장음표시 사용
71쪽
LIBER L n 'tiri enim Sabellicus Martini quartI pontifi
catu visum in Italia leonem marinum, adi, .ciens, vulgo credi. nihil nasci in aliqua naturae parte, quod non idem & in mari cernerest. Unde intelligitur eum qui terrena ani mantia secerat, volui ste eorum figuras in marinis quadam iucundis,ima imitationei epraesentare.
suo rerum naturae non holum ordinem imur te, verumetiam adto um uniuersum habeamL, atque ex eo probentur a Deo octa.
ON siderandum deinceps, quod re-
i um naturae inter se collatae conue-- niunt ad unius uniuersi absolutissimi & praestantissimi constitutionem, nec i- deo solum το πῶν a Graecis huyc mundum idici , a Latinis vero rerum uniuersitatem, quia nulla extra ipsum natura reperitur, Veiarumetiam multo magis quia nulla ei natura acs summam absolutionem necessaria deest. Intelligamus igitur oportet , illam multitudinem esse persectam, in qua extrema per medium aliquod inter se coniungutur, hiatu vero deformem , quae extremis constat inullo medio interiecto copulatis, mutilam, cui alterum dcficit extremorum. lam xero Exepti e si mund m hunc animo perlustremus, ta-trariorum
72쪽
dium con-metsi ex contrarijs,& bis per omnia dissistamur: dentibus naturis compositus sit, ipsum ni hilominus mediorum interpositu arctissimo societatis vinculo cohaerere perspiciemus. Sunt enim in uniuerso aeterna quaedam& immutabilia corpora, solius localis mot' .apacia: sunt ediuerso quae nunquam iri oo dem statu permanent, qualitates alias aliisi perpetuo commutates. Sunt eitiam quq m dium inter haec locum tenent,& ex Vna par' te ad immutabilitatem coelestium corpo- rum accedunt, rursumque ex altera parte inferiorum naturarum mutabilitatem imulantur, ut lunae globus. Hyc enim varietatem ita habet cum terrenis rebus communem, ut & statas in eo vices more coelestium corporum seruet. Nunquam enim visum est, quod non menstruo interuallo easdem mutationes eodem ordine subeat. Habet mundus quaedam prorsus simplicia corpora, habet ex quatuor elementis ad temperi
em redactis missa ,habet quae sunt medii pe-
neris imperfecte mista, quae vulgo meteora Vocantur. Habet viventia & inanima,& interiecta inter haec media quaedam corpora, ceu sunt magnes, succinum,& quaecunque praeter haec res dissitas ad se rapientia, vim a- nimς simillimam praeseserunt. Eodem mo
do inter sentinem& sensus omnino expel'
73쪽
LIBER I. Item naturam plantanimantia intercedunt, quae in eo plantas imitantur, quod certo loco h ret fibris quibusdam, velut radicibus, defixae, cum animalibus vero vim sontiendi communem habenticuius generis simi spongiae& conchae. Inter intelligentem & prorsus a ratione desertam naturam medio loco homines consistunt, qui secundum vires corporeas nihil a brutis disserunt, intelligentia vero ad spiritus quam proximὶ accedunt. Latissime haec res patet per omnes rerum gradus & ordines, ut nimis longum re omnia genera contrariorum interueta alicuita medii sibi mouo attemperatoru,
comemorare. Nam & elementoru extremorum interm se pugnatium medium vincula est aliud elementum,quod cum utroque existremorum aliquid commune habet. In re rum quoque singularum contrariis propria etatibus idem obseruatum esse cernimus voque adeo, ut neque inter animalia terrestriadi aquatilia desint quae vicissim in
Vtroque elemento degant . Atque hac tam perpetua extremorum & mediorum copulatione fretus Aristoteles, tanquam axioma
quoddam libro secundo de coelo statuit, s Cap. 3, unum contrariorum sit in rerum natura, &alterum existere, perinde atque si tot in re bus iste ordo seruatus, sponderet deinceps
74쪽
nunquam suturum, ut vel medium sit sine extremis, vel extrema sine medio, vel una extremum sine alterodam vero quis non vi det hinc consequi,unum esse omnium natu rarum parentem, nec potuisse tam diuersas res ita inter se compositas esse, vitam mirabili concordia in unius uniuersi absolutissimam persectionem con spirent nisi unius o ptimi&sapientissimi consilio&nutu insti
tutae essent. Quin&idem ordo rerum postulat, ut, quemadmodum in rerum natura
aliquid existit, quod est ess ebas tantum,ali' quid Φ simul causa & effectus, ita sit aliud
quod tantum causa existat, Deus nimirum primul omnium rerum auctor, ipse nullo species re- sui ortus principium ducens Est alius natu rum Orgi rarum, ex quibus mundus componitur, or no h hςnx. non mediocriter id quod nunc agitur il oz ti. lustrans.Sciendum igitur genera rerum per petua quadam serie instar cathenae connecti, diquemadmodum numeri ab unitate pro 'gredientes, unius ad praecedentem adiecti ne multiplicantur, ita naturas rerum dispositas es e, ut semper unius differentiae ad pri-' orem additione proxima species constit*a-- tur . Substantia corpora primum gradum obtinet inter res aspectabiles,sub se comprehendens simplieia corpora cum nonnullis inustis, Huic si accedat vivere, alia exurget
