장음표시 사용
191쪽
DE QUANTITAΤΕ. 177 oujus liter hane et illam parte in iure alid Parte nie diunt, vel pauetoreS, Vel nullae. Cue diei etiani sol ut Muru substantialis, Vel illitativa. Posterior resultat o dispositione artium relate ad loeum, quatenus in arte eo modo disponuntur in spatio quo disponuntur inter se. Hae ab illa naturaliter profluit qualii Opter est et uulis vel apti
tudinalis, prout it Sa X tensio dimensiva Xistit nutu selpotentia. Figura dieitur organtea si respioint ni in viveni in D liae nihil novi dicendum ; sed, quo diximus, huiunt plidanda sunt His i pestitutis:
Quantitas dimensiva alicujus corpori est 1 realitas ahubstanti in corporem realitate distino a. 2. E iis autem ratio formulis continetur in ea tensione parti/Gu quoad e, non autem in ea tensione quoad locum ς neque in liqua aliupr 'rietute, quo ratione quantitati corpori competit. 245. ' Aus. Si quantitas dimensiva non distingueretur realiter a Stubstantia materiali, qua talis est hoste esset nutu eXtonSn in artes vi Sup essentis0 Atqui substantia corporea qua talis St, non St actu Xten Sa Visus essentipe Ergo quantitas dimensiva ab ea realitur distinguitur. Revora, admissu identitat realitatis intorquantitatem dimensivam et substantiam, id substantia per Silam essentiam raeStare distenda SS6t, quod nos a quantitate dimensiva provenire asserimus Atqui motum primarium quantitatis est nutu Xtondere substantium iii partos in ordine ad Se Ergo id ii 'n'staretur a substantia Corporea quatenti Simplieiter Substant in Orporea est atque ideo esset nutu extensa vi sim essentiost Atqui id admitti sequit. Si enim Substantia corporea ne tu e X tenSaesset Vi Suod essentiae haberet necessario an vo illum determinata in quantitatem falsiim ora Sequens ergo falsum anteeedens Totalita quippe Substantide Corporeae,
192쪽
178 ΜΕΤΛPHYSICA GENERALIS. qua talis est Ρque 'eperitur in arva ne ira in glin si in ratitate utqui ad qua nil ibot quantit te ni indifferenter se habere non posset, clinissa sententia, quam rejicinius.
Ut enim reete notat igitura in sua Ontologia, se quoties subjectum est essentia sua indifferens ad aliquid posito quod lube aliquid realiter insit subj0oto illi aliundo quani e subjecti essentia est etendunt; nulla niui natura si indifferon ad id, quod est sibi essentiale sed illud postulat necessario. Igitur aliunde quani ab essent in reali corporea repetenda est Xtensio determinata qua uilicitur, ne in De a vineipio realiter ab ipsa distineto quod ommuniter diei mus quantitatem, quae, utpote OS- Sentialiter Xtensa, poteSt extensionem Substantiae deter
246. Objioer non juvat se corpus int0lligi intell0eta trina dimensione in longum latum, et profundum, immo Der inne orpus definiri.' Respondemus intelligi quid0m
corpus intellecta trina dimensione, sed corpus quatenuS mathematice, non autem quatenus physice Speetatur. In Primo eaSu Orphi Vocatur id, quod trina dimensione constat Sed eo nomine non Venit Sub Stantia, a qua prae- seinditur verum nuda quantitatis spe oles. At si orpus Ρli 3 Sie Spectetur, eo intelligitur quidem substantia trinam dimensionem Xigens, sed up sit aliud a trina dimensione sit Se id omne, quod realem essentiam Corpoream in se constituit, et est vineiPium aetionum, PasSionum, asse et ionumque, qua in rebus Naturalibu Cernimus.
