장음표시 사용
541쪽
men, asservat humores utiles, expellit inutiles, ejicit excrementum. Dignum munus tam nobili animas l. d. dist. ia.
I ston eo: Imb dignum i Si non fuit eat ad gnum, ut de semine efformaret hominem in utero, corpore Organico prae-4itum, non etiam ea indignum est, cum
hominem perfectum & ab utero projestum, DEI opus Ioti Io. Io. II. I 2. 'blim. Is9.is .is. in modis omnibus regit, defendit, conservat praeparando cibum, sanguinem, humores utiles, &removendo inutiles. Et quid scelum hoc iis anima dicatur esse, quae cum spiritus est, neque maculari potest.
Non magis quam Sol polluitur, quod radios jaculatur in loca foetida. Scilicet
in homine verissime insunt forna vegetativa de sensitiva, verum inclusae ab anima rationali, utque contineantur in potestate animae rationalis, quae licet una siet, tamen omnes illos effectus peragit. Neque etiam necesse est, uino a d N sesinit, ubi fiunt diversea es. Sunt in homine visus, auditus, odoratus & plura alia, desunt effecta unius animas, quae omnes facultates istas eminenter impli eat , atque instar omnium est. XIII. Secundo: Omnis forma est simplex essentia & dat esse unum , non plura. Quoniam igitur homo per animam rationalem est homo, per eandem non est vivens, sed per rationalem erit homo, per sensitivam erit animal, per vegetativam erit vivens. Respondeo: Negatur Consequentia, quia effectus multiplices, nisi insimul contrarii sint)non multjplicant essicientem causam.
Effecta subordinata proveniunt ab unaessiciente. Igitur quomodo esse hominem, et animal, fierivens non sunt instar plurium esse in uno homine qua remalicet distinista sint pro conceptu: pariter formae non sinit plures, sed forma una est, quae effetna illa omnia peragit. Argumentamur: Quae requirunt formas diversas, illa differunt realiter. Atqui vivens, sensitivum, intellectivum non diLferunt realiter in homine, sed est inter ea unitas formalis, dicenteJohanne Scoto lib. I. entent. dist. a. Ergo nec sint se mae diversis. Quin unius compositi vi
tutes multae ab una forma dependent, ea enim formarum conditio est, ut quo iam
bilior aliqua est, eo etiam ad plura sito
XIV. Tertio: Si in uno homine una
tantum anima conceditur, aliae animae tolluntur, una tollentur silbstantiae s cundae, animans qua animans, vivens
qua vivens. Atqui posterius est absurudum, & reducit figmenta Nominalium. Ergb nec prius est verum. Restondeo'
Negatur connexum, genera enim non
dicunt conceptum re diversiam a speciei conceptu, sed dicunt speciem inadaequate sub confuso apprehensam, uti monet Franciscus Suarea Diglutat. Metaphysis sect. 3. min. 2o. Proinde substantiae s cundae concipiuntur per modum est entiae relativae, non absistulae, id est fundamentum ponunt in operationibus, non verbin causa agente. Atqui respeactivae considerationes plurimae super uno absoluto constitui possunt,ipse i mennon multiplicato. Instat Zei'svi: Quo sine sunt conditae vegetativa & sensitivae Fff ani-
542쪽
animae 3 An si ustra' E: quomodo anima intellectiva velut immaterialis agat dependenter a materia qua operationes
proprias , l. d, distos. Rel ondeo: Non runt stustra conditae, quia sunt in plantis
aliae, aliae sunt in brutis, inque iis coibservantur Quod si illae aliquando non erunt , tunc cum mundus vicissitudini obnoxius esse desinet, causa est quod Dominus universi vult itL Anima intellectiva est pars hominis altera, a quo non potest abesse ut alli bene sit, adeoq; quasd m operationes suas internas &proprias non potest citra instrumentum materiale peragere, id quod constat de sermone, cujus usius perfectus. esse non potest citra linguam XV Quart : Quaecunque separatim inveniuntur, illa necessarid distinguuntur. Atqui sentiens ima inest in bruto , in quo non inest anima intelligens. Ergo necessarib distinguuntur. Re Pondeo Limitatur major Quaecula que separatim inveniuntur aequali &perfecta conditione in diversis subjectis, illa differunt realiter. Atqui ita minor falsa est: Non enim anima sensitiva, qu tenus in homine concipitur inesse, est cum aequali & perfectu conditione Illa enim vitam & sensus implicat, haec in stiper rationem additia Quomodo numerum binarium includit ternarius, ct saperaddita
