장음표시 사용
261쪽
IIBER IRR Jon eo: Nullus est calor, ubi non est ignis. Argumento sit quod mare
quantumcunque frigidum sit, a ventis agitatum biduo vel triduo incalescit. L ston eo non est calor aquae iste a motu, sed
ab igne in superficiem incubante, quia
Solis radiis exasperatur,ut eb validius calorem suum imprimat. 1 Nusquam fontes aquae serventis reperias, ubi erumpunt ignes , uti in Vesuvio &assitna, qui tamen undique a mari cinguntur. E θρndeo: Causa est, quod natura ibi nullos meatus aperiat per quos aquae adsuperiora eniti possint.
XVI. Locus ipse etiam offert nonnulla aquarum discrimina, marinam, fluviatilem , fontanam, lacustrem, palustrem. Est autem, Mare commune rece piaculum aquarum, circumluens terram. JQuaeritur: Vnde si marina aquasse of Respondeo: Docet Aristoteles, quod aqua propter commixtionem terrae ex
fundo&littoribus fiat crassior, Solvero calore suo partes in superficie tenues exsiccet resolvendo in vapores, qui calore
adusti & ad aquas relapsi inducant salse, dinem. Ubi enim siccum est, ibi sapor est, ubi adustio est, ibi salsus sapor est,
lib. 2. Meteor. cap. 3. Libro de Aessa cap. q. Problem. 23. fect. Io. Et defendunt Barthol. Kechei mannus lib. 2. SIstem. P fici cap. 1s. Dan. Sennertus si P. 4. Epit. Physpag. 3 3. Batinosiruas lib.2. de aquis cap.3.
Johan. Crastatius in Physica compendiariapi g, ψ96. Job. Ludov. Hauenreuterus in Compendio physico pag. 336. Rod. GO-elenius lib. l. Dissutat. P s. II. IGIacobus Auberti pari. a. Institui. 'sic.
fol. 2Ia. seqq.Jacob. Marimi Centur. s. Di apat. 6. qu st. a. Vol . Metirerus fibro δε Merioris p g. 3 9o seqq. Piccolo mineus libro de Meteoris i7.DE. Vescurion lib.3. Institui. P0 c. cap. 7. Mocenicus sentemptat. Jart. I. cap.II. 223. Joh. Combacchius lib. a. Institui. pag. 33zctu .3 pag. 86.387. Hieron. Cardanus lib. 2. de Subtilitate rerumpag. 9s. David Derodon pari. i. Thysica contracta cap. s. art. p. dist. 6. 7. Scipio Caesenas lib. I 3. de nor cap. is. II. 18. Bruno Seideliua in Rudimentis Physicis. lib. a. pag. 292. Cle- mens Timplerus lib. s. 0 8 . P0s cap. s. quast.3. AndreasArgolus in Pandosio Sph rico cap. u. Sebast. Foxius lib. 3. Philoseph. naturalis pag. 2ss. Rei hujus documei
tum aliquos proponit alias Scaliger Mare in superficie est salsius, in profundo
est dulcius. Urinatores vitreis vasculis de profundo maris extulerunt aquam,
quae dulcior fuit, ac illa quae in superficie
XVII. Contradicunt exquisiti ve ritatis licitatores alii. Bodini verba sunt e Maris salsedinem Aristoteles a terrae commixtione & Solis ardore tenuissima quaeque exhauriente fieri putat, anili certe figmento, lib. 2. Theatri natura pag. ip . Rationem addit: Alias maris superficies esset salsissima, vadum auteria quo profundius , eb dulcius reperiretur, quod tamen experientia gluturna fausum esse, compertum est, quamvis Ariastoteles problem. 3O. sest. 23. aliter sentiat, repugnante natura, cujus opinionis errore plerique decepti sunt, I. d.
