장음표시 사용
161쪽
DR UNITATE ENTIUM. 147 iis opponuntur vel motione inliqua. iis asinus simul
193. Unum dioimus quod est in se indivisum eumonim divisio in sente eo ne ipitur lio ipso uilitatis conceptus tollitur eique Sueu edit notio opposita liarium. Unde
tione sentis, quatenus a Se divisionem X eludit proindeque clieitur urentia divisionis. Definitionem inne satis per se iuram ut illustremus, dicimus 1'. 0xoludi ab unitate divisionem in plura eju8dem, non autem in turn d perso rationis. Si corpus humanum S Unum, quin, quamvis in iure parteS, OD autem in turn orpora humana dividi potest; ' negationem divisionis esse quid positivum, ieet negativo modo Xprimatur 3'. hoc tamen positivum non esSe quid distinetum ab ilisa sentis
realitate ; seu alii VerbiS Unitatem non addere Si lira ens rem alti quam distinetam per quam n Sit unum. Nam ut argumentatur . Thomas, haec re qUἴ adderetur supraen esset una, quia Unum, Ut OSten robabitur, est l)roprietas omnis entis Vel ergo SSet una per Se ipsam vel
por liquid aliud si Asset una per aliquid aliud do illorodiro dimoultas et pro 'ederetur in infinitum: si esset
una per Se ipsam, ergo etiam DS Si unum per Se ipsum ergo unita non est proprietas entis tanquam res addita SVPra n S; ergo en et unum non nisi Conoepit differunt luatenus unum Xprimit indi ViSionem, de qua sentis con-00ptus silet; ' unum differre ab unico, quum linteum dieatur id quod Xoludit omne en aequale se ejusdem rationis. Esse uni eum essentialiter loquendo soli Deo Competit. 194. Unitas quai onus diuit indivisionum entis est roliri eta Inni inti SP quare omne en ,8 unum Omne
162쪽
quippe eris vel imple est vel Compositu in Si simplex patet quod sit in divisum Si compositum, parte SejunctaeeSSe non POSSUnt, Seeu non unum Sed plura titia haberemus. Haec unitaS, quia in omni ente reperitur, licitur transcendentalis.195. Probior hane, bitur et alia unitaS, quod On cle Omnibus seci de quibusdam tantum entibus, Vel titium lassibus praedivari potest unita sollicet proedicamentalis. Multiple est 1'. metaphysten, tu D Xoludit ab ento Omnem artium Compositionem, in quas eris realiter clividi POSSet. Hae 1 pedita sunt entia spiritualia. Diei etiam solet unitas indivisibilitatis. 2'. Physica, iis vocatur etiam unitas ompositionis, Constat artibus realiter distinetis, sed nexu physio et naturali conjunctis. Homo v. g. hane unitatem habet. S. Lorei a quo constat partibus realibus, realiter que divisis, sed e eo quod entia similia sunt, conceptu menti in unum Conjunguntur. Inferiora ipse olei vel generis unum sunt a bigiua unitate. V. Moralis est unitas propria sentium rationalium iis Vinculo quo bini morali inter se conne et untur. Talis est unitas V. g. familiae. R. Domum unitas artis tulis est aquae constat partibus realiter distinetis hominis artis dio simul conjunctis. Hinc una domus. Ad hane re Voeatur unitas actoreoationis, qud est potius unitas oui in tuo plura entia simul sunt. Si ad ervus lapidum diuitur quid
196. Uni opponitur multum in si unitas est divisionis carentia, multitudo est entium divisio. Idem ens Potest esSe unum Se eundum unam rationem multipleXSecundum alium. Cum mens multitudinem percipit et in unum colligit, cincipit numerum, qui est mi utitudo men8urat per unum. Hi ne ad deam numeri habendam tria requiruntur, unitas, div/sio, et similitudo entium. Si res quod in unum colliguntur ut entia tantummodo Spectantur, habetur numerus abstractus. Si ut talia entia, numeruS
163쪽
DE UNITATE EXTIUM. 149 est oneretus Hoe ni item ipso quo distina erus sit multitudo mensurata per unum, patet eum infinitum esse non posse, tum quia ab unitate Xorditur tum etiam quia pereontinuam additionem creSeere poteSt.
