장음표시 사용
81쪽
ipsam Metaphysioum Theoloreio Soholastico subjustero quippe quae e principii revelatis ratio uinatur de Deo auit omnibus quae ad Deum referuntur. Himo ergo ut Solute omnium prima atque omnium doetis distenda est. 90. Mino jam necipe eur medio duo numquam institueretur universitas, quin enthedra Theologis soliolastie se in ea erigeretur. Eo enim tempore Tlleologia velutis item in systemate hanetario Se habebat respeetu peterarum solentiarum, quas illuminabat, vivifieabat atque moderabatur. Sub hoc altior ne sapienti regimine, harmonia inter solentias vigebat; et conflictus non oriebantur; id-oirco amplitudine firmitato quo pollet aut Modernis temporibus, praesertim a saeculo XVHI, mos invaluit ut Theologia egregetur Omnino a petoris solentiis, atque a Solio Suo dejiciatura unde confusio permagna in SeientiiS, Praesertini in philosophi eis, Xorta est; et Solentiae in nos Contra
Theotigium, tamquam rebelles subditi in principem suum bellum osserunt. Et tamen ex aetis ii IX. num tuam, non Solum Philosopho, Verum etiam philosophide lidebit, aut aliquid contrarium diuero iis qua divina revehatio et Ecclesia dolet aut aliquid ex eisdem in dubium VO Care, Propterea quod non intelligit aut judietum non SuScipere, quod Ecclesiae auctoritas do aliqua philosoplitiae
conelia Sione, quae hucusque libera erat, proferre ConSti
82쪽
91. Logi eam generat iii inspeetana diXimii esse saei illatem re et a Vere Ogitandi. Ununi e his Xegimius; traditisque normi Si qui obtemperet reotum in cogitando sequetur viam. Judietum tamen nullum Dei nius de ipsarum Propositionum, quae argumentationem conflant, veritate. Hoe sibi erit lea Xpendendum assumit; hine nominis ratio : eritiere quippe idem Sonat a judicatorium. In liae philosophis parte multa tradi solent, quae OS satius Xistimamus in alium ouum differre tum quia diffiditiora sunt; tum otiam quia notione Supponunt qua alibi traduntur. Quare tribus capitibus tractatio tota absolvetur primum de Veritate aget ejusdemque S- seeutione alterum de mediis veritatem cognoscendi; tertium de eriteriis quibus verum a falso diseernitur.
DE VERITATE EJUSDEMQUE ASSECUTIONE. 92. Tria etiam aput istud complo elotur quid scilicet sit seritas set falsitas generatim et quonam in ne tu mentis relieriatur; quot ut te sit montis Status relate ad veritatem ne demum de ipsa veritatis SSecutione.
83쪽
DE LOGICA VERITATE. 69ART. q. - DE VERITATE FALSITATE. 93. Quic sit veritas, dgre adincidunt deliniri potest; at Si non X Omni arte a Sollitum sed ali iii alum definitionem quaeraS, eum Collige e Communi hominunt praxi loqu0ndique modo. Illud imprimis Constat oritatem no Stribuere eum Verbis, tum etiani robus ae montis aut ibu S;
sp pe diuimus. Ergo elementum aliquod detur oportet iis omnibus commune. Atqui si conformitatem suam iam excipias inter intellectum et rem, ilii aliust 090i40 in qu ea Omnia conveniant Ergo in lino e informitato veritas eon Sistit. Quaerenti enim eur sermo aliquis Verus e XiStimetur, nonne respondere Solemus eum dea referre in ment habitas, ita illud exprimendo quod cogitamuS, Ut nihil sit quam externa conceptuum manifestatio Idom deducitur e veritate rorum. Si di ea aliquem V. g. hominem Verum SSe mierim, ut inerale quoddam Verum
