장음표시 사용
101쪽
sendantur, quae ab illa mediocritate ad alte rum extremorum declinant.Intellectus vetaro, qui omnis conlpositionis expers, omni um eorum, quae este participant, commune ,
quoddam receptaculum est, nihil foedum vel abominabile ducit, quod entis nomine quoquomodo censetur. Vertim selis vitiis& peccatis offenditur, quae sunt naturalis ac , debitae rectitudinis quaedam priuationes. Cum igitur sensibus diuina natura non utatur,nihil afferut impij & irreligiosi quidam
homines, qui cum audiunt Deum ubique praesentem esse, mox inferiit, iss quoque i cis ipsum versari, quos sine honoris praefatuone nominare haud licet. Quasi vero vilis imrdibus aut graveolentia diuinum numen rimagis offendatur, quam eiusmodi hominum irreligiosa impietate. Ac de sapientia hactenus nunc ostendendum, quod neque, salua bonitate sua possit Deus mundum serere ἀκυβιρνηlον. 1' loco illud principio considerandum , Deum non egestate aut Causaeue proprii quaestus vlla expectatione perm0- Deus munis tum,huius uniuersi molitionem aggressum esse: sed liberalissima bonitate adductum, voluisse ut suae dote eum creaturis quadam par communes si*itant. enim quid omnium bonorum copia circuneuenti ex re:
102쪽
M DE PROVIDENTIA DEId Quid exuberantistimo sonti guttae quaedam
. tenues consei re possenti Iam vero si Deum non externae pepulerunt fingere causae.
I fateria gustantis Umine .m supremi Forma boni Quis credat ipsum tam cito sui fictum disiimilem, quam in condendo mundo boni talem declarauit, eandem in gubernando minime praestaret Haeccine est illa praedicata omnium gentium linguis ac literis Dei bo .
Germanis nitas, unde etiam apud Germanos nomenvs inuenit. x t ipse abiectis rerum habenis coelo se contineat, quicquid infra lunam est. caeco v*us sursum ac deorsum iactari permittendi , Aut si quam curam ijs impertiat, illa non sit alia,quam per coeli irrequietam vertiginem
cum homine commune: Adeone rerum O-.
mnium parentis Dei auris aggravata erit, Vtitiiserorum & afflictorum hominum preces 4 exaudire non valeat Vt impiorum inhirijs, ' ac violentia oppressi, ne hoc quidem habe. ant residuum,ut oculos suosis coelum leua- re queant ' Quouis igitur terrae vermiculo infelicior erit homo, ut qui corpus magis' . quam caetera animalia infirmum habet, M', , rationem insuper tali rerum statu ad nihil utilem futuram, quam ut suas calamitates
' melius persentire queat. O ttonsic qu m
103쪽
sit 1llenum a Dei bonitate,tot mala sub sole contingui sine ullius inmodi respectu suo tam ordinis optime insti tuti perturbatio arciatur,permittere. Illud tantum dico, videri mihi Philosophos, qui mundum esita Dei opus confitentur,& nihilominus proui- dentiam eius lunae coelo terminari statuunt, ' noh tam Deum tueri primam rerum omnium causam, q)ium tacite Epicuri negotium agerqcum eo praesidio pios deiiciant,quo vno contra nefarios impiorum latratus diui nam bonititem defendunt.Cum enim quae rut a nobis Epicurei, quo pacto credibile sit Deum esse mundi tot latrocinijs ac sceleribus reserti, ac tam uberem malorum pro mentum quotidie efferentis,coditorem cuna Manichaei interrogant, cur non potius ali-
cui primo malorum principio rerum visibi- lium originem acceptam serimus, quando Q origo quidem fide caret tantam malorum Iliada, 'Ru latam in mundo cernimus, a bono Deopmscisci potuisse, totam defensionis spem militici.
