L. Caelii Lactantii Firmiani De opificio Dei liber unus recensuit, variantibus lectionibus, annotationibus, castigationibus, ac dissertationibus illustravit F. Eduardus a S. Xaverio C.E. ad sanctissimum D. Nostrum Benedictum 14. P.O.M

101쪽

cx IS AGOGE.ret , non ut perderet: quemadmodum retia mergi solent in salo , in quo Petri ratis ira agitata apparet, ut vix locum inveniat, quo scitulo recipiat . Nunc intelligo quare ipse Uz- hem hanc nostrum si) Bubylonem appellaverit sa). Ascensurum enim super BaisIone mare , multitudine fluctuum ejus operiendam fore, praedixerat Ieremias . Nec Apostolicae praedicationis aevo Babylone aliqua Eccle a coelecta suit , sive ad Euphratem , sive ad Tigrim in Chaldaea , aut contra Memphim iri Egipto, aut in Lybia, ubi cognominem Urbem posuit Eustathius s) . Ideoque merito veteres omnes , allegorice Babylonis nomine Romanam Urbem , a D. Petro indicatam, dixere; 4J Ibidemque surens persecutionum tem festas diu Petri navigium vexavit . Ecce in il-ud alter Nero S) , ceu turbo rapidus omnia vastans , insurgit . Postea Decius , indet

Valerianus, mox Valentinianus , demum , VClut agmine facto , Diocletianus , Maximianus , Galerius , Maximinus , Maxentius , Li- . ciniusque dirissimis cruciatibus Chri ilianos quaqua patet orbis premunt , dispergunt , spo-

i) I. Petri v. 13. Q Ierem. LI. 3 Eustath. ad Dionys. Perierg. Cap. CxravL Euseb. H. E. L. t I. Cap. xlv, Tertullian L. III. eontra

Narcionem C. xm. Hieronym. L. II. contra Iovin. Adde Grotium Ad a. Petri Cap. v. vos. I I. Aliosque interpretes ad eundem locum, di ad Apocalyps. xlv. g. xvI, Is. xv II. s. xvII1. seq.

1 Domitian. intellige juxta Lact. de Μ. P. Cop.

102쪽

IS AGOGE. xcispoliant , feriunt , occidunt , dilacerant. Navicula prirterea non solum extrinsecus isthaec patitur, verum etiam intrinsecus fluctibus operitur , quos concitant Haereticorum ante signani, a Simone Mago instituti , aut exemplo excitati . Nonnulli jam de Navi descendunt , alii projiciuntur , qui propriis viribus confisi ,

iis , qui in navigio erant, insu tabant, & huc, illacque adnatantes misere jactabantur ab undis , atque ad scopulos adigebantur . In dies sane ambitionis , avaritiae , ac ultionis furor , ceu feri maris aestus , magis magisque in pectoribus quorundam accendebatur , & capti auribus , atque oculis , inter horrendos fragores consternati , aut nihil statuere poterant , aut quod statutum suerat, non diu manebat , omnia , proscindente , aut rapiente ventorum rabie . Si aliquod dabatur reciprocandi animam breve intervallum ecce dum sua quilibet repetebat ossicia, ea jam ab aliis occupata reperientes, frustra querelas deserebant; adversariorum violentia prohibiti . Torpebant alii , ac stupentibus rigore animis se attollere mi Gime poterant. Qui labore fracti ceciderant, ab aliquibus, ut consurgerent adjuvabantur , sed

repellebantur ab aliis: immo principes quidam eorum si) in uino profundi infixi sunt : inter quos casus me terrent Tatiani, Tertulliani , Origenis, Hostii Cordubensis, ac Luciferi

103쪽

Calaritani , quoties tantorum virorum nomina ad aures meas perveniunt , vel eorundem labores recolere mihi contingit. Explorantur

retia , & jam disci illa noscunitur λ Novatianus enim , incentore Novat O , primus Anti-Papa a tribus Episcopis per fraudem ordinatus , adversus S. Cornelium , legitimum D. Petri ad navis gubernium successorem adscitum ,

extans di eum a clavo depellere ferociter contendebat . Postea deinde Donati duo , alter altero pejor, retium scissuram in duas jam partes diviserunt , & pniter quam in propria , aliis omnibns salutem denegabant . Tandem Meletius , dc Arius e sinu aeterni Patris filium ipsum consubstantialem, Ecclesiae Sandiae Caput avellere incredibili contumacia ausi sunt .