pag. I98. Et pauid post: Si quidem Aristotilia sententia vera esset, lacus in-
262쪽
gentes ubique terrarum assiduis ardoribus Solis, & quidem ad rectas trajectiones expositi , sal edinem a tam multis
seculis contraxit sent,i. .pag. I99. Merito rogat: Si ardor intensius Solis mari in
fert Salsedinem quare non salsescunt paludes, flumina& stagna perpetuo Soli exposita 3 Excipit : inod salse
do non infertur lacubus, impedimento est aquae per continuas successiones assiu-Σus, a qua virtus exustionis prohibetur. Fluvii vero decurrunt ita rapide ut non
possint Solis radii in illos agere, i. d. XVIII. Respondeo : i) At-xamen isti lacus, istae paludes quae detiquis fortuitis colliguntur, neque habent scaturigines, durant tempore longo. Solis ardore urgentur , di vero aquas salsias non habant , citiusque exsiccantur quam in salsedinem concrescant. a) Etiam mare totum movetur, adeoque ita placidum nunquam est, ut non hine inde commoveatur, & motu isto Solis radios a se partibusque suis avertat, ne perurendo & suaviores particulas educendo , salsedinem a partibus crassis inferant. Et quis negaverit , quod ex fluviis attrahantur vapores non minus quam ex mari Z Plures etiam educi inde constat, quando fluviorum aquae sunt tenuiores atque a-tiores, ut ab eis adscendant vaporesolis ope & beneficio, efficaciter quaquaversus agentis. XIX. Sc iger pertendit, mare in β-
perme esse magus um, non ita in profundo. Nescio quos compellaverit ille urtinatores , a quibus falsa narrata percerit. Nautae omnes, qui Oceanum magnum velis peragraverunt . noverunt, quod aquae marinae in fundo magis salsae sint,minus in stiperficie. Fotinus scribit:
Quod aqua in profundo magis salsa est, quam in superficie demonstratur salis coctorii testimonio. Illi qui non proculi Burdigala & Burgundia de salsis fontibus
salem ignibus coquunt, prius a superficie hauriunt aquas dulces , & minus salsas, quod ut planius intelligant, quantum hauriendum sit, aquae immittunt ovum crudum, quod quidem mergitur, nec tamen fundum petit, sed ibi consistit pensile, ubi aqua falsor esse incipit, ex quo satis intelligitur, aqua in fundo, quam insuperficie magis salsam reperiri: superficiem vero,quae Solis & siderum ardori. bus exposita est, dulciorem haberi, L .
XX. Accedit ratio manifesta : Quia enim sal gravior est prae aqua, & salsa aqua gravior est prae dulci probabile certe est,
in stando maris aqnam esse magis salsam, uam in parte luperiore. Gravia enim eorsum tendunt. Contra Aristotelem
pergimus argumentando: io Quod mare in fundo & circa medium est salssitam Um, quo tamen non pertingunt Solis radii. Hos enim ultra quindecim cubitos in mare non penetrare, usinatores testantur, fundus vero magis multis locis quingentis, imb mille cubitis est prosundior. Σὶ Quod ne quidem fingi potest vis tanta Solis, ut totum Oceanum convertat in aquam salsissimani.
3) Riuod salsi sint putei illi, a quorum li
quore sal percoquitur. Nec enim ad profundos eorum recessus Sol radiis sitis pervadere quiverit. XXI. Inri
263쪽
II 3gR IV. XXI. Gocleum de Seidelius: i Si aqua marina decoquitnr ad ignem, evaporat quoddam humidum aqueum, idque est dulce: residua in fundo materia est crassior, terrestris, salsa. Resso I- deo: Vapor ille dulcis est, quia per quandam destillationem separatur liquor a sale, & hujus reliquiae in fundo consident,
unde est sapor iste salsus. r) Si vas cereum iniicitur aquis marinis, aqua quM cetam pervadit, est dulcis, quaeque excluditur,terrestris atque adusta est. R Jon o : Solutio eadem est. Dum ceram pervadunt aquae, excluduntur particulae salis, a quibus est sapor ille, & collecta intra vasculum aqua est dulcis. s Aqua marina est gravior prae dulci, hoc inde est, quod habet admittas partes adustas terrestres. Res ondeo : Est hoc propter insitas particulas salis, quas in se gravitatem habere, constat inde quod
confestim fundum petunt , cum in
quam & vinum projiciuntur. Idem
in corporibus nostris contingit, ubi urina & excrementa sunt salsa, quia quod subtile & suave erat in poculentis S ci bis , illud omne a calore nativo est transmissum ad nutrienda membra , quod remanet , crassum & salsum est,
Re standeo : Urina salsa est propter salem, qui continetur illa, & in illam
derivata est ab alimentis a concoctione per corpus totum distributis. Qualis cibus , talis laumor, & vero ab humorum adustione salsedinem deri vare velle , incongruum omnino est.
