Alberti Heronis Snecani Frisii, ... De prouidentia Dei libri quinque, in quibus immensi & aeterni Dei prouidentia, noua methodo, & nouis plerisque argumentis contra impios philosophos, & totum populum atheorum defenditur

141쪽

LIBER U. ti a, quam homo adepturus sit quod iis vel prae- 'stantius, vel certe par sit; si quae in promptu si non est

sunt, Sc tantum non extenta manu ipsi osse .pxQuidςn 'runtur,repudiare debet, nulla alterius boni proposita spe, quod Velut ἀνlισήκω τις tam sit,ithimi . certae iacturae0pponi queat:nil aliud prose- a. icto isto naturae conatu agitur, qu mut ipse

seipsam infelicςm &bohis omnibus nudam efficiat. Atqui si Dei prouidentia ad res humanas non exteditur, quid quaeso eri quod pro contemptu bonorum huius vitae viro probo rependetur' An tunc virtutis merce- iidem homines hominibus persoluturos exi- , . .

stimamus ' Atqui hoc multis de causis dici id

non potest. Primum enim virtus in pecto- ,ris recessu, quo humana acies penetrarpno.

potest recodita manet; quare optimus quis que virtutis cultor saepe praemio si audaretur, & hypocritae probitatem simulantes il-. lud interciperent, Iam vero si maxime ita svulgus nota sint, quae praeclare quisquam gessit, continget nonnunquam, ut multitu- dinis errore & ignorantia, quo optima sunt, E. pessima iudicentur. Nonne D. Paulus ait sita aetate Christianos, quibus nihil innocentius '. erat, pro mundi purgamentis, & omnium peripsemate habitos esset Quin hoc etiam concesso,quod hominum iudicium,deipssi virtutum officiis nunquam sinistrum sit, ' r H 1 i com

142쪽

tur. Quales erant quoruin capud Sapien- tem verba commemorantur. Circumueni amus, inquiunt iustum, quia inutilis est bis, de contrarius operibus nostris,& impro iperat nobis peccata legis. Quodsi neque id eueniat, ecquid tandem homo homini lar giri potest, etiam cum maxime propitius est An laudes' an hqnorem' an voluptatesἶ an potentiam ἶ Sed illa contemnere praeci puum virtutis munus est. Cum igitur ex his perspicuum sit, vanam esse salutem, quae ab cendum in , vel ad illum remittere virtutis remuneratorem,qui& cordis arcana explo- rata habet . & nullo errore deuius a verit te sertur, & immobili voluntatis decreto iustitiam amat, & praemium virtutis prae- stantia dignum viro bono conserre potest.

Quae in solum D E V M competere nemo'

ignorat. homine sperati ir,vel naturam dum a bonis

huius viis auocat sibi ipsi inimicam esse dia o esse virtutemsibi ipsi mercedem. ε

143쪽

mill ER ii i a RVM hic nobis Stoici non tam prouidentiae hostes,quam irtutis immodici praecones, accurrent, & se hunc noduni

ine Dei prouidentia posse dicso1uere iactabunt. Est enim Paradoxorum, quae ipsi defendunt, etiam hoc unum: frustra aliquod virtutis praemium requiri, eo quodi pia sibi amplissinas mercedis loco sit, nec altiori bono , cuius edi pectatione commendetur, indige t. Sed errare ipsos & in errorem mittere his argumentis os editi ir. Primum certissimum est, eos hac in petrie aduersari omnium hominum iudicio Omnes enim tam sapientes, quam in spientes, in eo conueniunt, si non sit ullum praemium quo virtutis labores ac molestiae c0mpen- sentur, meliorem futuram improborum, quam pr'borum conditionem Id quod tu uenalis indicare volens. quis, inquiti. virtutem amplectitur ipsam si ionι' Et quotquot extitere morum magistri, cum perspectum haberent frigidas & ieii nas suturas omnes ad virtutem exhortatio- nes nisi praemii sperati quodam condi me; to elyis asperitas temperaretur, bona quae dam suis auditoribus ex virtute obuentura .essu polliciti sinit, gloriam immorta' lem

144쪽

tis Hercules

H DE PROVIDENΤIA DEIlem, alii felicitatem in Campis Elysiis illi

alia. Hinc illud de litera Pyth gors carmen, Litera hinc Xenophontis Hercules, hinc illud Heia