197. Subtilem hic quaestionem attingunt philosophi dum inquirunt quodnam sit individuationis prino tum Hoc nomine voeant id quod mei ut individua similis Daturae inter se distinguantur debet nim aliquid esse in
una Uaque re, Per quod unum non est alterum. Alii alio modo respondent. Nobi Verior Videtur Sententia eorum qui asserunt i in ei pium individuationis esse ipsam me realitatem qua quodque en constituitur. Quia si res est una numero est Certe tulis per illud ipsum per quod esten aetii, et in hysteo rerum ordine constituitur. Atqui omnis res est en ne tu et in physico rerum ordine constituitur per Suam ipsam realitatem. Ergo I er hanc est una
numero es. Sua reg).198. Cum unitatis set multitudinis conoeptibus rete conne utuntur Conceptus identitatis et distin otionis Iden litas communiter esse dieitur ' eonvenientia rei vel secum ipsa vel eum alia aut aliis a se distinetis. V Si primum obtinet identitas Si oui a si alterum realis. Utraque diei unitatem in pluralitate eum eo discrimine quod eum identitas est logica, unitas existat in ipsa re pluralitas incone et tu tantum dum e Contra identitas realis praebeat
litib si eam rerum multil,lieitatem eum Oneeptus unitate. Quare in riori liabemus rem unam eamdemque quatenuSPer iure conceptu reprCPSentatur in osteriori onoeptum unum habemu quatenus iure re repraesentat.
Hine idontitas logi ea in se ali unitatu idoni ita realis inuigien rerum unitate fundam senium habet. Il id automin quo diis vel plures distineta res conveniunt, Potest CSSe Vel genus Vel 900ios, Vel qualitas, Vel quantitas ius dam, etc. Hinc identitas realis vel si generiua, Volspoetsi ea vel similitudinis vol sequalitatis Item idoni ita s
164쪽
150 METAPHYSICA GENERALIS. logica potest esS ph/V8i a Vel noratis Ino ut ipsa re vel eadem revera Diali et in Se Spectatu Vel putatur esse ou dein coni muni Xistimatione, te et hystea constituentia realiter immutentur, ab aliisque Xeipiantur. Xemplum prioris tui bes in uni nui luimana, inure substantialiter eademit ei SeVerat PoSterioriS, in corpore humano, quod dieitur osse idem, licet ipsius diversae parte Seti Sim Sine en Su
199. Ut multitudo unitati, sic identitati opponitur distinctio, quae proinde est arentia unitatis inter iura. Duplex communiter admittitur distinctio, realis et rationis, ne ulla, quae ad has non redueatur, Videtur SS DOSSe; Siquidem vel nitiem 1 pdeodit mentis etiam, et habetur distinctio realis vel mentis uotum Consequitur, et est distinctio rationis. Quare 1'. realiter distinguuntur eaqUM, nemine Ogitante, non Sunt una et eadem res Distinctio realis est major vel minor prior datur inter res quarum ultera vel ab altera separata existit, ut intor Petrum et nubim vel ab ea separari potest, ut est disti notio u o datur inter animam et corpus. Distineti alipeo dicitur etiam substantialis. X eo quod ii in eis aliter inter substantias reperiatur vel etiam absoluta aut reali88ima, quia maXima est quod possit in robus dari. Est autem nudoequuta vel ad inquata prout eorum quire distinguuntur unum est ars alterius vel Soeus. Quod si iis aliquod existens cum alio possibili tantum conferatur, distinetio dieitur realis eoativa Distinctio reali minor, quo dici etiam solet modulis seu ae identu is viget inter substantiam ejusque modos, vel etiam inter ipsam et auei- dotitia. 2Q. Distinetio alionis est a quam mens faeit in re phySic una proinde consiStere potest Chim IXima 1 ei
simplieitato. Si iijus distinetionis detur ali liuod fundamentum in re, Voonthi virtualis vel rationi ratio 'inata',
vel rationis oum fundamento in re Si Seeii a pDellatur
165쪽
mentalis, vel rationis ratioeinantis. Prior liabetur quando per Varios e meo litus formaliter distinctos intolligimus aliquid in se unum aequiValens tamen pluribus; OSterior, quando eadem re Variis Oneeptibus Xprimitur, tui intorse minimo disserunt, quia idem omnino die uti magis vel minia e XPlieite. H De V. g. habetur eum quis distinguit inter hominem et animal rationale.