In eo sitam habemus, ut ostendamus mala illa excreaturi, progerminare, quatenus exmihilo orta rursus tu nihilum tendunt: nec
aliud esse. qu m boni quod inesse debebat
priuationes. Permitti vero malorum tant ubertatem, qui a ex eo praecipua &sin .etulam Dei nita elucescit, quod etiani de
104쪽
malis benefacere nouit. Suam enim iustitia non mediocriter illus rat,dum flagitiososdeordinis bene costituti perturbatores meritis suppliciis addicit: bonorum verbpatientia am iusta mercede remunerat. At vero si D uni facimus rei u siablunarium, & prscipuἡ humanaru m p rocuratione abstinere,ne his cere quidem contra hos mundi creatoris antagonistas audebim'. Quis igitur existimet. eos serio Deum mundi opificem credere&non potius suspicetur, eos causae Dei rerum conditoris ab Epicuri familia praeuaricat re appositos esse, qui arma hobis eripiunt, quibus mudi creationem de&ndamus Ru sum, contra mundi a Deo constructionem sic nonnulli argumentantur. Vel inquiunt, bonorum causa Deus mundum condidit,
vel malorum Non malorum; quia illi digni
non erant, quorum gratia tantam molem
excitaret. Nec bonorumiquia illi plerunque in hoc mundo infelicisiimi sunt. Lt si illis
optio desurretur antequam nascantur, Velia lentne mundum ingredi, an non: haud dubium, quin praeoptaturi essent, nunquam nasci ne mala quae sub sele contingunt, cur' cernere tum experiri coget tur, Verum ad hanc obiectionem velim scire, quid respon
deri possit ab iis, qui negant Deo res homi- um curae osse, nec quicquam pro b*aς
105쪽
Gndum esse. Si igitur hoc argumentum sine Dei prouidentia, malos punientis,bonos remunerantis, dilui non potest, quisquis mundum ά Deo credit euectum, idem 3c prouidentia eiusdem res hominum admini. strari constratur necesse est. Quod si nunc ad Dei iustitiam considerandam hos conuertamus, facile intelligemus, neque illam passuram, ut res humanae ab ipso negligantur.Nam quis non videt,q uam foret ab eius iustitia alienum,eos qui omnes suas actiones ad ipsiim colendum, eiusque gloriam amplificandam cόnserunt,eodem loco habere, quo atheos, periuros, blasphemos, τυγῶς ic id genus alia portenta'Et tamen hoc iustitiae obseruantissimo Deo impingero coguntur, qui vel nullam ei rerum sublunarium curam,vel non aliam,quam quod coelorum conuersione terram foecundat, tribuendam censent. Istud enim beneficium pessimis iu- ixta ac optimis commune est. Si quisquam mortalium reperiretur, qui bene de se m ritos non maiori beneuolentia complecteretur, qu m hostes suos capitales, hunc nemo dubitaret, non solum iniquum esse, sed indigniim etiam, qui a quoquam amaretur. Quod igitur in homine tantopere displicet, 'ua fronte Deo attribuetur Sed & illud c
106쪽
buseae leges observentur. Alioquin enim quid eo legissatore abiectius esset qui post aquam suam voluntatem subditis patesecit, i nihil deinceps curaret, an subditi in ossicia essent necnet De humanis legibus dicebat Solon, esse eas similes aranearum telis,qui- . bu s cum minutiora animalis capiuntur,m iuicula eas disrumpunt. At si horum sententia vera est, erunt diuinae leges aranearum'. telis multo imbecilliores, utpote quas non latum potentes impune contemnant sedetiis
m debili ssimi quique ludibrio habeant. Rogaret etiam velim Kos ρονο-οις patro-
nos . ecquid sentiant de terrςnis iudicibus. quorum iustitia & μισοπονηρία omnium se mone celebratur. Verbi musa,an laudandum iudicent Zaleucum Locrensium legi- satorem, qui cum legem tulisset de adulteirorum oculis eruendis, c postea contingeret filium eius adulterii m nisestum fieri, maluit pc nam illam inter st& filium pax-
tiri. ita ut altero oculo uterque orbaretur, . itus.