Xenopho - - θεοὶ προπαροιθεν ἔθηκM: Vbi laborioso ad virtutis culmen ascensui, mox termini,ad quem perducit iucunditatem opponit. Aristoteles in Ethicis sui cum videret se surdis calaturum sabulam, si nihil afferet , cur vilatus amplectenda sit. post longum de virtute sermonem,subiune git tandem, velut priorum 1 lio Eth. -- losDeo charos esse, qui rationem duce m s . . quuntur. Eius discipulus Simplicius in E ii l ui . pictetum scribens, ne operam perdere in lindocti, o de virtute praecipiendo, poetarum sabu obiicit. las in auxilium aduocat, & quos illi iudices sic supplicia subterranea confinxerunt, vi

tutis contemptoribus interminatur. Ac ne putes, solius vulgi hane esse sententiam,illo-

D. Paulu . rumque stiffiditati hac in re a sapientibus

seruitum esse;en tibi optimum iuxta,accpi- .entissimum virum Paulum Tarsensem adducimus, qui palam profitetur, si cum hac vita omnis piorum spes concideret, sore ut ipsi csteris mortalibus longh miserabiliores sint. Et auctor libri sapienti qui proculdubio vir grauis &cordatus fuit, cum impios Vitae diuolutae & luxu diffluentis encomta-stas

145쪽

stas induxisset. illorum dementiam refutaturus, non ad castitatem& temperantiam magnificis verbis extollendam conuersus hfuit, verum satius duxit, remunerationem futurae vitae & honorem animarum sancta rum ipsis ob occilos ponere. D. Augustinus, cuius acre iudicium tot eruditissimi librii pr0dunt,in confessionibus aperta fronte c5- si turi nisi aliam vitam restare credidisset, inquavitae anteactae quisque rationem red- diturus est, se ad Epicuri partes concessurum fuisse.Disputabam, inquit, cum amicis meis i

malorum, Epicurum in animo meo pal- .mam accepturum suisse, nisi ego credidis 'sem post mortem restate animae vitam &tractus meritorum. quod spicurus credere

noluit. Quod vero subiungit de lumine honestatis, & gratis amplectenda pulchritudi- ne, quam vim habeat, posterius expedemus. lPompeius quando expugna Pharsalica A- . thenas aufugerat, cum Cratippo Philos ,- Plutarcii . pho quem olim de prouidentia dis ere temaudiera collocutus, sciscitatur,quo praecia- ἰ

ri illi sermones de mundi gubernatione dis fugissent, posteaquam ipse pro patria pug naias Caesare tyrannidem affectante victus

esset Scilicet non occurrebat Pompeio, omnia praeter vir;utem estς Hic puαι, hanς Ve -

146쪽

aeneo.

iis DE PRO V1 DENTIro riuos subsidijs non indigere, sed solatii ad beatitudinem sufficere. Et quid ego ho

rum testimonia commemoro, cum M. Brutus hom o stoicae Plii l osoph ice i in primis adductui, quando suam causam T deteriori victam cernereon haec verba a linore Dione, proruperit, I λπης ἀρὰῆ duc lγω-σε ὼς εργον ἡ σκουν. id Ost, o virtus ni l prae ter verba eras; atqui ego te prori colebam. Seneca licet virtutem multis 'ocis υπrsβολμωlero laudarit,dc virum bonum Dijs immortali Dus aequare ausus suerit, alibi tamen ad beata 'tam & ἀυτάρκη vitam adeo parum in virtute praesidii positum esse fatetur,ut optimam i- eorum conditionem esse dicat, qui nu quamna cuntur, nec ullum sapientem si in i su potestate esset nasci necne. cupiturum hanc vitam ingredi. Vnde intelligitur Stoires litacet in scholis grandia verba de honesto propter se amando trutinarent, cum tamen ad rem ventum esset,vulgi de virtute septentiam sibi prpbari non obscure indicasse. Sed omisiis testibus, res cum re, causa cum causa 'confligat ita enim futurum est, ut vera ne sit illorum, an nostra sementia diu latere non , possit. Si igitur virtutes huius vitae sibi ipsis sussiciant, nec praemio vi lo, quod eas com mendabiliores cssciatandigent, illarum er . so exercendarum ocfasio omni conatuque renda:

147쪽

renda:cumq: ea oblata fuerit,nullo Vnquam tempore e manibus dimittenda esset. Ve- riim hoc de toto genere actionum honestarum nemo dicturus est, nisi animum serum , di immancm, corpus stupidum&sen sine pers habeat. Quis enim nisi omnem hum . nitatem exuerit, non malit non lacessi con- viiijs, quam mansuetudinem in male meritos reluctante animo siuo exercere Quis non potius optaret egestate, im orbis, cruciatious,ac aliis malis quorum seracissi ma est vi ta nostra, nunquam vexari,quam eadem p tienter oc aequo animo toleraret Quis non

satius duceret nulla libidine ad incontinentiam sollicitari, quam cum eadem fortiter certando castitatem tuerit Et quicquid Phi - losophi praeoptaturi sunt. Christiani cera qui magna probitatis laude floruerunt,tantum abest, ut eam ἀναιδηυ- probent, ut potius laboriosas huius vitae virtutes pertae- si cum V Paulo exclament: Infelix ego ho. Rom.τ' mo. quis me liberabit de corpore mortis huius;& inter caeteras causas, cur mors bonis sit optabilis,etiam hanc recens est,qudd molestissimum illud bellum, quo virtutes cum .insita illa ad licentiosam vitam procliuitate i, decertant, morieterminetur, Qua Verosi O- Coprianii,

te Stoici iactant virtutes sibi ipsis si istacere, de moti;

tam iustitia & charitas aliquando Bagi tent, iii N.

