장음표시 사용
351쪽
DE ORIGINE IDEARUM. 385r0lat ad ipsas ideas hic non aliud attingimus nisi earum genesim, seu loquinaur de origine dearum. Quaestio isdedissicilis semper visa est; am quo dissiciliorem adhu reddiderunt lillosophorum opinamenta. Hae Dei Sequi non est nostri instituti positivae do utrinae insistemuS.
446. Scimus in hominu duplidem dari cognitionum ordinem, quartim aliae VerSantur Ciren oneret ut concreta Sunt, eaque referunt eum qualitatibus sensibilibus alia vero VerSantur iren univerSalin et abstracta, quae a conditionibus individuantibus praeseindunt. De his versatur quaestio inquirunt scilicet hoc loco philosophi quomodo in homine habeantur conoeptus Seu notiones illae, quae quid litates ipsus rerum repraesentant. Quaesti Porro non est utrum hujusmodi deae dentur necne, Sed de modo quomen DOStra ad eas perveniat. Caeterum eas dari non nisi Sensistae insidias habent, seu illi qui cognitionem Omnem humanam ad sensationes diversimode transformatas reducunt hos autem confutare non vacat, OS en quae de animae spiritualitate disseruimus. 447. Opiniones philosophorum Praecipuae ad quatuor reduci solent. Admittunt alii ideas, de quibus agimus, innatas esse iisque mediantibus, nec non ope SenSnti Dum alia efformari, qua adventitia Vocant. Haec Stopinio quorumdam artesianorum. Dubitatur utrum ita Seti Serit artesius. Hujus verba obscuritate iborant; et in recto Sen Si valent Xplicari, quatenus non pSae deae, Sed vis easdem efformandi a natura nobis insita esse intelligatur Cartesianis adjungendus est ant, qui formaSquaSilam neceSSarias et universales innatas admisit; nec non Rosmini cui visum fuit humanae cognitionis rationem reddi non posse, nisi deam enti in genere ingenitam esSe
352쪽
336 ANTHROPOLOGIA. profiteamur. - DO001it alii nos iii tueri ipsas ideas archetypas Dei, Seu ut Gioberti opinatur, autum reativum Dui; quas divina ideas, aut liena reativum notum intuendo, Cognitionem ne eeSSariam, universalem ne immutabitum rerum nSSequimur. Haec est systematis illius summa quod Ontolosismi s diei solet. Traditional/stinis contra docenti eas omnes juXt rigidiorem - aut sulto in bia Yta mitiorem hujus systematis formam ideas primitivas non aliter haberi si iam per humanum magisterium quatenus per id euique transmittitur revehitio veritatum a Deo primitus facta. - His omnibu opponitur J Stema Aristotelio )-solio isti eum, quod dea n mente ei sormari Oeet, non Sine
priora Systemata apud plures hilosophos evoluta et confutata reperies Cl. Liberatore, Tongiorgi, an SeVerino, etc., nobis Satius videtur Vires Conferre in bividanda ac probanda Sententia quam ultimo loco propoSuimuS, quaeque eum optimorum hilOSophorum atroeinio gaudet, tum etiam rationi Simul ne X Perienti H est oti et Licet autem detera Systemata directe non aggrediamur in directe tamen nobis consuta in manere videntur eo ipso, quod Ostenditur Systema Seholustiuum veritato fundari. Ideo enim quidam reeurrunt Vel ad idens innatas, se an clivi nostessentiae intuitionem, vel ad humatium mugistorium, quin negant OSSe mentem nostram aliter Sibi has ideas omparare. Si igitur id probetur esse falsum, jam corruit
Praecipua, ne dieam unica ratio, cur illae opiniones in- Vehantur, quin necesse Sit ostendere seculiars difficultate quibu quaeque premitur, et absurditate in quas
