장음표시 사용
321쪽
Sario Conne Xum, cono. nullum desiderium quod sequosnem illum respieiat, neque medium eum e neceSSario Cotine Xum, Ne Io. Porro deSideria quae non Xplentur respieiunt finem toti humanί naturae ro stitutum Vel medium Cum e conneXum, eg reSpiciunt bonum utraque Conditione CarenS, cono. Revera bona illa qu9 objectio commemorat talia sunt ut eorumdem tam ossessio
quam desectus potest esse medium ad selieitatem futuram. 403. O . Q. Si hoc argumentum Valent, unum Ut aliorum ex his duobus admitti quoque debet videlicet, vel ipsas impiorum Dimas fore solides, vel saltem ea non futuras immortales primum, quia desiderium naturale nequit esse inane Atqui impii quoquo homines eliditatem naturaliter desiderant Ergo hoc desiderium non potest in illis esse inano proinde ipsi quoque felicitatem nSSequentur Secundum, quia destinatio ad immortalitatem consequitur destinationem ad selicitat0m Atqui impii ad soliditatem non destinantur Ergo neque ad immortalitatem.
Reu . Neutrum est admittendum. Quare :a ad primum distinguo majorem desiderium naturale non potest esse inane ita ut natura non destinetur ad id quod desiderat, ono. ita ut individua non assequantur id ad quod destinantur, sulci. Si ad hoc destinentur absolute, oone. Si ad hoc destinentur conditionato, neuo. Applicanda li eo distinctio peteris argumenti artibus. Felieitatis usiderium inane foret si eam assequi tomo nullatenus posset Atqui omnes ad eam destinantur omnesque eam assequi possunt ergo felicitatis desidorium in nullo
inane St. Non omne tamen eam Ssequuntur, quia ad
eam non absolute destinantur sed conditionate, dilidet dependenter ab uniuscujusque meritiS.b ad se eundum Destinatio ad immortalitatem consequitur destimitionem ad felicitatem : Dempe destinationem
322쪽
306 ANTHROPOLOGIA. ad apuditate in felicitatis eoi c. ad ejusdom as oeulionem neoo Impii ad elieitatem non destinantur i. e. non destinantur ad hoo ut sint apaeos elieitatis nerem ad asse- quondam foliuitatem, ut d. abSOlute, 0ὶ c. Conditionate, Mess. Deus absolute Voluit humanam naturam felicitatis QSSe capacem, quia in ea lio minis finem collocavit indo- Pendenter ab unius oujusquo meritis, set a felicitatis Coti Sedulione ergo absolute quoque Voluit id in quo homo verae felicitatis non esset apuX, immortalitatem nempe . in immortalitas animae est una e proprietatibus human*d naturae essentialibus. Quemadmodum igituro eo quod homo aliqui sinem Suum RSSeeuturia Non erat, homo esse non desiit, ne cessavit sinis iste esse ejus sinis,
ne ipse ea pauitatem ejus assequendi amisit ita quoquetio fuit immortalitate privatus. EX Tongiorgi 8ych. lib. 2. . . art. V.)
DE POTENTIIS COGNOSCITIVIS ET APPETITIVIS. 404. Exaetis quo0stionibus de animo humanae natura, ne non de ejusdem duratione ne unione eum Corpore, gradum facimus ad potentias quί vel ompositi sunt i O-Ρrisse, Vel animiae Solius. De omnibus tamen agere tempus non Suppeditat quare, omissis iis quae vegetativae et loco- motivae Vocantur, ad solus l)otentias cognoSeiti' a et appetitivus Sermonem contrahimus. Scimus Porro utra Sque
partiri in sensitivus et intellectiva S.
ART. q. - DE POTENTIIS SENSIBILITER COGNOSCITIVIS.