ART. II. - DE VERITAT ID EXTIUM.
200. Ros stium inbere Veritatem, quae Propterea OntO- logica, realis, aut metaphysion appelliatur, diximus in Logica Hano io Versamus. Plura qu*dri possunt. 19. Veritatis otiiologicae ratio sine reponenda in ipsa reientitate, seu ut olfius loquitur, in rei consensione eum ii S, quae SSentiam Suam Constituunt, an huic sentitati
aliquid sit addo fidum, ut veritatis Conoeptus inbuatur 2'. Si aliqui sit addundum is in istud aliquid absolutus ab sentitat distinetum, vel tantummodo rebitio suae dum ad aliquom intello et una 3 3'. Si in lino robatione veritatis
ratio sit constituo Dduo luaeritur quinam Sit iste intelle eius humanusne, ut Oel tu opinatur, uti P0 dipue dixinus, ut
optimi quique lihilosophi tonent 4'. Domum veritas obj0etivo poetata estne u i quid ne eessarium et immutabile,
an pro Conclitione menti nostri contingens ne mutabile, ut moderni proreressisto nutumant His quaestionibus broviter respondere aggredimur. 201. Ad primum tuod attinet, respondemus rei ni itatum requiri veluti sun limentum veritatis, ne roinde SSeveritatem fundamentuliter sumptam, Sed non sus seere ad Veritatem formaliter, Seu in Sua iropria ruit Ono constituendum. Si nim sufficeret, oeabu im veritas esset Dro1 SMSia intile idem iuippo no entitas Xprimeret cujus falsitas vel e eo ut et, quod ne distere quidem ossemus Veritatem esse proprietatem entis, eum idem ejusdem nequeat
166쪽
152 31ΕΤAPHYSICA GENERALIS. esse attributum Atqui oneedunt Onanes veritatem SSe
proprietatem entis Ergo conceptu eritatis aliquid exprimitur quod sentitatis conceptus minime Xprimit Ergo formulis ratio veritatis in entitate nude Sumpta constitui
202. Porro ratio veritatis ontologies in aliquo absoluto, quod sit ab sentitate distinctum, nequit reponi. Num veritatis attributum se eompotore dieitur huic ilis absoluto, Vel SeeuS. Si non eonveniret, omne en non OSSet
Verum, Siquidem qu00dum entia extra veritati ambitum ConStituerentur; quod omnes tenent esse falsum. Si on- Veniret, Vel admittendum esset absolutum absoluti in
indefinitum quod repugnat vel opinio inter fabulas amandanda. Ergo si veritas alii luid sentitati addat, et
lio cluid absolutum esse nequeat, Superest ut it quid relativum, Seu ordo ad aliquem intellectum a quo nullum Verum PraeSeindere PoteSt. Minoia tot verum apprehendi non OSSe quin ratio entis Simul apprehendatur; OSSeiani en hane appreliendi, Veri ratione non apprehensa, licethdde illii ut ne eessario consequatur. - Hie orro intellectuSQui res, ut Vel 90 distantur, conformati debent, Si proprie loquendo intelle eius divinus quare veritas ontologica Ultimo reponenda est in rerum conformitate eum divinisi deis. At quoli iam intellectus creatu est qu20dam Parti- ei patio intello eius divini cui natus est conformari in
intelligendo, si vor intelligat ho ipso quod ens dicitur
Verum quia conformatur intellectui divino, poterit aliquo paeto diei orum, quia conformabile est intelleotui orento. 203. Quod res proprie dicuntur verim per ordinem ad intelleetum divinum, si chir et perbelle, uti solet, deo irat S. Thomas c Summa 1 P. q. XVi. a. . . Re autem intellecta ad intellectum aliquem potest abor ordinem vel per Se Vel per accidens Per se quidem habui ordinem ad intellectum a quo depondo secundum suum OSSe Per accidenSautem ad intelle etiam a quo dognoscibilis est. Sicut si
167쪽
DE VERITATE INTIUM. 153 dicamus quod domus comparatur ad intolloetum artis tuis per Se per acciden autem Comparatur ad intellectum a quo non dependet. Judicium autem do re non Sumitur secundum id quod in si ei per accidens, sed se eundum id quod inest ei per se. Unde unaquaeque res diuitur Vernabsolute secundum ordinem ad intelle et uini quo dependet. Et inde ost quod ros artificiales dicuntur Vorp per ordinem
