장음표시 사용
421쪽
ser mones istos,& ego sicribebam in volumine atramento. Non igitur in raptu & extasi, vel per melan stolici humoris commotionem Hieremias vaticinabatur,sed animo si dato in diuino quodam luminesutura c0n- spiciebat.Animaduertit & Cicero posteri ri de divinatione libro, Sibyllas tranquilla mente futura praedixisse, quod eorum carmina per procedant. Id enim est magis attenti animi quam furentis , Fate quidem in animum comotum ingetem V litantium cogitationum turbam incurrere, Ii di propterea qui alias elingues erant, cum
vel ebrij sunt, vel affectu aliquo perturba; a disertos fieri. Vidi enim ego ipse hominem cum inter milites Gallos periclitaretur, i promptissimὸ ad omnia respondentem, qui alias vix tria verba Gallica sine haesitati-
one proferre potuisset. Et Plato' auctor est Tynnichum poetan' enth ramo correptum hymnum in laudem A pollinis doctis simum composuisses cum eius alia poema frigerent. Verum nihil haec ad propheticas '
praedictiones.Nam talibus, quae inerantlp cies, commota mente quam sedata facilius ocii rerut, propheis vero de rebus suturita ba& prorsus ignotis verba faciunt. Ad haec A ristoteles ipse fitetur, melancholicos de ne- otiis suis di amicorum alietuando vera so i
422쪽
LIBER V. 'siliare posse; de rebus verb extraneis ibi niantes si scopum attingant, id totum sortuitum vult esse: atqui prophetae de nego ti, a vitae suae consuetudine remotissimis, ct super quibus a ne ne consulti erat loquentes, verisiima vati cinati sunt. Deru que, ut ingenuὶ dicam, id quod sentio, non capio quomodo hic diuinandi modus aliud sit, quam temeraria eius quod euenturum est coniectio, nisi talium diuinatorum mentem vi naturali sutura pi quidendi pr*di
tam esse dicamus, quae humili iam commotione excitetur Rursum enim quiretur,cur inter tam multos serentes & mente aliena
tos quidam divinent,quidam nullo modo 'Quare etiam qui mente constant,dum varietipsis, vi seri solet, imagines occurrunt, minus aliquando ad scopum iacular Uossent, quam motae mentis homines Si possent, cur non aequὶ horum atque illorum motus di- . uinationis causa obseruarentur. Itaquetitius erit,simpliciter consteri suturorum cogniti0hem non proficisci ab ulla intranea cor poris dispositione, sed extrinsecus hominiabus aduenire. At vero si quina eius extranea causa esse queat dispiciamus, non facile alia Occurret,praeter immortalem DEUM, ut qui solus inanita metis perspicacitate res exc se incertas,certo cognolcete possit. si veris
423쪽
os D E PROVIDEN rIA DEI DEI munere ad homines peruenit futuro rum cognitio, haud dubie sequitur humanum genus ab ipso cura haberi;id quod de
monstrandum erat. Ex miracul creaturarum pe ramibm idem liquere.
ram & consuetum rerum dinem intenti erant, cum nullam in eo mutatiodem sito animaduςrtissent, nec quicquam in mundo gigni, cuius non aliquid simile prioribus si ςulis visum fuisset, Deqm nihil noui ageret concluserunt, sed conteruare du*taxat ea quae semel constituta qssent.Postea quopla tibilius hoc dogma videretur, additae etiam rationes, cur nec posset nec deberet quicquam noui ab ipso fieri Quaecum multo ingeniosos homines diu torserint, est cur maximas DLO gratias agamus, quod is no stra aetate omnia philosophortim epicher mat quibus DEVM sine sui mutatione ni hil noui agere posse demonstratum est ei Hitant, sen sibili exporimento telis a ranearum nihilo firmiora esse declararit. Cum G coeli substantiam ς3 natura sua i 'cor
424쪽
LIBER V: maptibilem & ingenerabilem esse, & sensu rnullam tot seculis mutationem iiis perci- pientes testentur, & ratio postulet id, quo steras uentur&conseruantur,ipstim sota & conseruatione propter sitiam 4 4 qtri ιν non indigere vidimus nihilominus anno II a. nouam stellam in coelo emergere, &paulatim rurs*s evanescere. Cum igitur na turae legibus talis in coelesti corpore mut xio non sit consentane',mbraculum illud fimis, ex quo intellisi possit, non esse Dei vires naturarum institutione sic exhaustas, vin multa noua quando honor eius hoc requi rit, fabricari queat,multo minus sua inimutabilitate ipsum impediri,ut curam demo ribus hominum gerere non possit. Sed roget quispiam undociatur,stellam hanc in aetherea regione collocatam fuisse