405. 0 his spotentiis p ira jam ii illi attigimus diximus enim eas SSe essentialiter organieaS, Seu ad
323쪽
DE POTENTIIS SENSIB COGJ POSCITIVIS. 307Compositum pertinere, non autem ad nnimam aut orpus
Separatim sumpta n 383); - b easdem dividi in in t 0rnas et X ternas; laasque ut illus multipliuos sesso n. 338 :0arum uetus haberi in Proprii singulorum Sen Suum organis n. 387 , etc. Quare hie ista, quae Prsdoipua sunt relato ad potentia ipsa S, Supponentes, quί0dam alia Vel addimus vel fusius Xplicamus. Ho e proprie respieiunt
Aetio immanens ea est qupe in ipso agente ut in Sub-jeoto recipitur Atqui a tot talem esse Sensationem; nam Visio . . non transit in aliud Subjeetum, sed remanet in ipsa facultate visiva a qua elieitur Ergo sensatio est notio immanens. Porro etto imma non potest non SSeeogno Settiva, Sed eti, nequit non esse immanen si est cognoscitiva. 00 id addit supra illam ut obj0etum aliquod advertatis notum faeta operanti Atqui per sensa tionsem aliquid orto advortitur et notum sit operanti: objectum nempe ad quod etio relationem dieit, et quod in se Xprimit Ergo Sensatio est in Super aeti CognoscitiVn. 407. ASSERTI Ut sensatio in nobis oeum haberet - a proe ter facultatem et obeetum, b requiritur unio inter utrumque et quidem ae in ipsa uouitute noe autem unio H habetur per speeiem quam oeunt en8ibilem
Primum probatur ex eo quod nulla notio dari possit Sine principio a quo procedit, et termino ad quem relationem dicit; Atqui sensatio est notiori Ergo requirit prinoi pium et terminum Atqui rinoipium Si saeuitas, terminus est Objectum Ergo sensatio essentialiter requiritiae ultatem et objectum. - Requirit insuper unionem aliquam. Num saeuitas Sensitiva e se indisserotis est ad hoc vel illud objectum percipiendum Ergo ut hoe botius
324쪽
quam illud percipiat, ab eodem det0rminari indiget. Porro objectum nequit facultatem determinare quin ipsi aliquomodo conjungatur; hae enim determinatio est realis ut physicus effectus Ergo produeitur per actionem physicam et Halem obj0uti Atqui actio in distans repugnat; Ergo requiritur conjunctio quaedam objecti eum facultate. Matio torti est, quod sensatio est ne tu immanen S; Ergo si ad eam habendam sequiritur unio objecti cum faenitate hujusmoni uni in ipsa facultate, a qua actio intrinseo proe edit, et in qua redipi debet, oeum habeat Oportet. - Quartum nolle Constat. Ex totis enim pulset non saeuitatem ad rem, sed rom ad iacultatoni ire debere; Ergo res cognita Sit aliquo uoto oportet in ipso cognos ento Atqui objectum X ternum esse nequit in O-gno Scente Seeundum Sullan esse physicum et materiale;
Ergo sit oportet in ipso per aliquam sui notionem Atqui actio objecti in facultat sensitiva recepta est id quod vocari solet speetes sensibilis impressa Ergo requisita
unio habetur per Speeiom. Datur purro ratio cur hoc nomine Vocetur: Oentur nempe pectes, quia Si quaedam
objecti similitudo, seu objectum speetabile facit; voeatur sensibilis pro natura pereeptioni quam determinat; Oeatur impressa ut ab ea pressa discriminetur, quo nomine appelli ri solet ipsa enSatio. 408. ASSERTI 3 Sensatio aeterna ita non est in materiali receptione spe olei sensibilis, ed in operatione quin hujusmodi receptionem consequitur. Hae assertione magis distincto Yprimimus illud quod postremo loco innuimus hoc ipso enim quod distinximus inter speetem impressam et expreSSam, jam negavimHS sensationem in illa esse sitam. Id nune facili hoc argumento probamus. Faeultas sensitiva vel aliquid agit adidam reoeptionem spe diei Sensilis, aut impressioni organicae, 0 nihil agit. Si aliquid agit, falsum est quod s0nsatio in materiali illa impressione eonSiStat, ae proinde