s) Mare per aestatem salsius est quam
per hyemen , quod tunc magis, nunc
ciendo attrahant. Resondeo : Quodsi experientia vera est , concedi posset , Solis impressiones juvare multum ut salsedo magis percipiatur. Non tamen jule efficit salsedinem , qui oritur a substantia salis , quem Deus in prima rerum origine indidit mari. Ita recte docent Nicolaus Cabaeus lib. a. de Meteoris c. . I9. gliaest. 2. Libertus Fronaondus lib. I. de ruteoris cap. I. art. 3. Thomas
Campanella liba. Philosephia realis cap. s. Beriali. Gomesius. lib. i. di qui monum variarum cap. 2 . Barthol. Moriatus lib. a. de Orbe maritimst cap. 3. Athanas Tirch
rus in mundo subterranio lib. q. cap. 3. q. Berialiardus Telesius libro de aquis O mari cap. 4. Conimbricenses tractatu io. de Meteoris cap. 3. Gilb. Jacchaeus lib. 7. Institui. Ph car. cap. 12. Danaeus pari. a. Pus rist. tract. 3. cap. N. Otto Cas. mannus in fascisalo quastionum marinarum .pag. 78. seqq. Gerh. Johan. Vositus
lib. 2. de origine ct progr6su Idololatria
XX l I. Eandem sententiam defenderunt olim Plato , Anaxagoras, Em pedocles, Anaximander , Xenophanes, Metrodorus , quos adfert Plutarchus libro de placitis Philosophorum. Atque haec primigenia maris salsedo cum amarore conjuncta , inde conservatur porro , quod maris fundus abundet alumine, nitro, bitumine, sulfure, itaque ab ignibus per terrae viscera dispersis educuntur spiritus halitusve salsi de amari , a quibus infectum mare saporem validum contrahit, & adversus putredinem aquarum stagnantium , quas
recipit , sesse munit. Duplici sine.
264쪽
Vntu est , ut piscium, qui salsedine delectantur, domicilium idoneum esset commodumque nutrimentum eis praeberet. Alter est, ut natationi& navigationi inserviret, qua semotae gentes jungerentur Commercio, & commune omnibus e
Ceretur, quicquid unaquaeque tellus peculiare gignit, Psalm. Io . 2S. 26. Naviagia postulant aquam crassam, ut perfe-xendis oneribus sint paria. XXIII. Crassitiem vero aquae conciliat salsedo. Ovum mergitur aqua dulci, innatat salis vel mutiae. Excipit Timpleam: Si propter aquatilia mare salsum est, quare igitur pisces marini vivunt etiam in aquis dulcibus, neque aversantur eas veluti naturae suaecontrarias P Atqui experientia ostendit, quod pisces et mari Properant ad fluvios, & aquarum dulcium appetitu capiuntur, I. d. Respondeo: Pisces in mari generati vivunt quidem etiam in aquis dulcibus, attamen viis tam per extrema trahunt,pinguedinisque
suae jacturam quotidie faciunt. Dumque sectantur palato gratum pabulum, substantiae plurimum deperdunt, & maci-Ientia damnantur.
XXIV. Instat Timplervi: Quodsi
'cum primo orta mare salsedinem habe-TSt, sequeretur aquas omnes salsas esse, cum a mari prodeant. Atqui experientia testatur, aquas in fluviis esse dulces, Non verbsalsas. Respondeo: Salsedo cum amarore permista est ab ipsa salis, aluminis, nitri, bituminis sebstantia crassa, quae aquis insita est, & separari potest. Bodinia scribit:Dulcescunt aquae percola-vione terrarum, ebque magis quo longius a mari absunt, quod mirum videri
non debet, cu lagena in mare demersa& cera ad orificium obturata hauriat aquas minus salsas, dulcescunt enim per. colatione cerae, d. pag. 2Oo. XXV. Flupivi est aqua de mari procurrens & eodem recurrens. Torrens est decursus aquarum ex nivibus de pluviis collectus. Lacus est aqua consistens & durabilis. Palae est aqua consistens & non durabilis. Amnis est a qua de fluvio procurrens. Fons est aqua de terrae sinubus scaturiens. J De his omnibus prolixe agunt Geographice scriptores, quibus laborem suum integrum conservare volumus.