XVI. Quintk: Corruptibile & in
corruptibile disserunt toto genere, igitur non possunt coire in substantiam unam. Anima rationalis. est incor
ruptibilis, sensitiva & vegetativa sunt coaruptibiles. Ergoin unam animae unius substantiam coire non possunt.ῖσρη
Minor distinguenda est. AnIma rationa lis non implicat esientiam corruptibiliuanimarum istarum, sed operationes stfacultates earum. Igitur corruptibilis ipsa non est, sed Creatoris dono cari existentia perpetua. XVII. Sexto: Quaecunq; habetato, perationes diversi generis , illa toto genere invicem diversaliunt. Atqui anima vegetativae & sensitivae operationes sunt diversi generis. Ergo animae ipsae suntlo in genere diversae. Minor patet: Illatum
operariones sunt cum os gano , hujusci triorganum. Festondeo: 'Major limit tur,ut intelligantur operationes completae efiicienter & in separatis subjectjsi Atqui i ta subjecto uno impedit nihil, hominus uno forma exaltatae ad modPAvirtutis, complectatur diversas potentias terminative, quamvis emanative unum
aliquid sint) quibus distinctas operatio
XVIII. Sept λ unius naturae smplicis non sent contrariae appetitio ea circa idem obj ectum eodem tempore
Atqui anima sensitiva Sintellectivalibbent contrarias appetitiones circa idem objectum eodem tempore. Ergo n0st sunt unius & simplicis naturae. Mino patet. Senses mada suadet, quae declinat ratio. Respondeo: Limitatur major, ut intelligatur natura simplex qua talis. Re pugnantia vero ista per accidens introducta est in animam , scilicet occasione peccati. Et saepe unius hominis undiqua, que fluctuantis voluntas contraria ele, git, rejicit,probat,improbat,neq; tamen
Proptereasunt dus animet volentes in ho.
543쪽
mine uno. porro minor quoq; falsa est: Non est idem objectuserinaliter, am- is idem sit materialiter. Nimirum tensiis ducitur bono delectabili, ratio gaudet bono honesto. Concludimus ergo cum piccolmineo libro de formarum multitudine Sennerto in hypomnemaris P mcppag. Dq. sis. seqq. Johanne Combacchio lib. 3. Instiret. Pusicar. pag. 339. seqq.
Arnoldo Verbael in his quaestionum de
mapag. 46, 7. 8. Ottone Casman- ad pari. l. anthropologia pag. q. . si q. quod anima una sit in homine, a cujus infusu ille vivat lentiat, intelligat.
De facultatibus Animalis UM MARIA.
2. e 'titndo. s. corporis instrumenta. . Rationes nostra.
6. Facultates prima. . Intellectusprastantia.. Holuntatis nobilitas. 9: Memoria intellecti ra. id. Disserentiafacultatum. II. Rationes nostra.
l. Tacultas anima enaptitudo, a qua tam x ta operatio propenit.J Natura enim per facultates inhaerentes subjecto prospicit, ne in agendo deficiat, quatenus ocinia finem suum habent,ad quem a n nraproducuntur,ad quem ordinantur. II. Aptitudo. J Anima rationalis est iacultatum suarum causa prima, proxima& immediata, eaque per emanationem, uti docent Jacobus Zabarella libro defacultaribus anima cap. ct libro de partitione animae cap. 13. Conimbricenses lib. 2. de anima cap. 3. quaest. O. artic. 3. Hoc refellit A eius: Quibus, ait, eadem numero actio prinab N per se tribuitur,eorum alterum nequit esse alterius essiciens. A
qui intelligendi & volendi actus primo tribuitur Intellectui & voluntati, itemq; primo animae rationali, quia potentia ii telligendi & volendi non differt realiter ab anima. Rectὰ autem dicitur, esse primo recipiens subjectum, intellectus de voluntas sunt potentiae hujus subjecti, non realiter ab anima distinctae, sed tantum ratione, lib. 6. Eny Iopadia pari. . Pnesmatica cap. I. theorem. I. Nos dive sa cernimus nomina, sensum eundem.