325쪽
DE POTENTIIS SENSIB COGNOSCITIVIS. 309
stat quod voti inius Si nihil agit, tum sensatio clivi nequitaetus immanens et cognOSettiVIIS; non immanens, quia esset tantummodo acti Objecti non Ognoseitivus, siquidem Sentiens non Xprimeret in se objectum vitali modo. Praeterea hoc admisso explicari non posset quare reliqua corpora non Sentiant, cum in iis species nosti se similis pro luentur, uti ate V. g. in spe uillo aut saltem XPlicari nequiret quare in dormientibus v. g. aut distraetis non detur sensatio, licet detur impressi organtea in orpore animato PaueiS: Species Sensibilis impressa in se Spectata est mera immutatio Sensus et notio objecti;
Atqui sensatio est notio subjecti, et quidem immanens et vitalis Ergo se in illa nequit constitui Ergo Constituenda est in Operatione quae elicitur a facultate, posita illa
409. ASSERTIO '. Per sensationem aeternam immediate attinuitur concretum objectum, ubstantia sellioe sensibilibus qualitatibus assecta, non autem corp0rum qualitate8, prouthin sunt subeoticientientis Ooli eatione8. Omnis sensatio requirit aliquod immediatum Objeetum sentire enim et non Sentire aliquid, Si sentire et non sentire, quod contradiutorium est Atqui objeetum sensationis extortipe nequit Sese aliud quam pSum X tertium Or-PUS, Seu quod idem eSt, substantia qualitatibus sensibilibusus eoia Ergo se immediate attingitur per Xternam
ne qui nisi vel ipsum corpus nostrum, qua SentienS St, ejusque modis eatio, vel Orpora 9SI X terna 'Uἴ COPPUS DOStrum Odificant, eorumdemque qualitates Atqui subjectum Sentiens, qua tale ejusque modis eatio sunt objectum Sensus interni Ergo vel debet negari realitas sen- Suum X ternorum, Vel debet admitti corpora Xterna immediat a nobis attingi. - Confirmatur: Si sensu eX- terni immediate attingerent non corpora Xterna Sed Ο-dificationes subjecti, nos deberemus in Sentiendo Sentire
326쪽
310 ANTHROPOLOGIA objeeta proiit Si in ili nobiS, non rout Sunt Xtra nos. Atilii experientia Constat re e Xterna nobis Xhiberi non se eundum illas conditioneS, quas habent intra nos, verum sueundum illas conditione qua in Semotis Si habent; v. g. videmus arbores secun uni magnitudinem quam habunt a parte rei tati gendo Sphderam Xperimur Superficiem Con-VeXam Oti Conon Vam, Illi ne eeSSario Si manus modihoatio, etc. Ergo senSUS Xterni ipsa corpora immediate percipiunt. addam et aliud Constat nos determinate Corpora CognoSeero. Atqui CD cognitio inexplieabilis esset Si Sensatione Xtertia noti perciperentur immediate ipsim res Xtern00 Ergo immediate ereipiuntur. Nam quomodo ad hane Cognitionem devenit emus Num persdom divinam ut quidam volunt Sed tune miSSi e Uteris cognitio ha)e non esset naturalis. Num per instinctum eae olim, ut alii Opinantur sed hic absurdus est, et cognitionis ortae ullam rationem redderet. Num per ratio ei-nium 3 Ita plures rem Xplieant; sed hi ad id non advertunt quod, si e modisientione subj0otiva inferro te et causam liquum Xternum corpoream talis modis eationis, non eri inferre liceret hanc aut illi in determinate. Ca)tera Systemata ei Sequi non Si operae retium.
ART. II. - D FACULTATE INTELLECTUALITER COGNOSCITIVA.
410. Plura tiam, indultat in tolle et iva quaeri solent:
qu*dnam nimirum Sit ejus natura, quodnam objeetum, quot ut te aetUS, et quinam Perandi modus dum Voro primum it id una X leti limus proba Vinius quippe in te leo tum esse saeuitatum in organieam, Sed a Cultatem Udditi anima Solu Xere et P. Postremum Speetalem sibi vini lient traetationem agit en in de origine dearum, qui Dini ultis septa est dissicultatibus. Quare hoe in roXimum caput remittentes, aetera nune breViter attingimuS.