Noquo id insuperabilem disti uultatem fauere debet, quod,
nostra Sententia admissa substantia esset materialis, quin tamen artes haberet. Substantia enim materialis, si qua talis est poetetur, exigentiam non autem et ualitatem determinatarum partium requirit ut constat, jam allato argumento vel etiam diei potest parte in ea esse adiun-liter et in olentia, non autem formaliter et ut actu dis
193쪽
DE QUANTITATE. 179247. 2 PARS. Illud rem constituere diuendum est quod si radi eorum omnitum filiae rei oti otii utit; Atqui id competit e X tensioni in sensu a nobis explicato n. 243b Ergo in hae Xtensione propria et formulis ratio quantita tis est seponenda Major constat e diuti de rerum essentiis n. 173); minorem Sic probamus. In substantinquantitat asse et a quin tu deprehondimus 19. Extonsionem partium in ordine ad se. h. o. artium distinctionem quarum una non est alia; 2'. oeen patio nona serti oui ita ut una pars non sit ubi est alia ; ' imponotrabilitatum quae est ex elusio alterius Corporis a Deo Dor suantitatem ipsius orporis Oeeupato 4'. divisibilitatem per quam partes intor somnii: ab invi eo in Sejungi possunt domum
5'. mensurat ilitatem, qua quantitas major vel minor esse OnStat. Hae praeeipua Sunt quί Substantis , ratione quantitatis attribuimus. Jam vero Si liae inter Se om- Parentur, non quidem illi ad 0XUm logio una, sed quondoniologi eum solli ut si onsideremus non quodnam rius eognoseatur, sed quodnam Sit Prius Caeterorumque ratio id compotero idonius Xtensioni in se spe et ipse. Nam Si quaeras eur Corpus quantitate asse tum Ooum OeeH-liet eur Penetrari ne tuent eur divisibile set mensura bile sit iis quo stionibus non aliter respondere PoSSumVS, quam lia quantita in Se X tensa sit. duxerithoo argumentum Poeta lius cleelarare obit ad oeupatio nem to ei, tum quia in X tonsione volat ad loeum luros reponant quatitit iis dimensium essentiam tum etiam qui
paue illi qui ianuisam dum Asontium in imitono trabilitat . aut clivisibilitato aut etiam moti Surabilitate constituunt vel verbis tantum a nobis disserunt vel si se genui ali illo
argumento Sumeienter eon vinei OSSunt.
248. Argum sentum a nobis propositum his foro verbis evolvit Bollui minus se aer Eu h. lib. III. e. 6 . - a occupare locum si quid osterius ipsa magnitudino;
Ρriu enim res in se magna est et apia replere loeum do-
194쪽
180 METAPHYSICA GENERALIS. indu optot oeulii Atqui nihil postorius est de ossentia prioris essent ipse nini in indivisibili onsistulit Ergo. i Potest magnitudo intelligi ut luo tinni definiri sine to eo Sive repletione loei; immo nemo hactenus in desinition magnitudinis posuit oeum Atqui definitio exhibet essentiam ei Ergo Oecupatio et ualis o ei non si deessent in quantitatis. - ob metum seu funetio alicujus rei non est de essentia illius rei, Sed rem jam constitutam supponit; Atqui replere locum est metum Seu funetio magnitudinis, et unotio qui edam Xterna; Ergo una quantitatem in Semon Stitutam Supponit proinde ipsius essentium non ingreditur Hί0 de re satis ardua innuisse sumetat.
AI: T. II. - DE QUALITATE. 249. Qualitatis nomen, triet ori sensu ne uel tum Significat accidens quod Substantiam complet Sive in existendo, sive in operando. Porro uniea datur iaturalis qualitas, quη proprio ne per Se XiSientium ut Stanti e 'espieit, non quidem cujuSeumque Sed tantummodo orporeί0 etide est figura, quae definitur: speetali moduS, Seeundum quem partes quantitatis disponuntur. V De hae egimuS. Superest ut agamus de potentia et habitu, quum Si in Sint qualitates,inus Substantis operationen reSDieiunt. -
250. Potentia genseratim definitur: prinoipium proXimum operationis ac quam natura sua institutum est. 'In itine definitionum notat Tongiorgi Ont. lib. II. o. ):18. Potentiam diei prinoipium promimum operationi ; Prin-0ipium enim vineipule, Vel ut alii loquuntur, remotum, est ipsa Substantia, quo per olentiam operatur 2'. pe- rationis nomine Venire notum qui a potentia dimanat, Sive transeat in alterum Subjectum, ut pereuSSici, Sive manent in ipsa potentia, ut cogitatio 3'. Diei potentiam princi-
195쪽
DD POTENTIA. 181 pium perationis, Spectata ipsa operatione in Se non Volo Spectato ejii modo nam quoad modum operatio ab
aliis quoque i in eis ii dependet, ut v gr. ab habitu; 4'. Tando in potentiam diei rine ii iii in quod ad operationem
natura sua institutum et ordinatum est. Cujus rei indici uni certum habetur in eo, quod illa Operatione epoSita,
saeuitas non necessaria ut etiani Superflua videretur; ut V. gr. Olim in Sine ui uetibus CSSet Plane Super VI cunea, immo neque Concipi OSSet.
