장음표시 사용
191쪽
i ι DE PROVIDENTIA DEi i ne aurea Veneret Moriar quado mihi hae, non amplius curae sunt. Hoc igitur hominum' genus, q*omodo cre ibile est seips, peccando punire, cum tali poena nihil ipsis possit gratiii ccideret Quin neque illi, qui cupiditatibus victi obstrepente ratione . dant flagitiis, recte existimantur sat poena
rum dare, si pudore in ipsa flagitii perpetra
tione turbentur, post admissum vero nefas poenitentia crucientur Nam variis nUotiorum turbis distracta eorum mens, rar3 illam carnificinam in seipsam exercet,idque non tam atrociter, quam sceleris magnitudo meretur. M ens enim hominis animalis&sensuum mancipis, virtutis pulchritudinem &vitiorum deformitatem valdὶ tenuiter cognitam habet Itaque huius anthypophorae securi huius seculi praetores & iudiaees,poenam, quae sensus offendit, sceleratis adhibendam esse censentivi eo modo quam inius E agendo voluptatem ceperant, eam justd patiendo amittant. Atque hic 'moralium argumetorum & totius L
192쪽
se, neque cum sequenti bis cohaererenta . Nutu deinceps,quia nonnun- quanis citim genin argumentorum mutabitur, nonnuquam diutim in eodem genere versandia
erit, bbros non amplim probationum generibus distinguemvis j mmuria cuiusdam φ serum inter se rationem habebimuι De methodo vero quam sequemur benevole lector, haς paucis ac ope Primum secum dabimm iri ariumentis, qua ex rotim uniuers qui fidum Ubctionibus sumta,rimonstrarata niviIesse,quodDei curant, Fubterfugiat. 'nc ea subiungemvi, qua partum ahquam uniuersidii prauia ni DLectam 1D Uodent , sequntur mox quadam experi , menta, quibu/ ranam consensum sapientum Oiotius humani generis pro argumentorum coro
193쪽
uno quendam esse totim uniuersignense
SSE quoddam commine totius Universi bonum & finem, primum ex eo apparet, quod nonnullarum corporum sint diueris ino cumrariae mo- c tiones.Αer nonnunquam in prosundissimas 'tereaς latebras, contra instam a natura leui-
tem sponte se insinuat, aqua subinde sui ponderis oblita sursum nititur, sidera er rantia non solum proprio motu ab occiden . te in orientem feruntur, venim etiam pri-ι mo mobili in contrarium trahcnti saudin- uita obtemperant Sed fieri non potςst,Vt V- num idemque corpus vi suae naturae propria diuersis motibus incitetur: unde igitur ista motuum pugnantia in ipsis proficiscitur'. ' An dicemus unum esse naturalem, reliqua violetum' At non facile erit explicatu,quid sit, quod aquam in vase per vim retineat, , cum vas superne nullum spiraculum habet ' Multo minas verisimile est, alteram coelo-
rum reuolutionem naturae repugnare, cVm
nihil sit a vera Psillo phia alienius . quόm quabilissimam illorum Urporum conuetatusctha tionem,Violentam dicere. Nihil igitur hies iurai qm aliud dicendum rest i quam uniuscuiusque, Pxπςsio. rei naturalis duplieem esse propensionem,
194쪽
quarunt una 'elut particulares naturae, in proprium bonum seruntur, altera velut niuersi q*otarcuoque portiones ad communem eius salutem anhelant. Atque hinc si ri, ut cum utrunque simul assequi non valent, proprio bono deserto commune bonum consectuntur. Idcirco verbi causa, aquam nonnunquam in sublimi suspensam