Nomina diversa sunt, essecans nilacuit tum, essestubjectum facultatum. Res e dem est, sensus idem. Emanant istae s cultates ab anima, veluti a causa, & recipiuntur in composito, velut in subjecto. Uti radii promanant a Sole, essi
III. Certa operatio. J Quaeritur :An anima intestectipa pro esciendis actibus plis indigeat corporis in strumentis 3 Respondeo : Negant Philippus Melanch-wn ira T. 3. de anima cap. 14. Iulius Scaliger Exercit. so . sect. 2I. Daniel Sennertusor. Institutioin Medicarum cap. Iq. Johannes Fernelius lib. 2. de abditis rerum causis. Quibus propterea litem movent Johannes Magi rus
notis ad librum de anima pet, sJ6. seqq.
544쪽
Joachimus Burserus lib. 3. Institutionum altius & longius intenduntur spiritus LP sicarum cap. 23. Otho Casmannus nimales, & cerebrum phantasinatis ici. pari. I. anthropologia pag. 9 .seqq. Johan. pletur, inde onus, confusio, vires facta
Combachius lib. 4. Phyc. pag. & desessae. Quod intellectio variat
ubi contendunt, animam hu- pro temperamenti constitutione, itaque manam quamdiu corporis habitaculo Cholerici & Melancholici promptius Continetur, ad operationes suas edendas intelligunt, Sanguinii obtusiores, phle opus habere corporis instrumentis. Ra- matici sunt prorsus inepti & tardi ad in tiones adferunt: i) Quod intellectio telligendum. Ergo intellectio requi perficitur ope cerebri &spirituum ani- rit organum corporium. Bellon :malium, quae sunt instrumenta ejus. Ac Negatur consequentia. Varietas illa est constat inde, quia so aut minusrecth a cerebio, id vero non est organum Ia disposito cerebro ipsa intellectio cor- tellectionis , quandoquidem in brutis
rumpitur, cum se recte habet ccrebrum, etiam inest. Turpe vero est, anima sa. mentis vires incorruptae exercentur. tionalI tribuere organu, quod in bruto
Eespondeo: Distinguendum est inter mo- reperitur. Cerebrum in aliis fiigidii est, dum deferendi objecta& modum coia in aliis humidu,&quomodo spiritus alli. gnoscendi objecta. Deferuntur quidem males sese habent, ita species sensileso objecta ad intellectum per organa, sed seruntur. non cognoscuntur per ea. Cumque IV. Nos contrarium probamus i non est bene disposituin cerebrum, non Quia omnis facultas ad instrumentu cor est perfecta intellectio, quoniam phan- portu alli ta riditura vehementi obie. tasmata non recte offeruntur, ad quae fa- cto Atqui Intellectus notaditur ab objedibricanda requiritur necessari, cerebrii. cto vehementi. Ergo Intellectus nollet r) Quod intellectus perfectas opera- alligatus ad instrumenta corporiata ortiones exercet in omnibus, si esset absq; patet exemplo sensuu qui laedi intuta vetaorganis. Fallium est antecedens, quo- hemete sensili.Minor probatur volu lasniam infantes &senes non adeo bene in- est intelligere multa, non vero est opus, telligunt, quam homo mediocris aetatis. multitudine objectoru latatur Intelle.: Negator consequentia. Im- ctus,non verbgravatur,&qubplura co-becillior vis intelligendi est in senibus & gnovit,eo validius instat concupiscenda infantibus, propter cerebri dispositio- 2 Quia Intellect aequabitur sensibus,sinem nunc debilitatam, nunc ob aetatis perinde uti sens utitur organis corporiis. infirmitatem nondum satis confirma- Nimirum visus&sensita reliquoru actio. ram. 3 Quod non defatigaremur nim nes sunt mediantibus instrumentis. Iaditando attentius, si anima intellectiva tellectus multa praestat eminenter,&qus esset citra instrumenta corporis. Res=οm- supra vires sensuum sunt, reflectitur inserio: Eadem silutio. Defatigatio omnis ipsum, intelligit seipsa, Angelos, Deum, a cerebro oritur, quatenus cogitando &quaevis alias ensibus inaccessa penetrat;