aurum, quid ipse intelligis quid alii quibus eum loqueris
Nonne hominem it in id0ί respondere quani de m leo efformaVimus atque metallum auri citi ceptui quem mento Versamus Vides et hie consorinitatem inter intollo e tum et rem. Non Xpendimus nune quinum ille intellectus sit, eui res conformari deboant ut verpe sint; Sed tantum asserimus Dos in ea re itiolae erit tis rationem reponere. Ν00 aliud x ipsis one0ptibus de ludimus. Ideo enim judietum . . aliquod dieitur verum, quia id refert quod re Praebet iren quam versatur a quo si desie oret, illo montis eius falsitato laborar0t. Omnis cirro Verita ad tripliuem hane ellassem redueitur, quarum rima reSDiuit veritatem moralem I altera realem Seu metapi Vshosem tertin, i micam Seu conceptualem. Ergo in Conformitato rem interet in tolleolum veritas gen oratim debet et O Di. 94. Logienni oritato in Crition rnotandum assumit, quae Communiter i solio istiuis tost oristo totum mos initur
84쪽
70 LOGICAE PARS ALTERA.Ado quatio vel conforinitas intelia tu cum re Cotis amnitas
tamen pseu non est ita ne eipienda, quasi eadem dicatur esse perseetio mentis intelligentis et rei intelleuis, intollectus enim Spiritualis est et res psepe materialis sed ita ut intello eius, dum rerum notitiam assequitur, ea in Se0Xprimat mentali modo. Cum ergo quidquid per montis notus octo X primitur, id in Objeoto Sit oportet inter
mentem eo Deipientem et rem Concaeptam quoddam Conformitus exurgit. Et lite iterum animia verte nos non dioere mentem Xprimere illud omne quod est in obj0eto quod Si requireretur, jam nullus mentis notus Verus diei posset. Iulia sunt in objoeto de quibus conceptus ni Stristioni id tamen quod Xprimunt in objeoto Sit Portet. Id ut logio explieent duplex distinguunt Objectum, interiale et formalo n. . o. eonfornilia intelligenda est rotat ad obj0etum formale tantum, atque ii ho Sensu accipienda est adp0quatio aut Conformitas quam Veritas didit. Domum propterea dieitur conformitas cum re, quia nutuum nostrorum veritas ab Obj0eto pondet ut esse eius a causa Vol ut imago a typo oujus est XPreSSiO. 95. Voritati falsitas opponitur initae olim sit Veritatis Dogatio in ali ilia dissormitate reponi debet, quam metitiSaetus absent a rebus. Haec orro distorinitas non est Nesativa Sed positiva. Negativa habetur erim intelle et ustion Xprimit totum it id quod est in re sol no iii illud
negat Seiu, aliis Verbis habetiir eum intelle et hi non X-
haurit totam obj0oti in tolligibilitatum. Hoste difformitas ut jam notavimus falsitas diei ne iiiii. sermo est ergo dedistbrmitate positiva in iis ex eo provonit quod intelle otiis non it Obj0eto oonformis se eundum i 'riod exprimit vel
liuia objecto tribuit id quod non habet, vel quia ibi Iulio lhabo ab obj0oto detrahit.
