De iure familiarum apud Athenienses libros tres conscripsit A. H. G. P. van des Es

51쪽

ut quinque minae actae sint deeem Posidippum, qui ire a idem tempus floruit, etiam tum quinque minus commemotare vidimus hanc igitur mutationem aut Posidippo ignotam fuisse censendum est aut grammaticum erravisse. Sunt ortasse qui censeant ex ipso classium nomine argumentum peti posse, quo demonstretur hanc legem a Solone iusti lutum esse aut saltem ante Aristidem, cum liuius summi viri tempore devastatis a Persarum exercitu omni hus Atticae partibus Daeta et altritae essent plurimorum optimatium opes, et alii tenues antea et exiguorum aut nullorum agrorum possessores helli ea praeda locupletali essenti nec amplius hetes eximie essent pauperes. Equidem non adversor eorum opinioni, dummodo ne oga eorum argumentationi adsentiri Meminerint enim haec classium nomina ς que ad Nausinicum archontem ol. e. S perdurasse, te et censuum descripti iam ante haud dubie subinde mutata esset J. Aetio quae extremis huius legis oeabulis iudicatur erat κα-

Dole data et deepta a sponso lite sponsam dueere debebat, quod nisi sae eret lex eum iubebat dotem Uιλοῖο debere ), i. e. quoad eam non reddebat ei solvendi erant quotannis 1 oholi pro centenis obolis, quae usura solita dimidio maior erat. At ut is qui dotem dederat haheret unde sibi regi peret, si matrimonio soluto dotem ad se revorti oporteret et maritus aut eius heredes eam reddere negarent, sponsus euidos tradita esta pignus praestare solebat. Dare pignus misi a diei lues in cuius gratiam ea oppigneratio sit, is πετιμήσατο dum res ipsa πετιν θηη aut

s ibid. p. 102s, 3 5. τὶ ibid. p. 163st, F D, δν net. I, p. 365, 3 4.

52쪽

45 ἀποτίμημα κασέστω ). it innes quorum id scire utererat huius oppignerationis certiores essent, pol, libelli sive tabulae in praediis pnigneratis assigebantur ut docent Isaeus δὶe Demosthenes'. iarum tabularum usus ad indieandam rem oppigneratam antiquissimus Solon enim iam gloriatur :

πρωθεν γε δουλευουσα, νυν ν ἐλευθέρα.

Huiusmodi seo cum complures aetatem tulerint, non pos sum quin unum et alterum describain Titulus Athenis in Muse asservatus εὶ: ο)po ola ας καὶ κ M- πιπε τιμη)μένων ροια ὶ τῆ Διοδωρου θυ γ)ατρι Καλλιστρατη

θηκα τα κειριέν- ἐν τῆ υν της ἈφροδΘυ καὶ παρ Eυνοαδνσῆ, σχοντι καὶ παρα - - ώτη της φωντι. Uxoris dos numquam in mariti dominium cedebat, nam simulae matrimonio sinis erat impositus ea non amplius maribi, sed defunciae mulieris heredunt erat aut uiuslibet alius euii Apollod adu Timoth. Demosth. J p. 112τ, si I. in frequentes lini.

53쪽

ius erat tu eam duid de dolo fieri soleret matrimonio stultopo teai videbimus, nune satis si iudicare eam numquam mariti fieri, quae eadem causa es ob quam propter marili culpam numquain polost halienari. Huius rei iudieium videas tu pollodori oratione contra Euergum et Mnesibulum in isti irruunt in oratoris sinum Et vasa diripiunt, quo muletam qua ii damnatus erat sibi quaererent. Intus est oratoris uxor et eos tangere veta ea quae sibi tu dote data sunt. Vasa relinquite,' tu quit V et nihil meum auferte V Praeterea ex saepius laudata oratione ait v. ne toren quana luculentissime patet neque uxoris dotem neque praedia huius causa oppignerata alienati posse propter mariti culpam, nam eo ipso eonsilio Apho hi praedium ah ne Lore oppigneratum dicebatur pro sororis dole ne Demosthenes id Aphobo posset adimere. Propterea autem Demosthenes istius consilii non inscius summopere studebat demonstraro neque dolem traditam esse Aphobo neque oppignerationem ullam factam esse. Deinde mariti nis publieatis uxor inter reliquos reditores prima litem aerario intendere poterat, si contenderet in illis bonis inesse quae ad suas res pertinerent, quae actis ενι diris κουφις dicebatur . de qua conserenda sunt quae uelo est de lite attica attulerunb ).