448. Summa systematis scholastici in eo est ut Cognitio humana a Sensibus exordium ducere dicatur, quatenus primae ideae aequiruntur per abstractionem a SensibilibuS. Quare is tum objectum, tum intellectus ad idens es sor- manda Suo modo concurrunt. Intellectus est quidem
353쪽
DE ORIGINE IDEARUM. 337fii Cultus aetiva, sed nati ira sua indifferens ad io vo illud Pereipiendum ergo ut ad hoo citius quam ad illud 401 minetur, ejus actus ab ipso objeoto obo aliquo modo determinari. Porro objoetum 1 oportionatum intuli otiis nostri Sunt rerum materialium ossenti se n. 411 Ergo ab iis primo moveri debet ad intelligendum, easque primo Cognoscere. - b Cognitio requirit conjunctioneni adulta toni intur et objectum; pse autem Conjunotio Satis datur, posita notione saeuitatis Sensitivpe et posito hantasmate in imaginatione. Facultates quippe animn concipienda)non sunt voluti separata SUPPOSitn omne in eodem prin-0ipio radicuntur, et Sunt eluti intrinseca instrumenta, quibus homo operatur. Ergo semel hac principii unitate admissa, eo ipso quod aliquid ei quam inna Dini: sa 'ultate ni apprehonditur, hoc aliquid sit caeteris adultatibus aliquatenus praesens. Verunt i etsi Obje et uni sit aliquo modo ra)sens saeuitati intelle etiVae, non est tam unaetii intelligibilo. Ut enim rei essentia, qu B, Ut S aepe notavimus, est intellectus obj00tum sit uti intelligibilis non debet osso constricta conditionibus individuantibus; Atqui objectum, ut 1 rubetur a sensibUS, St Oneretum, ne
proinde notis in lividuantibus constrictum Ergo objectum Ut praebetur a sensibus non est actu intelligibilo Ergo ut tale evadat, debet, ut ita loquar, depurari a conditionibus materialibus. Porro se depuratio sit per ipsius intell0ctus nutivitatem, qua abstrahit essentiam ab objoeto concreto et individuo, amilemque ogno Soli Seu in Se X primit. Hinc systematis formula, ut a nobis Conoipitur hi Quest intellectus abstrahendo intolligit, set intelligendo abstrahit.ὶ
Intuli fetus humanus, ' inquit S. Tliomas Suinnis, P. 1 q. 5.art. medio modo se habet inter sensum o intollectum angelicuml;
non enim est notus alicujus organi, Sed tamen est qupedam Virtu animiae, quae est forma corporis. Et ideo Proprium ejus est cognoscere formam, in materia quidem corporali individualiter Xistentem, non tamen Prout
354쪽
338 ANTHROPOLOGIA.449. Exirulo sepetendus ostiens is fitati Niliit si in intelle et ii quod rius non fuerit in sensu. Pronuneiatuni hoc quid falsi contineat se ad sensismuni ad uuat, ita est Xpli eundum Objecta materialia quae intelle eius intelligit, fuerunt prius pereepta a sensibus, sed in iisdem objectis alia Sensus, alia intellectu apprependit; cogno-Seunt enSus qualitates sensibiles, Seu potius Oneretum aliquod qualitatibus sensibilibus assectum, cognoscit intelloetus ossentiam quae in illis latet; eognoscunt enSUS V. g. lio triangulum in charta delinentum, hunc hominem Petrum, hoe atiimal, et e cognosei intelloetus triangulum in genere, humanitatem, animalitatem, eto. Prpeterea ab his intelloetis, ad multa alia, quae prorsus immaterialia sunt, intelligonda mens manu ducitur; te et hae ipsa non intelligat nisi sensibus adjuta, quum in Omnibus Suis actibus intelle eius a corpore Xtrinseo dependeat. Quapropter qui illud pronunciatum aliter Xplicaret, quasi cognitio intelle eius ea tantum Contineret u e a SenSuae eipit, sensibilia elementa varie modis eando, is non Scholasticorum, Verum SensiStarum doctrinam profite