manere. ne sies duci et, cum in eius locum aer succedere nequit, hiatus nullo corpore plenus in mudo nasce etur. Quod tanquam Causa cur grande incommodum natura refugit quia natura V va a continuitate & cohaerentia membrorum animalis vita & incolumitas pendet,ita in partium uniuersi continuata serie salus re i lintegritas ipsius constituta est. Ad haec vis II. . generandae s bolis, amor posteritatis, sγὴ quo etiam truculentissimas seras natu a suta os fretus complecti cogi omnia generandae A ac educandae prolis instrumenta non ad pri- uatam ullius utilitatem comparata sunt;V rtim quia rerum sublunarium natura se sis lior erat, qucin ut sempiterna posset existe re, quo pe petuitati uniuersi consuleretur, feneratio instituta est. Qua de re memora-ilis extat apud Aristotelem libro a. de ge- neratione sententia : Quia in omnibus, in- ' iquit, quod melius est naturam appetere dici mus,melius oro est esse quam non eue,cum
195쪽
DE PROVIDENTIA DEI propter absentiam a principio non sit o
σιν,id est alio modo, qui reliquus erax, Deus uniuersum abituit,perennem faciens ge. nerationem. Praeterea nisi si t aliquod to usiriundi comune bonum, quod singulae par tes respiciant, non esici unum hoc uniuer sum, quemadmodWm neque eae societates Unam rempub. constituunt quae ita seorsum sua commoda & incommoda sibi habent,uti una incolumi manente, altera pessum ire
queat.Nil ergo differet ab Hesiodi chao,aut vulgatissima illa Anaxagorae miscella, de qua librum scripsit, quem his verbis exo 'λ ditur ἡνιμῆ π άνὶα χρήμαlα. Sed tam absiti dam de re i ngh pulcherrima sententiam. neque ipsius Epicuri animo unquam sedisse Opinor. Falsa quidem , sed probabilior sitit illorum sistentia, qui cum videreiit mulse' difficilius esse mundi continuitatem, quam animalis cuiusquam solverei coelum in uniuerse rationem cordis habere; ab ipsi, non Natomςi- vitam in omnes partes interuentu aeris dimanare,quam in animalibus per ten em illum spiritum. qui in arter ijs contin tur, vitalis fotus ad omnia membra diffunditur; denique nihil propemodum in ani- mgntis corpore inueniri, quin aliquid ἀντι-
196쪽
, - LIBER , II. τροφον seu altera ex parte respotvJons in rerum uniuersitate conspiciatur; animal esse , hunc mundum existimarunt: nedum tanta isueri x vllius cordati Philosephi temeritas, ut unitatem uniuersi negare non sit veritus. Insuper libro primo, cum demudi opificio III Lira flaremus, multis hoc egimus, ut homunem esse totius visibilis mundi scopum dea monstraremus. iis tota disputatio ὀδ9, nobis ad praesentem materiam existet. Nam si in hominem caeterae omnes naturae collineant , commune igitur earum bonum erit hominis ministerio mancipari. Omitto nucquod nonnulli dixerunt . hominis quidem causa pleraque animantia condita esse;ea veta
tilitas,velut emblemata ad complendum totius uniuersi ornatum ad caetera accessiste; quomodo picturarum extremitates florum & herbarum iconibus exornantur . Quanquam enim hinc non tabia consecutione inferri possit, esse quoddam totius mundi communebonum; quia tamen video quos dam eruditos viros huic opinioni reclama-
obscurare potius,quam illustrare nolo.