327쪽
DE FACULTATE INTELLECTIVA. 311411. Obj0etum est ici ad quod adultas terminatur hoc relate ad cognitionem rationalem dicitur intelligibile. Porro cujuSeumque facultatis obj00tum, aliud est formale, materiale aliud Formale est illud quod facultas a seelse attingit, vel est ratio sub qua facultas objeotum Onsiderat materiale est ipsa res eii ea quam saeuita VerSntur. Cirea ineuitatis cujusque objectum alia datur consideratio objectum uitiose est aut adaequatum aut proportionatum. Adsequatum est omne id, ad quod noultas, absolute loquendo, e Protendere potest proportionatum autem est illud, quod facultati onvenit, non quidem in Se Pestiatdd, Sed spectatu Onditione in qua reperitur. Hitio relate ad obj00tum inutiliatis intellectiva tria qu aeri possunt a Q. Quodnam sit illud quod intelleolus, dum Suum aetum Potiit, praecis attingit; et respondetur, id esse ipsam eSSentiam rei, seu rei quid litatum 29. quodnam sit obj00tum materiale ad 0 quate sumptum; et respondetur, id esse quidquid iubet rationem entis, Seu nine enS, dummodo et rite proponatur 3'. quodnam Sit Objeo tum PrO- Portionatum; et respondetur, pro praesentis vito statu quid litatos intolle et ui nostro primo ne Per Se Proportionu- in OnS SSe quὶ in rebus materialibus eludent. Id Xordino XΡlieabimus.
412. Quid sit sei Assentia jam diximus in Ontologia
n. 1 3 sed ii notamus, nomine essentid aut quid ditatis, O non modo intelligere notionem spe etsi eam rei o-gnitCd Vorum etiam quamlibet rationem inde terminatam Sub qua res oneis' potest. Sio homo apprehendi potest Ut enS, ut vivens, ut animal, ut animal rationale, etc. Res sub istis one0ptibus intollo etiam apprehendere diui-mHS. Quod e instat 19. 0 ipso nomine. Nam intelle elus, iduo hoe nomine gaudet, quia res intus lectit nimirum
attingit id luod roi si maxime intimum Atqui nihil stre magis intimum quum ipsa essentia; Ergo hine est Or- male ollae elum intelle eius. Constat 2'. e eo quod re at-
328쪽
812 ANTHROPOLOGIA. tingi possunt cognitione relativa, prorit nempe ametunt ipsum subjectum OgnOSeenS; et cognitione ab80luta, prout
nempe sunt aliqui Lin seipsis Atqui constat priori modo res a sensibus attingi Ergo Si intellectus dicatur ut est, adultas a sensu distineta, eoque Superior, easdem res nititigeredobet absolute; Atqui res absolute attingere, Si en eo-gnOSeere Se eundum SSentiam. Ergo Quod 3'. ilisa Xperientia robat. Constat enim intelle etiam in 'ebus perei- per illud quod sensus explieite et distinete minime attingunt Atqui nulla est rerum qualitas quae a Seti Sibus non
pereis latur Ergo id quod in iisdem robus intolle eius
explieite percipit, est quid diversum a meris rerum qualitatibus ergo est quid essentiale Notumus porro ipSassensibiles qualitates suam liabere essentiam; liane ergo vel in illis intellectus e reipit, quando rerum qualitate eo-gnOSeit. 413. Diximus obj0etum materiale intelle eius, si adpe-qUnte Spe etetur, SS Omne en S. Id autem non est ita intelligendum, ut intelloetu Omne Verum et hi intelligere
Iiossit, quod jus Vi sinito repugnat; sed ita, ut nullum sit verum quod ab intelle diu intelligi sequ0nt, si i ritu
Proponatur. Hoe Constat a riori et a Posteriori. Constat a posteriori, Siquidem intelleetus cognitione sua aliquatenus attingit tum ent in Spiritualia, tum Corporea, tumen tuae e Sili ritu et Corpore Conflantur Atqui liis continentur en Omnia riun rationem entis habent Ergo quidquid habet rationem entis, Seu omne enS, S Objeetum adaequatum intello eius. Ist ipsum a priori Constat; nam quum proprium intellectus objeetum Sit essentia, id omne
potest ab eo intolligi quod essentiam habet; Atqui omne en habet essentiam ii. 174); Ergo ambitus objecti relate
ad intolle tum totam sentis latitudinem compleetitur. Neque in hoo finita mens infiniis aequiparatur; de enim cum omnia metu intelligit, tum etiam uotum exhaurit
329쪽
DE FACULTATE INTELLECTIVA. 313
objoetorum intelligibilitatem; in quibus duobus mens nostra desistit. 414. Attamen objeetum proportionatum intellectus noStri non est Omnis essentia, Verum Ssentia rei materialis. Diximus enim objeetum proportionatum illud esse, quod respondet modo Xistendi potentiae ad quam refertur; Atqui intelle eius humanus, licet in e muniterialis sit, existit tamen in materia Ergo ieet essentiam pereipiat, eam tamen non ereipit primo et per se nisi in re sensibili. His intellectis, mens nostra ad alia SSurgit, quae Sunt omnino Spiritualia.
