장음표시 사용
211쪽
pe scelum turpi monstrositate deformem producant i de alia causa multo potentiore fcogitandum est, quae materiam a noxis defendens prolis a paterna specie degenerati ni obsistat, mens videlicet per inferiorem mundum intenta, dc eius incolumitati pro' spiciens. Quod i adhuc ullus cuiusquama - nimo scrupulus de harum rationum firmi- . 1 tate, inhaereat, ac nondum satis necessaria specialis prouidentiae documenta nos pro ' tulisse arbitretur;huic duo quaedam respondere possum. Prius horum est, non potuisse mundum sine opificis sui admirabili sapientia sic institui, ut contra omnes intereundi. occasiones, quas tam multas recensuimus, sint in ipso prouisa remedia,&proinde si non ad ostendendam Dei specialem prouidentiam efficaces sint saltem eo profecerinthae rationes, ut manifestius DEI consilio mundum effectum esse perspiciatur. Ait rum Vero, quia paucis verbis expediri non potes , in sequens caput reijciemus. i. isse quoddam uniuersis Gluuium, O ex eo, siue naturabor siue miraculose dicatatur accidisse, semper elucere, quod inferior
212쪽
LIBER m. 1 3I quis pervicacior sibi non esse
praecedenti capite queratu' , . .
duo me habere dixi quae ipsi respondeam; unum fuit, si non necessario pittet ex 'illis rationibus confici,quod propositum erat, saltem aliud quod' tantundem valet cocludi, nimirum in ipsa mundi a Deo perpetuitatis ipsius sundamenta posita
esse:ex mundi vero creatione prouidentiam qualem requirimus certissimo inferri libro primo declaratum est. Alterum priusquam Cap.i proponam docedum est mihi, fuisse quoddam uniuersale diluuium, quo omnia animalia quae in terris degunt, quam pauciis mis exceptis, suffocata sunt. Id vero ex or-- bis ante aliquot secula vacuitate, historiarum origine, altium inuentione, arborum
recentibus tralationibus: denique ipsis gentium historijs tanta cuidentia probari potest, ut impudens sit, qui in re tam clara ter-. giuersari non erubescit. Orbis vacuitatem gentium ad quae endas nouas sedes innumerae migrationes ab historicis commemorati testatur. Quis enim nescit, Cyprum,Ciliciam,totum A sis minoris littoralem tractum
a Caria & Lydia usque ad Hellespontum, quin & omnia Ponti littora Graecorum co- Ioniis olim plena extitisset Siciliam, &eani Italiae partem, quae magna Graecii blim N ceb
213쪽
νή DE PROVIDENTIA DEIcebatur, Cyrenen in confinio Libyae & Α gypti,Massiliam in Gallia Narbonensi om- Sies sere mediterranei maris insulas cui ori bus vacuas a Graecis primum 'abitari coepisset Sed & ipsos Graecos aliunde in illa mi
regionem commigrasse vel inde colligitur, quod ili Graecorum Athenienses αυτοχθ xv,hoc est indigenae habebantur. Nam ea res argumento' publica tunc fama iactatum fuisse ceteras gent , quae Graecoru nomine censebantur ex alijs terris in Gi sciam, haud dubium quin vacuam esse prose fias.Nam si quis ad eam veteris Gi scire barbariem, quae . a Thucidide primo libro historiae suae describiturianimum aduertat, facile assentie
tur,eostuc recenter in eam regionem adum
nisse. Ait enim eos nondum habuisse muraias urbes,sed vicatim habitasse,& B sui tutela en ses perpetuo gestasse, insuper ex rapto vivere solitos esse. Porro & Graecos &caeteras nationes omnes E Syria & vicinis locis, ne Atheniensibus quidem exceptis, pro-
dijsse. ipse historiarum in antecedentia ductus,ostendit. Curi enim posterioribus seculis de Gallis Germanis,Britannis, Hispa-bis,Afris plurimis sermo fiat, quanto altius retro ascenderis, tanto orienti propior gε-tes celebrari inu ies, donec ipsim caput o-'innium histpriarum Assvriorum monar- chiam