96. His positis quaerimus in qrionam mentis notu Veritas reperiatiir. Commi in is doctrina est eam in omnibit reperiri OSSe licet speetali riodum modo oritas de judicio
85쪽
DE LOGICA VERITATE. 71 praedicetur. At eum specialis iste modus est detornibnandus, auetores in diversas abeunt sententias. Distinguunt quidam iniser veritatem Siniplicem et Complexum; simpliconi in deis operiri autumant, eo inpleXam in judicio tantum atque inno rationem esse Volunt Cur Veritas speetali modo in udiolo esse clientur. Vorum hoc nihil videtur evineere; nam, ut Suare notat, eadem ratione diei osso veritatem speciali modo reperiri in eo neeptibuS, quia in iis tantii in veritas incomplexa reperitur. Alii per id doti niunt spoeialom illum modum, quod uiliolum ossit esse Verum Vel falsum, ded autem non OSSint esse nisi verse ut lipeo ratio Potius osse deberet cur veritas speetali modo deis esset tribuonda, quum ita illis adsit ut abesso nequeat. Rectius ergo ulli omne docent veritatem Deoinliter inesse judicio, quia in eo et per id XΡlicite Cogno- suitur et mi nuitur eonformitas inter intelle etiam et rem. Ista quidem conformitas datur etiam in simplio appro-hensione est enim lueo Xpressio mentalis objecti ut datur latenter iii judiei eontra datur emplieite et lo0Vnita atque ossi =nata vel etiam in simpliei apprehensione datur repraesentatio objeeti, veru in nihil diuitur utrum illa representatio respondeat obj00to ne uno in judi- Cio e Contra repro 8entatio in oscitur ut objecti ea re88io ita ad illud explieite refertur. Quare veritas est quasi materialiter in simpliei apprehensione , Ut in re vera, Ut
loquitur . Thomas formo liter in judieio atque identisp est eur judicia, non autem dele, veritate objeotivo us pellentur. 97. Idem tamen ita sunt vero ut non OSSint Per Seesse falso , siquidem do obj0oto nihil mi nurat ut nihil n0 ant. Quapropter si sal spe quandoque dicuntur id intelli
86쪽
ue Sunt,'' distinguas aliter no Sunt in se transeat vel concedo aliter ac sunt relate ad nos id si se eundum id quod in nos producunt neuo. Hoc melius intelligeturiluando delereeptione Sensitiva Sermo erit; - Quasdam osse ideas ut nullum respondet objoetum respondens: nullum objectum Saltem ossibile nereo I XiStens, concedo vel tran8eat. Nec ol potiatur dea ire ull- 1uadrati vel alia id gonoris hoc nim in casu non datur una, Sed multil,lo id a licio est datur idon Circuli et idon qua rati; Nulla dari liosse judio in falsa, nisi ides falsin
ossent qua in udiuio Componuntur. V Falso lio asseri patet quum utraque idon ossit e SS Vera, ieet neXus qui intur illas usseritur, nullo modo detur. 98. Quoniam salsitas nulla esse potest in deis per suspeetatis, Superest ut dieamus falsitatem nonnisi or judicium mentem subire Quod multiplieiter eontingere o-toSt 1'. et quia mons magis mi mut quam videt ut
eum duorum eum leni colorem iubentium eadem affirma tur Sese natura ' Vel quin liroprietates qu*0 pertinent ad
objeetum ut apparet referuntur ad Objeotum ut est in Se quando nulla datur ratio eur id sint. Etenim eum obj0Ctum Non Semper Se iubent ut apparet, Staepe fit ut idonobj00ti apparentis relate ad objoetum ut est in se evadat positivo dissormis. Id ne uidere v. g. in eo qui judicaret
renuun in qua morsum es8 fraetum liuet verum omnino
Sit rem una fruetum apparere 3'. Vel quia mons aliquid do Objecto negat liue una innixa ratione quod illud in eo non vident. In luibus omnibus iliisque similibus judicium
87쪽
DE DIVERSIS STATIBUS MENTIS. 73 pollitur quidem ab intelleo tu, verunt ii in ab intelleo tu sibi relieto quia intelleolus uni tantum necessitatur ad judicandunt eum evidenter videt reni aliter SSe non OSSe, quo in eaSu, nullus esse potest errori locus 404 ab intelloetu sub influxu voluntatis. In Voluntatem ergo omnis error est ultinio refundendus. Si nutem non genet alis illa atque ultima, verum magis Pro Xima et urtialis causa errorum inquiratur, hos multi liliui e Causa Provenire e X-
perientia docet. Proveniunt alii X ru)judieiis ; alii Xas seu tuum dominaturi alii X eriί considerationis defectu;
99. Quando mens ad objectum aliquod comparatur, illud aut ratione aliqua attingit aut nulla. Quod nullo pacto attingit id ipsa renorare dicitur. Quorum autem menSignoratione non tenetur, en aut ita detegit ut iisdem sinu
