장음표시 사용
291쪽
- H. Liter Septimus . . sunt,ut corpus,& spiritus,homo Si belua,lapis & lignu, substatia,ac accides, necessariti,& cotinges, SI huiusmodi alia.Atq; haec inii de , quae disparata dici solet,propria sunt huius loci argum eta. Veru quiae saepe non est facile disparata ab oppositis cernere is
placuit Cic. huc locu omni by repugnatib' comunci 'facere, ut eius nome de Oibus quomodocunq; repu- gnatib. admonere Dial .possit. usus loci hui' hic est. Cui conuenit unuin ex repugnantibus , non COI uenit alterum, vel reliqua. ISi repugnantia sint immediata in aliquo genere . cui non couenerit alterum , veloia prster unum, ei de conueniat alterum,uel:reliquum, necesse est. Exempla prioris pronunciati. Hoc quod video, compus est ac tangi uriergo non est spiritus unde Dominus, Palpate,inquit,& videte quia spiritus carne,&ossa non habet,sicot me videtis habere Homines ra Lης- orius sui boni, ergo no sunt plerianque boni, ac multo minus necessario boni. Exepla posterioris, Fetus antequam accipiat animε rationis participe uiuit, nec tame est planta, animal igitur. In utero inflato e corpus aliquia corruptioni obnoxium, non mistu, non Huc per aqua, non terra, no ignis,aer igitur. Proinde ad huc tiner ω- locu pertinet locus diuisionis que ponit Boethius ex cus diui Themistiorcuius hic est usu, ut enumeratis mebris di sonis. uideribus, de quacuque re Hrmatur unit, neget, alte R .mru, Vel reliqua, de qua vero negat alterii, usi reliqua ponit Prς ter unu, a firmetur alterum vel reliquum. Quem Boethi locu significauit Aristoteles extremo secundo capi- a.da diste libri secundi Topicorii. Ita sacris literis creba siit se te. ex repugnantibus argumenta, quale est illud Dauidi Loco is. Cu, Nunquid obliuiscet misereri Deus, aut critinebit in ira sua misericordias sua ςλHic repugnant,De', & Ss ρ. . no misereri .Et illud Sapientis. iIn malevola piam n Q Natib.
in tro ait sap)etia , ncc habitabit in corpore subdito c. Peccatis .Et illud Domini, Nemo potest duob' domi Ad Gat. nis seruire,&c. Et illud Pauli,si adhuc hominib' pla i. cerem, Christi struus non essetta: alia quamplurima.
292쪽
ass . Institutionum Dialecticarum.
Superest locus unus generalis, quo argumenta a
tis experti sue amimpta cotin Stur.Ηsc omniat ' 't itimonia posita sunt: unde fit, ut hunc locum Bo thius ex Themistio . Locum a rei iudicio appellet, Quae nuncupatio non abhorret a phrasi Ari1totelis, qui secudo Rhetoricorum lib. argumenta ex hoc loco desumpta eκκe rivis, id est, ex iudicatione nomidia nat.verum quia testimonia nihil habet ponderis ad ' Mu=lo faciendam fidem, nisi autoritate aliqua nitatur, apte 'ιus auia Videtuς vocari ab alijs, Locus ab authoritate,seu posονitatis tius autoritatis. Cum autem duplex sit autoritas, di-
dupuae uina,& humana, duplex erit huiusmddi locus: auto- auiori ritatis diuinae,& humanae . Authoritas diuina 1uminais . est, quia Deus Opt.Max.cum sit summa,tum sapientia, gu bonitas, nec silli unquam potest,nec fallere. IIuius authoritati cui pcitissimum nituntur argumetationes Τheologiae tanta es,vis, ut omnia mometa naturalium rationum longissimo interitatio superet. Haec vero in primis tribuitur diuinis scripturis: proxime traditionib8 Apostolicis: deinde institutis uniuersalis ecclesiae, cui assistit Spiritus sanctus, ac pro is,h, inde decretis cociliorum uniuersialium,quae tota eckij., his closiam representat. In a toritate humana duo fere mauis requirurur, cognitio rerum quae quidem scientia ipsarum, aut experientia continetur & virtus:illa ut scias quid dicas, haec, ut velis iuxta atque intelligis, i proloqui.Saepe tamen ipsa per se veritas nullo virtutis adminiculo suffulta, pro se videtur loqui: cui' vocem audimus in prouerbiis , quae comuniter ab om- nibus hominibus qui tame maxima ex parte sunt improbi usurpantur. Quin etiam saepe flagitiosi holes,
qui veritatem, ac virtutem insectantur, ipsa veritate cogente, verum testimonium contra se dicunt, quod
quidem maxime fieri cosueuit ad faciendam fidem .