251. Lictit potentia se ossarium ordinem dieat ad operationem, id tamen non impedit quominus generatim dividi possit in aetivum et passivam, dummodo hiae divisio recto intelligatur. Potentia enim non dieitur passiva quatenus nullum notum eliciat falsum hoe esset; sed ut a potentia dicitur oliva, quae notione Sua Objectum liquod transmutat si quu ab alio objecto moveri indigo ad suum
operationem oliuiendam, iaSSiVn nune ut Itur. 252. Hae e passiva potentia non est Cum ea oonfundenda
quam Seho isti e voeant obedienticilem. IIae didit tantum
inpulitatem reaturarum ne Cipiendi a Deo virtutum supernaturalem, Per quam aliquid facere possint quod ipsarum vires e X02dat. V in illa est quid positivum et physioum ddo est non repugnantia aliquid uolpiundi; illa naturalem, lipeo Supernaturalem ordinem respicit. Potontium obedientialem esse admittondam, his fore orbis probat . liomas Quoest. DiY do Potent. Dei, Q. I. u. 1. Quum res renis ita a Deo pendeant, ut seu quidquid sibi libitorii de illis sit cor queat, consequela est Deum
Vire rerum erenturum ita augere POSSe, ut opera, qudd PSas Di petergrediuntur, efficiant Atqui ros a Deo ore in lino dignitat nugori non possent, Si PSI Oarum rantur. resera n i et Ergo DP him non repugnantia, Seu uti dum aptitudo naturali in orenturis agnoseonda est, ut virtute ni esse otus pro lueendio sui Miles Sua naturaleS, Pri Utergrediuntur, Deo auelliore liossitit. At qui uire non repugnantia, Seu
196쪽
182 METAPHYSICA GENERALIS.: iptitudo inturniis ea est quί potentia obsedi sentialis diuitur Ero O uni adniitti debere in creaturis iunifestum
253. Qui uri lite solet unde potentiarunt in spe ei disseruntia profluat. Multa line de re a uetore dilunt nobistioo tantuni Sustein innuere. Potentia ne eessariana dieit relationen ad uetum ergo consequens videtur eas differre pro diversitate uotuum ad quo qu*dque natura Un, Si ordinatu. Non loquimur ii de uetibus numel loe, Sed deuotibus spe is e diversis, ut patet. Mino duo uetus diversii in diversa potentia requirunt. Nam ut potentia sit ossentialiter ordinata ad aliquam uetionem, labore debet essentium intrinSee eidem operationi eo aptatam Ergo si uid0m potentia duplo diversu operatio ut tribueretur, utrique operationi Otentia dicenda esset sua natura intrinsee coaptata, ideoque constitui dupli ei diversa ossentia; quod Certe repugnat. PSorum autem ne tuum divorsitas pendet a diverso objecto formali quod attingunt. Quo posito intelligitur quid sono os sutum illud: Potoni id specificantur ab aetibus uotu autem ut Objeetis. V
254. Habitus non Seens a potentia modo luXO, Odo Stricto Sensu usurpatur; vel enim eo nomine Signifieatur ros quo habetur vel id quod subjoetum ad operandum disponit. Hoc sensu, quem Utinemus habitus deliniri solet, qualitas ex se stabilis orditiata ad saeuuatis operationum adjuvandam ne uellem reddendum.' Doelaratur tofinitio. Habitus dieitur is qualita stabilis, tum quia fauilitas, quam subjeoto tribuit Permanens est non autem tran Siens tum etiam quia principii innititur quae natura sua firma sunt. Dieitur i, qualitas ordinata adsueuitati operatio, em I selliuet ista desinitio respieit habitu Olierativos noti autem illo qui entitativi voeantur. Habitus dicitur entitatis us qui respieit ipsum esse subjecti;
197쪽
DE HABITU. 183 operativus autem est ille quo subjoetum aptum sed litur tria agi e Xpeditum ad agendum. Habitus diuitur juvar re facilem reddere operationem. Id xl otio litia Coli sint; seimiis enim ne tu spepe iistauratos relinquet Pronitatem quamdam ad agendum, qua sit it ilip aetio nos quivi antea
cum magno conatura facultate peragebantur, o Ddem OStea
