장음표시 사용
151쪽
II IBER It i I i h item eius selertiam declarent, in quo plurii mum momenti erat, id ab ea neglectum en se. Si enim nihil ex virtute remunerationis xpectandum est bonis, & nihil improbis ob suam nequitiam metuendum a Deo huia manarum actionum arbitro & inspectore nemo virtutis cultor esse vellet . Quare ne naturales illae de virtutibus notiqnes in totum suo fine frustrarentur, alia ratione prouideri debuit, ut ad virtutis culturam homilies propensores em cereritur Sed fortε contendet quispiam, hac. in re naturam sebosticio non defuisse, quandoquidem honenis aqionibus . quandam suauitatem inesse experimur. Quid enim turbulentius animo. qui affectibus velut quibusdam procellis. huc illucque impellitur' Quid mansuetudine castitate, sobrietate, & ut uno verbo di- cam, quid veste memiorum illorum affeta nuum tranquillitate iucudius'Ad haec propensissimo naturae impetu quisque afflictorum hominum sorte commouetur. Vsque: adeo ut subinde, qui dum starent hostilim Homo hL. Ioco habebantur, ii deiecti commiseratio bet quaeda
nem excitent. Verecundiam vero nonne veluti fraenum natura hominibus & maxime iste taminis iniecit, ne in ana rabie in Venerem '
praecipites ruant Nonne homicidium velut teterrimum facinu adeo quisque ex natu ia . rati
152쪽
ia, o E PROVIDENTIA DEIrali quadam φιλανθρωπιοι exhorret, & pauci tam efferati inuenititur, Vt homini vitam e ripere queant ' Respondemus, non dissilerinos, quin aliquis naturae conatus anima uerti possit, quo ad honestatem homines in . citentur, & a flagitiis cohibeantur; verum non est is talis,ut argumento nostro opponi debeat. Illi enim naturales inminctus, tam sunt imbecilles,via prauis cupiditatibus nuIlo negotio obruantur. Naturale est alienis malis ad misericordiam commoueri sed nisi animus odio tam caecus sit, ut potius ali na miseria pascatur. Horribile est hominem de medio tollere sed ijs,qui nulla iracundit
perturbati sunt. Ac nisi vere sine nimia r rum copia lectorem onerarem ex omni ania in quibus liquitatis memoria repeserem hic, in quani naturae l. multis getibus, naturale rationis lumen ex-men otio tinctum fuerit. Proserrem Massagetarum QR J- communes uxores, persarum incestas cum
matribus & filiabus nuptias, Germanorum veterum in magna laude apud ipsos pissita latrocinia. Ostederem apud Tauroscythas, publica lege sancitam suisse hospitum inactationem , apud Cananaeos sblenne fuisse propriam sobolem in honorem idolorum exurere, apud Cyprios morem inolevisse virgines nubiles prostituendi Nunc vero
his, & sexcentis id genus exemplis omissis,
153쪽
LIBER M. ia1 cocessero, ad quasdam virtutes tantum subsdij a natura collatum esse, humano ge eri ut ipsa suo officio probe functa videa- r,esitu.
tur; ad plerasilii e tamen multo remissius a malum ecnatura extimulamur, quam ad contraria vi seqv metia insita quadam ad peccandum pronitate hQm in
Hiiδὶς,oMγh-ιδος μ αλα δ'έγγυθι ναίει. Inquit Hesiodus. Et in Evangelio domi- .nus noster, viam quae ad interitum ducit latam & spatioriam esse fateturi nec id quicquam negaturus est, nisi qui nunquam an gusto virtutum calli vestigia impressit. Itaque, ut nunc sumus homines, nemo ratio nem ad ardua ducem sequi vellet, nisi spei prsmiorum & metu stappliciorum indomi- a ta cupiditatum vis retunderetur, Si enim nunc cum plerique oculo Dei vindici omnia nuda & aperta esse credunt, tam multi
dirupto iugo & confractis vinculis inomne nefas proiii seruntur, quid suturum esset si mullo diuinae ultionis metu, flagitiosa: quiduis perpetrandi audacia retraherenturii Idque cum perspectum haberent legum i torcs & mbrum magistri,leges suas & praecepta vivendi diuinae proiiideritiae sgillo unienda,& obsignanda esse censuerunt. Itaque nulla unquam respes licasne ligu 1 3 ono
154쪽