545쪽
LIBER IX. CAPUT VII. iii rapta corripiuntur, illi res piolandissimas abditasque intelligunt, atque interim corpus totum cessat in operationibus suis, ut fere non differat a mortuo', ratiocinatur, componit, dividit, conficit, concludit verum a falso, neces la-
iam a probabili distinguit, occulta naturae eruita, intelligit post separationem a colore uti prolixius docetur alibi . V. Prope iit. J Nullo,uti diximus,instrumento utitur anima rationalis in cor pore humano ad perficiendam inteli stionem. Estque hoc potissimum argumentum, unde animae intellecti v subsistentia post hominis obitum probatur, quia videlicet separabilis est, atque citr1 materiale instrumentum operari potest.. Sensus sere nudam tantum de rudem cognitionem percipiunt connexionis ejus, quae est subiecti& accidentium, ad eisque non patet quicquam sensibus praeter accidentia. Cerebrum facit, ut objectum deseratur ad Intellectum. Nimirum species sensiles Phantasia exhibet latellectui, a quio repurgatae convertuntur in species intelligibileso Atqui uti isus objectum, color, non dicitur esseisistrumentum visus, sed instrumentum eius oculus est neque medium deferens
est instrumentum ita quodque species sinsile; objectum Intellectus sunt, quas
phantasia defert, veruntamen ob id non ebent instrumenta Mentis appellari, neque operationes Animae materiales esse credi.
VI. anima sunt vel nimae, reserta. Prinia sunt, quae aegriores sunt. Jquoniam praestantius objectum ha-bat. Et certi facultatum praeitantia is dependet a nobilitate obiectorum. Hinc& operationes habent. Verum & bonum antecellunt dignitate conceptus & affectus omnes. Dominae igitur sunt Intellectus id Voluntas, pedissequae vero sunt Sermo,Risus, Fletus VII. Et quidem Intellectus in com- paratione ad voluntatem praestantior est, uti defendunt Thomas Aquinas parr. I. Summa Theolog. qressi 82. au. 3. Durandus lib. . di st q9. Capreollas lib. I. ist. I. quaest a. dist. 3. art. 2. Beriabardus Moris anus commentariis ad libros de anima pag 628. Piccolamineus lib. I. demente
Bruno Seidelius libro de corpore ct anima I ominis pig. 727. seqq. Argumentamur: i Quodcunq; perfectionem suam in se habet, illud estnobit, eoqiuod persectionem suam ab alio acquirit Atqui Intellectus persectionem suam in se habet,
voluntas ab alio acquirit. Ergo Intellectus est nobilior prae voluntate.. Constat Minor : Intellectus habet notitias insitas , quae object, ideam secum continent, voluntas vero non habet quicquam
cogniti, quod ci congenitum est r, Quodcunque independens est,illud nobilius est prae illo, quod dependens est. Atqui Intellectus est independens, &voluntas est dependens ab intellectu. Eringo IntelIectus est nobilior quilin voluntas. Minon constat: Intellectus cognoscit& dirigit, voluntas dirigitur, accipiendo objectum suum ab Intellectu, ut velit ex se agere , prosequi bona, d
sugere mala s) Q Ddcunque habernobilius objedum de effectum, illud
546쪽
et q. INSTI TIONUM mobilius est. Atqui Intellectus habet nobilius objectum de effectum, quam voluntas. Ergo Intel Iectus nobilior est quam voluntas. Minor probatur: Verum prius & nobilius est quam bonum, ct capere nobilius est quam cupere.