214쪽
chiama Niuo inchoatam assecutus fueris. Atque hoc est illud secundum generalis cataclysmi indicium, quod quinam ante Asia syrios usquam terrarum impertiarint, qui rerum status in mundo extiterit,nulla historia commemorat . Nam quae de antiquitate phrygum Aegyptiorum & Atticae autochthonibus dicuntur , tanquam βεκκεσελκνου ἀπόζονlοι & fabulosa ab om nibus eiiciuntur. An ergo fuisse quidem semper ante Nivum aliquos tum Assyriae, tum aliarum regionum incolas existi quam in mabimus, verum aeternis seculis sine cultu colit orta
di humanitate,sine repub & legibus vixisse, nec quicquam dignum,quod historijs man- daretur gessisse' Atqui non est credibile. post barbariem infinitorum annorum sero tandem homines quasi h profundo sumno experrectos,ad humaniorem vivendi ratio nem se contui isse. An multa quidem in primis digna memoratu ab iis gesta esse dic musi sed ideo ad nostram notitiam ea non peruenisse,quod omnia illorum temporum monumeta abolita sint ' At multo magis fide caret . omnia illius nonimis vetusti sec li indicia obscurari potuisse, nisi & ipsum genus humanum pene totum una cum lit teris aliquo inusitato casu extinctum suis
215쪽
Ahie, oin set. Adde his omnium artium quae ad usum nes recen- & ornamentum human vite pertinent, ce
tam originem,eamque nQn admodum antiquam, apud historiarum scriptores inueniari. Nam Varro libro 3 dere rustica auctor est, cum illud opus scriberet,ab omnium a tium primis in iiijs non vltra mille annos enfluxisse. Quid igitur hic dicturi sumus' An multo quidem ante fuisse eas, quam Varro arbitratur;sed testimonia quibus id probetur intercidisse Atqui non solum desunthia storiae unde earum maior antiquitas probetur, verum etiam in promptu sunt,quq ipsas recenter inunctas testentur. Itaque nihil hic aliud restat,quam ut vel uniuersali quadam terrarum vastatione artes interijsse , vel sempiternis temporibus humanum genus sane earum cognitione vitam tolerasse dicamus. Nec minus validum argumentum a nouis arborum & animalium transsationibus sumitur. Olim vites non habuit Ge 'mania; verum nostro hoc seculo vix ulla Europae regio vini seracior est. Olim genus illud arboris,quod persicam appellant,in sola Perside inueniebatur: nunc vero per totam Europam nihil ista arbore vulgatius. Plurastini his similia, sed satis est ipsum genus animaduertisse. Sed hic Philosophi, quae est itaiorum pertinacia, cofugient ad fatales quas
216쪽
ἀνακυκλειν, id est easdem opiniones non semel neque bis, sed infinit: es redire,. ita ipti l esponsio. contendent artes & studia humanitatis, perpetua quadam alternatione nunc florere,
nunc negligi At vero si per uniuersum or- Resutatimbem aliquado ab humanitate ad bellu inam seritatem desciscant homines,quo tunc ergo i iaufugit illa naturae potentia, quam Averr0- is tantam esse affirmat, yt sine DEI prout dentia queat efficere, ne tota species ab ulla naturali sunctione ullo tempore ferietur' h cistorum desiit torti tanta leuitas est. 'Vt, cuni eT contemplatione imbecillitatis re uni inferiorum ad consessionem diuinae prouidentiae ipsos inuitamus,naturae in tota specie insuperabile quoddam robur nobis . . perpetuo ingerant, ac Vicissim, cum ad o- stendendum diluuium vhiuersale, omnes artes ante annos non ita multos in lucem P- dijsse dicimus , tam esse fragilem naturam fingant, Vt nonnunquam in toto humano genere velut quodam veterno oppressa, lab .