450. Aetio qua objectum materiale Sensibit pereeptum actu intelligibile redditur, modo anten Xplicato, illuminatio phan asmatis a soliolasticis diei solet; et ipsa vis qua intollectus id praestat lumen intelle tua te nuneupatur. Reete quidem; nam per lumen generatim intelligitur id quod res visibiles aut cognoseibiles facit; ideoque
lumen intellectunt idem valet e manifestationem ia- Ciens Secundum intellectualem cognitionem. Atqui perest in tali nateria. Cogit Oseere vero id quod est in tali materia non proiit est in tali Diateria est abstrahere Oritiam a materia in lividuali quam repraeSentant illantasmata. Et ideo necesse est di ere quod intellectus noster intelligit materialia abstrahendo a phantasmatibuS, et Per materialia sic considerata in immaterialitu aliqualem cognitionem deVe
355쪽
DE ORIGINE IDEARE AL 339ubstruetion om objectum intelligi hil redditur muta abstrahere idem est ne considerare in phantasmate, Seu in Objecto per sensu Oblato, SSentiam rei sine ullis conditionibus materiae Ergo II a Stracti Va, qua men gaudet, re et lumen intellectuale nuneupatur. Hae quoad abstraetionem. Per intolle otionem autem mons objoetum in se Xprimit. Haec Objecti Xpressio, ut in mente habetur est terminus subjectitru cognitionis, o diei communitor solet verbum interni m Seu verbum mentis, quia per id mons quodammodo ibi loquitur. Coetera nomina quod idoni actus assumit prout Sub uno Vel alio respeetu consideratur, in Logica retulimus n. 3. cl). Vel bum mentis diximus esse terminum hi ectivum Cognitionis; nam terin minus objeet vus est ipsa res quae intelligitur. Hine sequitur, id quod per Ognitionem direetam CognoSeitur, non esse Verbum mentis, Sed rem pSam oujus Verbum est
intoll00tualis similitudo in cognition autem resema dens osse id quod intelligitur, et in ipsi Cogniti res ognosei quas ideae repraesentant. Hi declaratis, ad Systema robandum nece inmUS.
Systema quos originem conoeptuum yrimitivo= um e li- ea per abstruetionem a sensibilibus, ton ita scopulos in quo alia systemata inphureunt tum etiam tu orioinis idearum no8trarum rutionem re clit, ut nihil admittat quo iprobari nequeat quod adver8etur naturo cosn08centi aut ea perientio contradicat. 451. Origo dearum non aliud importat, nisi originem eorum conceptuum qui fundamentale sunt, quibus lue innititur omnis humana oogintio Atqui hujusmodi on
laria respiciunt, Sed horum quid litates, praescindendo ab
356쪽
840 ANTHROPOLO GIA. iiiiii id iniicilio quatit inlisent in nato ita Ergo id quod istorum Oneel tuum rationem reddit, o ita quidum ut rationi et Xperientis sntissae int, recto solvere die endum est iupostionem do idouru in originea Atqui soliolastici post Aristotolum et Divum Thomam ita rationem redduntli bruan Oneel tum, ut Systema quod proponunt 1'. nihil in Se repugnans contineat; 2'. onsorine Sit inmansenaturo'; et P. XPorientia respondent Ergo SyStemas 'holasti eum re et e XPlioni dearum originem.
1 P. Primum his fer verbis probat Liberator f. 8y
usurpantur, quid litates liuet singulares et individui e tumen reapse insunt. Quidquid enim in ipsis est pro- feoto non est nihilum, sed si aliquid Atqui quidquid aliquid est qui ditato aliqua Constat eum quid ita Seu ossentia non aliud sit nisi id quo aliquid si id quod est; Ergo in objectis quid litates reapse insunt. Si Planta X.
