장음표시 사용
301쪽
LIBER V. CAP. II. stis juvare velint. Σ) Si unam contr- nec asinus equi indolem habet. Equa cal-ndam substantiam esticiunt, tunc contra ce ferit mulum, &vix agnoscere vult de-riasiimul in eodem subjecto inerunt actu, generem foetum. Ut constet, quod eod est absurdum. Namque formae muti mistio irregularis datur equidem in ii tae eaeque contrariae non possunt sub una tura, sed ab illa non approbatur. forma quinta actu consistere. Respondeo:
I. Exceptioseolair . 6. Ixstantia fottantscr. 7. Lun astrorum. stadii astrorum. 9. Uraformaliter calida. Io. Refutatur opinio. verum est,quod inmisto uno sint formae putes. Sunt enim formae hae actus m tetiae quisque suae. Sunt inquam, in uno eodemque corpore mixtosed non in unaei emque corporis particula, adeoque post praecise in uno subjecto, sed in diversis se proxime contingentibus, imis tot ni inter se continuatis. Et quoniam iniscibilia ista ad efiiciendum mistam natura sua ordinata sunt, inde est, quod Atinae specificae, a qua dominio moderato comprimuntur,ne legibus suis agendo compositum perpetua inquiete
XIV. Estque Regularis vel bregularis. R ruti sest,qua'secundum Nitura leges.J Sic equa & equus, canis & canis miscen- 11. Refellitur Schu ivi do sese progenerant equuleum, cate, I 2. atomi igneae. lum. Lex illa quam promulgavit Deus, tr. Testimonium Lati L&natura accepit, est, ut simile generetur 1 . Specula ustoria. 1simili, Genes i. 12. Contra hanc legem is. Comen refellitur. veniunt missiones irregulares, quae ab 16. Uuvia aquea. hominum placito dependent unice,non 1 . Defectio luminis. vero ab instituto Naturae. De qua re 18. Comenii sententia. adversus Pererium diximus Libro de I9. Rationes nostrae. O at e ct Operibus ejus Exercitat. 23. 2o. Scheg ius referitur. ii l. r. 2I. Comenius notatur. XV. Irregularis es , quasi adpersus az. Communicatio propriorum. Natura leges. J Sic ficus platano & mo- 23. Aqua calida infrigidatist. to inseritur, morus castaneae, castanea assa Caytam in antia. nuci. Asinus miscetur cum equa, & par- 23. Sententia pera.
dus cum leone. Ubi indolem suam sese fletiti O Ag moves. vat species quavia, nec platanus mori, Υ
302쪽
mentis impuris evocatum. J Estluunt e terris, aquis & mistis quotidie plurima , unde nebulae, venxi , pluviae, nubes & similia generantur. Hinc etiam pestilentia & contagiones oriuntur, atque omnis aeris impuritas sive nebu-Ioia sive venenosia, Non est hora ulla quae non producat essluvia, quamvis
non omni tempore perinde copiosa.Vere de autumno plura generantur, quam hyeme atque aestate. Verno tempore terra est resoluta& aperta, nec non autumno; sed hyeme constricta tenetur ob frigoris violentiam, aestate radii Solis
vaporum magnam vim consumunt. HO-
xis matutinis & vespertinis em uvia copiosiora sunt, quam meridie. Neque vero exiguis pugillis, frustulatim aut vultatim adscendunt. sed instar vastiusmorum montium in aere proVolvun- eur , quamvis propter distantiam & raritatem objecti non subiiciantur oculismVstris. Vastae enim sitiat per terrae superficiem paludes, vasta stagna, flumima, vasti lacus, vasta animantium spirantium & exspirantium corpora, a quia bus omnibus est magna copia esstuvio
sidera, & cum primis Sol ac Luna, quibus operam subsidiariam navat ignis subaerranius, de quo diximus, supra lib. . av. a. dist. 37. & defendit Thomas Ly diati lib. de originefontium, adversus quem nullo eum successu declamat Libertus
Fromondus lib.I. de Meteoris cap. q. art.2. Namque certum est, ab igne subterr