Cui respondendum multis iis Me firmisi,
mis argumentis illud deprehensum esse Primu enim luminis claritas in ea maior, quam stenditur
in cometis er i Adhaec instar fixorum side noua rum scintillabat. quod neque planetis acci. lam in
dit, nedum ijs, quae in elemoniari region costituta sunt, eueniat.Deinde l0cum in Zodiaco non mutabit, nam perpetuo latitudo qius fuit, s partium ues.scrupulorum,longi, ludo vero 6.partisi.scrup. I auri:at cometae alaulanx longitudinem simul latitudi-
425쪽
nem Motus huius stelis suit regularis,di per omnia qualis inorrantium: sed cometae irr gulari & inaequabili celeritate mouentur. Apparere coepithec stella anno is7a.sub fi-
nem octobris& int arum annum durauit: atqui comeis non nisi paucos menses in aere
conspiciuntur. Denique,quod omnium firmissimum, sidus hoc nullam habuit parati xin, seu,ut vulgo appellant,diuersitatem as pectustat luna& quicquid illa inserius,habent Est autem parallaxis interstitium loci veri & apparentis,quprum non est notabilis differentia, nisi cum radius ab oculo ad stellam productus,cum linea quae a centi Radandem protraba fingitur, angulum ficii qui propter nimiam laterum extensionem
insensibilis fiat. Vnde intelligitur ea, quappar llaxin non haben longiori intentatio a nobis distaro, quiri quorum nulla est asp etus divorsitas;acideo cum lunae alius sit lo 'is apparens a vero, noui autem sideris non item,sμhra lunae globum hoc sidus consiste, re. Nihil ergo certius, suam in coelesti corpore hoc portentum visum esse,& philoso phi ,quq diuios potestati cςrtos limitesprq-lillacem esse. Post mus huc adijcere miracula,quibus in sib1unari mu-do Deus suam omnipotentiam testatam λςςus t 'or ψφn aliassti: tio, caec
426쪽
2 ' LIBER ' crumillumina io,& quae alia in sacris literis plurima enumerantur, sed quia ad impios Philosophos reui hcendos abunde susticit
noua steria, quam integro anno cuncti mor- . tales spectarunt, caeteris omissis in praesens hoc uno contenti erimus. Omnium . sapientum consensu Ipraui visentiam confirmari.
Actenus ritionibus rem gessi- γ
mus,nuncad auctoritate tranc leundum. Inter argumua verb quae ab auctoritate sumuntur, .
non postremae firmitatis est . , quod a sapientum consensu sumitur.Nam si apud ullos homines veritas quaerenda, ubinam m is opportune, qudm apud sapientes quaeretur ' Deinde eam ob causam natura hominum conditiones discrevit, ac unum prae altero ingenii dotibus cumulauit, ut dum nonnulli sibi suae imperitiae conscii ex , , sapientiorum praescripto Vitam componsi ae vicissim hi a rudioribus & serendo coraporis labori magis idoneis aluntur,firmiori inter se charitatis nexu deuinciantur. QEi igitur sapientes audire detrectat ordini na- . ntura instituto aduersatur; dc rquera, si cun dum .Hesiodi admonitionem,ea tractassea Hesiodess
427쪽
MO DE PROVIDENTIA DEI l udatorum ad eos, qui plan uni inutiles. hominum vitae reiiciendi sunt. Ne quis tamen de nomine sapientis mihi litem motueat, sapientem hoc loco eum appello, qui iob ingonij non vulgaria dona in se animaduersa reliquo hominum vulgo maior, dum Viueret habitusest, quales silere apud barbaros sacerdotes,apud Graecos P rq Philom. iphi & Oratores. Quem in modum descripto. lsapiente, aio sapientes omnes, licet dijs rebus inter se dissideant, in prouidentiae ta- emen dogmate tuendo, paucis ea eptis concordes esse. Cuius rei testimonia cum dili- gentissimὶ Nugustinus Steuchus collegerit, ihoc Ioco ea repetere superuacaneum esse'Quare ijs omisiis hoc tantum ;nuestigabi- mus, an Aristoteles, qui inter huius mundi sapientes omnium iudicio principatum t net, integrE DEI prouidentiam agnouerit.