magna facilitate peragantur. Hinc habitus dieitur altera natura, Se ob inclinationem ad agendum quam subjeoto tribuit. Cum tumori habitus dieitur eonforro fauilitatem, hoc non negatur uni ipsam agendi saeuitatum dare quandoque posse, ut habetur in habitibus supernaturalibus de quibus theologi agunt. Domum M proprimi subje-
tum habituum 8 potentia I quin eum eri non agat liis Per potentias Suas, et habitus ne tionem restit iant lini et Curii iis esse debeant. Hi ne destructa Olent in destruitur habitus; noli nutent e contra Potentia perire diuenda est,
si habitus destruntur. 255. Spectata originis ration0, ubitus divitum tur in aequisitos et infusos. Aequisitus est ille qui lior iteratosae tu Comparatur, ideoque u libero arbitrio ortum in o t. Hine, ut notat P. Tongiorgi Ontol. Lib. 2 e. 2 in inutis animantibus habitus non absent oeum si illii sibi relinquantur. Quia tamen bruta rationi hominis Sub bili tur POS- sunt ab ipso homine disponi ad liquid erio modo operan-
dum per quamdam consuetudinem. Dispositio autem himo et consuetudo Proprio non est habitus, neu ine linatio Potentiarum ad aetum sed potius in o tota eontineri videtur, quod phantasma quo potentia ad notum determinatur,ini aginationi firmius inlit front. Habitus insu us ille Atqui influxu se pro duo itur. Ex his alii nulli humanis
actibus eoin parari possunt hi ouantur trieto Sen SH SUDel naturales alii e contra talos sunt ut liuot viros in manus non Xoedant, tamen se immedia tu Dei notione Sino naturali rinoi pio nequiruntur: ita Deus Apostoli V. g. Ciel1tiam linguarum indidit Priores dicuntur infusi per e,
198쪽
184 MEΤAPHYSICA GENERALIS. posteriores pei a cideri y illoS, Ut diXinaus, Supernaturales,lios 1 putornaturale theologi Oeant. λ256. Supserost ut aliquid notemus de habituum in oremento eorun ultio dimiti uti otio. Duplo philosophi distinguunt rigmentum: OX tensivum et intensivum Prinium St X triti Seeum Secundum est intrinse eum ; alterum
respicit objectorum numerum ut sub ratione formali, potentia propria attingi OSSunt alterum ipsam fauilitatem mininuem vel majorem qua ne tu otioitur. Livet hib)Sophi ei rea modum, quo augmentum sit noti OnVeniant, utrumque nugmentum tamen admittunt se debent admittor quia Si dispositio in potentium indueitur per notuum it orationem dispositio eo major esse debet quo frequentius est Xeroitium. Nec Seeus de extensivo in eremento dicendum ; nam scientia v. g. quae est habitu ad intellectum pertinens Plura atque iura attingere Potest, qude intra iri iliri objeoti ambitum continentur habitus
tionem. Sito lis e Causa diminutionis vel non disputant hilosophi; attamen Xperientia Constat, Cessante
Dor emi vis aliquod Xeroitio no non tantum, quantam antea ad nutu propensionem inbere. ART. III. DE RELATIONE.
257. Ut dantur sentia quo cogitari possunt quin alterius
in Hui divisioni habituum tortium mombrum addui it quidarii liabitus scilicet naturatos; sed lii potius inelioni toties habit uuin quani habitus diei deberent. Sie dieitur liomo liabor liabitum Priticipiorum non quatenus naseitur habens 9sa rinoipia. Sed quatenus facultate Ollet ea cogno-sesendi. II ino ab ipsa Dot sentia intelloetiva rorepse noli distiligi litur. Quidam e ipsa corporis CoinpleXione atque organoruin dispositione aptiores quain alii ad quoddani addiscenda vel PromPti Ore admus da in orag nda Sunt sed neque hoe a potentia in individuo Sumpta Hapso distingui sexisti inamus. Quidquid sit si quibus ita videatur tripartitam illam divisionem adii littore possunt, dummodo aliud de liabitibus naturalibus, aliud se aequisitis ot inlusis judici uiti ferant.