Quodcunque est mensura& regula alterius , illud nobilius est prae mensurato. Atqui Intellectus est mensura& regula eorum quae agit voluntas. Ergo Intellectus est nobilior prae voluntate. Mi nor probatur: Actus nullus voluntatis bonus est, nisi qui congruit cum recta ratione, & quodcunque discrepat a regula ista,malum est. VIII. Pro voluntatis nobilitate con tendunt Johan. Scotus . Julius Scaliger Exemtar. 3O7. berit. Et urgent, quod summum bonum hominis consistit in voluntate, adcdque Voluntas est nobilissima hominis sacultas. Re pondeo: Summum Bonum non minus est in Intellectu, quam in voluntate. Originaliter thest in Intellectu, quem penes effarbitrium media designandi, quae ad Summum bonum procurandum apta sunt. Exsecutive est in voluntate, quae
media illa adhibet, si bona est, negligit vero , si mala est. Magna simini boni pars est Conscientia bona, quae pertinet ad Intellectum practi
IX. Tales sunt Intesiectus 9 noluntas. JAristoteles lib. 3. de anima cap. q. seqq. Hae duae lassiciunt, quibus Memoriam intellectivam addunt Veteres quidam, ut sint tres animae rationalis facultates, Richardus de media villa lib. a. dist. I .
logicopag. uer. Ludovicus Vives lib. 1. itanima pag. sq. Johan. Vel curion lib. . Institutionum Physic. cap. 23. Gregorius Re ischius lib. ii. Margarita Philo his cap. 3. Verum illi multiplicant En iicitia necessitatem. Comprehendit ut memoria ista sub Intellectu, qui specie; intelligibiles efformat di servat. Itaque habitus, quos vocant Intellectu, les, in ipse intellectu haerent, quod pro
lixe ostendit Antonius Ruvio comm tariis ad lib. s. de anima pag. so o. sol. 2 cipiunt: Si memoria intellectiva nega. tur esse peculiaris facultas animae rationalis , certe anima rationalis non fuerit imago Trinitatis, quod tamen constast. ter docent Veteres, ut tres Persona iadivinitate repraesententur facultati hestotidem in anima rationali, phili p. Mi lanchion libro de anima trais . s. cap. I , Fr. Titelmannus lib. Ita considerat.
cap. 13. 13. Wilhelmus Postellus lib. r. de concordia orbis cap. Respondeo: Articulus ille Religionis nostrae ardeesneque fulcitur satis ejusmodi statumini bus, neque illis indiget, uti recte monet Hannibal Rossetius commentariis Epimandrum Tri egisti Tomo a. pag. Iti. 18 . Quando enim de rebus fidei sermo
instituitur, congruentius adducunt ertiterae Lacrae, utpote domesticum' proprium istarum promptuarium,fecundum quas de mysteriis divinis credendum ststatuendum est.