75쪽
natura una differetia priorem superas,stirpi um videlicet ac arboru. Cui deinde si sentie - di vi praeditum esse adiicias, rursum tibi alia ud rerum genus coficietur,quo animalia ratione carentia continetur. Omnibus autem, his si ratio copuletur, humana species consurget,qus est in summo Psectionis fastigio, inter omnes vi sibilis mudi parita constituta. Hic tam egregius ordo specierum,nusquam
interruptus, cum auctore non careat, nsires tam praeclara in casus temeritatem consera
tur, necesse est mundum qui his natu is tanquam partibus costat, ab eodem auctore co- ditum esse Nam ordo is,prorsus inseparabilis est a rebus, utpote naturalem unius supra aliam persectionem consequens. Superest tertius ordo,causaru & effectu. ordo ea. um scilicet non obscuru creatia Deo mundisii uin documetum Considerandu igitur ad cuiusq; rei generatione multas causas ordine quo- diium. dam essentiali inter se colis retes,conuenire.
Est enimvulgatissimum illud Aristotesis diactum,homogenerat homine&Sol. Hic auia ordo si axαΛιος est,sequitu r quicquid inde sit, casui assighadum esse itaq; no Qtu mus cae & vespae, vertam & hominis natiuitas casui accepta serri debet. Si enim, ut prςclarὸ Dahomas animaduertit, ipsa rerum principia casu ad earumeilectione conventui, non
76쪽
i potest no & effectus casualis este Ac ne quis
putet hunc causarum contextum non admodum longum esse, ut no mirum sit, eum ca', su constitutum, primum in eo locum habet y proximae cauis, inplerisque geminae, pater α mater vidui cet .Supra has sidera, sideri - bus vero superiores sunt, quas suo loco coeli motrices esse docebimus, intelligentiae. An autem siderum unum sit alio nasendo su perius, quia certum non habeo, affirmare noausim. Id tamen haud dubium est, unum quodque ad inferioris mundi conseruationem aliquid operae conferre. Luna humo irum dominium obtinet, Sol caloris prom' ' condus existit, alii Planetae alias qualitates in materia conseruant. Atque eo modo fit, ροα vi iuxta illud Sirachi, contra bonum ma
tum, contra Vitam mors, Vnum contra Vnu,
duo contra duo opponantur. Ne, si una qu litas nimium inualesceret,caeteris interemp- . tis, ornatus ille mundi, qui ex diuersarum causarum &eventuum conflictii nascitur,
periret.Nonne si unus Sol materiam suo ar' dore lacesseret, tandem iuxta Heracliti pra sagium, totum inferiorem mundum ignis depasceretur Nonne si Luna sola rerum p tiretur, breui tempore cuncta nimio humo re soluta diffluerent' Nonne caeterarum steliarum pro cuiusque vixtate eadem r uu es
77쪽
LIBER Lseti' Maximus igitur est numerus causarum: quibus reriim ortus & geniturae dependent, quorum tam firmum 5c necessarium ordinem sine 'llius opificis prouidentia in
ter se conuenisse, nemo nisi amens dictu rus est. Si causam habetis ordo, eadem&na- 'turarum causa erit. Nam non aduentitia aliqua assectione, sed per naturam suam causa est unumquodque . Exequuti nunc stamusi tria argumentorum capita, quae initio pro- posita suerunt. Est autem sumnia omnium sipradiectorum, vel casu factum esse, ut omnes mundi partes congruis accidentibus exornatae sint, utque uniuersum eo modo
se habeati ut sit humani generis aptissimum
domicilium,ac denique ut corporum munis dano rum is ordo cernatur, qui uniuersiim
longe pulcherrimum constituit: id quod in itanta multitudine rerum, DR summa ratio,
ne constat, non est possibile: vel consilio sita pientis architecti omnia, ut 8ar erat, digesta . es e. Fieri enim non potest, ut quae manifeste se produnt certo sine & ratione sic&non aliter se habere, non ab essiciente aliquo fi, nem illum sibi praestituente originem d cant . Ac contemnenda potius est, quam QRM Iim futatione dignanda illa quorundam stropha, qua dicunt se finem in naturis rerum agn'scere, efficientem vero causim non , dbere
78쪽
st DE PROVIDENTIA DEItem, quasi vero non finis sit id, cuius gratia aliquid sit. Porro quod nonnulli, ut euitent Epicurei dogmatis absurditate inedium quid inter casum &consilium confinxere, id nimirum quod est ex natura rei,neque id magnam habet difficultatem . si enim nihil est sortuitum, quod quoquo modo ad natu .ram reuocari potest,iam & Epicuri causa in tuto erit. Nam & ipse ponit corpuscula illa insecabilia stiopte nutu ac naturali pondere rectis lineis per infinitum inane deserri, at que earum inter se cohaesione omnia nasci.