ranio essluvia sursum versus protrudi. Unus solis calor non potest elevare istothalitus, cum ille vix ad paucos pedes
a sup*rficie terrae pervadat, & verbc0im stat, quod essluvia de fundo maris in terdum erumpunt, & visibiliter sursum adscendunt, tam copiosa ut coeli prospectum oculis eripiant navigantium, tei pestates de procellas excitent. Patet ex histe, alium calorem, quam Solis, ferviscere in fundo maris, quo vis illa tanta vaporum excernatur & propella. tur. Itaque non quidem negandum e quod per influxum Solis & Lunae ali quid de terris de aquis educatur, sed tamen quod praecipuam meteoris sip. peditat materiam, id omnino prodita locis subterraneis, de ignium subterr niorum ope excitatur. Caeteriim e fluvia generantur circulariter, Ex teruris & aquis adscendunt, & in easden iterum decidunt. Sic voluit pro ita
rerum omnium mater Natura, ut ait
purgetur, in fiuges, plantae, animalia roficiantur
siccitas, stilus producantur in regionitus subsit naribus 7 Respondeo : Docent vel .go , ista omnia provenire a Solis & stes larum motu,lumine & radiis, quae prout vel retrahuntur, vel reflectuntur, vildebiliter incidunt, ita caloris effectum, aut frigoris, siccitatis, humiditatis ori, tur , Aristoteles lib. a. de Coris cap. 7. θ
lib. I. Meteor. eumque sequuntur.Jac0
bus Zabarella libro de Calore croi cap. z. 3. . heqq. Flaminius Ciconia in libra quaestionum naturai. 'fl. ra. Barthol Keckermannus lib. a. Sistem. P0 cap q. Iacchatus lib. Institui. P si . cap. . G.
303쪽
LIBER U. CAP. II. Tri lenius lib. s. Dissutat. Νά.I .i3. Andr.c ealpinas lib. 3. Quaest. Peripatet. sect. g. Iacobus Martini Centur. 3. Di putat. 9.io. Centur. 7. Di put. s. quaest. . 3mno Seidelius lib. i. I Udi tornm P siali 8. Ruvio Rodensis lib. r. de coelos . 7. Fest.2. Alexander de Angelis lib.r. rea Planetarios conjectores cap. 3.q,3.6. Conimbricenses ibidem quies. s. ct s. Franc. piccolonianeus tibro de ectis oe stionibus natura cap. s. 7. Mocenicus Contemptat. Philosopb. q. I. cap. 9. senas claramontanus lib. Io. de Uni-yζyi cap. 3. seqq. Verum in caulis huju modi assignandis non leviter aberrant, uti ordine demonstrabimus. IV. Igitur Motus stellarum non est causa caloris. si Quia inter agens &patiens requiritur contactus. Atqui motus Solis, qui fit in coelo supremo, non contingit acrem infimum propter tot aliorum Planetarum orbes interjectos. α) Quia motus Solis impedit
potius calefactionem ad nos sese convertentem , quam ut promoveat. Quod est Pr docet his verbis: Mihi videtur, Solem si non moveatur, magis cales aurum, quod manifestius est ex radiorum fixione in rem stabilem, quam si moveatur. Etenim cavum speculum, si mo- Ieatur,non concipiet iginem. Nihil enim differt, resin calefaciens an calefacienda moveatur, ad hoc probandum, Exercit. r. Quod impedit,non juvat. V. Excipiunt: Coelum & astra perpetuo motu atterunt atque agitant ignem sublunarem , qui accensus vicinum aerem surripit, ec calorem producit.Quo