547쪽
seqq. Joban. Fernelius θλ s. 'Physiologia
cap. a. Hervaeus Brito quodlibet. I. quast. μJacob Zabatella libro defacultatibus antima cap. 3. Nicob Taurelius disrtatione de anima ii l. ii. Vopiscus Fortun. Plena pius lib. 1. Institui. Medicarum pag. Ιq2.1 ῖ. Et rationes adferunt: si) Uod omne accidens differat realiter a subj ob suo. Atqui facultates sitiat accidet tia, di si ibjectum earum est anima. Ergo Acultates animae dii ferunt realiter ab anima. Respondeo: Negatur cons quentia. Minor tantum valet de sub stantia materiali , quatenus est compo'stumiotum non vero de substantist spirituali incompleta , quae per influxum proximum & proprium essicit omnia, qualis est anima rationalis. r) Quod realiter differant ea, quae ab invicem separari posthiata Atqui facultates animae separari pollunt ab anima, uti contingit partim in corpore laesis instrumentis, partim extra corpus sublatis instrumentis. Respondeo: Negatur minor,quia facultates nunquam in actu primo sepurantur asublecto , illo salvo existente,
di quae adducuntur exempla omnia, pertinent adactum secundum dest,. operationes quae per organa corporia eXercent r. Quod facultates animae de-yendeant ab instrumentis corpo iis , a quibus tamen non dependet anima in lubstantii sua. Respondeo : Antecedens aeFur, uti docuimus upra dist.. q. ,. ubi
videatur. Omnino enim distinguere oportet modum repraesentandi objectum, a modo efficiendi. XI. Nobis placet dictum Scaligeri Anima nostra per se & in se intelligit, sine ulla intelligendi vi realiter ab ea distincta, per se& immeditate vult, sine ulla potentia volendi, realiter ab illa discreta, Exercitat 3o . seci. is. Ratione igitur differunt, quod recte docent Johan. Scotus lib. a.sentent. dist. 16. quae . p. Durandus lib. a. sententa dist. 3. Albeiis Κyperus lib. 2. Anthropologiae cap. 22. di R. q. Hurtadus de Mendoga Disputat. 4 de anima ect David Dero-don libro de Libertate cap. q. dist S. beqq. Martinus Schoo jus diatriba de Libero ambitrio dist. 9. Io. 1i. Piccolomineus libro de visu cap. I9. Joh. Henr. Alstedius lib. 6 Ency lopsia pari. .inet at. cap. 3. theorem. I. Et confirmatur i) ia omnis forma immaterialis agit tae intermedia potentia. Etenim potentia deessentia in illa sunt unum aliquod realia
ter, & tantilan ratione distinguuntur. Ita anima intellectiva corpus suum informatimmediate, neque minus immediate peragit operationes silas, ut non sit opus potentiis realiter ab ipsius essentia
distinctis. 1) Quia diversi actus ab anima derivati plurimi numero sunt, a eoque si totidem potentiae velut accide tia animae silperaddita essent, in anim&esset compositio, neque simpleri illa & immutabilis
548쪽
. Singularia. 1. Intellectivi triplex. 6. Onficientia. . Intellectm agens. 8. Zabarella opinio.
s. Genius tutelaris. Io. Rationes nostrae. II. Disserentia realis.12. sc in intelligendi. 13. Intesteritin patiens. a . Species intestigibilis.1s. Species impressae,innatae.16. Intellectio. ITNtellectvi est facultaue, qga cognoscit re- a rum. J Intellectus es rerum omnium dominus, ut appellatur a Iulio Scaligeris Exercitat. s. sed . 4. Etsi enim voluntate quoque superet homo animantia reliqua& ad Deum proxime requisitis omnibus accedat, prima tamen omnium dignitas & nobilitas hominis est in Intellectu. II Ggnoscit. J Intellectus apprehendit Ens omne sub ratione veri. Ensomne est objectum intellectus materialiter : qua verum est, formaliter.Omnia enim intellectus perscrutatur veri gratia,
quod est finis ultimus. Locus est Johan.
I. 9. Hic erat lux illa vera, qlla ita ni us
omnem hominem venientem in mundum.
De luce rationis & naturalis intellectus, quam Deus impertivit hominibus omni.bus, exponunt Nicolaus Serarius Di sit . tione Danimanaturali dist. 13. T. Bezano. ris ad Testam. noram pag. 3 7. Hieron. Zanclitus lib. 3. de tribus Elohim q. r. Polanus lib. s. Synt m. Theolog. ca .i . Scarpius in Cursu Theologico pag. Id. Nicolaus Vedelius in Rationali Theolo. gico lib. 3. cap. 2. Nos hoc negamus, 2 ad revelationem coelestem pertinere ju dicamus, cum Daniele Chami ero Io ;Panstratiae Catholicae lib. 7. cap.8. st J7,
Demonstrant hoc contextus totus, 2 collatio locorum aliorum. Etenim te. nebrae non comprehenderunt lucela
istam , & Johannes Baptista de bacillae testimonium perhibet, vers 7. 8, atqui rectae rationis usus & notitiae natura. les sunt penes homines omnes. Neque testatus est Baptista de Servatore, quatenus est conditor hominum, sed quare nus est magister veritatis coelestis, Autot foederis ejus quod in promissis melioribbus sundatum est, Iohan. 1.16.17.i8. Nil, a. Hebr. 8. 6. Denique, multis locis ser-Vator vocatur Lux, atque semper initi, ligitur de magisterio doctrinae & gratia per Evangelium divulgatae,ibia 9.r. cap.