XLV. Clamabant interea si) , ct rauca: factae erunt fauces Melium Corsi in Petri navicula oratio fleboi sine intermissione a)ab Lecissa ad Deum pro eo , dum servabu-tur in carcere . Dicebantque Christo cuta

Apostolis : Domine falsa nor sierimus 3) Et ille t Et irae erat in Pani per cervical dormiens ). Sed somnus iste, quem sua sponte sibi induxerat Iesus , magis Ecclesie Profuit , quam discipulorum , fideliumque omnium vigilantia . Somnus enim ille locum fecit

104쪽

IS AG OG E. xciti fecit multiplici prodigiorum examini, quibus

trepida Christianorum pectora roborata sunt; Prima , ac suprema Romanae Sedis in univer- sum orbem authoritas firmata ; singulis tam

Ecclesiastici , quam Civilis ordinis tantistiti

bus officia erga eam imperata : Unitas Ecclesiae sub uno vili bili capite aeternum munitata :Credentium fides confirmata , & quale deinceps futurum esset totius Ecclesiae Catholicae regimen , status , Oeconomia , statutum , atque declaratum fuit . Siquidem quemadmodum Christus discipulorum precibus experge factus a somno , ventis , ac fluctibus celsare

jussis i), mari simul ,. R illorum cordibus

maximam dedit tranquillitatem : sicuti Petrum , mergi incipientem dextera porreeta

e rexit , a & ad se super aquas siccis pedibus ire jussit , ιθ atque tam magna prae

da donavit , ut ambas implere posset naviculas . Sic quarto ab eo tempore, ineunte saeculo , quartae noctis vigiliae S) exacte resip mdenti, ea quae praedixerunt partim adimplevit , partim in dies se impleturum esse, declaravit . Tunc quippe quum maxime inter Omnes persecutionum , Schismatum , haereissumque Petri navis agitaretur procellis , fi

105쪽

xciv IS AGOGE. delium suorum preces audivit Dominus , &rsituta per orbem tranquillitate Arofligatunuper Ecclesia rumum emergit , ct majore gloria Templum Dei , quod ab impiis fustrat eversem , misericordia Domini fabricatur . Excitavit enim Deus Principes , qui Tyrannorum nefaris , ct cruenta imperia residerant , elu humano generi stropiderunt, , puasi discusso Ira acti Iemporis nubiIo, mentes omniun ρώπ jucunda , ct ferena M- iis et . Nunc stos cancae te satis violeus orturbines stlacidus aer , optata lux re ia

xilio sublevavit . Ahuic maerentium lacrymaI, extincta impiorum conspiratione , deter i). Hactenus Lactantius temporum illorum scriptor disertissimus . XLVI. Tunc namque quum jam e manibus morituri parentis Imperii clavum recepi Dset Constantinus: vere nomine Magnus, Pietate Maximus , Romam , divinae crucis signo, solaribus radiis coruscante , caelitus accitus , eo mira celeritate se contulit , R eximia remigum Apostolicorum virtute , ae inaudita Gubernatoris arte , qui tandiu periclitantem Petri naviculam , pondere depressam , ac fluctibus afflictatam , servaverat incolumem sponderis libi traditi parte intra regiam navem

106쪽

IS AGOGE. xcvsuscepta , manus illi praebuit adjutrices , tot que, tantisque officiis haec duo navigia conjuneta sunt, ut dum Pontificiam Imperatoria protegebat , haec ab illa regi simul , ac impleri eruerit . Quemadmodum enim Imperator tutelam Eccletiae eontulit , sic ista a Canesti sponso suis preeibus impetravit , ut scissum undique in plures partes totius orbis im-Perium , deletis tyrannis , qui illud dilacerandum potius , quam regendum usurpaverant,

solus Constantinus obtineret , qui eo suscepto , nihil egit praui, quam Christam euia tui , ac Deo juo reddere . Haec fuit prima Gurfanctio , sanctae religionis restitutae si) . XLVII. O verba non tantum aureis,sed ad amantinis quoque characteribus, vel eo, si quid est adamante splendidius , durius , ac pretiosius consignanda i Ut nemo unquam ignorare possit non de suo Constantinum aliquid Ecclesiae dedisse , sed cultui , & Deo suo reddidisse Christianos. Restituit Religioni sanctae quod illi fuerat ablatum , non aliquod contulit,quod fuisset nuper inventum. Quamobrem quicquid ab hisce temporibus uuipersa tenet Ecclesia , nee a Conciliis insilucum , sed semper retentum est,nonnis Appiolica authoritate traditum recti me ereditur, ut scite de more iudicavit

Augustinus ab . Hactenus enim tempestati

acci Lact. ubi supra Cap. XXIV. Seg. s.c I. August. L. Iv. ae Bapt. eoau a Donatist. Cap. xx

107쪽

ac tumultui ita obsequi nec elle suit , .ut non solum plurima intermitterentur opera , quae continuatione rerum novarum compleri non poterant , verum etiam nullus extitit , qui, aut omnia noscere , aut enarrare sufficeret , quum nemini suum diu tutari locum , aut quid effet consillii usurpandum libere explorare daretur . Hoc unum certo sci mis , ac intrepide praedicamus , primum non fuisse Magnum Constantinum , qui praeclaras , magnificasque Bassilicas ci), auro, gemmisque ornatas saliaque commoda , bc facultates , quibus sacra conficere solenne est Catholicis , semperque fuit , divino cultui a fundamentis posuerit , atque splendida supellectili donaverit . Restituit ipse quidem , auxit, geminavit , non primus in v it. Extabant ante eum Templa magnificas , , in Templis Altaria, oc in iis divinum sacrificium Corporis , ec Sanguinis Christi Domini sub speciebus panis , & vini , Deo Patri, ac Triadis individuo Senatui a