modo lignum,lapides,sertum,plumbum a motu ignem concipiunt, de sagittae de nervo excussae permotum incalescunt, ut plumbum ipsum, quo circumductae sunt, liquescat, Antonius Ruvio l. d. pag. 23s. Conimbricenses I. pag. 3 q. JO-han. Langius commentariis ad ubrum re Mando pag. 6 I. Redemptus Baranga nus lib. I. de Caelo pag. 2o2. seqq. Ioach. Burserus lib. 2. A fit. Thysicar. cap. s.' Franc. Murcia in Cursu Philose bico pari s. p g. 67. 68. 69. Joh. Michael Ho nanus libro de natura visus cap. , Iacobus Auberti m. i. Institui. P s. cap. 28. Re spondeo: 1 Coelum non movetur, ita que non - Entis nullae erunt actiones. a Non est Ignis hujusmodi sublunaris, unis de non-Entis nullae erunt passiones. s Fictilius est ille motus aeris, unde iterum quod non est, non communicabit aeri calliditatem. Et licet vel maxime tales coeli, ignis & aeris darentur motus, a tamen quid motus ad calorem 3 A ligno& metallis quae per motum incalescunt, ad Elementorum procedere calorem, largissima est collectio, qua mista cum simplicibus, violenta cum naturalibus, de accidentalia cum es sentialibus confunduntur. Unde etiam ignis stibierranius habet calorem ὶ Nam quicquid
de illo Igne asserere conetur Andreas Caesalpinus lib. s. quastinum Peripatet. serit. 8. ut 1 coelo perinde genitum in te rae sitius detrahat, hoc constat, quod lanis
iste accelo non movetur, neq; etiam se san e concavo Lunae ad terram detrusiis
est, & caliditatem ibi perceptam detulit secum in terrae cavernas. s) Motus Solis di astrorum est perpetuo aequalis Υ a itain
304쪽
itaque tam hyeme quam aestate, tam no- quam interdiu calor esse deberet, quando a coeli, igi is, aeris circumvolutione produceretur calor ad superficiem terrae. σ) ob causam istam, 'ubpars aliqua aeris proprior est Soli, eo magis calida suerit. Atqui mediam aeris regio-Mem communiter docent, frigidam esse.
) Egemplum de plumbo speculorum,
quod a motu liquescere creditur, rejecimus supra lib. 4. cap. a. dist. 2s.
rum vertices perpetuo frigore infestanetur, videlicet quod radiorum a terra re- sexorum efficacia eousque non pertingit. ν) Docent hoc specula ustoria, in
quibus propter aequalem partium exta lium aequalitatem ita lumen unitur, dc ex unione intenditur, ut etiam procul po- ita incendantur, quomodo Archimedes Syracusanus de Proclus Constantinopolitanus exusserunt hostium naves
machinasque obsidionarias. 3) Vites
consitae ad parietes, longe maturiores &meliores uvas proferunt, quam cum in ocis liberis seruntur. Causa est, quod Solis radii ad parietem validius repercussi & uniti fortiorem essiciunt calorem,
Iacobus Martini l. d. Respondeo: i) Vera causa perpetui frigoris ista est, quod
montes isti in sese habent copiosas venas aquarum , a quibus sunt effluvia
frigida. Deinde, quod ibi non adsit nis Elementaris tanti copia, ut possit ad Solis radios uniri. H QAod specula ustoria flammas concipiunt, est ab Igne Elementari per aera disperso. 3 Et hie colligitur ille ignis, fovetque mς-lius & sortius. VII. Porro quod Lumen non si essi. ciens caloris, probatur: i) Quia nihil
agit supra vires siuas. Atqui lumen estres intentionalis & coelestis, calor est qualitas materialis & Elementaris. Er- igo calor non potest ae lumine produci. α) Quia noctes sereniores a siderum lumine plurimum frigidiores sunt. Splendente Luna tempore nocturno frigus etiam sentitur intensius, quam si coelum obducatur nubibus, &lumen avertatur a nobis. 3 Quia saepe numero hyeme est clarissimum lumen, sed
VIII. Nec denique Radii per se causi fuerint: i) Quia etiam isti fiunt qualitates
intentionales,adedque supra vires suas agendo non possunt materiales qualitates producere. a Quia singulis annis
dantur aequales radii emanative, nec tamen aequalem producunt calorem. s)Quia in regionibus aquilonaribus radimium Solis reflexio est debilissima, attomen fervores cepe intolerabiles gras Ian.
tur. Quia post Solis occasiam disco
dunt radii, de calor tamen integra nocte perseverat.