1. Sententia communis.1. Refellitur ista.
. Concursus pluriarum.1. Testimonium Seneca. 6. e Mare origo fluxioram. 7. Bodini testimonirem. 8. Rationes nostra. . Solvuntur objectiones. Io. Besellitur Scal geri
I. r Ocit Aristoteles lib. I. de Meteoris a cap. 1'. quod fontes & flumina intra terrae si colligantur ex aere inclitib
265쪽
&vaporibus a Sole elevatis inque aquam conversis, non secus ac cum videmus in olla ad ignem apposita vapores ad ope culum adhaerere , & in aquarum guttas converti. Sequuntur Averi troes, Alexander Aphrodisiensis,Simplicius com- ωntariis ad h. l. de tuentur idem Franc. Picco omineus libro de meteoris cap. 16.
Barthol. Keckermannus lib. r. 's'. obsς p. 13. Joh. Velcurion lib. 3. Institui. P0 . cap. 6. Cardanus lib. 2. de subtilitate Rerum Joh. Garcaeus libro cc miteoris. pag. 14 . Georg. Libi erus iu itome P0 cap .aos. Clemens Timplexus lib. s. System. P0s cap. R., quaest. q. Jacob. Auberti pari. a. Institui. P0
cap. Ioc Bruno Seidelius lib. a. Eudimentorum Physic. pag. 28 i. seqq. Joh. Ludov. Hauenreuterus in Compendio P sica pag. 3si. Wol . Meurerus libro de Meteoris pag. Scipio Caesenas Clara- montanus Iib. IJ. de Uniraso cap. 3.
II. Veram quod flumina ex vaporibus in terra conclusis & a frigore condensatis proveniant, rectius negant alii. Cardanηm suum alloquitur Scalia ger: Oportuit a te demonstrari, quemadmodumJub terra fieri possit aqua, quae ad taptam molem explendam stuppeditari queat. Erit autem modus is. Cum decuplum , ut ajunt , & ego quidem
reor, ampliorem oporteat esse aerem, ad aquae certam magnitudinem conficiendam , non invenio stib terra spa-cituri. Praeterea tanto aere consumpto subtus evcniret vacuum. Aut per quae tandem foramina tantum ex hoc aerς
sit periore descenderet eo ac subiret ρcaprT V. Exercitat. 46. Bodini verba sint: Haec opinio Aristotelis, quod fontes ab aere in terrae cavernis resoluto generantur, derisa jacet. Certe fieri nullo modo potest, ac ne cogitari quidem, ut
aer tanta celeritate corrumpatur, uti
fluunt aquae, nec tamen, si momento id fieret, totum Elementum acris suapte natura rarissimum , ad eam aquarum, quae vel uno die profluuiit , abundantiam sussceret , nec altissimi Oceani gurgites, si vacuarentur, tantam vim aquarum capere possent. Quid autem leuius dici potest , quam aetem terraecavernis fuga vacui retentum aquas gignere, cum aquis assiduo si uentibus cavernae nihilominus aqua plenae sint:
Oporteret enim totum aerem in aquas
fluentes liquari , lib. r. Theatri Natura pag. I9s. III. Rationes breviter collectae sunt istae: i) Quia nemo vidit unquam
vel minimam aeris particulam, mutari in aquas, & vero ad tantam molem aquarum , quanta in Visurgi, Danubio, Rheno , Albi, Nilo, Borysthene est,essciendam , ne totum quidem aeris Elementum sufficeret. r) Quia constat , terrae cavernas aere incluso sena per abundare , & nihilominus aquas semper procurrere , itaque aer nihil
facit ad generandas aquas. 3 Qui lapissime sontes & flumina scaturiunt de locis saxosis , ubi nullus aut exiguus etiam sive aeri silve vapori locus est
relictus. μ) Quia statim cum mundi initio fluvii amplissimi exstiteriunt, Phi
266쪽
Gange secutus opinionem communem .exponit Andreas Libavius de Rerum Origine pag. De quo tamen aliter nos pronunciavimus Libro de Cremone Exercitat. 3 . dist. a. seqq. Itane illi intra breve adeo .tempus ex
confluxu vaporum geniti fuerunt i s Quia falsum omnino est , quod aermutatur in aquam. Vapor iton est aer , hic nunquam in aerem . mutatur, ille semper , quoniam natura sua aqua est.