199쪽
DE RELATIONE. 185ideam excitent, rate alia dunttur, 'lupe, quin alterius notionen in monte e Xeitent, ii queunt Ogituri. Illa absoluta, lis se relativa nuneupantur. Hi ne relatio habetur, iisddesinit i solet: respoutus ei ordo unius ad aliud. V In relation tria distinguonda sunt id quod ad aliud refertur id ad quod aliud se fortiar ratio ob tuum unum ad aliud refertur. Hί0 ordine Volantur subjectum, terminu8, fundamentum relationis. Sullaeotum et terminus di Cuntur etiam Ttrema quin inter ipsa relatio intercedit.
258. Multiplo traditur a lihilosophis volationis artitio;
nobis unam tantum assurro Susii uiat,'nn Pryreipua St, et ad quam' ipevis fere alia reduci potest. Relatio alia strealis, alia ostea. Nam ordo, quem relatio dieit vel est in robus independenter a mente nostra, quatenu Spediata rerum ipsarum Xistendi ratione una ad aliam respeetum dieat se relatio est reniis vel respoutus iste Xurgit X ipsa mentis nostrae consideratione ita ut una ad aliani
tum et rotatio diuitur logi ea. Hae nullam pri se fert dimoultu tona reali hi Sitis gem HS. 259. Relatio sentis est illa quam niens Cognoseit Uidem, Sed non ponit in rebus unde ordinem isto res inters dicunt indopendenter a mente nostra Ut autem id habeat hir tria requirunt ii r 1'. Ut utrumque relationis extremum it quid realo eum enim relatio lis o tota onsistat in ordine unius ad aliud insequit talis ordo in rebus OXister indo pondenter a non te nostra quin Subj00 tum et terminus sentia sint. 2'. Ut inter subjoetum t terna inum intereo in rontis distin otio siquid om idem ad se ilis unirentem ordinem habui e sequit. 3'. Ut undam sentiam siti senio. Nomino fundum senti unit ausa vel ratio e quae mergit relatio. Jama sero relatio reali esse nequit Si illud se quo oritur reale non it. 260. II in ratio est ros tot ui tu Cur elutio Onli in m a iuum et non mutuum subiti illi tur Inter ea enim me
200쪽
186 ΕΤΛPHYSICA GENERALIS. orditiem dicunt, se datur ordo Θ ei Proeus vel Seeli S. Pri- iii uni obtinet eum subjeetum realem ordinem dicit ad torminum, et lite realem Ordinem ad illud ; ideo quia aliquid ronte ponitur in utroque, quo ulterutrum ad ulterum referri queat. Reciprocatio autem desideratur, quando fundamentum est reale in uno Xtremo logicum in altero; unde ipsa relatio est reali in uno in altero logi ea. Hi duclio itur mi nil tua illa rior mutua Seu triete reali8. Relatio autem mutua vel est ejusdem Vel diverso denominationiς, prout illud, quo unum ad aliud refertur, jusdem est rationis vel Secus. Habes relationem ejusdem denomitiationis, Seu eodem Diodo Xpressam, inter duo alba quin Hudem fornia in utroque Xtremo reperitur hine eodem nomine nuncupatur, nempe imilitudo. E contra relatio iud viget inter patrem ipsiusque filium est dia ea spe lenominationis, quia fundamentum Si diversae poetei unus dat, litis eo Di 88e. Hinc relatio limo, pro diverso eXtremo, ii vel So nomine exprimitur dicitur alia 'a ei n/ta8, alia iliatio 261. Ut conceptus relationis realis lenius de elaretur, juvat e Xpendere pervulgatum illud iratum, elata nempe QSSe Simul natura et Ognitione . Sensus est relata debori simul mi mari aut poni simulque negari aut tolli. Si et ater non incipit esse pater, aut ut tali cognoSeitur, antequam filius sit aut cognoseatur; ut silio Sublato et ater tollitur. Verum hoo intolligondum est de re itis formaliter, non autem materialiter sumptis selliose intelligendum est de relatis, non quatenus erit in qu aedani sunt et Conceptu absoluto Cognita inter enim qua homo St.
Prior est filio, ut cognose ut honio Potest antequam fidius
Intelligendum est de rotativis mutuis tantum. Nam in relativis non mutuis sub into termino in quo fundamentem est logicum, tollitur quidem terminus, in quo funda-