Sed & quaedam res sunt , quae ex solo via auctorit
293쪽
thni habent ό ut quae ad Grammaticam, aut ad ciuilem cultum pertinent. Ea porro argumeta ex aucto in β sterkate humana censentur firmiora, quae antiquitate probata sunt, quia id, quod falsum est, aliquando ta δε - - dem proditur,ac detegitur, veritas autem tempore 1 - eonfirmatur, ac roboratur magis mobilitas vero, & ιβ σπ H.potentia non plus auctoritatis secum afferunt, qua thori quod virtutis praemia esse videntur. Vsum horum to ισcorum tradit Aristoteles his duobus pronii iaciatis. m Πο: In usu vel rum, sequenda est vulgi consuetudo. .
In sententia de rebus liseuda, iudicio sa iculum. Exempli causa, ea, quae bonam valetudinem eri rumciunt, salubria vocida sunt,ut vulgo appellaturran cor m. vero proposita res sit eficies bonae valetudinis, necne, id nore ex vulgi sententia, sed ex medicorum iudicio aestimandum est. Hos vero est, quod dici let, loquendum, ut plures, sapiendum, ut pauci. Ad seM traprius pronunciatum reuocari potest hoc , In salu tiara ρ tandi ratione sequenda est vulgi cosuetudo, & alia ua .... Plura , quae usu nituntur, ac firmantur, quanquam duo isto in his magni saepe abusus surrepunt. In posteriori pronun
continentur plurima, Vt, In iudicio de robus tem- ciata. .
poralibus ferendo, sententia Christi, qui omnia condidisiexpectanda est. Cognitio rerum naturalium a iPhilosonis natu talibus petenda : & alia sexcen- - rta . Ualet autem hic locus,& ad confirmandum,&ad refellendum ut ait Aristoteles . Hinc conclud re licet decem esse celos , quod recentiores Mahematici dicant,esse decem, eosdemq; dissolui no post' - ..
se naturaliter: quod praes tissimi quiq; Philosophi inaturales negent,celestem substantiam possedissbl- .ui. Quod vero quidam aiunt hunc locum non esse utilem ad concludendum negative, seu, quod idem . . inest, ad refellendum , non re te diciturr Nam arguinmentari negative ex authoritate, non est hoc pacto Refuta concludere.Aristoteles non dixit, hoc ita esse, ergo ria uiuenon ita est , ut ipsi putant, sed hoc modo Aristote- dam seores dixi hoc non ita esse erSo non ita est, quae argu tensia
294쪽
as 8 DRitutisnun Dialectricarum.
mentandi ratio non minorem habet vim, quam si af, sirniatiue colligas: Illud tandem aduerte, non solum Duobuε tum duci argumentu ab auctoritate, cum im-dia- modis te interponimus auctoritatapa alicuius ad conclusio duci a i. nem probandam: sed etiam cum utimur argumentoruman, alterius loci auctoritate eo fir mio. verbi ς usa, ligemm ab conclusio: C sturn non constat materia duo b .rnodis
ud ori- potest auctoritate Arithoteli. svaderi:altero, si dicas Acistotelem id asseruisse: utero, quia materia: desinia. P0. tui ab Aristotcle subiectum,ςx quo abquid fit, Si ins . . quod laude diiseluitur, cu' meo crium dissolvi no,.ειώ.3 possit.Item haec conciviiD;A Morali Philosopho no. sunt quaeredae exquisitae rationes bari pote1t eius . dem autoris sentetia avel quia ipse id aperte docuit, vel quia dixit, par esse, a Morali Philolopho expectari exquisitas rationes, atque ab oratore mathematica , quod Hane absurdum est. Uerum haec posteri or- pumbandi ratio fures si at dis connectit argume Auas D. tationes.Sunt alij quidam loci apud Aristotelem se- eos quia cundo Topicorum libro, in quo ille hpnc materiam eunque prosequitur, sed hi praecipui habentur, ia quos m funeD- rith quic anque alij facile reuocari possint. .
