a pritiatis hominibus, sine Principis permissu, ha
Vltima tandem Romuli lex, quae videri possit ad maiestatis crimen pertinuisse, haec vulgo dicitur fuisse: NE NOCTUM. NAE IN TEMPLIS VIGILIAE HABERENTUR h): cui prin
a ου e. Lib. III. e. Io. At in eo ripales sine praesidis vel Principis aucto-
rege, qui urbem coηdidis, uon ira. Species ritate refieere, aut aliquid eis eoniunge- enim utilitatis auinum pepulit eius: eui re vel superponere: L. 9. g. 4. D. eoa. quum visum eos utilius, solum, quam eum Fuit autem mnrorum eura penes Prine, aletero regnare, fratrem interemis. Omi pes, quatenus erant Pontifices Maximi hie et pietatem, et humanitatem, ut id, cRELLIVS L e. f. I . quod utile videbatur, neque eras, assequi f) L. a. Dr ne quH ist Deo sacro. Orἰ er ramen inrri 'taussam πρυ-t, R L. vlt. D. eo . Additur: propie fialam Eam iis neque probabilem, neque fortuita ineenἀia. Colligunt quidem non- Iaris idoneam. necavit igitur; pace veI nulli, ut MERvLA et HoFFΜANIrus ti ce. Quirini. vel Romuli dixerim. t ' ex L. I. D. da o e. Praef. Dig. Iimilis
.eri l. se , eausta ibi esset disposta, in muris habi- ὁ Exponunt has vieissitudinea MEnri tare: sed recte de hoc iam RuNTNERVS
LA ι. e. P. 43. HOFFΜΛNNVS l. e. pag. duhirauit, cuius argumentis unum illud 14. CRELI. VN l. e. f. 13. I 4. Et CHRIST. adiiciamus, esse in d. L. I. sermonem vim. NuSTNERus in civesom.1hia iu- tantum de temporibus ante Aususium,
ris En lava ag II. sqq. . quibys nondum constitutus .fuit Peculia e Qui vallum transcendit aut per mu- vis. vigilum praeIectus. Sub prin Pibus rum eastra ingreditur, capite punitur se. Mitem liane familiam fuisse dimissum et eundum L. 3. f. p. D is re innari. De loco eius septem colaoltcs in alia id ex municipiis eadem sanciuntur in L. s. f. opportuna seeundum regiones vitiis dii- a. D. de Rer. Divis. Prolixe hoe proba. positas, unusquisque tacite intellige vir ΜARC MN LYC-AΜΑ Membran. Lib. qui L. a. e t g. eum Prima eoniumPDLIIL Eα 6. Nee fas fuit, muros muni. h Ita habent BALDON s ad LL. R
59쪽
cnius i) haec addit: NEVE COITIONES CLANCVLARIAE, FIERENT, AUT QUID PER NOCTEM MlNUS CASTERELIGIONIS SPECIE COMMITTERETUR. Prouocant ple
rumque, qui hanc inter Romuli instituta reserunt ), ad DioNYSivM HALICARNASSENSEM ) et CiCERON EM N); sed profecto non videmus, quomodo ex his eius hiodi Romuli lex cum aliqua probabilitatis specie elici possit. Ille enim, postquam Romulum e . iiam religionis curam gessisse, multaque praeclara circa eam instrutuisse narraiiit, uniuerse laudat cultum deorum simplicem et a s , bulis indecoris purgatum, quem adhuc sua aetate inter Romanos :obseruari dicit, et in hac laudatione pergit: G ἄν-τιs-αυ-,
τοις τερατευματων Αἐν. Ibi ne verbulo quidem eiusniodi legem a Romulo latam commemorari videmus: quidquid enim de vigiliis nocturnis, mysteriis et coetibus clandestinis apud Romanos infrequentibus a DioNYsio traditum legitur, id manifeste de scri- .ptoris aetate intelligendum, neque ad Romuli instituta refere . dum esse, unusquisque facile concedet, qui modo sequentia cum antecedentibus Comparauerit. Ci CE ONis autem testimonium, qui , legem aliquam fingit: Nocturna mulierum sacriscis G sumo, praeter olla, quae pro popula rite farit, hac quidem in caussa prorsus reprobamus, quum totus iste locus non in eo versetur, ut recenseantur verae Romanorum leges, sed ut deliberetur, quae sint unicuique ciuitati saluberrimae sanctiones. Hinc mox ipse cicERo ' :
60쪽
non enim populo Romamo, sed omnibus bonis 'rasque populis leges damus. Quod vero nonnunquam idem legum suarum formulas a Romanis institutis mutuatus est, id nos mouere non potest, ut omnia omnino legum CICERON NARVM capita e iure Romano fluxisseeκistimemus. Accedit, quod, ssi vel maxime Concedamus, reis spondisse huic sanctioni e Romanis legibus aliquam, ea tamen certe non Romulo, sed Numae Pompilio potius tribuenda esse videatur. Ita enim Atticus excipit ' : non multum discrepat isa misesitutio religionum a legibus Numae. Sequente aeuo fuerunt quidem semper Romae nocturna sacra prohibita, at non semper hae leges obseruatae, ita, ut Constantio tandem visum sit, eiusinodi sacra a Magnentio tyranno permissa penitus abolere p). Neutiquam tamen origo horum interdictorum XII. tabularum tempora q), aut, quod maximum est, Numae aetatem videtur superasse. Ceterum ne eum quidem, quem NANvΤivs ) et GEBAvERus legi huic, ii qua suit, attribuunt, finem, ne scilicet Lacrerum, clandestinoruni in primis atque nocturnorum, praetextu ulla fieret coitio, ne quid iniri aduersus ipsum regem, publicamue rem occulti consilii, ne quid insidiarum tendi posset, principem eius et propriam puta mus suis. caussam, quum non e DioNYsu λlum sed cicERONAE quoque verbis ' appareat, mulierum potius pudicitiae re serna hoc institutum consuluisse, ne viris temere permistae, sub specie
sacrorum, castOS mores contaminarent.
p L. f. Cod. Th. de paganis, sacrifitis
Satum. Lib . I. c. 3. bi . . 'q) Intelligimus legem, Fam IAC GOTHOPREDUS in santibus quatuor iuris ciuilii p. I 43. ad tabulam VIIII. vetulit:
si QVIM URBE COETUS NO TVRNOS AGITASi Τ, CAPITAL ESIO,
quamque ipso Poncrus LATRO cin De-elam. in L. Serg. Catilinam e. I9. Unde hoe eaput sumtum est. prima)η in libe