415. His do obj0 et facultatis int0ll00tivae delibatis,
gradum facimus ad ipsum facultatem. Cee nien St; pro actuum tamen diversitate, ut in Logieum monuimus n. 124), diversum assumit nomen. Quare intelligentia,
ratio, memoria, eon Seientia non Sunt diverspe ne ultates, sed una eademque. Revera Objectum formale rationis et ob-joetum formale intelligentiae specie non differunt in utraque enim est quoddam intelligibilo Atqui diversitas fueuitatum pendet a diversitate objecti formalis Ergo ab istius unitate illius unitas infertur. Idem die endum de
memoria intellectiva. Ad hanc enim Constituendam requiritur set susscit ut depe Serventur ne Sub ratione Praeteriti exhiboantur Atqui de ae ab intellectu habitae
nequeunt ab alia facultate conservari et ut sint recordatio, sumet etiam intelle eius, qui rose et, PoteSt ereipere fluxum semporis inter illud instans quo notum lieuit, et illud in quo notus recordatur Ergo nihil est in memoria ad quod intellectus se Xtendere nequeat, a Proitide Objectum formale memoris non est diversum ab obj0oto formali intollectus. Cf. Granulaude. Conscientiam Porro ab intellectu non difforro at0t, siquidem pde non St nisi reditus intellectus in uas operationeS. 416. iis eiron deus notari possunt, ea se indieavimus in Logista, vel attingentur in roXimo capite Cum eurum-
330쪽
314 ANTHROPOLOGIA.dem originem Versabimus. Hi quoddam addomus de intell00turiuntonus judient et ratiocinatur. 1 R. Judiolum esse autum voluntatis quidam post Cartesium opinati Sunt, qui asseruit firmationem et negationem diversos esse volendi modo. Prima Pu= te Prineislorum 4 32 . Id falsum esse patet quin o Voluntas non liabet pro objeeto Verum sed bonum sί09 justieamus
tis volumus aliquid judietum aliquid vel assii mat, vel
nugat. Velle a Dolle diei quandoque Solent assensus et dissensus, sed sensu omnino diverso ab illo qui obtin0trolat ad intello otum. Assentitur voluntas se eundum quod sibi Omplaeo in agendis assentitur auten intellectuS, quatenu Verbum amrmationis profert. 2P. Quidam etiam sunt qui opinantur judieiuna situm non SSe in apprehensione conVenientiae vel discrepantide inter dens ne proinde ad judietum formaliter constituendum aliquid aliud requirunt requirunt nempe positi-Vam notionem menti qua assii metu vel negetur praedicatum inesse Subjeeto. Hoc purum re et diei nobis videtur, quapropter admittimus eum Sua rosio cle Anima lib. III. eap. I. et multis aliis, judicium non SSe et uni realiter distinetum a eompositione intelle otii Cognoseitiva conneXio in eXtremor uin Unde judieare est componere CognOSeendo Onne Xionem Possunt quidem in judidio duo distingui apprehensionem sollie et convenientiae Vel dis erepanti: P ejusdemque affirmationem, sed tunc nihil aliud habori putamus quam dupliuem respeetum ejusdem
3'. Demum alii sunt qui putant udiolum esse autum refleXum, e quem intelle eius onoeptionem suam directum comparat ast rem conceptam judieatque illi esse vel
non SSe Onformem. Hanc sententiam falsam pronuntiat Suare Z lo eo Superius citato, tun quia oonstat judicium