Itaque si hoc sufficit ad casum effugiendum,n5 est quod deinceps hoc nomine quisquam Epicuro negotium facessat, veluti qui mundi tam visendam pulchritudinem casui tritibuerit Imo scire debebant hi homines, nunquam posse castim reperiri, nisi in speribu vel naturae vel 'rationis; ut iam negligatur illa scrupulosa casus & fortunae distinctio. prius enim aliquid de industria peti necesse est,antequam aliquid non petitum per acci dens eueniat. Lapis in aerem excussus, verbi causa, postquam vis a proijciente euanuit. naturali suo pondere ima pctit: hic nihil ad huc temeritatis.Idem terrae propinquus ho 'minem qui curriculo ad serum timotiorum suorum causa tendebat offendi ac graviter vulnerat: hoc iam casui tribuendum
79쪽
LIBER Non enim per se ad naturalem lapidis pro
pensionem consequens est, hominem praetereuntem vulnerare: nec per se accelsum ad forum comitatur lapidis in caput ruina. Quid autem horum non eodem modo se habet in mundo, sit non is ab uno conditore singulari sapientia praedito fabricatus est None coelum hoc habet a natura sua vi coelum sit. & nihil praeterea'Nonne elemento rum & animantium eadem ratio' Vt autem ex his naturis tam absoluta rerum uniuersi rus c6surgat, vel factum est,quia ex suis quPprincipi js nata, eo ordine, ea magnitudine, ea multitudine sortὶ coniunguntur, ut
ijs per accidens mirabilis huius mundi decor N venustas resultet.& proculdubio fortuitum erit quicquid admiratione dignum in illo conspicitiir: vel lilia prouiden tissimus quidam architectus ex innumeris rebus illas delegit, quaead uniuersi absolutionem requirebantur, atque in eum ordinem digesiit, qui maxime congruebat, &euicimus mundum ab opisce Deo condiatum esse.
posse mustis exprima Thitisiphia
80쪽
ACTenus iis rationibus rem gessialm .is, quarum robur & pondus euolam minimὶ in Philosophicis λεῆο- λογίακ exercitati perspiciunt: nunc vero ingratiam eorum, qui altiores primae philosophis speculationes degiistarunt, paulo subti- Argumen'. lius idem probaturi stimus. Est igitur pri
ex natura mum argumetum metaphy si cum , ex natu
ra entis eiusmodi. Esse vel essentia cuiusque rei, Oro eodem enim utrunque accipimum intelligi potest, vel ut ab alio pendens tan' quam origine sua, vel ut sibi ipsi causa existens.Ens hoc posterius adeo persectum esse necesse est, ut nihil ei persectionis positi ac' cedere, eo quod si fit loουσία seu ipsum esse. Videmus enim tanto rem quamque pers . ctiorem esse, quanto plus habet firmitatis ad subsistendum si ne alterius adminieulo; pe sectius esse, ut exemplo res sat dilucidiosi solis candorem, quam sit lumen quod in aε- re idem Sol accendit, quod ille sit permanens qualitas.hoc continuo lucis affluxu inia' digeat. Si igituliri corpora, ex quibus mundus componitur, essent omnino incauata, singula in summo. persectionissastigio collocata essetit. Hoc autem non ita est. Nam
praeterquam quod. persectionis in iis ordo manifestissimό deprehenditur, uno lono infra aliud consistente, singula per seconi