IV. Nec minus falsum est , quod Marcus Squarcialupus apud Brunonem Seidelium lib. 2. Rudiment. P spag. 28s. seq. arbitratur , pluviarum aquas concurrere ad efficiendos fluvios. Etenim recurrunt priores dissicultates, Ubi pluviae tam immensae fuerunt, ut fluvios producerent & conservarent. Nou raro enim pluvia deficit per tempus bene longum. Et quae decidit , infra pedes decem non descendit. Attamen in siccissimis locis puteos effodiendo , per ducentorum & trecentorum pedum spacia uberes venae aquarum deprehenduntur. Porro fontes & fluvii erumphiat saepe de locis constrictis , uti fiunt montes de convalles, ubi non possunt retineri pluviae.
Denique ingentes illi per Babyloniae
campos fluvii erant, antequam pluviae destillabant, Gines a. s. 6. 7. 8. 9 IO. V. Unde Seneca ait : Ego tibi vinearum diligens sessor assirmo , nullam pluviam esse tam magnam , quae terram ultra decem pedes in altum m defaciat. Omnis humor intra primam
crustam consumitur, nec descend t. Quomodo ergo potest imber suggerere amnibus vires, qui summam humum tangit ξ Pars major ejus per fluminum alveos in mare aufertur.
Exiguum est, quod sorbet terra, nec id servat. Aut enim arida est, & absumit quicquid in se fusum est, aut aliata, si quid supra desiderium cecidit, excludit. Et ideo primis imbribus non augentur amnes , quia totos in se sitiens terra trahit. Quid, quod quaedam flumina erumpunt saxis S montibus Z Hi; quid conferunt pluviae, qux per nudas
rupes deferuntur , nec habent terram,
cui insideant Adiice, quod in siccissimis locis putei in altum acti, per dissi
centorum & trecentorum pedum spa-cium inveniunt aquarum uberes venas, in ea altitudine, ad quam aqua non pernetret: ut scias illic non coelestem esse,
nec collectivum humorem , sed quod dici solet, vivam aquam. Illo quoque argumento haec opinio refellitur, quod quidam font&in siummo montis cacumine redundant, lib. 3. quae t. naturalium
V I. Solum restat mare, a quo procedunt flumina, rivi, fontes. Nimirum Oceani aque per xenas & amplissimos terrae canales secundum Naturae leges a Deo inditas adscendunt, gantque terrae superficiem, demum etiam ab Oceano recipiuntur. Docent literae sacrae : Omnia flumina intrant in mare, & mare nonredundat, ad locum unde exeunt flumina, revertuntur, ut inde rursum profluant, Ecclesia f. i. 7. Et consentiunt Doctores veteres, Basilius
267쪽
c in si ad literavi cap. Io. Hieronymus commentariis ad cap. I. Ecclesiast. Nec non Recentiores , Conimbricenses de Meteoris cap. q. s. Julius Scaliger Exercit. 46. Thomas Lydiatas libro
de Origine sontium, Gilb. Jacchaeus lib. 7. Instit. P s. cap. I . Caspar Bartholinus lib. . S stem. Thy . cap. 72. seqq. Libertus Fromondus lab. 3. de Meteoris cap. a.