IX. Quod perpendendo, in eam opinionem descenderunt alii, Solemene formaliter calidum, & vii tute insita influendo in regiones sublunares, producere calorem ignis ferventissimi in star, & Lunam modo eodem fris facere. Tauressi verba sunt: Ab igne calor in ambientem aerem paulatim diffunditur, a Sole vero magni vi da celeritate. Cum itaque Solis calor in terram vibratus eam ob duritiam penetrare non possit, non repellitur ipse
305쪽
quidem, uti existimant vulgo, vocantque hanc radiorum reflexionem , sed prope paulatim accumulatur, &sursium versus extenditur. Exemplo rem illu- sitamus: Cum hypocausta nostra cale- sunt, calor petit supernas partes, quae ubi calore plenae fuerint, paulatim adauctus magis magisque calor ad inferiores descendit, ut tandem etiam infimae calesant. Atque hac ratione fit, ut qui prope fornacem aec Est , calidissimus quidem sit ob integram caloris vim, &qui superiores occupat partes, etiam sit multo calidior, quam intermedius. Hic enim calorem non retinet, qui cum ad superiora pervenerit, ulterius progredi non potest, sed ibi consistens, alio e iam perpetuo accedente multhm augetur , & ad inseriora refunditur, lib. s. a pium casiarumpag. X. Ita etiam sentiunt Iohan. Picus Mirandulanus lib. 3. contra astrologos cap. q. Casparus Bartholinus in astrol gia theorem. Anton. Deusingius libro de Opi cis mundi Dissutat. s. qui . r. Rodolph. Goclenius in Phμὰ generali lib. a. pag. Io o. sqq. David Got laus in vi tome P06. cap. 6. dist. . s.
Mart. Schooius in Physica caelesti Di put. Ai .i .seqq. Joh. Bodinus in Neatro
cap. 13. Beriali. Tilesius tib. . de rerum natura cap. 7. 8. seqq. Albertus Κyp rus lib. 4. Institui. Ira c. cap. 7. Hieron. Cardanus lib. ..desubtilitate rerumpag. II. Thomas Campanella lib. D. de sensu rerum ιθ. I. Marcus Frid. vendetinus in
Contemptat. Physicu sect. s. cap. 13. dist. 6 . Johan. Phocylides Hol arda in Physica
coelesti cap. 9. Nos vero dissentimus: 1 Quia astra sint eorpora incorruptibilia , itaque necessarid erunt sine qualitatibus eis, quorum subjectum sunt entia incompleta & mutationibus quotidianis in corpore misto obnoxia.
α) Quia calor & frigus sunt qualitates
Elementares,adedq; formaliterno inhaerebunt astris, quae sunt coelestis substatim
hoc differentia aestatis & hyemis, namque Solis calor praesens aestate urget nos ut vestes deponamus, atque hyberno tempore deserendo nos ad focum sedere cogit. Re ston eo: aEstate adest ignis &in aere vagatur, propter apertos terraeporos, ut eliciantur, non etiam hyeme,
quod tunc sint terrae constrictae, de Solis radii cum minore effectu. i) Ad apricum repercussa lux parietem, ipsa quoque hyeme efficit calorem. Restonis Aeo: Est hoc ab igniculis collectis ad pa
rietem , ut virtus eorum consortetur.
