장음표시 사용
121쪽
LIBER L salmod ex siaccestione cosurgit posse existeret quod vero totum simul existit,nequaquam. Cum enim naturae infiniti magis aduers tur P partes & frustillatim exhauriri, quam rem quampiam stabilem quae infinita ut, in
rerum natura esset multo incomprehensibi .liora dicunt, qui aeterna se la durationis mundi preteriis e tradunt,quam qui magnis
tudinem eius nullo termino comprehensam esse docet. Si tamen prorsus sagitanthi demonstrari infinitum aliquod totum simul existens ex mundi aeternitate cons qui fingatur singulis diebus,per quos mumdus substitit, numerus hominum uno factus auctior, nec quenquam toto aeternitatis de cursu per mortem de summa detractum es
se: & multitudo hominum in praesenti ins nita erit. Nec refert, v hominu mortali'
non sinat eos per infinitas annoru myriacias manere superstites, verum satis est.eorum ternam durationem nullam includere rea.
pugnantiam. Cum enim ex imaginabili nillequi possit, quod sub imaginationem non cadit, si modo imaginabile sit, homines . quotquot omnibus retro seculis nati sunt,iis vivis remansisse, neque inde quicquam sequetur ἀσωίοη, aut inimaginabile. Atqui ex hac immortalitate hominis esseitutimul titudinem actu infinitamin rerum natura
122쪽
DE PROVIDENTIA DEIςxisteroenoninigitur tale infinitum in ima, ginabile nec secum pugnant, qui illud esse
uatuunt. Sed conir Aristoteles multis rarionibus contendit, multitudinem infinitam necesse, nec omnino coligrere pus se, & quicquid de firmitate illarum rationum senti mus,illud certe negari nequit, nullius hominis tantum esse acumen, ut modum intelliagore quoat, quo ulla corporum multitudo sit infinita. Ergo & mundi aeternitas, quam talis multitudo comitatur, est incomprehensibilis. Alienum igitur est g uitate Philosophi, cum per temporalem mundi ortum eas dissicultates declinare valeat, ,sponte se in tam inextricabilem labyrint num dare praecipitem. Si vero his argum ε tis obtineam, mundum non esse aeternum, sequitur, id quod probare nitimur. Deum esse liberae voluntatis. Nam quae naturali ni cessit te ad agendum incitantur , ea si o mnibus ad actionem necessarijs instructa sint quiescere non possunt. Deus ergo cum semper ijsdem viribus praeditus fuerit, si non potest non .in actum cos erre, quemadmodum vitae diuidae tempora nullis terminis coclusa sunt,ita neque dur tionis mii di ullum initium inuenietur. Vt summop
123쪽
diam ante annos no ita multos initium sum
sisse, Deum nihilominus nil aliud posse se
cere, quam quod facit, existimant. Sed contra hoc genus homines disputare, a nostro instituto alienum est: quare iis dimissis ad Philosophos redeamus, & an ulla iusta ratiis ione commoti diuinae voluntati necessita. solutio te imp6nant,expendamus. Primum igi- orum qius
tur telum, quod in coelum,diuinam liberta. tem .ppugnaturi,eiaculantur, tale est. Si inquiunt. liber est Deus, non constabit ei sua 'immutabilitas. Poterit enim, hoc concesso, noui quippiam saceret ab otio proinde in ad um mutabitur. Sed Deus immutabilisest: ergo neque liber.Nec eludi potest haec obie. O io prola9s exemplis, ubi noua actio inchoatur nulla facta in agente mutatione, sed tantum in patientei ut cum, Sole nil mut io, res quaepiam ab eo calefieri incipit. quia ex tenebris in apricum locum transfertur.' Talia, inquam, exempla non debent hula argumento opponi. Nam etsi nonnulli sic defendant, non necessario ex noua anima rum creatione sequi Deum esse immutabilemi id tamen in mundi creatione, unde nos Dei libertatemtasirmauimus,locum no ha
bet.Illic enim nulla in patiente mutatio Dei actionem praecessisse nagi potest, ut ital sum immutabam permansisse tueamur:
124쪽
Nam niundi molitioni, nulla fuit subiecta
materia. Cum igiturante omnem nouam sitionem praecedat,vel in agente, vel in patruente mutatio,quia certum in patiente,quod nullum erat, praecedere non potuisse, ut in agente praecesserit necesse est. En argumentum, quo Aristoteles ante quamuis mutat, i Onem ess e aliam priorem mutationem d sere conatur, ut ita motum & ex conseque-
ti m udum semper suisse demonstret. Quod sane quamuis difficillimum sit & sua plausibilitate multos inescarit, Sophisma tamen . es e ex eo colligitur, quod ipso parum i mutato, & humani arbitrij libertas euerti possit, re non desunt Peripatetici,qui
nimaduerse hac eadem machina humanam libertatem c incuti, Aristotelem satalis necesiitatis parronum fingunt. Horum Vnus Petrus Pomponatius, qui librum profisto motu ut opinor, inquisitionis nondum ditum,scripti sse dicitur. Verum quia tot i Aristotς, cis Aristoteles humanam libertatem clariis lolii confitetur, neque ipsius xonscientiaetor. ' h0ς argumento s tisfactum su isse arbitror. ι' quod satis declarauit, cum patriam reli- gionem,quae nihil sani habebat, contemne-xς non ausus,falsis Graecoru numinibus ceta uicem vano pavore submisit. Nam tessamε.