omnip opemodum humanitatis ossicio v cet' Verum ut donemus non absird credi, . interdum hoc genus artium ab homillibus in totum neglebui haberi, sine quo utcun-
217쪽
que viui potest, ceu sunt eloquentia & Phialosiophia. & omnis literarum cognitio; non est tamen ullo pacto verisimile agriculiu-rgin &caeteras artes vitae necessarias,posteri aquam semel innotuissent,iterum repudiaritas esse, & homines desςrtis frugibus spontEadglandes rediisse. Et tamen cum agriculturam & similes artes ab initio non admodum vetusto historiarum scriptores repetant; ni, si mundus aquarum eluvione quondam VH
status fuerit, tale quid Philosophi de tot hominum genere comminisci cogutur. D nique,ne ulla de uniuersali inundatione dubitandi occcisio supersit non desunt quoque prophani scriptores, quorum apud nostros aduersarios haud leuis auctoritas esse debet, qui talem mundi casum memoriae prodiderunt.ij sunt Berosus Chaldius & Nicola in Damascenus, quorum verba apud Iose phum in ἀρχαιιολογia Iudaica recitantur. Quin & Aytomis Armenus tradit, Vsquo hodie in Armenia montem ostendi, in quo constans fama esst arcam Nori quae mundi seruauit, desedisse , Atqu*lartim si eius horum testimonio, partim existimas quiduis poli' admissuros esse Philosephos, quibus cum mihi in praesenti res est, qu φ inundi totius recentem esse originem, cum 'probabiliter utrimque supra mem'
218쪽
ratis experimentis ostendi posset, diluuium
potius quim mudi nouam creationem mini probandum duxi. Quod autem exue naturale, siue miraculosum fuisse pute tur. Dei erga humanum genus prouidentia elucescat, nunc planum faciam. Primum sinaturae ordo fert, t aquq terras supergrestis cuncta animantia atque aded homines unitauersos,quam paucissimis exceptis, absorbeant, fieri etiam poterit,ut aliquanto ulterius evectae, nullos relinquant superstites. Quidentius illius, quam potuisse ad tam paucos genus humanum reuigi , ut omnis antiqui temporis memoria perierit,nisi quam diuino spiritu instinctus Moses interpolauit, non aliquado eo usque grassari posse aquarum violentiam, Vt, neque πυsporos, ut dici
sole in mundo relinquatur'Si autem possi bile est aquis chania terrestria suffocari,co ruptibilis ergo mundus inferiore sui parte existit, ac idcirco ne aliquando pessum eat mentem aliquam rectricem ei praesidere
necesse est. Si vero contra naturae .leges factum ut aquarum elementum totius orbis terreni ambitum occuparit, euidentissimum hoc argumentum erit,non ita suae naturae permitti haec inseriora, quin cuiusdam rerum praepotentis gubernatoris urae sub-
219쪽
' mod mensi a. tuae mundi prouidentia G
Adtenus demonstratum est, mentis cuiusdam cura sublunarem munis dum regi: nuc quoniam sortEquis. 3piam tibi probari cupiet, non secundariae licui intelligentiae rerum habenas a Deo traditas esse;id paucis docendum erit.Intelligamus igitur oportet, Deum oculis humanis non esse conspicuum, & proinde quascqnque sibi eius notiones format humana mens, illas ex operibus, quae aliquo sensu pςrcipi untur sibi collegit. Cum vero inter opera
DEI, quae subaspestum cadunt,nullumst i luculentius, ac praestantius, quam sinsula- rum mundi partium tutela, & in fines suae naturae consentaneos destinatio, si non per seipsum, sed aliam quandam inferiorem metem cunctis rebus id beneficii praestaret, praecipuam Dei notionem creaturae accom- modaremus de, quo nihil absurdius cogitari potest, mundus qui non solum D. Basilio ilia Hexaemero sed & ipsis Philosophis au- Mundit, is idoO factus est, ut διδασκάλῶον seu ber huma es et, in quo humanum genus Dei poni aeneris. tentiam, sapientiam ac bonitatem contem plaretur, homines neque ad notitiam ipsius
220쪽
LIBER III. 2os perduceret , neque amorem inuitaret, sed nescio cuius alterius mentis ab ipso diuersae. . Abiit igitur,ut postquam declaratum,esto- portere naturam quampiam intelligentem
ad mundi gubernacula sedere aliam praeter ipsum DE VM isto munere sungi imaginemur. Verum si quid per angelos in tota hac rerum uniuersitate geri creditur id non nisi Dei nutu & imperio geri credatur, ut sum ma rerum penes ipsum semper maneat; quemadmodum D. AugustinuS ait, Volun- taediuinet. tasDEI sit prima & summa causis omnium corporalium, spiritualiumque motionum, nihilque sat visibiliter& sensibiliter, quod Sententia-
non de inuisibili&intelligibili summi
peratoris aula, aut lubeatur,aut permitta
tur,secundum ineffabilem iustitiam prsmiorum atque poenarum, gratiarum & retri butionum in ista totius creature amplissima quadam uniuersaque repub. Praeterea vulgatum cst axioma Philosoplaorum, de ijsqus fieri possunt, naturam & Deum id facetare, quod optimum est. Atqui melius est ita creaturas institutas esse, ut in omnibus tuis actionibus adiuino arbitrio pendeant, nec quicquam noui sine eius voluntate in mudo
oriri possit, quam ut ipse per se sine diuino . nutu nouas in materia formas progignere queant. Ita epim fit, ut mudi pleno iure do- N s minia l