'ion quod eius auctoritas tam magnum in tranque partem momentum habeat,Vtco. tot rationes & experimenta, contra tu omnium aliorum, qui sapienti, opinione . . , floruerunt, tantum consensum, ipse solus ,
debeat udiri,verum quia oper pretium Lin. i scire, quid de tam celebri quaestione tantus Philosophus sensierit.Primum igitur subi' narem hunc mundum Aristoteli diuinae dem expertom esse,om si m. veteres
428쪽
tionis Euangelicae exprobrat. Ac licet nus- stoiciem quam exerthin libris, qui nunc extant tale negare E-
quicquam profiteatur, non desunt tamen is uidetidm
gumenta, quibus hac eum mente fuisse, colligitur.N m in 8, phy scorum negat Deum suturum immuubilem, si quicquam agere capit. sex iincipiat,quod non perpetuo egit,nulla prete. iiii 3 ph cedente in eo, quoa patitur mutatiorie. Vnde sequitur non pro libitu ipsum quod vult de inferiori mundo statuere posse, sed eadem manente rerum sublunarium constitu tione, semper idem ossicere. Quod si verum ς'magis naturaesuae, quam diuin' arbitrio commissivi erit. Deinde eodem in libro ex- presse firmat,nihita DEO, nisi interuen- tu coelorum Wi, eo quod simplex cum sit, nil nisi simplicem & uniformem primi coeli . motum queat efficere. Ibidem paulo inscri us Deum supremo coelo afligit . quod profecto si verum esse concedamus, smul etiam ultra coelos non pertin*re gius provisedentiam, c5cedendum erit. Regens enim si- mul cum eo quod regitur existat necesse est, ' tqui si essentia DEI coelo terminatur, non ri potest simul cum inferiori mudo esse.Quari, in ir.trasnaturalisi cotendit, eudem nihiI
429쪽
rum cognitione ipsius intellectus. vilescat. non pollet autem inferiorem mundum sua cura complectri,si,quae ibi geruntur,eius sic, entiam sugiunt, Denique in libro secundoede interpretatione existimat,sutura contingentia no habere determinatam veritatem, eo quod certa cotingentium veritas ruinam libertatis arbitrii, & omnium rerum absolutam necessiciatem secum afferat. Atqui si Deus prouidentiam habet contingentium, certam quoque eorum prscognitionem ha beat, oportet. Quibus omnibus cosideratis,
apparet admodu probabiliter ex eius principiis inferri, Deum nihil cum terris nego- xij haberet Adde, quod calumniatores non fuere sancti patres, ut sine probabili caua tantae impietatis Aristotelem insimularent, nec Averroisl.etor eius diligentisiimus hac
sententiam ex eo hausisset . si nihil in eo occurreret, Unde prima fronte consequi videretur Dei prouidentiam,vsque ad sublunarem mundum,haud pertingere. Nec de nia
hilo suit, quod dum adhuc in vivis esset, in impietatis suspicionem ab Atheniensibus
vocatus, in voluntarium exilium prosectus
esse dicitur. Non leuis quoque proiiudicu
vim habet contra Aristotelem vulgatissinium illud prouerbium, Platonis philos sup tioses efficere, Aristotelis
430쪽
Ataamen neque pauca in contraria Aetendimam partem afferri possunt. Primum enim conix libro io. Ethicorum cap. 8. si, inquit, Deus curat res humanas ut videtur, probabile est maximὸ ipsum viros bonos amare. In politicis deinde inter reipub. necessaria post ali- metum,artes,arma,pecuniam,subijcit quintum & primum esse religionem . Sed quae
potest esse hominum religio, nisi ipsis Deoies humanas curae esse periuasumsitfQuod si quis haec eum non ex animi sententia, sed Areopagi metu dixisse arbitretur, is ex con-Mnti Philosopho leviculum adulatoremo& veritatis proditorem ficit. Praeter autem haec aperta testimonia, quaedam eius libris dogmata insperia sunt, quae sine singularia um prouidentiacos stere non possunt. Nam :, secundo de generatione animalium docet hominis mentem, non gigni ex semine, sed extrinsecus accedere. Fieri, inquit, non pontest, ut omnes animae sint, corporibus priores Nam quarum Operatio corporea, eae sine corpore non queunt subsistere,quemadmo- dum nec incemis sine pedibus. Dare extrinsecus ingredi non possunt.Semen enim ventris excrementum est. Restat ergo setaniae
mentem extrinsecus ingredi, & sylam diuinam esse. Neque enim ipsius operationi admiscet g Wrporis optratio : Haec mentis in corpua