125쪽
nimum, cum arcanamui pectoris quisque aperire solet, cond idisse ex i pso eius exordio deprehendi potest, talia apud Laertium c utile legitur. Matris Cererem dedicari volo vel Nemeae, vel ubi visum fuerit . Nicano-xem quoque seruatum, quod pro ipQ vous persoluere, & animalia lapidea quatuor cubitorum Ioui sospitatori,&Mineruae opitulatrici Stagirae erigere. Haec Aristoteles.
Quae eius Δειπιδαιμονια prorsus si peruacanea
fuisset, si superiori illa demon Latione se
Deo libertatem ademisse persuasum hab isset. Ei enim vota nuncupare qui ita in v- nam partem ex natusa sua determinatus est, vi in aliam se flectere quadam fatali ne cessitate prohibeatur, hominis esset imprudentis & intempestiue religiosi. Quod vero idem argumentum contra arbitrij humani libertatem accommodari queat, nunc 'stendamus. Ad libertatem arbitrij requiritur, Eodem a ut is qui liber est, queat, omnibus, quae ad yxendum necessaria sunt, codem modo se ha dentibus, agere vel non ogerς, hoc*el co'- hoministrarium agere. Potest igitur qui hacten's libertas .isrugi fuit nulla facta vel in ipso,vel in rebus electioni subiectis mutatione, deserta seu ri ri vita ad Sardanapali castra transire. Aut si id sacere non potest,liber non ςst. Falsum est et r. a'te omnem nou ni mu
126쪽
ios DE PROVIDENTIA DEInem, praecςdere aliam quandam priorem mutationem,& ante hanc rursus aliam dq, in infinitum:& tamen hoc axiomate nititur
tota Atheisimi structura ut dubium non sit, quin eo labefactato, necesse sit reliqua salia dogmata, quae hostes gloriae Dei super tali
sandamento erexerunt, concidere. Atque haec responsio sussic e posset, ad enervan- dam captionis illius Aristotelicae vim nisi quorundam curiositas griphos griphis r tundi haud contenta ipsum nodum sibi solui desideraret. Quorum studium, ut non prorsus improbandum censeo, ita eos in mores esse velim humanae imbecillitatis a que ideo si quid me tale proserre videant, quod omnem ipsis scrupulum ex animo euellat, Deo paruulorum eruditori gratias ;gant. Si vero eorum expectationi non satisfecero,cogitent diuinam naturam esse pel gus tam profundum, ut etiam elephantes in eo submergi possint, nedum ego culex iulud saluus traijcere queam. Sciendum igia tur, Dei simplicissimam voluntatem, quae
nihil aliud est, quam ipse eius essentia, tantae
'χsse persectionis, ut simul includat omnia. quae per partes in creaturis inueniuntur. Vt ergo, Quod creaturae diuersis viribus prae
sunt, id totum simplici voluntatis suae im' perio Deus efficerς potest: ita nouam acti
127쪽
UBER I. 3ornem, quam naturalia agentia non possunt de se promere eodem manente patientis si tu, nisa agendi facultas noua ipsis accedat, vel auctiores fiant vires, quas prius habebant: D E V S voluntate La, quae re ipsa quidem simplex, sed persectione usque ad
infinitatem multiplex est, manente prorsus immutata,inchoare valet Scio equidem humans mentis aciem,quq rebus diuiduis comtemplandis innutrita est tantae simplicitatis fulgore prestringi, & instar noctuae in meridiana luce caligare. Attamen tam esse incomprehensihilem in persectione Dei infinita simplicitatem, liquet ex creaturarum, quas saniores Philosophi ab ipso haud n gant effectas,inspectione. Hae enim cum pugnantes saepe naturas habeant, quomodo v-nica& simplici Dei voluntate produci potuerunt, nisi ea propter suam persectionem inuariata posset efficere,quod creaturis non nisi diuersis viribus,& alio voluntatis habitu exequi datum est. Quomodo aquam & ignem, quarum sunt tam diuersae qualit
