장음표시 사용
111쪽
LIBER L 'sis explicari queat, ideo eius tractationi totum sequens caput dicabimus. libera volantare Dem mundum '
strationem acccedimus, priΠ i ero nos facile impetraturos auiis, qui Deum suae Votestatis esse negant, li' sum non inconsulto quodam naturae in per tu,quomodo grauia deorsum feruntur, suas actiones inchoare. Operum enim diuino.. rum artificiosissima compositio auctorem prodit arti ficem. Artifex vero est, non qui sine consilio& ratione praeceps ad actionem
sertur : sed qui primum finem aliquem sui operis cogitatione complectitur,mox tales ieius ideam efformat, quae sint quem sibi posuit ad amussim respondeat, ac tandem voluntatis suae imperio,quod animo conceperat,in lucem profert. Artem quidem perstrum non deliberare dieit Aristoteles. sed ntequam rei arti fictois ideam firmiter suae menti insculpere quiuit artifex attentissima ipsi cogitatione finem sui artificii versare ac, meditari necesse suit.Itaque & Deus intelligendus est,non naturali pronitate, quae o ηςm assionem praecurrat, rςrum nae tura
112쪽
turas architect atus esse sed praeeunte mentis
iudicio, quod voluntati modum operis diactaret ac praescriberet. Non quod velim in diuina natura, quae immutabilis est, ullam vicissitudinem succedentium sibi mutuo cogitationum intelligi sed ordinem tantum quendam in illa sempiterna essentia cogitari, quo ipsius agendi modus abacti ope naturali distinguatur. Nrc id Aristote lem, aut Platonem, aut quenquam alicuius pretij philosophum negaturum existimo. Si enim sine mente & consilio hoc viti- uersum constitutum est, quare Deum potius, quem omnes hoc intelligunt, quod sapi- entia caeteris omnibus antecellit, quam br 3 tam quandam, & a ratione desertam natura eius costructioni presuisse,aut serruns teme
ritate cunctas res in eum, quem nuc habent,
' ordine redactas esse fingimus'Si vero ductu. suae mesis in agedo Deus sesitur,ubicum igi tur talis actioni subiecta est materia, ut nulla reddi possit ratio, cur agat potius , quam, no agat, aut cur sic potius quim aliter agat. tib sua libertate utetur,& quod videbitur, pud se cψnstituet. Nec alia ratione docemus' homine libera voluntate praeditum esse,nisi Vndet py Q rationis iudicio suas actiones temperat,ac
' hςmx proinde si viderit ad finem, quem naturalibter desiderat, assequendum.haud multu in
113쪽
utram partem eligendam applicare potestine si non queat,dum mens inter aequalia rationum pondera nutat , libere se ad hoc vel
consultandi facultatem 'adeptus esse videantur. Est enim consilium de iis duntaxat, quae ινδεχομενοι Graeci appellant, ae vel fieri vel non fieri possunt. Quo iactoo fundamen- , io, facile erit multa inuenire Dei opera n cestitati exempta. Primum enim cum Deus ' nulla re extra se egeat,sed sui ipsius contem- platione beatus sit, nihiypsius intererat,an mundus crearetur,nec ne, libera igitur Vo- luntate illum creauit. Rursum cum nulla stratio,cur ante sex annoru milia poli', qu m Vel paulo ettius, vel paulo serius sit creatus, durationis ei initium P suo arbitratu Deus praefixit. Similiter6nec maior nec minor sit, si nec persectior nec imperfectioriquam quaesis rationem habet ' Quis etiam dicere audeat, omnium stellaru situm certa ratioia stellarumne constare, cum nullus inter eas ordo,nul-b la digestio animaduerti possit, sed tim huc illucque percoelum dispersae iaceantriingu a torizia igitur haec,& plurima alia, quae Gregori. tabct. Ariminensis in primum sentetiarum scribens coli git, non idcirco hunc in modum
' habent, quod allicr saluo dictamine meni
114쪽
in diuinae fieri non potuerfnt; verum quia Deo visum fuit sic potius, quam alter ea instituere.Plus dico,fieri no posse,ut appetit'. qui praeeunte cognitione ad agendum de terminatur, in alterutram partem declinet, cum paribus cogitationum momentis hine b& inde incjtatur nisi suam actionem in ma- hhu babeat; sicut impossibile est, trutinam 'quae in diuersum aequis ponderibus trahitur,lluc potius,quam illuc inclinare. Itaqua nisi Deus liberrimae voluntatis esset, nunquam ab illo quicquam prodijs et, quod