Ens omne, universale, singulare, reale, rationis, stibstantiam, accidens. Quoi Intellectus cognoscat Ens universale, nemo negat i, sed quod cognoscat Ens suingulare, negant Thomas Aquinas lib. r.
549쪽
travates cap. 6s. Caieta spart. Suvι-m Theologia quast. 86. art. I. Joh. Capitoliis Γhi.sent. dist. 3s. qiust. a. Antorius Mirandulanus lib. 3r. de eversi ecemum in ivgular. cap. 13Joach. Burserus b .s institui. Pusicari cap. z4. Et urgent: Quod Intellectus sit immaterialis, adeoque non possit apprehendere singularia, veluti quae materiae immersia sunt. I. ondeo: Non omnia singularia materia immersa sunt, uti constat de Deo, de anima petri, de anima Socratis. Et quocans, modo singularia sese habent ateriata sint vel ictateriata, nihil hoc ad perceptionem Intellectus, qui res apprehendit,inon quidem materialiter, verum intentionaliter&per species intelligibiles. i Quod sensiis versantur circa singularia, non ergo intellectus, ut differentiae ratio constet. Respondeo: Intellectus versatur circa universalia & singulari a junctim, sensus tantum circa singularia. Et intellectus cognoscit singularia non qui
in i priori, sed a posteriori, ut sensibus
Scoto lib. .sententi cili. s. quaest. 3. CO-hiribticensibus lib.3Me ima cap. 8. quaest. 1.3enedicto Pererio lib. 3. de rerum na- cap. 17. seqq. Toleto lib. 3. de anima cap .qssast. 12. Antonio Ruvione com-runt si icempag. so.seqq. Zabaxelli libro de Ordine intilligendi cap. Is. Pi
cclomineo lib.I. de mente humana cap. I 6.
Hannibale Rogelio commentario ad TrisDristi pimandrum Tomo 6. pag. I9 .seqq. staticisco Murci in Cursι Philosephico. t. s. pag. I I. seqq. Othone Casinan-po pari. I. Anthropo*gia pag. Ii3sqq.
Johanne Combacchio lib. 4. Institu. Physic. pag. 68b seqq. quod ab Intellectu cognoscantur singularia. Et probatur si Quia Intellectus inter universiale & singulare distinguit. Ergbetiam cogitoscit universale, cognoscit singulare. Ratio consequentiae: Distinctio praesiapponit cognitionem. a Quia Intellectus abstrahit universale rsingularibus , fabricat Inductionem de Sygogismos expositorios in Dialecti .cis, quae confiunt ex terminis singularibus. Necessario ergo cognoscit singularia. 3 Quia Intellectus multa cognoscit de Deo, de Coelo, de Sole, de
Luna, de mundo, quae omnino sing laria sunt. Et cum Aristoteles pronum eiat, quod Intellectus flat omnia cognostem do omnia, lib. 3. de anima text. 37. non
debet negari, quod etiam percipiat singularia. 4i omnia dicit, ille nihil excipit, nihil omittendum arbitratur. V. Consideratur tum ratione obiecti, tum ratione mori cognoscendi. Ratione objecti est Intellectus triplex : Esseduras, qui fabricae in strumenta disserendi. Theoreticus est, qui cognoscit res necessarias. Practicus est, qui agit honesta. J Aristoteles lib. 6. M taphys cap. r. lib. 7. Metapbyc cap. r. hae omnia plenius exposita sunt a nobis lib. I. Institutionum Politicaram cap. 2. dist. i. a. s. q. s. s. 7 VI. Ad intellectum practicum rese tur Conficientia, quae consistit in applic tione notitiae ad opus vel factum vel faciendum. Circafaciendum est oscium ejus, suadere, obligare, instigare, si bonum est; dissuadere& retrahere,si m tum est. Cucas tam est officium ejus,