3) Luna quoque calorem producit, siquidem observatum est hyberno tempore,cumpleniluniuna fuerit,frigus temperare. homodo & eadem anni tempu- state noctes minus frigidae deprehen duntur, quam silente Luna. Reston eo: Quod Luna producat calorem, falsum est, de vero si aliquis tepor est, a ventis ausi ratibu atque occidentalibus provenit, qui cum leniore aura spirant ob atomos calidas permistas. ) In speculis
concavis per repercussionem lux non modo congregatur, verum etiam flamina sensibilis fit, ut nullo negocio com
306쪽
bustibilia ardeant. Re Pondeo . De speculis ustoriis dicemus infra dist. 13. XII. Nostra sententia est, quod Solis radii non equidem per se, verumper aliud essetant c lorem. Nimirum peratomos igneas hactenus in aere disipersas , vel noviter de terra extractas. Hinc prout variant terrae, aut prout solis positus variat, etiam variant aestate, autumno, vere ardores. Elementa cum producerentur a Naturae opifice, qualitatibus suis orbata non erant, sed frigida
Omnino aqua erat , ubi nec Sol, nec coelum erat: ignis etiam calorem suum habebat , ubi nec Sol, nec ulla alia stella erat. Ato mi igneae ob similitudinem, quam cum Sole ejusque radiis habent, cum istis sese conjungunt, atque aestate
calorem eiciunt. uti recte monent Sebastianus Basta M. Philosoph. natur. pag. 47q. seqq. Athanasius Κitcherus
lib. 1. artis magus lacis o umbraepag. 8. 9.
XIII. Consentis Rustem: Ipse Solaris calor non est aliud quam calor ignis, Solis fulgore, a quo naturaliter trahitur, ut ita dicam, modificatus. Etenim Sol, cum sit corpus incorruptibile , necessario est expers qualitatum corruptivarum, caloris inquam, frigoris, humoris, siccitatis, non potest e go calefacere nisi per aliud, & accidente quodam. Quid vero sit illud,
cujus accessu calorem inferat, potiusquam quod a Philosophis omnibus statuitur primo &per se calidum' Si enim Sol per accidens calidus est, ignis vero primo & per se, necesse est causam callaris illius ad hunc reserti. Est vero hoc ipsius etiam ignis naturae valde con-M PHTSI CARUM
gruens. Cum enim inter Elementaria corpora, igneum solum coelestem imitetur fulgorem, ipsum vero ita, ut plurimi veterum Philosophorum ob eam si militudinem astra ignea esse suspicari sint, fit valde consentantum , ut similitudinis illius causa facile trahatur ignis a coelesti lumine, quod etiam vestigium quoddam divinitatis ejus corporis est. Alaxima ergo ignis pars , cum lumine
Solis circa terram volvitur, comi taturque circumeuntem diem. Quod
indicant illa verba Eccles I. s. s. insetur Mi ct occidit, atque ad locum suum reνertitur , ibique renascens circumit per
meridiem, O flectitur ad Aquilonem, tastrans umiversa in circuitu , pergit stirim
ct in circulos siuos revertitur. His verbis aperte dicitur, spiritum illum, quem indicatum est, esse ignem , circumire simul cum Sole ipso. Namque nona, ne Spiritus non est verosimile, vocari Solem. Eset enim repetitio inutilis, neque potest ita vocari, quia non est te. nuis , non est invisibilis, non est animatus , non vivens. Circumit igitur Ignis uti Sol, cujus est comes. Quo sit, ut dies atque omnino lux omnis sit calida , nox & omnes tenebrae sint frigidae. Hic ipse igitur est Solaris calor,
qui cum ad materiam accedit moderatius, coquit & nutrit, alioquin si co. piosus & destitutus humore accedit et iam urit. Unde itidem constat, non esse aliam constitutionem Solaris caloris , sed eundem penitus esse
S igneum , In Philo bia sacra cap.