33 DE PROVIDENTIA DEIone instituta esse cernitur, sed ante leges de iustitia & mutuis ciuium contractibus, alias priores de cultu numinis cuiusdam omni um actio pum humanarum arbitri & inspe- ctoris antecedere. Cuius rei insigne exemplum ex Diodori Bibliotheca historica -- peraeproelium erit huc asscribere. Is igitur de leueus. Zaleuco Locrensium legislatore sic scribit: Statim in exordio omnium legium dixit Zaleucus oportere ciuitatis incolas primd persuasum habere,Deos esse,&mente contemplari, coelum, ornatum eiu ordinemquς animaduertere: non fortunae,n hominum
esse haec opera; deosque colere, Ut omnium in vita bonorum hominibus auctores. Aniamum quoquς malitia vacuum esse debere, cum dij malorum sacrificijs non delecte ur,sed bonorum vi rorum rectis & h onestis stud ijs. oc prooemio ciues ad iustitiam pietatem prouocans,subiunxit caetera. Haeci Diodorus. Zaleucum secutus Plato commo, dissimum censet, ii praedicatione diuinae ita stitiae leges exordiri. ὁπis αππι, y
Omnium, inquit, legum pulche rimum & olim prooemium fuerit, De os esse, eos' ehonos, & iustitiam in
155쪽
aptaturam non prouid se. set si masocivatis et incuti s Sta prouidentia mum
laoc loco se aliud arguis offert, quo natura de- - non stratur . non solum in eoisarum erga humanum genus piovida fuisse, quod homini quzaii aci virtutem genuerat, non satis magna ad eam coledam sublidia contulerit, verum etiam quod cum eudem seciali vitae aptarit,ea Vr quae hominum inter ip s societas conseruaretur neglexerit. Omnis Onim humanae A,cietatis fundamentum est iustitia usque adeo ut ea sublata,nil aliud ecsent humanae respub quam magna quaedam
latrocinia Sed iustitia non solum ideo nulla sine cultu veri Dei inter homines retineri potest,quod hominis primas potis, ima ad ceternum eius numen colendum sit obligatio, qua ratione D. Augustinus libro i . de ciuitate Dei negat ullam inter Rom nos tu. Op a stitiam viguisse: sed etiam quia neque ciuilis illa iustitia. qua humana commercia & con- tractus diriguntur sine metu DEI rum& fraudum ultoris sarta tecta prastari potin Neminem fugit, quam necessaria res
156쪽
ad iustitiae tutelam si x iusiurandum: quam que saepe accidat, ut eius praesidio innocen, tescalumnijs liberentur, rei prodantur, siaspiciones de aliena side aboleantur,maXimet controuersiae termincntur. Sed omnis tur mentorum religio si de prouidentiae DEI pendet. Cum enim iurare nil sit aliud,quam Deum omnis perfidiae & iniquitatis vindi-
cem in testem aduocare: pauci tam erunt
proiecti ad audedum, ut, si DEVM esse
omnium arc norum conscium, sibi persu serint psum ludibrio habere, & mendacii testem citando, in suum caput irritare non Vereantur. Sin neque scire Deum quid agat homines, neque curare arbitrentur; eodemi'co habituri sunt viros iuramentissulere, quo pueros astragalis: quod Ly andru Lacedaemoniorum ducem Plutarchus diceresblitum esse testatur. Denique ut planum 6-Lysendri *x, quam sit necessarius ad hominum soci xaxςm & pacificum conuictum Dei vindicis omnia lustrantis timor, nonne si s rigamus rempub. aliquam ex solis impijs conflatam esse ea multo erit deterior sutura, quam illa Philippi Macedonis poneropolis, imo quam saeuissimorum latronum qnodcun- . ' que Primum enim constat nulla in rius odi repub. templa futura, nud pypse
157쪽
i LIBER II. 337 ubi de timore Dei,& sancte vivendo verba fierent, nullas scholas ubi ad honestatem de virtutes iuuentus erudirctur. Quis enim possct esse virtutibus in ca repub. locus, Vnde omnium virtutum neruus, Dei visb que praescntis timor exularet ' Quam frigidae illae conciones . non solum apud vulgus hominum quod sensuum dolore ac VO Vulgus poluptate potissimum ducitur, verum etiam a- tissimum
pud eos, qui ingenium liberalibus discipli
nis excultum habercnr. suturae essent, quibus multa digna & indigna pro iustitia se-rcnda esse dicerentur, etiamsi neque in hac vita ab hominibus neque in futurum Deo vllum inde emolumentum sperari possiti Porro cum non sit obscurum,quam facile obbrutescat homo, sit nonsecta instituti piae corrigatur naturae pr rilitas, sed longa viti