res, eadem voluntas, eodem modo affecta
produxisse intelligeretur, nisi& hic simplissima diuinae potentiae persectio, & pe fctissi ma si mplicitas prae oculis constituta, nostram imbecillitatem sulcifet 8 Si enim -rm ad captum nosti mmus ,&
128쪽
quae in natura contingere solent , reuocare velimus, non solues impietate plus, quam barbarica Deum ineuitabili necessitati sui' iiciemus;verum etiam cum Avicenna dicere cogemur multitudinem naturarum non es se ab ipse proseetam, nisi quia secundam quandam mentem progenuit, a qua deinde Non esse caeterae suam trahant originem. Quod si nimis eua hac lutione haud contenti, ulterius inhaeriose Dei abyssum ingrediamur, & simplici veritatin tu Rm nostrarum quaestionum tendiculis insidie-
mur,futurum est, non solum ut ipsis Phil sophis modestia simus inferiores, quorum Princeps Aristoteles fatetur, itisellectum nostrum se habere ad spiritualium intelli getiam,velutio lus noctuae ad lumen solis: sed etiam ut quato irreligiosus in adytum naturae diuinae irrumpere conamur, es quae incomprehensibilia sunt caeci pectoris ii stri angustijs comprehendere nitimur, tan- . to longius ab ipse reiecti profundioribus te. nebris inuoluamur.Quod si auctoritatesapi--tissimi Salomonis haud terremur, qui maiestatis scrutatorem a gloria oppressum iri confirmati moueat nos quod Simonidi poetae usuuenisse libro primo dehatura D orum Cicero scribit. Rogatus enim ab Hies' rone rege quid esset Deus,triduum sibi com
sedi postillaui ad huius quaestionis solutim
129쪽
LIBER Lhem. Quo exacto negans se habere quod refrenderet, tantudem sibi temporis ad deliberandum denuo concedi pQposcit. Cuinq; hoc triduo cbmpleto, allierum tantum die
rum numerum peteret,rex causam tam cre
brae procrastinationis sciscitatur : cui ille respondet, ideo se in aliud tempus semper responsionem reiecisse, quod quanto diutius Dei naturam scrutatus sit, tanto se minus eam animo complecti posse, deprehederit. Haec pro Dei libertate dicta sunto, ne illanrgata, quisquam se parum urgeri antegres si capitis argumentis existimet. Verum nequis rudior id vi nos dextra manu porre- ximus, sinistra Axcipiat, admonendi mihi siint harum disputationum tyrones,nOnt lem debere intelligi Dei libertatem, ut ii, inore hominum, id quod semel constituit, 'queat rescindere,vel per aliquod tempus as sensum retinere, quasi nondum i iquido co- gnoscat utram partem probare aut impro- Dare debeat. Talis enim ibertas sine muta- Ἐbilitate intelligi nequit. Sed, Pt una cum li- bertate etiam mis κιlαβληlox naturae diuinae retineamus cogitandum est, quicquid Deus . noui facit , id eum aeterno decreto apud se
firmasse. Nec in eo a Philosophis dissentitin' sita
Ecclesia. vertim haec est tantrouersiae inter ''ir .
130쪽
sideramus actionem Dei fixam & stabilem non transire in praeteritum,aeternitatem de. cretorum Dei non repugnare ipsius liberta. ei asseri mus; ipsi vero aeterna omnia neceΩsaria esse contendunt. Quod nos ab artei'o decreto temporariam actionem promanare posse dicimus;illi contr, negant actionem nouam ab antiquo decreto proficissi posse. sine ulla intrinseca agentis immutatione Sed de libertate Dei,& omnino de p-hidentis diuing ex opificio mun- di demonstratione ista