I. pag. 37. 38. Transeant ea quae pro
sentenuae ejus reprehensione adferre voli lit
307쪽
IIBER V. voluit Tom1s Gianninius Ferrariensis Jibro de Luce se lumine cap. 9. Sunt enimi proposito nostro maxime aliena. Illud omnino verum est , quod es luvia ignea virtute radiorum Solis proliciantur & excitentur , ut calefaciant exsiccent , exurant, incendia faciant. XIV. De speculis ustoriis , & incensis a calore Solis domibus, vicis, navibus, silvis exempla referunt Iob. Vitellion Patavinus lib. p. ct Io. Perste- . ilira, Cardanus lib. . de Subtilitare, Joh. Baptista Porta lib. a. Magia naturalis cap. Io. o lib. . cap. Is. Bonaventura Cavallerius Bononiensis, Marinus
Gethaldus, Orontius Finariis , Christophorus Grunbergius, libris sngularibus de Speculis ustoriis, Athanasius Κi cherus in frie magna lucis ct umbra lib. Sp. pag. 8 q. seqq. Id omne optime per haec innotescit effluvia. Specula ustoria ad Solem universa incendunt, nimirum igniculi, quibus aer plenus est, colliguntur ad radios Solis , &conversi in materiam inflammabilem, subito urunt. XV. Ahan. Comenius scribit: Calor, mundi fit ab attenuato vi syderum&in ampliora spacia distracto aere, qui dum rumpi metuit, neque potest, quia non datur in mundo vacuum miris modisse torquet, ipsa subtiliore attritione sui attenuationem quaerens: simulque quic- qiuid vicinorum corporum praesertim humidorum ) attingit, pariter attenu- an, & in subsidium sibi attrahens, lam Nns, exhauriens, libro de caloris se frigoris natura pag. '9. Respondeo:
Fallium est atque imp ssibile, quod aer
CAPI T. II. 773 possit condensari, quodque possit trans.
mutari. Est per se rarus aer, adeoque cum condensaretur, amittet propriuria
suum, quod intolerabile est, quoniam proprium illud sequitur formam suam. Quae non potest separari, ut salva res maneat. Non minus est proprium aeris raritas , quam levitas, & tunc incipiet esse densor , cum fiet gravior. Neutrum est consentanium na
XVI. Effluvia aquea ad Lunae radios collecta procurant humiditatem & frigiditatem , aerem & obvia quaevis r plent , unde e muris, pomis, carnibus, cantharis, & ejusmodi centenis aliis, quando in calida loca asportantur, ista iterum exsudant. Errat enim Cardanus bb. 2. de subtilitate pag. 48. Qui
docet, frigus esse Ens mere privatia vum. Bene redarguit Scaller: s,bus, ait, machinis expugnabitur capitis tui calor a frigore, si frigus tantum privatio est, Exercit. 28. Argumentum
est tale: Quicquid habet positivos esse. ctus, illud non est privatio mera. Atqui frigus habet positivos essectus. Ergo hi-gus non est mera privatio caloris. Minor constat per exempla hominum de pecorum a frigoris vehementia peruin
XVII. Frigoris causam praecipuam esse defectum luminis aut motus coeli, disserunt Zabarella libro de Regionibusa eris cap. s. Anton. Deusngus libro de opscio mundi Di stulat. 3. quaest. Illuὸ statuimus , ait, quod mirum quidem soriasie videbitur, sed tum ab Aristotele clare asseritur, tum rationi
308쪽
I 6 INSTITUTIONUM PHISI CARPM maxime est consentantum , frigus non habere causam aequivocam, sed privativom tantum, nam ex privatione causaram gignentium calorem producitur frigus. De causa quidem uni voca, non negamus , a frigido generati frigidum , de a calido calidum, sed dum causam primam S praecipuam quς- rimus , quae aequivoca dicitur, calidum omne producitur a coelo per lumen &motum , frigidum vero oritur ex privatione utriusque actionis coelestis, id enim in quod neutro modo coelum agit, manet necessarib frigidum: hoc fuit a- petie ab Aristotele pronunciatum Meteor. cap. q. ubi dicit, elementa frigida esse talia propter immobilitatem.