rum a suetud i ne insiti i ii i a natura igniculi opprim tur; in teli git per sequiuis, fore, ut
in tali repub. stupris, adulterijs, caeterisque sagitiis, quae aliqua voluptatis illeccbra ho- f. mini blandiuntur, omnia seruerent : surta, . hrapinae oppressiones orphanorum & viduarum pro ludo haberctur,atque, ut apud Sa--.pientem ingenue i inpii confitentur, cuique Sapicnti sua fortitudo esset lex iustitiae. Sidica quispiam pose istum flagitiorum impetum mi- I s nis
158쪽
nis ac terrore legum sisti: hu ic ego non grauate concedam, publica facinora legum ria
fore quadam ex parte excludi posse. Vetarum quam frequentes incidunt in tenebris& solitudine peccandi occasiones, ubi nemo arbiter ad st, q ii in reum queat testimonia
uin dicere Quod si neque is desuerit . quam
facile erit reo eosdem data mercede cor rum pere, ne ipsi suo testimonio periculum
creem Quod profecto si faceret ecquod deinceps laeso perfugium superesilit, quae via
reliqua rei suae recuperandae' Neque enim iuramentum testibus deserendo, metu diui riae vindictae eos ad veritatis confestionem Mdigere posset, quandoquidem sciret milia ipsos Dei religione teneri. Itaque hoc eue tu qui laesas est, quia quod reo intrendit pro bare non potest, 'elut calumniator in tali nis poenam incurret. Ac sit ita sane, ut testesii verum fateri velint adhuc reus alios toti- . dein conducere poterit, qui testentur eum tunc temporis alibi visum esse, cum alter se
iniuria affectum querituri ut olim Clodius se Romae haud fuisse probare contendebat, cum sacra Bonae deae ab ipso violata esse dicebant tr. Quinimo si ne ide hac via se perticulo eximere posset, adhuc tertia rimas peresset, iudicis nimi rum corruptela. Si Rim muner*m ea visost, yt sapientum ac '
159쪽
bonorum, irorum oculos ex oecare dicanis
tur, quanto facilius ijsdem impius aliquis &plane irres igiosus iudex de iustitiae tramite
transuersus agatur. Vt autem perspici tui . quam facile iit iis, qui Deum non timent, terrenorum iudicum oculos perstringere, documento sit nobis, qhiod de duobus Salentinis, Datio,& Blatio apud Appianum Appia mi
Ayxis αικοῖς refertur. Horum natalis loc9 Saa δεὶς at d.
letiacum ab Annibale occlipat' es et, Blati. rus qui rei Romanae studebat. Datium sollicitat, ut communi consilio Romanis clani Annibale Salentiam prodcrent. Datius Annibali fidus Blatium proditionis accusat. Quod crimen cum is strenue a se repelleret, de calumniam ess veteris inimici distitaret multos enim annos simultas quaedam inter ipsci intercesserat J Annibal neque prorsus . contemnen S eam delationem, neque statim 'inimico fidem habendam esse existimans, vistrumque a se absce dere iussit tanquam consideraturus apud semeti μ' um quid facto Q- pus esset . Cum vero exitus perquam angu- sius esset, in eo rursum Blatius Datium subta missa voce sic affatur: num seruabis o bone patriam tuam ' Quo auὸito exclamat ille,se, de proditione rursum appellari. Tunc Blatius multa obtestatus ambiaquit,videtis me
160쪽
cuius nomine reus agitur,& quod se depellatere conatur , propemodum in ipso iudicis conspectu rursum patrare audeati Visus est igitur Annibali Blatius innocens, quocirca&in posterum nihil veritus inimicisui criminationem, non destitit ipsum ad desecti onem ab Annibale ad Romanos prouoc re. Ex hoc exemplo intelligitur, qualis esset sutura rerum humanarum conditio, si non homines metu irae diuinae a perfidia retraherentur , & quam verE l Cicerone di- ctum sit, pietate aduersus Deum sublata, si-dem & societatem generis humani,& unam
maximam virtutem iustitiam tolli. Nec o- pus est,uel exemplis comprobare, vel ratio nibus coniectare, quanta rerum omnium
perturbatio ex Epicureo de prouidelia do-
Plinius li- gmate sequatur, cum ipse Plinius, qui auda- hexdςhi- cia plus quam Cyclopica Deum e mundo proscribere audet,sponte fateatur ex viu vi- tae esse,credi Deum, poenasque maleficiis aliquando seras, nunqnam autem irritas.