Sacerdotibus quotidie offerebatur . Sub Altaridus servabantur Sanctorum martyrum , ae Confestorum offa , di cineres, fidelium venerationi expoliti . Crucis adoranda imago semper in Altari a temporinus Apostolicis astitit , dc caetera omnia , quae sub introducta I v. , vel v. Ecclesiae iaculo ab Elaeterodoxis dicuntur ,

108쪽

IS AGOGE. xc vi i& tamquam superstitiosa Ecclesiae Romanae

specimina temerariis oblocutionibus traducuntur : restituta porro , palamque exercita post Constantinum ac libere agitata asserimus primum tunc indueta, non solum negamus , sed imposturam esse mani festam , ostendimus locis

XLVIII. Illud tamen heic praeterire non polsum , quod & Magni Constantini erga Romanum Pontificem demonstrat obsequium , &Romano Pontifici MAxi Muri ante Constantinum asserit SACERDOTiuri . Ille enim Augustino sa) teste , vix catechumenus , usu au Ide causa viscopi judicare , eum discutiendam, atque fiendam vi opis delegavit , Melchiade , solicae Sedis υμορς , praestaente , ad quem una cum Ceciliano , suisque accusa toribus , etiam quaesitis ex Gallia Episcopis commeatum praebuit , adjunctis litterarum exemplaribus ad se ab Anulino , Africae Pro Consule missarum , quas quIm vestra Grapitas perlegeris , inquiens Melchiadi , ex ui te onderabit quo modo , quape ratione , ilia ,

quam supra diximus , . diligentissime dirima-sur . Luandoquidem illud vestrum sudium

109쪽

xcviii IS AGOGE. Vn uere si) . Et quidem tanto Ecclesiasti eae tranquillitatis studio flagravit , ut Episcopis ,

quos regiis dapibus reficere in more habuit :aliqu/ndo diceret , Eusebio conviva narrante, Hos intra Ecclesiam , ego extra Ecclesiam Deo

Episcopus constitutus sum fa) ; ac propterea ,

tanquam fidelis E,ι ιοπος , t . E. eviorutor, curusor , ct c Ios , ut primum Ecclesiin lateri adstitit statim fungi suo coepit oricio . Quum etenim animadvertisset ex Pastorum discrepantia , ambitione , atque avaritia flagrantium , in universum Christi Gregem lupos , ovina pelle contectos , ovium , agnorumque stragem moliri , nec a supremo Pastore , tametsi constanti animo, ac summa virtute praedito , in se

riores , dissipata compage diutius in ossicio contineri posse , ipse , authoritate sibi delegata , eos compescere , ac coercere numquam

destitit quatenus exterminatis Novatianis , deletis Donatistis , fractis Arianis , omnibusque eximium erga Romanam Sedem obsequii sui exemplum reliquit, & in primo Universali Concilio , quod Nicaeae celebratum est CCCXVIII. Episcoporum , ex universo terra

rum orbe convocatorum consessui , protector Ecclesiae ita interesse meruit , ut Ialem coro 'iam solum ex omni praeteritae artatis memoria

110쪽

r unus Imperator Constantinus , pacis vincutis, depinxerit , quo Servasori suo gratias age- ret Myud eximium victoriae. ab hosibus partae: monumentum obsulit , e te ebori ApoWolici η pulchre in hoc no ro conventu expressa si .i, Uti Eusebius testatus est . Immo ne dici , auti, credi posset, Romanam Ecclesiam praeeminen- tiam ab Imperatoria Sede mutuasse , urbe res licta , Byxantium se contulit , ibidemque di-ν vino nutu aliam , huic similem construxit , ii quam Sc novam Romam appellavit, & Imperii: ledem constituit faJ . is XLIX. En quomodo totius populi Chris, sitani compago in unum iterum postquam red- , dita est Ecclesiae tranquillitas coivit, &Apo-s stolica retiacula , quae multitudo distuperat , i, ambitio disciderat , R irarum furor dilaceras Verat , Imperatoris auxilio , Episcoporum , Opeta, Romani Pontificis cura, sarta fuerunt , t ac intra Petri Naviculam cum ingenti praeda, feliciter ita redacta , ut Imperator ipse dum, Navis illius Gubernatori cessit , suum quoque

Navigium , eOva praeda onustum , ad portum, unde illa discesserat , faustissime ductum tan- dem aliquando conspiceret , laetareturque persulutarem lapsorum. paenitentiam intra Eccle-ὸ sae Catholicae gremium multitudinem illam sub uno visibili capite esse compositam , quam ν F3 piis