ad intello et uni nostrum. . . . Et similiter res naturale Siliountur esse Versu Seeundum quod assequuntur similitudinem speciorum idearum quae sunt in mento divina. Dicitur enim verus lapis, quia assequitur propriam lapidis
naturRm, Se eundum Pr Jeonoeptionem intellectus divini. 204. Diximus tamen res secundario io voras voluto ad intellectum noStrum. Sane, nos non intuemur dea e X- emplares Dei, neque eum iis res immediat Conforro OSSumus. Nihilominus e consideration individui unius vel plurium, nobis efformamus Conceptu uniVel Sales, qui referunt entium sinitorum essentiam. Hi autem conoeptus sunt voluti articipatione idearum e Xemplarium Dei. Porro eum iis re conferimus et in Conformitate quam res habent eum nostris Conceptibus, med in te oroil imus On- formitatem quam iubent eum intelloetu divino. Quare siros sinitae dicuntur vero relate ad intellectum divinum, quatenus continet deus rerum ote runt liquo modo die verae relate ad conceptu nostros, qui sunt divinarum id earum articipationeS. 205. Ex ra)notatis constat natio en eSS Verum, Si quidem in tantum est, in quantum eam habet naturam quam Deus tribuit, unumquodque roduoendo juXta duas suas. Quod si diuus in iis saltem uiae Deri non per Se Sed naturae ministerio operatur, multa esse a divinis deis dissormia, ut sunt V. g. ODStru reSP indenati hddo quoquesuprum artis uis idois oeuratissime eommensurari. p eonina ipsa non fortuito sunt sed solente ne volonto Duo;
ergo eorum dens Deus habeat oportet Imperio otiones
168쪽
154 METAPHYSICA GENERALIS. autem hujus iii odi impotentiam uillam arguunt in principali artifice ; sed solum imperfectio nona in agente naturali, quam Deus tollere non vult. Cf. Tongiorgi: Ontolouia.)206. Superest ut aueis Solvamus qui HStionem, quam Ultimo i OPOS uimus, tum lue inquirit utrum Veritas omnis rotativa sit et mutabilis an veritatos dentur quI absoluti Det immutabiles sint. Non desunt modern iluidum philosophi qui primum illud propugnant. Vid Di blinientem Ootob0r 1871 A rt. 11. Me nil nia os Moessa γTruth . Quemadmodum Sceptio in singulis hominibus sieipsi in singulis petatibus verita tona variare autumant ita ut quod Olim verum, OStea ratione Progrediente, Seu magiSae magis Se evolvente, falsum Xistimetur. Porro animadverte auctores istos non id solummodo asserere luod mens ni Stra Dei sui, atquo a rusti quadam ad leniorem veritatis cognitionem pervenire possit; quod re et Sensu intelle et uninem sanus negat sed tenent veritatem ip8um mutationis ac pr0 inde priressu esse apaeem Doeent sellie et veritatem absolutam et ne eo sariam nullum Sse JamVero
tui Vel pavea ibi quo diximus do serum essentiis n. 173.)0 de Onto bigi ea veritato si asseeutus, is nullo labore
PernieiOSam hane sententiam eonfutare poterit. Veritates enim et speetuntur in Se vel re ite ad nostrum intell0ctum in utroque usu eas immutabiles et neeeSsaria esse
in dubium est. Res diuuntur verim, quia respondent deis divinis. Ergo non potos in ipsis admitti mutabilitas, tuin admittatur mutabilitas in ipso intolloetu divino, ne i , inde in ipsa essentia, oujus ideo sunt imitabilitates quoddam Absurdum consequens ergo et anteoedera absurdum est Si autem rerum veritas Speetetur relate ad intelleolum lium unum qui ibim apprehendit, ne Cessaria etiam est ne inno utabilis. Conoeptus enim quos de rebus habemus tum Veri sunt eum res tules reprἴ Sentant quales ipso in se sunt Atqui essentiae rerum eurumque rella tione Sunt noeessario et immutabiles: Ergo tales sunt