Franciscus Vallesius libro de sacra Phil sophia cap. 63. , Daniel Seianerius lib. q. Epitolii. Phyy cap. io. Petrus Gassendus sedi. 3. instituitionum Physicarum lib. I. s. 4. Otho Casmarinus in fasciculo aestionum marinarum pag. s. seqq. Ar- nisaeus in Epirome Physica pag. 3II. 3Iz Athanas. Κircherus in mundo pubterranio lib. s. ferit. I. cap. I. 2.3. Sebasi. Foxius lib. 3. Philos natur. cap. 3. Joh. Com- hacchius lib. 2. Institui. P s. pag. 328. seqq. Rod. Goclenius lib. q. Dissutat. Phys. 73. Andr. Baccius lib. I. de Thermis cap.
VIII. Rectissimὸ Budinus: Quanto divinior est vetustissima sententia, quam Thales Milesius , Hesiodus, Plato in Phaedone, philo libro de mundi vj scio , Seneca lib. 3. quaest. Natur. cap. s. Georg. Agricola lib. I. de ortu sub-rerraniora vi , ex Hebraeorum arcanis acceptam comprobaverunt , scilicet fomes do flumina ab aqua marina, te rae meatus, quibus percolatur , subeunte, ac rursus in Oceanum refluente derivari Θ Ex quo fit, ut maria nec au- geantur nec minuantur. Quam sententiam Aristoteles lib. I. meteor. cap. I 3.
uti omnia fere Antiquorum placita convellere frustra conatur, lib. 2. Thmri
natura pag. I sis. Proinde concludimus, quod mare sit origo, caput & hospitium fluminum,rivorum & fontium. VIII. Ex hoc per terrae venas patulas flumina, fontes, rivi, amnes copiosis ductibus proveniunt. Et porro confirmatur : si Quod non alia possit reddi causa, quare tot fluminum accessu quotidiano maria non crescant, nisi quia flumina de mari exeunt, itaq; horum affluxu tanti m-dem illis rependitur, quantu essluxu detrahitur. Σ) Quod experientia testatur, fontes & puteos multos Oceano vicinos, ipsum maris fluxum d .refluxum sentire, nimirum, quia isti fontes & mare ab eodem principio impelluntur, habentque fontes cum mari quandam partium continuitatem. Ejusmodi fontes sunt apud Gaditanos,Burdigalenses, Anivei planoS, ut testantur Plinius lib. a. historiae naturalis cap.97. Strab6lib.3, Geographia, Eusebrus Nirembergius lib. i. historia naturalis cap. ip. lib. Σ6. Cornelius a Lapide commentariis ad Ecclesiast pag Α - IX. Excipit Cardanus : i) Aqua gravis esst , itaque non adscendit ultro in
montium cacumina, unde eam promanare videmus, sed contendunt eo vapores& aer, tanquam levis naturae. Re stondeo :Naturae conditor praescripsit hanc legem Oceani aquis, ut spirituum elicitivorum in terrae venis conclusorum ductu procedant eo unde promanare possent, &animalibus' terram habitantibus inservire. Proinde fluvii sunt velut mammae omnium matris Telluris, ex reconditis Oceani gurgitibus aquam attrahentes& terrae usibus impendentes. Et quomodo animalium sanguis in eorum v nis
268쪽
nis atque arteriis , ita ita terrae venis atque patulis meatibus aqua circulariter fluit. Quam sanguinis circulationem peculiari Exercitatione describit Guilla rnus Harrias stalas. a) Antequam aquae ad montes e mari proveniunt, ratio nulla, quin ubique erumpant. Restondeo: Non sunt ubique meatus, qui permittunt transitum, igitur etiam non ubique
prosiliunt flumina. 3 Multa flumina
defecerent, quod fieri non posset, si ex Oceano prodirent. Restondeo : De magnis fluminibus non est compertum hactenus,deficere illa prorsus. Si in minoribus amnibus hoc factum fuit, terrae imputati debet, quae intrinsecus collapsa obstruxit meatus ordinarios & aquae