Dolis usu maritus fruebatur illi igitur, ut videtur, tributa quoque eius, si qua imperarentur, solvenda erant. Filius vero post patris mortem dotem matris obtinebat si mater saltem in defuncti mariti domo remanebat. In huius igitur dominium matris dos edebat atque huic e g. in antidos ea praestanda est neque licet eam in aede alieno reeensere'. 'eliqua vero

54쪽

luna quae propter nuptias data orant iam supra x ex Isaeo

demonstravi numquam posse exigi aut adimi marito. In pseler ipsum patrimonium dotis locum excipiebat. Hoe igitur iste lubet inquirere quaenam ratio intercesserit inter huius opes et maritum Isaeus' de Cironis filia agens ita: si enim mea mater quae Cironis est filia adhu superesset et Cleon deeedens de hereditate sua nihil constituisset et hie compelitor non esset ironis E sorore nepos, sed frater Cironis, forsit quidem penes eum filiam ironis in matrimonio ia-hore: neque tamen ideo bonorum ironis oret ille compos, sed liberi ex ipso et lilia ironis nati, posteaquam secundum a pubertat annum excessissent Sic enim leges dicunt.' Lex igitur erat, ut nati ex epiclero matris patrimonium lenerent, cum sui iuris essent saeti, matrique de suis telum praeberent . Victum illum veteres constanter Iris appellant γ.

55쪽

Matrimonium duplici modo solvi potest morte et divortio. De illa non est quod agamus. Attamen eum quaesitum sit inter iuris attiei studiosus exstiteritii apud Athenienses mors quae dieitur civilis, haec si exstiterit Ecessario finem matriamonii lacere debuit. Nomen autem ipsum iu iure atti eo ignotum est, res vero non ita, nam in iis, quae iam iam dicturus sum huius rei vestigia nequaquam neganda apparebunt Apollo dorus in oratione adv. leostratium 3 docet leges iubere eum qui redemptus est ab hostilius itis esse qui uni redemit nisi pretium restituerit. Is qui ex libero servus actus est mortem civilem passus esse diei potest. Servorum autem nullum est connubium inter sese invigem neque servorum cum liberis. Sin vero redemptus ex eaptivitate tum antea uxorem duxisset, hoe matri inonium nihil esse otior tet, si redemptus pretium pro se solutum non restituens ἀγωγιμος fiat. Itaque ea quam dixi vitae eon dioi mutata matrimonio finem faciebat Exempla ia-

De infamiae poena apud AtheniensEs multa optimo lispulavit Naber j ex his tamen apparet quot et quanta in hac iuris publiei ante nesciantur. Neque tamen dubium est, quin id quo-

56쪽

que sit Minas mortis ivilis, si quis dieatur totius rei publieae commodis spoliatus ac perpetua ignominia uolatus, ut Strato ille in Demosthenis idiana ). Eiusmodi infamia notatum et

connubio caruisse censeo et uxorem dimittere debuisse si iam

duxerit. In superiori hus , vidimus uxori mariti bonis publieatis ius suisse sibi doli vindieandae Ipsa dotis vindieatione

apparet hanc quoque poenam morti civili similem habendam es.se, nain dos, licet numquam in mariti dominium cedit, nonro petitur nisi matrimonio soluto simulae mariti bona publigantur uxor dolem sibi vindicat. Igitur honoruin publieat Donem, ignominiae genus, sequitur matrimonii solutio. Mulier quae quo unque modo ex uxoris condicione in viduae eondicionem transierat. χηρ dicebatur. De ea, cuius maritus mortuus erat, exemplum unum inter plurima praebet Isaeus ) de ea quae eum marito divortium se eerat Demosth nes'.