148쪽

August.

contralianum.

Vt nulli cruciatus, imo neque mors ipsa de sugiatu et Cuius rei cum primo huius libri capite exempla sat multa allata sint hic noua afferre non est necesse. Quando igitur talis oriri taco u incidet viro bono, ut ei omnibus tormentis excarnificato moriadum sit, ne vel iustitiam prodat, vel temperantiam violet qui poterit contra tam atrox malum

solius honesti contemplatione labantem animum erigere, cum sibi & virtutibus suis, ac omni illi tam a Stoicis decantatae felicitati ab ipsis iisdem virtutibus videat exitium immineret Quomodo non ratio naturalis quae tali rerum statu mortem potius elige dam, quam ossicium esse deserendum suadet, bestia est seipsam comedens, qualem Pingenti miraculo olim Pharmacopola qui iam exhibere pollicebatur An sorte respo- debit, Stoicus animam corpori superstitem ad aliam vitam virtutibus locupletiorem factam concedere Sed si vel nullus est Deus, vel non curat res humanas, haud dubium quin ex terrena materia ortum ducat anima, ac proinde materia d,ssoluta,& ipsam extingui necesse erit. Sed finge non tam firmam esse horum dogmatum cohaesipnem, quin sublata Dei prouidelia salua maneat animorum immor

149쪽

quenquam ideo seliciorem esse, quia pro iustitia mortem oppetiit. Nonne ii inter cruciatus animam exhala se felicem efficiat, e . tiam selices sunt, qui sub t. rtoris manu adhuc spirant, quorum ille viscera rimatur, quibus saces admouet. Lorum latera foditi Optabile igitur erit, per μetuo in tormentis illis manere Bonum enim quanto diuturni. iis,tanto melius Vide qu sex hoc Stoicorum paradoxo incommoda iequantur. Porro nihil habuisse Philosophos, quod huic nostrae argumentationi responderent, exemplo nobis sit Cicero in libris de republica, bi cum Laelium Furio , qui iustiti in iis Vide La.dem, quibus nos rationibus oppugnauerat, respodentem inducit. praecipua eius epiche remata irrefutat.', velut foueam praetergres. sus est. ipsa sua taciturn ltate victum se esse, non obscure significans. Vt igitur finem hua ic capiti imponamus, exios quae hacte nus dicta sunt liquet non posse superioris capitis arguine' tum eludi, virtutem sibi ipsi mercedem esse cum Stoicisas firmando. Nos imautem quenquam ita haec accipere, quasi ne-lgem veram picta tem esse gratuitam . & κα - στι λειαν virtutum a SS. Patribus reprehendi ignorem Fateor enim cum Gregorio Nazian Zeno δειν ro καλον in/άσαο ρω ὀτι καλὸν ra 'πεὶ χισται, id est, bonum Hlafaciei

150쪽

DE PROVIDENTIA DEI

dum,quia pulchrum est parenti suo DEO obtemperare. Verum ea gratuita bonitas deo non potest, mercede perpetuae stelicia talis separari, ut quoadusque Deus bonus, iustus & pius mansurus est, eos qui parentis ipsum loco venerantur, dc colunt. omnes Usuas actiones& studia ad amplificadam eius gloriatii conserunt, non sit deserturus. Sed longh alia ratio eil virtutum moralium, quas Philosophi propter se expetendas esse docuerunt, nulla Dei hominum conditoris, facta mentione. Atque huc etiam D. Augustinus spectabat, cum libro 6 consessionum capite i6. deplorat, se non potui sse cogit re lumen honestatis & gratis amplectendae pulchritudinis Sed de virtutis mercede hactenus,

Naturam An cessarys desecisse. si m

na Deo cura non sunt.

Ecundum incommodum, quod ex naturalibus illis virtutum semini bus exurgit, si Deus rerum humanarum curam non gerit, est, naturam, cum nusquam improuidentiae possit argui An vltimo aetii, hoc est hominis constructione. taquam inertem poetam defecisse: imo evincatcra quae homini. natura attribuit, insin i neua