progressus impedivit. ) Aquae Oceani deficerent sensim, quando omnes silvii inde aquas peterent. Γ4pondeo: Fluvii velut itinere cireulari. Dcto reddunt Oceano quod ab illo acceperunt, itaque Oceanus' non deficit, &fluvii semper abund nt. At inquit Cardanus : Maximapars aqua caloreSolis asumitur. Non consumitur, quia vapores attrahit Sol,pluvias reddit. Pluviarum ingens pars in Oceanura delabitur, quod terrae immanet, torrentes& rivos essicit, qui in flumina , lacus, paludes decurrunt , itaque nihil est, quod non res orbet Oceanus, aquarum omnium matrix. s) Aqua Oceani, si per terrae sinus profluerent, illam concuterent. Restondeo : Adeo patentes vias concedit terra aquae , ut fluxu ae
quabili, itinere inoffenso progrediantur , & nos ab hoc timore liberent. Eti sit sorte aliquis motus fuerit, non tamen ille propter distantiam exaudietura terrae incolis, qui in superficie habuerant . Non potest dari causa, quare ab hoc monte propullulet , non item ab alio. Esistondeo : Causa est, quo
non suppetant ubique meatus. Ho flumina acceperunt in primo ortu, neque eos deserunt. 7) Si fontes & illi
mina ab Oceano procurrunt, quare non
habent aquam falsam, uti habet oce nus 8 PEJondeo Θ Hoc inde est, quod per teriae meatus inter saxa & arenas dii. stae aquae velivi percolantur, ut salsed
X. Sic vasculum aquae marinae inj istum,si orificium cera obturetur, aquam
dulcem imbibet, ideo quod aqua per operculum e cera factum ingrediendo per colatur, ut salis substantiam extra relinquat. his verbis solast: salse inem exuere facile est, quippe accidens, idque terr stre. Male vero salseditiem in accidente solo considerat, eoque terrestri. Ipsa salis substantia ad est, quae separatur inporis terrae facta percolatione, intra ipsam e sistentis caloris beneficio. Neque haec est terrestris aliqua natura,uti cum Aristotele censet Scaliger, sed quinta substantia est,ab Elementis genere toto diversa.
269쪽
I. Otant Contarenus Venetus lib. 2. de Elementispag. 83. seqq. de alii
Recentiores , quod tribus cumprimis modis profluat & refluat Oceanus. Primus est , quo semestri spatio a Septentrione in Austrum procedit, & contra, isque accidit Oceano Atlantico & Japonico. Namque a Boreali plaga egressae aquae vehementi cum impetu in Austrum pergunt, siboque fluxu iter sacientes ex Lusitania verius Caputbonae spei valde juvant. Causam esse docet a thanas ritiberus, cum Sol radiis suis Zonam tu ridam feriat, fit ut attrahendo ingentes
Vaporum moles, etonae torridae amplissimos tractus evacuatos Sedeclives reddat: Septemtrionalis Oceanus extra omnes
Solis radios constitutus, humidissidio
suo temperamento vicinum aerem in aquam convertit, in i ue incrementum
accipit, ut laboranti Oceano subrona torrida subvenire possit. Ergo cum Sol percurrit signa australia, Oceano aquarum indigenti succurrunt liberaliter Do- reales aquae, quod idem Oceanus Australis facit tunc cum Sol obtinet signa borealia, ut ita Oceano ab una parte laboranti subveniat alterius partis dives promptuarium. Quod vero in marimcdj terranio , fluxus a Borea in . Au- CAPUT VI. 7strum, nimirum ad Bosphorum dictum Thracium , occurrat, non tamen ille semestris est, nec causam eata,
dem habet, sed potius ex ingentium Danubii, Borysthenis, Tanais fluminum exoneratiotie dependet. Aquae exitum quaerendo, cum non inveniunt scopulis obluctantibus, vim totam cou-
Vertunt in fretum Propontidis, aestu motuque omnia replent, in Thyos hi Magnetica pag. 87. II. Secundus motus est ab ortu in
occasum. Hinc breviori temporis intervallo ex Lusitania in Mexicum, quam contra conficitur iter, nimirum quia motus maris ab ortu in occasum est rapidior. Causam petit Κircherus, in Solis revolutione. Cum enim Zonam totaridam Sol perpetuo recta feriat , atque ingentem aquarum molem quotidie radiis suis attractam vel in quam nubibus conclusam vel in aerem convertat, in locum attractarum aquarum necessario aliae ab ortu de utroque latere succurunt, i. d. pag.