hae totim uniuersi in commune bonum propensione. i Erouidemiam consimam
197쪽
ANC porro totius mundi in eundem finem ac scopum pronitatem -- diuinae prouidentiae, haud leue documentum esse,lioc modo ostenditur. Quoniam fieri ni,n potest, ut naturae tot ac tam diuersae in unum commune bonum casu&inconsulta temeritate pro pendeant,aliquid dii necesse est, a quo in ipsum dirigantur: idiaque vel est vis quaedam cunctis rebus ex a quo inhaerens, vel abibluta, & per se subsistens. Primum horum dici non potest. Quis enim nescit,ea quae solum contigua sint, suisque finibus figillatim circunscripta , non posse ullam formam in communi possidere' Vnum definiunt Philosophi, quod est in seipso di isionis expers, & a quolibet alio
diuisum & separatum: quare ea forma, quae tot in partes aiscerpta estet, quot sunt res in uniuerso suis propriis limitibus definiis nequaquam una existeret. Scio equidem lose aliam esse unitatem substantiae, quam loci: Verum nego per naturam fieri posse, ut una ab altera separetur, & quae diuersis locorum terminis conclusa sunt, ea substantiam prorsus eandem habeant.Nam quod Ecclest fides de Eucharistia tradit. tam insolens,
,ec a naturae legibus alienum est, ut impijs
198쪽
L1BER III. i si hilosephis nihil absurdius dici possς vita
deati iriRestat igitur,vtis,tiquo unum in nem cuncta impelluntur,i mundosit ab - lutus incorporeus igitur erit. Cum enim a gens perpetienti coniunctum esse debeat,
qui singula finem suum destinato peterc facit, hunc omnibus rebus praesentem adesse necesse est. Atqui corpus per uniueissium spatium, quod mundus occupat,intentum esse nequit. Quando enim uno corpore imple tur interuallum quodpiam, alterius minia , me capax est. Si incorporeus, etiam mente omne ina
praeditus erit profecto. Nam iuxta illud A corporeu ristotelis, in ijs quae materia carent, hoc cst, in iliges. incorporea sunt,intelligens,& quod intelli- gitur idem est. Quis ergo is erit nisi Deus Clim vero nil aliud sit, rem quampiam sa-
um in snem dirigere, quam gubernare ac 'prouidentiam eius habere, patet ex his, DEI prouidentia mullum administrari Sed quia sub tam generali prouidentiae descriptione impiae qu6rundam Philosophorum sententiae delitescere possent, eidem sundamen*o . . alia superstruemus quq pietatis & religionis . . conservatrix esse queat, & qua nihil diuina
gubernationeexemtum esse statuitur. Potest igitur Deus in uniuersum tribus modis
199쪽
iro DE PRO V1DE NYIA DEIret, impetus quosdam ijsi inpressit, quibus
cum in propria bolna,tum in id quod omniabus commune ferantur, ac deinceps a mum di procuratioAe seriatus, unumquodque smnit eo tendere, quo impetus illi naturales rapiunt i vel per coelos, aut aliud quodcunque corpus inseriora procurati vel denique vicariam qualidam mentem uniuerso prata fecit, ut ipsum eius gubernatione distineri, non sit necesse. Ac primis ille prouidentiae modus,cum experimentis repugne a nemine Philosopho, quod sciam, ponitur. Alter vero, licet patronis non careat, facile tamen neque diuinae bonitati congruere,neque experimentis consentire, neque omnino p*Lsbilis esse demonstrabitur. uno solum mediante eis, sed
lON congruere Deo talem prouu dentiae modum in sine primi libri
tot rationib' declaratu est, ut sos uacaneum videatur, ultu deinceps verbu ea a de re cum aduersarijs commutare. Experi- ' mentis vero, quia plurima a nobis afferen tur, satius erit peculiarem locum attribue- ire. De possibilitate i itur nunc selum traprima rv ciaturi sumus . Ac primum Lactantus libet
200쪽
LIBEst III. ira Io de ira Dei sic ratiocinatur: ubi non est ratio non est cogitatio, ubi non est cogitatio . non est motus nec actio.Quae gradatio, quia mirifice illustrat prouidentiam ad omnia pertingentem, clarius explicanda erit. Ne que enim omnes intelligere arbitror, quid sibi tam succincta argumentatione Lactantius velit. Itaque sciedum est veteres Philo sophos, quemadmodum ex Platonis Phae done& proeso in Timaeum libro primo admonuimus, praeter causam materialem vix
aliam agpouisse,ac primo Anaxagors suboluisse mentem quadam,que res omnes inter se colasses&permistas in ordine digesserit.
Qui tamen in progressit physiologis sus ad
aeras de nescio quam relabitur Post hunc demum Platonem animaduertinse, quod praeter materialem causam opus sit effectore intelligentis naturet,non solum ad primam mundi constitutionem, sed in omni deinceps materiae immutatione,& secundarum causarum ἐνεργεια. Quae enim sine cognitione sui effectus operatur , cum ex se indeterminata sint ad hanc formam ἀτομον.
seu aliam producedam, imo inter infinitas, quae paulatim produci queunt,aequali pondere suspensa haereant, non erit ratio, cur ab ijs una prae altera in esse prodeat.