Haec Zabarella. Nos contra opinionem hanc urgemus argumentum : Nullum
Ens privativum ex se producit ens positivum. Atqui frigus est Enspositivum. Ergo non producitur ab Ente privativo, quile est desectus luminis atque motus Coeli. Major patet, quia Ens diminutum seu non-Ens non potest causa Entis esse. Quod frigidus dicitur esse privatio caloris, est denominatio Logica &consideratio impropria, caeterum frigus consideratione propria & Physici est positivum Ens, & causiam requirit politivam. Causae aequivocae sint fiagmentum Thomistarum, a quibus eraemplum inullum, effectus nullus in rerum natura demonstrari potest. Dicimus ergo , causam frigoris quaerendam
esse in primo subjecto stigoris, a cujus
XVIII. Dhan. Comenius seribit:
Quia mundus habet terminos suos, eX-tra quos nihil materiae mundanae proten. ditur, fit necessario, ut diffusus alibi ca loris vi aer, alibi per vim rursus coarctritur, hoc cit, frigus fiat. Non sine iis rum sivi torsione vicinorumque corporum, dum cedere&sibi ampliora dar: acia recusant terebxatione. Pen
trat enim in omnes illorum poros aes, vellicans ea, pungens, naturaliaque e0rum vincula solvens, libro de caloris θ' i goris naturamg 3'. Respondeo: Nul. la densitas inest aeri, sed illaaquae&ter. rae inest, iisque unice propria est, quia
formam eorum sequitur. Res miri, vel
le propria tollere a subjectis; velle hule Elemento adimere quod proprium ej iest, & Elemento alii addere, quod ne
est ejus neque esse potest. XIX. Concludimus argumentura
lidissimo: Ubicunque proprium insesserabile est, ibi est subj ectum proprii uni
Atqui in aere est proprium inseparabile, calor, & humor. Ergo in acte una est subjectum caloris & humoris, videlicet ignis S aqua. Major per se constat. Minor fulcitur experientia, quia seia libbus nostris a state & hyeme ingerent sese calor, siccitas, frigus, humiditas.
Est ergo caloris aestivi & frigoris hyberni
subjectum primum , non quidem aer, sed ignis & aqua, sive atomi igneae &Dqueae per totum aerem dispersae. Res declaratur experimentis aliis. Aqua igni exposita serviscit, non quod solutcalor in eam demigrat, adjunctum citra
subjectum, sed ipse ignis substantialiter, adjunctum cum subiecto suo, per minimas portiones ingreditur poros alieni,
lebetis, ollae, atquρ pervadit aquaim
309쪽
Inde est, quod bullit ac urit. Scilicet
ignis praesens tanta cum vehementia protrudit aquam sursum, ut vas quod ante dimidia sui parte vacuum esse videbatur, ad summum usque labrum appareat impletum, ut aqua emuere conetur.
Cum enim locum illum, quem hactenus occupabat aqua, ignis etiam invadat, neque tamen dimensiones aquae penetrate possit, inde fit ut locus ambobus locatis continendis par non sit, & tanto
magis aqua assurgat, quam plus ignis in
vas subit. Eodem modo se res habet in vaporariis & balneis , ubi per fornaceat & lapides furnarios non sola qualitas , vertim qualitas in & cum subjecto suo transit. Disserit quidem Jacobus Sceolus lib.2. de occultis Medicinapro pristabibus pag Iio. quod calor aquae fervidae impresse toto genere differat a calo re ignis, qui calorem illu procreavit intra aquas, quodq; calor ignis, velut ejus proprietas & inseparabile adjunctum, sit in praedicamento eodem, in quo ignis ipse est. Probat, calores illos differre ge. nere, quia calor ignis inflammat aliquid , aqua calida restinguit flammas. Re ston eo: Aquae communicatus est, non calor tantlim , sed & ignis, subjectum caloris. Ita ut in aqua calida duae substantiae adsint una , ignis & aqua.