169쪽
DE MONITATE ENTIUM. 155 ipsi eoueeptus, quatenus illa e Xprimunt. Neque id pro gressu mentis tostro omeli. Cum enim ob videntis defectum mens nostra interdum fallatur, potest Suum errorem detegere, ne proinde ab errore ad veritatem progredi; et vel quando Veritatem assequitur, istius cognitionem magis ae magis Persicere potest. Pauea se verbis Augustini eo noludere liueat. U Mentes nosti se aliquando eam
veritatem plus vident, aliquando minusa et echo fatentur Se esse mutabiles eum illa in e manetis nee rosi- Cint, eum plus a nobis istetur, ne deficiat eum minus; sed integra et interrupta et conversos laetifidet lumine, et
207. Bonum et tis re idem sunt, ratione disserunt. Ratio enim boni in eo si quod ens client ibi oportionem et conformitatem alicui unde os uiri potest id quod est alicui conveniens. ' Cum ergo aliquid bonuni dicimus, ipsum rei sentitatem et perfectionem ignis eamuS, non laude Sumptum, Sed quatenus Connotat apaeitatem in aliquo HXistentem, cui illi entitus con Veniens est. Saepe ratio boni in eo reponitur hiod sit alpetibile, Pr eeunte Aristotele uni Veteribus qui bonum dixerunt id quod omniunt petunt.' At ratio appetibilitatis non onstituit, sed Potiti Consequitur rationem boni. Nam non ideo aliqui
est bonum quia appetibile est, sed ideo est appetibile
quia est bonum. 208. In re bona duplex convenientia Speetari potest: convenientia, qua convenit ibi, et convenientia qua Convenit ulteri hin partitio in bonum sibi, et bonum alteri; illud absolutum, hoc relativum. Illud non distinguitur subjecto nisi per abstruetionem mentis hoc Si res Onoreta, et ab illo, ut bona est, reapse distinctu Adverte
170쪽
156 METAPHYSICA GENERALIS. tamen bonum hi non diei absolutum quatenus perie-otissimum ut ab omni alio independens Sip quo Paeto Deus solus dieitur Bonum absolutum Sed quatenus in Se ODSideratur, nullo respectu habito ad alia entia. 209. Pro diversa convenientiae ratione, otium est Vel honestum, vel utile, vel loloetabile. a Bonum honostum illud est quod convenit per Se et ration sui, id scilicet quod per se naturam entis perficit.
Bonum honestum quandoque LiXiori quandoque. PreSSiori Sumitur sensu. a Xior Sensu Sumptum est id omne cluod JUOCumque modo enti oti Venit ratione sui; unde honesta dicuntur tum ea bona quo entis naturam vel constituunt velo orsi olunt qualia sunt vita, intererita membrorum, 8cientia, anitas, etc. tum etiam ea clu: relatio alem habent ad rectitudinem et Dorieotionem ob intutis, qualis Stvirtus Strictiori autem sensu, ostremis his tantum nomon boni honesti attribuitur. b Bonum dolo elabito si quod convonit senti propter delectationem, quam illi assert h. o. quatenus affert quietem appetitui est enim delectatio se quies appetitus in reconVeniente.' In homine, qui est compositus ex anima et corpore, alia direet diluetant sensus, alia directe mentem dire ete, inquam nam indire et illa refundere possunt deleotationem in mentem, liciae in Sensum. Hino alia duplex bonorum classis bona Sensibilia et bona Sipiritualia. o Bonum utile est quod convenit enti non Propter e, nec propter dote elationem quam assert, Sed ratione alterius boni, Sive honesti, sive delootabilis quod per illud obtinori
potest tale bonum S V. g. OCUnin.
210. Datur H alia boni partitio, in bonum verum et borium apparen8. Quae partitio, ut intelligatur, aliqua inde et irationem postulat. In sente, in quo facultate plureS, seseque diversi ordinis habentur, plures etiam admitti debent tendentiae, quatenus nempe una luteque facultas ad