Divortium dupli ei modo fiebat Maribus uxorem dimittebat au uxor a martio discedebat. Reebissime ranius Philos docet interesse inter troλεμιν et εκβάλλειν illud enim dici de uxore quae a marito diseedat lio de marito uxorem dimittente. Ceteroquin Athenienses pro ἐκβαλ- minus invidioso nomine uti solebant εκπέμπειν aul πειν. Aor ειψ ιν γράφωσθαι autem et ἀπιγράψασθαι idem est quod ἀπολέπειν. Utriusque loeutionis mox satis exemplo ruinasseretur nune de marito videamus uxorem iubente suas sibi res habere, quod Lysias ' et Apollodorus 7 αποπεμφιν dixerunt Wi.

57쪽

Saepissime nullo matrimonii iure laeso maritus cum uxore divortium laetebat Isaeus, narrat Mensi elem uxorem alteri tradere propter suam ipsius sterilitatem non enim hanc oportere talem suae virtutis mercedem capere, enape ut simul cum ipso senescens evaderet improlis satis enim esse ipsum ortunam malam expertum esse. Auctor orationis adversus Eubulidem ' tradit Protomaelium uxor sim dimisisse, eum quippe quiesset proximus ognatus divitem epiclerum ducere posset. Eandem fuisse causam ob quam imocrates uxorem si iam phobo permiserit tradit auctor argumenti orationis Padv. Onetorem . Periclem uxorem suam ni invitam alteri tradidisse, eum inter coniuges vita admodum iniucunda esset, narrat Plutarchus ). At sui quod impediret quominus nimis temere mariti uxores suas dimitterent dotis scit restitutio quod iam ipsi veteres nos docent, ut Isaeus δὶ, qui ita: sin autem cupiditate mulieris inconsus avunculus noster passus esset indotatam sibi de . sponderi talem mulierem, apparet Nicodem uni multo etiam magis operam daturum suisse ii Pyrrhus coram testibus anfirmaret e dolem pro muliere aee episse atque si cave rei nes adite ei esset mulierem, si quando luberet a se ab lagar , ' quibuscum omnino sunt onserenda quae brevi post sequuntur'): ecquii enim tibi profuisset sororem despoudisse, si commisisses ut, cui tu ain d spondisses, in huius suisse arbitrio illam rurstis quo lubitu quandocunque repudiare Hoc autem constat futurii suisse in Pyrahi a pluir in Si et eam Nicoderno de dote nihil convenisset. Non semper vero nullani ob causam aut tantum tueri laetendi

3 Demo th. p. 363 4 Periel. e. 24.

si ibid. p. 41 9 36.

58쪽

gratia narii uxores se pudiabant: merdum ni in mariti iura laesa causam divortii praebuisse censenda sunt. Sic e g. ip- poni us testibus advocalis uxor ut dinii sit, poni ndens Alcibia deua non ut patrem sed ut virum illius eam visere solere ). Plirastor Neaerae filium si hi a Stephano ii ipsius liliam desponsam domo eiecit ἐξ in xσ ε , postquam comperit ea in revera Neaerae filiam ess sitii quo ducenti peregrinam pro cive impositum osse a Stephano eandem Theogenes ob eandem causam

Divorti uin necessarium era , cum silia iam nupta morte patris epiclerus siere atque proximus eo. gnatus eam iure sibi peteret. At lex providebat epicleris variis modis, nee saei e pater moriturus filiam nuptam μιδιαο relicturus suisset eum adoption generi omnes molestias soluvere potuisset. Praeterea Solonis ex hae erat δὶ , mulier, apud quam adulter de proliensus suerit no ornator neve insana publiea inge editor, ne suo interventu integras matronas eorrumpat quod si intraverit aut sese ornaverit quivis dilacerato eius vestimenta et ornatum diripi o et eam verberato, ea tenus tamen, ne vel occidat vel mutilet V Ita, orator persequitur, talem mulierem omni dignitate privat et vitam iacerbam reddit et morte duriorem. ut legi sortasse id additum erat quod ex oration contra Neaeram novimus in tales mulieres etiam mariti aedibus eiiciendus esse. Marito igitur ius serat uxoris dimittendae siue ulla forma es tribus tam en advoca Di s ut Lysiae locus laudatus indieat. axo vero si a marito diseedere vellet, apud