nulla necessaria ratione sic potius quam aliter factum esset. Dices fortassis, his arsumenti; nihil aliud doceri quam non esse causam diuinae necessitatis ex rebus ipsis petendam: verum haud liquere ex praecedentibus, an Dei sapientia & potentia modum olerum ti uinorum excedant. Qia id si enim dicerta itur,ub cunque tu ais ex parte rei nihil obsta. re, quo minus aliter quippiam fiat,quam es sectum .sse cernituit',ibi diuinam potentiam deficere ivtpote quae hoc uniuerso fabricando ita prorsus exhausta sit, ut nihil restet in iquo ulterius elaborare queat. Scio equidem lsolum,hoc κρ iis superesse, qui De- um necessitati subiicere vellent, verum inde Iipsos nullo negotio depellam, si diuinam 'poxentiam mviro latius patere ostendero. l. ' . quam
115쪽
ium ut huius uniuersa cancellis circumscri-hatur. Caedo igitur,tu qui Deum nihil aliud posse dicis,qam quod nunc ab ipso fieri vides, anne eiusdem potentiae sit coelum ad orientem,vel ad occidenthm moueret Si
trunque iisdem viribus fieri posse, pro eo ac debes, consiteris; quid erit cur Deus, qui v- num horum facit,alterum, quod eiusdem facultatis esse haud negas, facere non possit Ana orte dicturus es, eum nescire, quod diuersis modis ad eundem scopum aeque commode perueniaturi Deum igitur loge infra hominem deiicies. Nemo enim hominum tam stupidus est, ut non aliquando, velut in bivio dubius hqreat nec constituere apud se possit, quam viam ingressurus sit, eo quod diuersa itinera pari compendio ad eungem finem perductura videantur. Ad haec quo- pacto unum ex multis fini, quem sibi pro . posuit,congruere animaduertit,nisi & cs t ra huic similia eodem tendere perspexeriti Quomodo quisquam sciet, Petrum esse ho- :minem, nisi idem & csteros. quorum eadem est naturae ratio , hominum appellatione
comprehendi intelligati Atque unum hoc epicherema proculdubiosum ceret,ia ostencendum, quam parum sit in illa defensione Prrisad ij, tua nonnulli non ex rebus ipsis,sed ης Dei mpotentia causam necessitatis petentes
116쪽
tentes,sit comode se argumentis pro eius luberi e allatis occurrere existimarent . V
rum quo plenius elucescat Dei libertas, &contrarii dogmatis summa assurditas. κ πε- ριουσιας diuinam sapientiam & potentiam nullis terminis definita esse demonstrabimus, praesertim cum horum infinitas nouuargumentum pro Dei libertate suppoditet si enim ulla infinita virtus necessitati natu rati subiecta esset, eadem quia suas Mires in potestate non haberet, sed semper totas eas in agendo expromeret, effectum haud dubia infinitum produceret. Cum igitur omnia Dei opera finita sint, sequetur pros cto, vel non esse infinitam eius poxentiam:
vel si ea immensa si non esse ipsium naturali necesiitate deuinctum. inare ut eius libertas dem5stretur, nil aliud requiritur, qu mi Vt naturam Dei infinitam esse planum sat.
Id vero his argumentis euincimus. Primum si Dei natura est ἀύοουσιος, - nullam cali sam originem suam reserens, non potest fi nitatis eius ratio ex causa silmi: si vero nee materiam h bet in qua recipiaxur, nςque in
materiae paucitatem naturae eius finitas conferri potest. Atqui si omnino certis sinibus torminata esset Dei e gentia, vel ciens ei
certos limites praefinijsset, vel certe a materi sertum terminum adepta essG: quom
117쪽
LIBER I. do videmus tanta sere esse artificum opera,
quanta per materiae copiam vel inopiam es se poterat. Atqui neu o horum modorum
sit necesse est. od si essentia Dei infinita
est,neque potentiam & sapientiam eius infinita esse dubitandum est. Multae hoc loco aliae rationes ad ostendendam naturae illius a ternae infinitam sapientiam & potentiami afferri solenti verum quia nolumus rem certissimam parum firmis argumentis dubiam moere,omissis iis, quae pervicaces non comuincunt, & infirmis nil nisi scrupulos ingerunt, ad clarissima libertatis diuinae documenta accedamus . Considerandum igitur perpetuam durationem quarundamipecierum non a solo Deo pendere : sed neque a Deo cum uniuersalibus causis, Sole dico de sellis; verum ad hanc necessariam esse, praeis ter memoratas causas, ipsius speciei coope, rationem Nullum enim por viri animal, s naturales nascendi leges spectentur. sn; paren te eiusdem securi natui gigni potest . itaq;s non verbis tantumdo,sed re ipsa de- sendere volumu , Deum esse totius mundi auditarem,fateri cogimuro ζtrorsiim suppirando perueniri posse ad hominem vel e quum,qui immeditasea Deo effectus sit Aeci careris persectorum animalium indiui.