titubatione Ssensum 1 p stet aut assentitur quidem se Non lene, Propterea quod ΟΡΡΟSitum ion repugnet esse verum aut denique nulli Parti assensum prί0bet. Horum trium si primum nee idat, mens dicitur esse certa Si alterunt opinari si tertium ambire re. Unde quatuor mentis
Status ignoranti H dubii, Oliinionis, orti ludinis. Patiende singuliS. 100. Iunorantia Si Cognitionis arentia. Ab errore di fert, uti utet . Quaedam res sunt Circa quas mens ibi relicta nullum omnino habui vel habero potest cognitionem vel quia ipsius aptum superant vel defectueXPerientiat, e qua cognitio hominis Xorditur. At alii ore Sunt, luarum Ognitio in minii Plena atque perfecta, aliqualis tamen posset ab humana mente obtineri quaS-que, Plurimas Saltem, homo de laeto ignorat. Diversas in diversis hominibus ignorant in 10 o potest ausas habere. Provonit in quilius iam X ingenii nuuitate in aliis, X0o quod mediis destituantur ad Sua facultates evolvendas
88쪽
74 LOGICAE PARS ALTERA.doctrinamque acquirendam alioS, quibus ingenium et media praesto sunt, vel inerti aut animi torpor, vel Voluptatum appetitio, Vel etiam auri fames a seriis studiis avertunt; pro nonnullis etiam ignorantia vel e praepo- Stero Studiorum orditie velis immodico abstractarum Subtiliumque ognitionum eontemptu, aliisque causis ab iis non dissimilibus, originem inbere poteSt. 101. Status dubii si suspensio intellectus inter utramque oontradietionis partem Men nutem VSPonSa manet Vel quia rationes utrinque ei Oeeurrunt quibus quasi in aequilibrio eontinetur quod dubium meitur positivum Vel quia nulla et oecurrit assentiendi vel dissentiendi ratio: ttuno dieitur dubium nectati uni. Hoe in usu men melius dioeretur ignorareri non enim quperenti . . utrum Sydera sint numero paria vel imparia re et quid diueret clubito dieendum esset ne8eio. Quae ad dubium referuntur, in
102. Opinio a S. Thoma dos nitur actus intelle tu qui
fertur in unam contradictioni partem, ei/m formidine alte
rius opinio 1'. prout si assensus differt a dubio, in quo nullum ponitur judietum tiro ut vero utieta est eum errandi formidine dissertis Certitudine. Judicium quod ita Onitur dieitur probabile. Secundum vim nominis, probabile est id quod robur potest; unde S. Augustinus lib. 2.
Contr. Aend. e. 11 'quomodo ait, est illud quod Sequuntur probabile si non probatur V At Seeundum nomini USUni. probabit dieitur illud quod tuo non sit Certo Verum. est tamen verisimile se moret assensum Viri rudentis. Hinc probabile non dieitur nisi relate ad mentem nostram Si enim propositiones duae opposito in se spectentur, altera est vera altera est falsa Sed quum id nos lateat menS, tun tibus rationibus solidis quamquam non omnino indubiis alterutram contradictionis pari in an ille et potest opinio 2'. spectata ratione fundamenti quo innititur alia si probabilis intrinsece alia ea trinse re Prioi innititur mo-
89쪽
DE DIVERSIS STATIBUS MENTIS. 75
mentis verisimilibus ii ipsa rei natura fundatis; posterioraue toritate. Pro majori vel minori momentorum vi, opinio est magis vel minii probabilis. Quaestumque tamen ea sit, semper ineludit errandi formidinem. Aburitato ergo osse et unt, qui arbitrantur probabilitatem minorem unius propositionis elidi in eo uilio tu majoris probabilitatis, qua contradietoria r , positio gaudet; ' quod duo est falsum ut quandoque opinio minus probabilis reperin-tur Cum veritate Conjuneta dum probabilior opinio in-Veniatur falsa. Ceterum quaestio ista tractanda est in
Morali Philosophia. 103. Quando mens ab mihi erroris formidin libera udbeat, Certa esse dieiim' est Proinde ortitudo femitus assensus vel judicii sine formidine errandi. Firmitus aSSensus habetur ut te inentum positirum certitudinis; exclusio fornii linis errandi ut elementum nectativum. Quoniam esertitudinem versabimus in se luenti artieulo hic trademus solum ejusdem divisiones. Dividitur autem: 19 in sub ieetivum et objectivum. Proprie loquendo ortitudo omnis subjeetiva est est enim mentis asse et iis ut tribuitur otium objoeto in quo assensus firmitas uti bitur. Quare ut illa residet in firmitat assensus sic ista in Obje etinoeessitate. Rutiones ud assensum certum uti dant distuntur otii a certitudinis.