QuEm committere ut tam grauὶ scaelus inutu
107쪽
ueritas, an Catonis maioris in persequendis to. corruptis Romanorum moribus diligentia
probanda. Si quid habent ingenui pudoris,
non audebunt, opinori non laudandos illos dicere,qui cum ipsi a viiijs abstinerent, in Mitis illa seueriter vindicabant:cum neque illos sua commendatione posteritas frauda rit, qui cum ipsi vitam minime innoxiam ducerent, alios tamen impune delinquere passi non sunt. Illud enim non sine laude Cambysis, alioquin illaudati rNis,in histo- Cambyses. riis commemoratur, quod, Herodoto in pri cipio Terpsichores auctore, Sisam nem iniquum iudice' viuum excoriacit & pellem eius throno affixerit, in quo filius eius ius dictivus erat. Et Augusto Caesari licet Augustat, impudico, & multis adultersis infami, lauditamen datur,quod Ouidium impudicorum carminum scriptorem in exilium relegarit. Si igitur homines ob iustitiae Zelum laudi bus vehendos censemus:cum nulla Deo laudatarum virtutum deesse possit, proculd bio & ipse scelera odit, ac nesertos homines 'histis vult assicere suppliciis:praesertim cum ipse humanis mentibus eam notionem impresserit; qua rem fieri iudicant, ut mistoti reipub.praesunt,in sontes iusta animad- uersone deletuunt. Nod si hoc naturale i
108쪽
s8 DE PROVIDENTIA DEIdicium ex diuinae sapientiae sonte, quae liu
manae mentis effectrix est, prosectum, falsum esse nequit, etiam Deum congruit ea esse voluntate, ut in mundi republica,cuius
ipse principatum inabdicabili iure geri nopatiatur quenquam impiinh sceleratum etase. Vt igitur hunc locum concludamus,qua doquidem ostensum est, neque sapientiae Dei neque bonitati, neque iustitiae consentaneum esse, ut ipse neglectis rebus humanis circa cardines coeli perambulet, non com-
mi ssurus est,ut hac in parte suae sapientiae 'iustitiae desit, si modo rei difficultate, quis minus id faciat,non prohibeatur.Solum igiatur nun considerandum, num possit Deus totam rerum uniuersitatem sua prouidentit complecti. Ac non esse tam difficilem, tiam minutissimorum quorunque procur tionem , ut vires Dei exuperet, argumento sit nobis, quod iam multis rationibus decim ratum est, prorsus non congruere, ut sinat Dous incerto casu mundum, & praecipuὶ rest,' manas fluctuare.Si enim mundi gubern tioni parem se non esse, antequam eius molitionem aggrederetur sciebat,abstinere potius ab eo labricado debuisset, quam in eam se dissicultatem coiicere ut mudum σῶον & imperfectum relinquere cogeretur. - Nemo lim sapies tale opus machinari incu
109쪽
pit: cui ob virium imbecillitatem non potest summam manum imponere; imoquod tam imperfectum & informe relinquere compellitur, ut satius soret illud noti existe. re, quam eo modo existere: nedum Deus id faciat, quem nemo dubitat longe sapientis simum esse. Quod vero optabilius sit, nunquam conditum esse mundum,qu m talem conditum, qui nulla Dei prouidentia regatur,satis ex eo liquere existimo, quod optiamus quisque se mallet nunquam natum, quam a primis incunabulis Vsque ad mortem fortunae ludibrio exponi.
Sed hyePhilosophi quidam nescio quid
mussant de libertate Dei. Contra quos si nullum aliud argumentum proferre posse mus, id certe onmibus cordatis susscere deberet, quod intolerabile sit, ullam Deo ne cessitatem affingere ad mundum construendum, si satius Gisset nunquam ab ipso huic
operi manum admotam esse. Atquis Deus minimὶ consulit rebus humanis, si homi . num,quod ad Deum attinet, eadem est conditio quae brutorum, si nulli coelo pietas,quq lachrymis innocentum commoueatur, ad nihil aliud nascimur, quam ut pereri
guum tempus vitae nostrae, cum optime ceciderit , opiparis dapibus ventrem farci mus, hoc listum post mortem habituri,
110쪽
libidohausit, quis non videt melius actum iri cum hominibus, sia nunquam nascerentur, c u rum esse illud Theognidis:
μητἰόραπιωγὰς οξιος ελιου Id est, 't ad verbum interpretemur omnium quidem optimum es et terrae incolis non nasci, neque aspicere radios velocis solis. odsi prςstaret nunquam homines natos esse, quam tali lege in lucem editos idem de reliquo mundo iudicium foret, eo quod is humani generis causa sit effectus. Itaque ut modo dicebam, ij qui ne fateri cogaturtiponte ullum errorem a Deo admissum ecie, negarent eum potuisse sibi ab eius operis molitione temperare id unum susscit obie. cisse, quod nihil in Deum eo tumeliosiudici quea quam ipsim necessitate teneri inlius taciundi, quod fieri non oportebat. V rum ex abundanti etiam demonstrabimus. non esse Deum necessitati subiectum, sed li- , volutate creaturas in esse prodi; sse, ut planum satisrustra Dei necessitatem contra tot absurda,quae ἀπρονοητιαν -
mitari sese declarauimus,obtendi. Sed quia hanc quaestionem intricatiorem suis dispu-