gr. quam oculus videt, habet revera rationem ut is, rationem Substant ipse ratiotiem it pse rationem unitatis, rationem
quantitatis, et si do aliis quotquot idem ut praedientatribuuntur. Vorum est rationes illas a Sensu non detegi, quippe Sensus inetum lunataXat oneretum Iti ingit; tumen eblcere possunt menti, quod ei Sua quid ipsum factum sit introspicit, dummodo oneretione absolvatur, qua illud in liystea sua eXistentia cooreetur. Hi de Vero Separatio non Potos ostendi repugnanS, quia non hySiee faetenda St, Sed logiose nimirum quoad Solam Cognitionem Per Virtutem qualia dum abstractivam qua intellectus gaudet Nee domum repugnantia roVenire OteSt X defeetu onjunctionis iniser ineuitatem et objectum quia, ut prp0 notavimus an inire facultates considerandae non sunt tamquam SUPPOSita Separatari ae proinde objeotum quod Sen Sibus est praesens est aliquo modo ipsi intello et ut prp0sens Ergo si nihil desit ex parte objecti, ilii ex arte
357쪽
DE ORIGINE IDEARUM. 341saeuitatis nillil X arte praesentipe et illuc qiuod admitti tur epugnati Ostendi nequeat fatendum est nihil maneum esse in SyStemate Seholastico, nihilque quod rationabile non it. 2P. Hic modus explieandi originem id0arum maxime eonformis est human I naturae. Quod aueis probat . Thomas De Memoria et Reminis entia te et 2 Operatio proportionatur virtuti et essentio, intelle etivum autem hominis si in sensitivo; et ideo propria Olieratio ejus Stint iligor intelligibilia in phantasmatibus. V Scilicet huma
utroque Ergo quamdiu uisio perseverat, antina vel in Vita intelleetiva a orpor adjuvari debet; Atqui id eorpus pra)stat, si admittatur 3 stemn scholasti eum Ergo hoe Systema reSpondet naturpe humanίθ. Deinde si unio anim se et Corporis non sit violenta sed naturalis, ut in primo apite probavimus, lipdo unio edere debet in Commodum partis nobilioris, videlioet animp ; nam ut animadvertit idem D. Thoma UL 8t. Disp. q. De spiritu Creato, art. unio Corpori et anilia; non est ropter Orpus, ut sellieot nobilitetur Sed propter animam, qu00 indiget Corpore ad sui perseetionem V Atqui Verum Commodum anima mutilare non potest nisi quoad Vitani, qui H est sibi propria selliose quoad vitam intollo et ivam Ergo ad hane corpus
conuurrere debet Ergo si orphi titillo modo eo nourreret ac ideas producendas anima ni illum Vorium Commodi inie unione mittunt ei. Domum Si Orphi nullatenu con-
Curreret ad operationes intellectivas, anima esset in se principium integrium et eompletum, ac Proinde QSSet natura completa Atqui ex alibi probatis onstat animam Non SSe oml letum naturam Ergo orpiis ad operationes intellectivas oneurrere debet; At iri cone irrere ne iiiii iluatenus operatio intellectiva ab ipso otium liolatur; Ergo Concurrere debet quatenus animae praebet materium
358쪽
342 ANTHROPOLOGIA. 'irea ita in litelloetus Operatio Versetur. Stat ergo Se- eunduin quod proposuimUS. 3'. Demiani lii modus explicandi originem dearumconSOnia etiam St XPerientis . Paucis argumentum hoc comple utemur, ne inii huc in re Xigenda Videamur. Quare o instat 1'. nos non antea intelligere, quam facultates sensitivae in notum prodierint 2'. turbata imaginatione turbari etiam intelleolum, et ita quidem ut nonnumquam ipsius usu rectus non habentur, ut in clementibus videre est 3 . eos, qui aliquo sensu nascuntur destituti, carere deis quae illiu sensus ereeptioni respondent 4'.
ad res ineorporea nonnisi a Consideratione rerum Corporearum ascendere. Atqui si intellectus ullatenus a Sensu
pondere clientur, nulli sum ciens horum faetorum ratio reddi potest; hae e contra dependentia admissa, optimeliae e fauta Xplicantur Ergo dependentia aliqua intelleolus a sensu est admittenda Atqui munus sensuum non aliud esse potest quam nanterium intelle uiui subministrare siquidem intellectio in se spectata nequit esse eius facultatis organiope, verum facultatis animae Solius Ergo intol-loetus a Sensibus materiam aeeipit, cireu quam Suam activitatem Xereet; Atqui hoc praecise admittit 3 stomaseliolastiuum Ergo hoc ystema non modo nulli contradidit xperientipe, sed etiam huic est apprime Conformis. 452. Argumentum hoc ab Xperientia desumptum non modo ostendit intollo etiam in suarum deurum equisitionea sensibus aliquo modo endere; sed tiam, quamdiu in hac ita Sumus, ipsis nequisitis deis absque dependentina sensitivis saeuitatibus, uti non posse. Nam eum aliquid