550쪽
testimonium dare & quidem cum bo- & patiente verbis manifestis ectas erat. num factum est, laudat&consolatur ho- VIII. Aphrodi aeus librari init a minem, spei nil & scuto innocentiae a- agente, Ludovicus Buccas errea comm vertit hominum convicia & prava judi- tam ad bb. 3. de anima, ct cum illis Jaco. cia. Dicitur bona conscientia, estque bus Zabatella libro dementeagente cap. ll. optimus hominis thesaurus, i. Timoth i. referunt ad Deum, a quo intelle, Im Cum malum factum est, accusat, eius noster illustratur. Verbari resti reprehendit, mordet, Roman. 2.13. Di- sunt: Cum Intellectus agens non post citur mala conscientia, estque maxima esse nisi aliqua Mentium coelestium, qa hominis poena, quod nocte dieque suum coelos movent, quaenam ex iis erit b, gestat subpectore testem Iuvenalis Satyrary tellectus agens y An suprema, qua VII. Ratione modi cognoscendi est δει- Deus est, an aliqua ex aliis, quae sicuti plex, ε gens ct Patiens. Agens est, qui dae Intelligentiae appellantur. Latio commovet actim intelligendi. J Est haec di- nos cogit, ut sellam primam hoc munivisio Aristotelis anima cap. 3 -- re ningi posse fateamin: Etenim reli cerant sese ominium Gentiam Interpre- quae omnes sunt virtutes particulares,tes, Graeci, Arabes, Latini, ut quid sit Im nec habent vim universalem, quae ad te. zellectus agens, quid patiens, ad mentem rum omnium. regimen extendatur, fio Philosophi explicent, hinc scindunturha prima est ejusmodi , quae est primaru multiplices o niones. Philippus Mea mnium rerum causa, omnia gubernalis, Iancliton libro de ammapari. 3. cap. Is. exra omnia perficiens, omnia conservassi ponit, ut Intellectus agons sit ingentiun virtute sita diffusa per omnia. Hatinveniens atque excogitans aliquit per enim quamvis ubique st&rebus oma,si; patiens sit judicii dexteritas, qua per- busadsit, non omnibus tamen intellige secipit excogitata ab aliis & animadversa di facultatem praebet, sed homini soli. in artibus. Sicut Aristotelas multa ita Haec ille. Etiamsi De sue bonis literis invenit, excoluit, exposuit, nania in omnibus operetur, & Spiritas itaque valuit ab Intellectu agente, ejus ejus impleat orbem terrarilin, vero sectarores beneficio Intellectus i7. ut menti nostrae, veluti sol oculo, patientis apprehendunt & defendunt vi 'iumen intelligendi suppeditet, instillia ri ejus placita Sequitur Iohan. Vel cu- do ea quae vera sint, quae falsa, quae horarion lib. 4. In tutionum Physicar. cap. sint, quae mala,tu iis tamen quq uec indicia 19. Verum hoc nobis haut probatur. naturae ordinem fiunt, non agiti mediat , Non enim in quovis homine fuerit In- sed mediantibus causis secundis. Elmotellectus agens, non in quovis fuerit pin satellectio actus perfecte feci dum ita riens , sed tantum iri viris doctis , ar- turae vires , quae in hominibus omni bici Dum cultoribus optimarum, cum ta- sese exserunt luculenter. Non igitur opus men Aristoteles divisionis hujus author est,ut actionem ejus primae Caula yes iitii omni homine Intellectum agentem immediat e tribuamus. 1