118쪽
duis idem intelligi volo. Eorum enim, qui
nunc procreantur,genitura, praesupponit niuersum jam constitutum esse, ordinemque agentium & patietium descriptum, sp
cies rerum, ex quibus mundus componitur Jeffectas. Sed non recte Deus uniuersi condia Llor diceretur, nisi totus ille causarum ordo, quo mundi integritas velut sulcro nititur, ab ipso prosectus sit. Quemadmodum ne que Solon reipublicae Atheniensis sunda-wr ver dici posset,nisi ordinem quo magi stratus a plebe di stinguutur,& leges,ex qua' rum praescripto noui reipub, gubernatores defunctis prioribus sufficiuntur instituisset: sed non secus quam posteriores illi, Laches, Euctemon, & caeteri,secundum iam statutast ges ciuitatem gubernasset. Quod si Deus causas propagationis specierum in ordinem digessit, non cuiusuis equi causas sit equunsed quando primum is ordo constitutus est, equum immediath a Deo fieri oportuit, Vnde caeteri in posterum nascerentur- Idque prorsus necessarium esse demonstrari potest: similitudinea repub. silmpta, in qua magia stratu deceden tes, alios sibi successuros nominarent. Facile enim intelligitur, si talis respublica suam originem ad primum at quem auctorem refert, initiosuae sundatio . nis non potuisse quaestores praei es, cons . les ac
119쪽
cttera publica munia obeutes a suis ah-tecessorib' eligi: sed primos magistratus immediath ab ipso funda tore eiecitos esse oportere. Cum vero & in mundo animalium restirpiu multo maxima pars vi genera di an- i tequam decedunt posteros sibi sufficiat, Q. quitur,magnam esse huius uniuersi cum t . li republica similitudinem,& proinde quotiquot sincere credunt, Deum esse magnae limius ciuitatis creditorem, non posse abnuere,quin cuiusque speciei, quae per propagati. Onem seruatur. prima quaedam indiuidua, nullis aliis causis intermedijs, Deo essedia sint, ut deinceps per haec opitulante Deo de coelo caetera gignerentur. Quod si certum
aliquod cin unaquaque specie individuum prim5 factum est, 'inter illud igitur & vlti
a quae in praesenti existunt, sinitus num rus mediorum interiectus est. Ubi enim est
aliquid primum & vltimum, ibi media non possitiit infinita esse . Atqui infinita ea esse
oporteret, si ins nitis seculis durauit specie-ruin per generationem conseruatio. Inseruigitur ex his, non fuisse perpetuo tenerationem, ac ideo nec mundum carere suae dura tionis principio . Ac tanti est apud me haec ratio, ut ea non dubitem firmissime dem sirari, eos qui mundum ponunt aeternum.
non posse ipsum a Deo constitutum desen , G i dero,
120쪽
ido DE PROVIDENTIA DEIdere. Vtcunqueenim elabantur, quoad stendere conamur res stabiles cuiusmodi est coelum, non videri esse Dei opera, si perpetuo extiterunt, certe cum ad naturas sibi uicem succedentes ventum est. pugna arte nitatis mundi eiusdemque creationis tam
manifeste conspicitur, ut nimis Eipidus sit, qui eam non potest animaduertere: nimis. impudens, qui postquam animaduertit,pe tinaciter veritati pergit obmepere. Nec dubito, Aristotelem pro suo acumine facita perspexisse, quam parum conueniantduo
haec dogmata. Itaque cum aeternitatem tau .
di aperta fronte se amplecti profiteatur, de eius tamen effectione tam parce locutus est. ut qui negant mundum esse a Deo creatum sub umbra auitoritatis eius deliten. cere audeant. Sed viderit ille, quomodo vita decreta inter se cociliet. Nobis in psenti sufficit ostendisse, non posse integram retia neri de inundi creatione sententiam, si is a temus credatur. Sunt plura incommoda, quibus Scholastici theologi mundi arterni talem impugnant, quae quia magno Ibidio Franciscus Toletus in suis comentariis collegit,non opus est hic repetere. Hoc selum
ijddo , non rem eos occurrere argumento,
, quod a dierum & indiuiduorum praeceden. tiuminfinitate sumitur,qui aiunt infinitum