eos pusa P . msuta, quibus tractatur quaslio comparata
QIocte animaduertas,plane intelliges. pronuncia in ta omnia, quae hactςnus singulis locis assignata
Abso-- sunt, non cotinere rationem tractandae quaestionissa lua conlparatae, sed absolutae duntaxat. Absolutam quaestio. stionem voco , cum absolute quaeritur, num hoc sit illud,an. no, ut, Ani vistus. sit expetenda, necne: copam ha ratam Vero, cum quaeritur,nuna hoc sit magis tale, liari: illud,an non, aut aliquo alio comparationiS modo . ., . t,AN VirtuS fit magis expete da st bona valetudo, e nec ne,&c.Hoc cu ita sit, ut ro tracted p qstionis simplicis inhaeretis Oino absoluat, necesse e addere S- nucia la,2bus ea, cu coparate proponitur, tractari
295쪽
Liber Septimus' a 9s possit. Id quod Aristoteles diligentissime quidem ,
sed aliquantum perturbate exequutus est tertio ΤΟ picorum libro . Nos igitur ordinem locor uni suprapositum tenentes, ea pronunciata ex Aristotele ais remus, quibus plus utilitatis percipi possit. Ex locis dissinitionis , & descri-
Quod magis suscipit rei propositae definitionem, V . . id ,magis tale est.Vt si candor definitur, color a spe Vε 'tctum diuides,is qui aspectum magis diuiserit,albior erit color. Si utile definitur quod ad finem condu- Ut, id quod magis conducit,utilius est. ' , Quod magis proprium rei est, eidem melius, ut , . homini uti ratione, quam sensu.' Eorum, quae sub .eadem specie continentur, id me, Ilus est. quod habet Prorriam Virtutem, quam quod non habet: ut potus frigidus, quam calidus. Et quod proprium est melioris rei , melius est, , . quam deterioris:vt quod hominis, quam quod bruta ἐ- ε 3
ti animaliS. - 'Exlo coniugatorum.
Coniugata sese inuicem sequuntur. Ut si praestan- H. . tius est iuste agere, quam fortiter, praestantior vitique erit iustitia, quam fortitudo. . a I Ex loco totius. Plura bona anteponenda sunt paucioribus, cum
pauciora in ijs quae plura sunt, contineantur:vt lite ς' ' rae cum virtute ijsdem sine virtute. Quod simpliciter, hoc est , uniuerse bonum est , '. melius est eo , quod alicui est bonum . ut valere, si 'quam curari.
9uod semper, aut plurimum est utile, melius est . quam quod aliquando Vt iustitia, & temperantia, quam fortitud o. Nam illis semper , aut fere semper uti possumus, hac rariuS. Quod ad ola, vel plura,vtile est, melius est, quam si ρ' quod ad pauciora: Ut aquam, quam mel. Unde illud 'est Pindaro usurpatum, Optimam este aquam.
296쪽
3oo distinuionum Dialecticarrum
cap. Id,quod est in generc aliquo praestantius est boanitate, scilicet , ac praestantia illius generis quam
ConeV. quod non est in eo genere. Vt iustitia, quam iustus. ιa ae i Iustitia enim est in genere boni, iustus non item. dnitim Nota hoc loco concreta accidentium non pertinere
πικρὸν λd praedicamenIa,nisi reductione quadam ..inone Ex loco causarum materialium.
ad D. Quod inest rei meliori,melius, est. Ut quod illest diram ν animo, quam quod corpori. Hoc no est usquequaq;,.., Verum, nisi de ijs bonis intelligatur, quae rebus, quia j.docti. bus insunt,propriaIunt. ' . n. qua- Quod prioribus inest praestantius est, quam quoddam. posterioribus Vt sanitas, Qua robur,&pulchritudo. .e., Nam sanitatis sedes est in numore, siccitate, catore, ca=i. & frigore, ijsq; omnino,ex quibus animal primo co. . V ' stat robur autem in neruis,& ossibus,quae ad secundam compositionem pertinent, situm est:pulchriti do vero videtur esse quaedam membrorum apta co-
. . . Positio .Lege si placet, Aristotelam initio secundi.'Dei de partibus animalium t. τὸν: inod circa praestantiorem materiam versatur,aut ' . ' certius eam attingit, praestantius est. Ex praestantia , materiae probabis Philosophiam naturalem anteponendam esse Mathematicis disciplinis, quia res nat rates, in quibus versatur naturalis Philosophia, digniores sunt,qnam quantitates,de quibus disserunt Mathematics scientis Contra vero, ex tractandi ratione colliges,Mathematicas esse praestatiores,quia certiorem ac perfectiorem de quantitatibus conse- . N.ia quuntur cognitionem, quam Philosophia naturalis ι,ὸ ce rebus naturalibus.Simplicitet tamen praestantius h. ce rebus naturalibus.Simplicitet tamen praestantius est id,quod in meli ori materia vorsatur. Ex loco causarum formallum. ε3.Tορ. Quod propter se expetitur,prjestantius est, quam CAEp. r. quod propter aliud. Vt sanum esse, quam exercere
Et quod per se, quam quod per acci dens. Ut amia Ibidem. corum iustitia, inquit Atistoteles,quam hostili. Ami
297쪽
cos enim per se iustos esse optamus,etiam si nihil inde ad nos redeat,& apud Indos habitent:at hostes, ut nihil nobis noceant. Loquitur ut ethnicus. Nam 'N hostibus etiam optare debemus bona,quanquam nihil inde ad nos rediturum sit. ε' Et quod natura bonum est,quam quod non natu Ibirim ra:Vt iustitia,quim iustus, Et quae propter se in maiorσ sunt honore , m p. 3.gisq; laudantur, quam quae propter aliud:vt amicitia,quam diuitiae. Nemo siquidem opes in honore habet, laudatust , nisi proeter aliud tr 'ar amicitiam propter ipsam colimus i etiam si ex nihil fructus . .