X X. Utramque tangit ille , qui
aquam calidam tangit, manum humectat aqua, perurit ignis. Solum calorem ruminando Scheseius , non expediet rem alioquin per se facilem. Proprium hoc a proprio subjecto non potest separari. Regerit Scheisius i. d. O prT II. pag. ii . quod ab stur dum sit, ignis sub imitam inesse aqua calefactat, di adjicit,pria non po se communicari. Atqui nec
separari possunt a subjectis suis. Quis
credat, aquam proprium ignis, videlicet calorem, adsumsisse P Quis credat , aquam proprium suum, videlicet summam frigiditatem , deposuis se 3 Calida aqua est concretum substantiale , de accurate loquendo, calor non quidem in aqua , nisi ut loc
tum in loco est, subjective inest atomis igneis, quae per totam aquam stini dis persa'. XXI. Comen, verba sunt: Bulla est
vesicula aquea aere plena. Et vesiculae quidem membranulam ex aquae substantia fieri, nihil mirum est, sed aer qui vesicam sub aqua implevit, qua illuc ingressus est, aut unde est 3 Non aliunde, quam ex ipsa aqua per omnes massae partes, in aeriam tenuitatem rese-luta , libro de caloris o frigoris natur si pag. Is i7. Respondeo: Non sine bullae ab aquis factae, in quibus aer est, sed fiunt ab ignibus suppositis. Inde sunt Igniculorum plenae, & salsum est,
quod subiverit aqua conversa in aerem. Elementorum mutatio impossibi lis est. XXII. Propria communicantur omni ino, quando communicatur subjectum, uti plurimis exemplis demonstra tur in Metaphysicis. Ita communicantur propria antimonii, absinthii, pul
git , florum omnium cum liquore illo
in quo macerantur, non sela, verum iaportionibus minimis a substantia dera
sis , quibus proprium inest. Ita prae-Z para
310쪽
paratur aqira salia, cum salem ipsum aquis immittimus & contetimus, victu
sim separari potest salsedo , postquam salis substantia detracta est. Falsum est,
quod calor ignis ct calor aquis fervidis οῦ pressus disserant totogenero , quando impossibile est, ut e liquid a seipso differat realiter. Falsum est , quod calor ignis ocr ignis Elementum Irit in eodem praescamento, videlicet ubstantis. Calor qualitas est, substantia non est. Et calor inest aquae separabiliter, itaque cum igneis atomis, subjecto proprio, exhalat pau- Iatim, ut aqua ad pristanum statum re
XXIII. Causa agens, per quam a qua calida ad frigiditatem pristinam reducitur, multis litibus disceptatur, uti reserunt Toletus lib. 2. Pim ficor. p. g. quast. 2. Franciscus Mureia Cissus Philosophicipag. 11 . iari Didacus Masius
commentariis adlib. 2. I usi rumpM. 372. seqq. Conimbricenses lib. 7. P0sic. cap. I. quait. Septem opiniones imprimis re- Censentur. Prima est Averrois lib.i. de
anima co ment. I. ubi docet, vapores
aquae conjunctos efficere , ut ipsa calefiat: sublato autem calefaciente, aquam
frigus addere vaporibus illis, unde aquae frigiditas reducatur. EIanc opinionem velut sine dubio falsam rejiciunt. Secunda est Avicennae lib. r. Suscet. cap. s. ubi censet,quod serma aquae seipsam ad nuturalemdispositionem sitam active iedu
PHISI CARUM bricens est. d. Sed non placet Tollitot L Tertia est Pauli vencti, qui aquam cale. factam seipsam post sublatum ignem ca
lefacientem condensare, ait, de consequenter infrigidare. Quarta est Agidii
Romam quodlibet. a. quast.i6. qui aquam per se corrumpere calorem, dc peracchdens se infrigidare, existimat. Quinta est Iacobi Forolivi enses,qui partes aqua inaequaliter calidas esse, de magis sejgi das amin frigidis infrigidari asi erit.se
in esst Caici. am notatis adpart. I. Sumaea
commentari Physicor. quaesu. ubi dicunt, in aqua calefacta semper remanete partes frigidas, a quibus ad loca inteariora retrusis atque abditis tota a dapristinam frigiditatem recipiat. Nec illi, XXI V. Atqui cum manus immittitur aquae calefactae quaquaversus, nil quam frigidae partes , quae remanse rint, deprehenduntur. Regerit Castu. nis , frigus in aqua residuum non ta men percipi a sensu, quoniam calor est multo efficacior in agendo, quam hi, gus. Restondeo Neque abundantia neque efficacia, caloris in aquis eiciet, quo minus aquae ob partium frigida. rum evidentem praesentiam alicubi te pescant, & sensibus apprehendant . Cette frigus non minus penetrat quam calor, & in assiciendis sensi. bus perinde essicaciter agit, quam calor. Et vero si infirmius agit frigua, quomodoportiones frigidae sic satis paucae adversus multo plures calidas parret