59쪽

archoniel απολειψιν γραφασθαι debebat, ut conseitur ex iis quae orator in oration de Pyrrhi hereditatet adversarium rogat, ut demonstrsetur revera factam esse , apud quem archontem mulier denuntiavit se domo mariti ultro ex cessisses Qui hane iuris attici partem traeta veru ut sere omnes eonia

tendunt mulierem ipsam archontem adire debuisse atque ei trasensit, qui dubitanter de lio divortii genere haec conseripsit: hier se hein fur erste so vidi ausgemach bis se in das die Ira steli nielit fine in langliche griinde on dem manne ren-nen honnte uni das si die se so ni hi sellis i. doeli dure illi re ver Wandien dureli die δίκη aemia,fω gelle ud machen mussie. Immo vero, non ipsa sed ope aliena eaque sui κυήου, quod veteres disertis verbis doce ut ita ut miroris eiusmodi testimoni ui prorsus neglectum esse. volvas Demosthenis orationem priorem adversus notorem, in qua saepius

sermo est de GλιGM. Nulli hi indicatur uxori ipsi in iure

agendum esse, si a marito dis ost re vellet, at contra legunt arhaeo nup isse autem mulierem eo quo dixi tempore et interea intercessisse controversiam inter nos et postquam ego ius persequerer, istos ουτοι divortium ad archontem retulisse. singulatim haec mihi testimonia redita. In his omnos videntvoeabulo obro non significari mulierem, se eius κυριον ne to-rεm adiutum a marito. Alia quoque eidem orationi insunt

60쪽

argumenta, quae meam sententiam si uuant, ut j . eum apud archontem seriptum esset hanc mulierem divortium fecisse, iuquibus nequaquam sic itur ipsa uxor in iuro egisse. Huius ei roris origo non lalet Andoeides' eitim narraverat Aleibiademetim tantam haberet dotem quantam nullus Graecorum, adeo se gessissa insolentem ut in aedes suas scorta induceret et ingenuae et servilis condieionis eoque uxorem matronam insignis pudieitiae adegisse, ut mariti domo de- Peliota ad aeolion te in questum iret, siculi lex est δὶ . Verum ibi vel maxime polentiam suam declarasse conducta enim satellitum paterva e soro uxorein per in rapientem abduxisse eoque omnibus palam fecisse et magistratus et leges et cives reliquos a se contemni. Ita Andocides. Haec cum

disputamus non curamus huius orationis sidem, quia apparebit oratoris narratiunculam nihil proJ,are. Si nobis aulem ex hac oratione testimonium asserendum esset quo iuris regula esset deberet, non ita leviter quaestionem de siderandoeidis orationis contra Alcibiadem paeiaremus. Nihil vero nostra in re refert sitne spuria an genuina, nam si spuria est, disputatio nountsi vires aequi et si genuiua, ni illo instemior erit. 0rator autem usus est vocabulis ἐλε σαν πρὸς τὸν ἄρχοντα κατα τὸν νόμον. At his nihil probatur nisi oram adesse debere uiuite rem apud rehontem, cum a marito divertere cuperet qui l. l. inesse censent legem mulieri ipsi in iure apud a re hontem geridum esse, illi plus quan alii vident et egregia quidem utuntur divinandi arte, sed errant, nam propterea suus cuique mulieri κύριος erat, qui eius personam in iura sustineret Nee quisquam, opinor, ex uno Andoeidis Ibeo ides eis set, nisi Plutarchus, qui solet errare in Atheniensium