intelligore eonamur, etiam Si hoc ineorpoream Sit et immateri hantaSmatibus ri QSeindere non POSSUIDUS; itemque Oeos, qua adhibemus ad Objoetu qua)eumque signis eanda Sunt nitie desumpto ex robus sensibilibus; demum, Cum nimium Cogitamus, aput defatigari solet, quia nempe illi datur faculta Sensitiva, qua rerum hau-
359쪽
DE CONCEPTIBUS UNIVERSALIBUS. tasmata intellectui praebet. Sunt qui opinantur halitasmata, sine quibus intelle etio haberi nequit, voeabulis dumtaxat ontineri Sec Perperam. Constat quippe intellectum OStrum multarum rerum Sensu pereepturum ideas
habere, quin Cogni SuamUS Oeabulla ad eas Xprimendas; atque Spdpe quot VIustum Oneel tuum optime recordari, quin verborum redordemur, quibus iidem Xprimuntur. Fatendum tamen est upddam SSe objeeta ut Sunt . . numeri ompleXi, quae nullis alii PhantaSmatibus, Prieterquam Oeabulis, reprI Seutari valent a proinde iis in ea sibus intollo otionem a vocabulis 1 P0Seindere non OSSe. Quare generatim o uendo dieimus elemonium sensibile in humana cogitatione esse hantaSma aliquod, quo leumque illud sit, non autem neceSSario PhantaSmn Oeabuli. ART. II. DE VI NATURA, CONCEPTUUM MNI
453. Ex iis clus de origine dearum disseruimus Sternitur nobis via ad quaestionem de Universalibus investigan- tam Hanu in Logi ea traetare solent uotores nobis visum fuit uno in i eum eam differre, tum ut ompendium temporis faueremus, tum etiam ut posteaquam iis tyrones studuerint quί ad eam OlVendant ei tu ne eessaria sunt melius an intelligere Valerent. Quo autem clarius patent hujus a i peste denti qua)Stione diserimen anima vertimus Domino iniversalis venire aliquid pluribus ommune porro rei essentia XPressa in rimo montis uetu de quo egimus, et i pdsentat quidem Conceptum unum, Sed
minime clieit utrum illi ossontia in uno se in turibus
454. Plures iren universalia dantur hib)sophorum opiniones has aueis ob eulo ponamus, et simul
360쪽
844 ANTHROPOLOGIA. indieemus quo siet men humati tum Varia, eaque opposita, de iisdem SSerere potuerit, ita Pro dedere juvat. Idea generatim loquendo est Xpressio mentalis objecti; Ergo idea universalis esset Xpressio objecti universalis; Atqui, Subsumunt quidam objeeta uti iversalia nulla dantur; Ergo ne id es universales Ergo universalia non sunt nisi satu Vo eis, nisi pura nomina, quae universalia dumta Xato eo die possunt, quod iure res Singulares designent. Habes lino 1'. nominalismum oeabula reponunt alii,
e Xprimunt ideas in mento habitas Atqui nugari nequitquin oeubula universalia dentur ergo admitti obentiden universales Atqui idon istae nullum objoetum XΡrimere OSSUnt, quia universalia a parte rei repugnant; Ergo indieant tantum respe et uni quemdan mentalem. Habes lino 2'. eone 'tualismum. - Nulla potest iden dari,
inquiunt alii quae Huni non habeat objeotuna Atqui dubitari do id is univorsalibus nefas si Ergo dubitari
nequi de X istentia objootorum universalium Ergo a Imitti sebon sentia realiter universalia Xtra OS Xi Stentia. Habes hin 3'. reali8mum eiu Deratum. - enium C de Omnia Xpendentes alii, atque orsi ieientes ideas uniVel Sale negari non posse Soeus Cognitio omnis intellectualis pessunt ii set; ibis ullum iduam dari posse quineuidum objeeto respondent Sedus haberetur merit Subjectivismus negandam esse rerum univei Salium PhySicani exiStentiam, quippe up repugnantiam involvunt; in eum Sententiani devenerunt, quae uni eo robari PoteSt, universalia selli eos esse formaliter in tento, fundamentaliter in re V quatenus sint ilitudo in rebus vigens fundamentum praebet eone ipiendi litura per modum unius; atque ita universalitatum objecti non realem, Sed logienni esse dicunt Habes hinc '. reali8mum moderatum. 455. Si quiaestionunt hanc historie nune Poetem S, Xliendundo sollieit quinum fuerint et in Cujusque Sententio Seetatores omissis antiquioribus, inter Nominales