2- in ut 'arem et philosophieam. Vulgaris est eum ille qui veritatem cognosei implieito tantum assequitur ad hodsionis motiva quorum si Xplicita cognitio habeatur, Certitudo vadit hilosophien Himo illi Di pestat: utraque tamen Vera est Certitudo, quum utriquo data des
nitio conVeniat. 3'. in naturalem et supernuturalem. Prout verum nobis
manifestatur assensumque nostrum ulliuit lumine rationisu ut lumine fidei certitudo est naturalis aut supernaturaliS. Utraque dissor tum X arto 1 in uiliti tum X Parte Objeeti. EX li arte vinei pii iluin in ertitudine naturali aSsen -
90쪽
76 LOGICAE PARS ALTERA.sus ponitiar a saetillato nostra tantum in Supernaturali autem, a facultate ele Vatu et roborata per gratiam. EX
parte objecti, quia in priori objectum attingitur per l0gitinium Xeroitium ineuitatum nostrarum in posteriori, per revelationem. Quare Vel quan clo obje etiam maiorial in utraque uertitudine est idem objeetum formale est semper diversum; siquidem illa omnia qu00 credimus, reduntur Propter auctoritatem Dei revelantis. 4 . in metaphy8i uni ph=8icam et moralem, Pro ne CeSSitatis diversitato qua protiositio gaudet omnis quippeoortitudo in qua dant rei neeessitato fundatur, seu in inpossibilitat opposit; en uno intionis; verum impossibilitas haec ex tripli ei capite Provenire potest. Vel enim Xurgito eo quod nune inti O terminis oris tot contra lictoriis: quae impossibilitas metaph Si ea si vel e eo quod niln-oiatio natui pse legibus adversetur qui proinde his OSitis, Vera esse ne illeat lisse est impossibilitas physi una vel
demum X eo quod nilnotatio Diversalibus atque eonStantibus hominum moribus ontraria Sit, adeoque St mPOS- Sibilis, , , sita uirum humanorum firmitate: imo est
impossibilitas moralis. Cf. Tongiorgi Log. 407. II ine
tripl0 illa ortitudo. Prior est absoluto ne eeSSarin, Proindeque nullam omnino pati potest Xoeptionem hane exceptionem hystea pati potest a Deo moralis, a libera hominis voluntate; p proinde sunt tantum hypothetiden000ssari 20. Exinde tamen inserendum non est onnie dubium in his non X eludi, qui Di, o tuum dubitare POSSimus utrum XCeptio habentur. Nam, ut re et notat
Liberatore eum Xeoptio legibus naturalibus fiori do boni a
Deo et Deus temere non operetur: si laudia est ratio quae suadeat ursum natursu in Casu illo SS SUSPenSUm, nonnisi insipient i ad id suspieundum movero mur. Itemque cum X 009tio in legibus qui mores hominum gubernant, provenire debeat se ab usu libertatis, quo quis veluti humanitatem Xuerit, absurdum est dubium uuando nulla est