III. Temus motus est, quo maris aqua agitatione reciproca sex horis ad littus accedit, illudque replet, Munc totidem horis a littore recedit, istud-que siccum & nudum relinquit. Causa motus hujus semper anxie fuit quaesta, & necdum inventa. Iuliae Icali. ger fateri ignorantiam suam non dubiatat : Fortasse, inquit , conducebat magis ad opinionem bonae existimationis silentium , quam audacia. Nam
quod ubique clamare soleo, nos nihil scire , maximE convenit huis .disquias siti
270쪽
sitioni, quae maris tractat motum. Animi tamen gratia exerceamus nos, idq: sine culpa iane , quemadmodum & sine ambitione. Nugae multae, multa temeritis, multae superstitiones, multa ineptiae , inter quas de nostrae, Exercitat. s 2. Ad Lunam hanc Veniliam & Salaciam referre demum voluit. Verba sunt ista: Haud temere expetimus scire, a quo moveatur. Nam certis statisque temporibus agitur progressionibus atq; regressionibus. Igitur a certo motore. Interno an externo ξ Solus gravitatis motus interium habet motorem, formam, iste autem cum sit ex com rariis compos,
tus motibus, ipseq; inse di versus atq; etiam cessans, si est ab intimo principio,
Iam mare animal est. Sola namq; anima, qtranquam ne ea quidem omnis, multiplex motor est. Quodsi animal non est , extrinsecus ei motus accidit hic. An vero hic omnis ξ Ita dico, annis, id est, segnior, ocior, procursus, recursus. Hoc postea videbimus. Nam gum Lunae cursim sequi , observatum esset, ejus autorem Lunam esse judicaverunt. At Luna non tangit aquas. Hoc Peripateticorum nonnullis negocium fecit, quibus etiam Magnes facere de
buit. Qui motus in ferro si fit a lapide
sine contactu , quare non sequetur mare corpus nobilissimi Sideris ' Videtur autem manifestb. Nempe in quadris malacia est, cuma dicitur vulgo. In pleniluniis turgidiora sunt maria, ut Sidetis desiderio seipsa suspendere videan rur. Ubi aliam lucem Lunae peculi rem, quam Solis lumen id efficere par est, Non enim ad Solem ipsium est me sicunt. Cellationis causam dicere, haud dissicile est. Quippe Lunae potestatem tum vel imbecilliorem, vel te ris infensiorem. Haec ille l. d. 1V. In qua dissertatione proponit
duo unde proveniat maris affluxus, alterum , unde reducatur in locum situm depressiorem ' Primum ait eo, quod aqua sequitur Lunae cursum, alterum, quod mare littorum objectu revolv tur in locum suum. Assentiuntur Ath. rcherus in Platos Magnet. Isb. p. g. 392. seq. ct inmundo subterranio lib. V. I. a. seqq. Barthol. Κeckermania lib. a 'stem. P fici cap. q. Phil. Mo-cenicus csntemplat. pari. I. cap. io, Johan. Bodinus lib. a. Theatri natura pag. q. Dan. Sennertus lib. q. Epitonti.
Levinus Lemnius de occultis natura misracuis lib. a. 4 i. lib. q. cap. I. Pi colomineus libro de Meteoris cap. 12.2o,
Joh. Velcurion lib. 3. Instituto P ficcap 7- Sebastian. Foxius lib. 3. Philo vh. natur. pag. 266. Joh. Combacchius lib. 2. Instit. Physic. pag. 326. seqq. Franciscus Vallesus im Phylosophisi sacra par,
327. seqq. Contarenus Venetus lib. a.
de Elementis pag. 88. seqq. Josephus
Blancanus m. 1. de munes fabrica cap. a. Nih6L Cabarus lib. a. Metoror. cap. 3. quaest. ia. Petrus Herigonus Nomo Α,
Cursus Mathemat. pag. 4I1. seqq. mi labrordus Mellius in Tiphν Salamo lib. r. proposit. 8. V. Negant vero Casilpinus