. Et quod proptet se expetitur, quam liuod ad ho- ωέ s. minum commendationem duntaxat i in valetudo , quam pulchritudo. Id alitem ad eommendationem & gloriam duntaxat e di tuU bd fi nesciam .', homines,nullus in eo copam abor rimpendatur. 'Quod appositum res alicui, essicit earn expetibia ciΛIiohem,praestantius ebest, quod nescit illam ita inpetibilem. i. '. i s - Ex loco effetentium. ' : - - ' Quod per se est causa bovi,praestantius est,quam caA LMo7per accidens Vt virtus quam fortuna. Eadem, ''xatio est in contrario .Fam quod per se est eausa ma '' l magis fugiendum est,quam quod per ac Videns: AE '
Et quod si omnes haberemue, non esset opus alte p. 2.τ.,quam quo obtentos altero indigeremus. Vt iusti tia,quam fortitu . Nam si omnes essent iusti, non ' η', esset opus fortitudine,at si essent fortes, iustitia nihilominus opus essent. ii Et quod essicit id in quo est bonum ; aut melius, Cn. 3ἰ quam quod non .Vt virtus, quam potentiar&iustia,
Et id ,cuius quisque mauult se esse causam, quam-Malium quempiam.Vt amicitia, ua pecuniae. Mavult
enim quisquis ab aliis diligi sita causa , quam alioru
298쪽
3oa Insitationum Di lecticari .
gratia:at opes per seruo ,ac famulos libentius conia
Id. quo melior res comparatus,praestantius est.Ut ea, quibus conseque dae virtutis causa utimur, quam quae voluptatis. Eadem ratione magis fugienda sunt, i , . quae Virtutum actionem. magis impediunt: ut morbus, quam deformitaS. ,
τ p. r. Finis magis expetendus est ijs , quae ad finem du-eunt' Ut victoria, quam bellum. Eoru, quae ad finem conducunt,id, quod ad finem. proprius accedit.Ut metere frumentu,quam serere. . a. 4 m. Et quod ad finem vitae spectat, quam quod ad ali- ,
quid aliud. Vt quod adstuendum oec , quam quod
asti em ad copiam pecuniam. 'Gηp. 3 - Ε duobus effcientibus, cuius finis melior, id pra 3.R --β tantius.Ut medicus, quam latior. 1 μρ - Ο i E loco effectorum. πρή - Id,quod possibile, potius eligeo dum est, quam νω - . quod impossibile,hoc est,quod facile fit,qua quod Uir in Afficile .Eorum.n.qus nullo modo fieri possu nt,pRI, A in i la-electio, ut ex tertio Ethicorum libro patet. iv In hoc pronnnciato intelligenda est haec modera ljoanodo caetera sint paria, q in alijs plerisu; subau- νηη, μὴ dienda est.Magis pligendum est hac de causa capesses is, cere scientiam , doctrina, quam inuentione . Illud ore νεμ enim perfacile est, hoc valde laboriosum. α in um ortus sunt magis optandi, aut interitusa gσ magis fugiendi, ea magis expetenda sunt. Addi pos- '-- fiunt hoc logo nonnulla Iex ijs quae supra diximus, . εἰ- , qum in causarum loco v ersaremur .Exempla legentio sic in illa facile succurrent. . . ε
Et quod di ilius tonquisita sunt.Chariora .n. nocβρ. r. bis sunt ea, quae maiore cum labore comparauimuS., c ρ-AE I. Ut opes, quae ex India deportantur, in maiore ha-Φ mci bentur pretio,qua quae iure obuenerat haereditario. δ. di Ex loco, consequentium.
299쪽
. Iiber Septimus. Ium,potius eligedum est.Vt consilia euangelica se uasse in hac vita, quam praecepta communia dunt xat 16 abscindere mem rum Eouumptum , quam
Et quod magis insigne,quam quod mimis. viribe Cop. 2.sare patriam, quam esse limpliciter bonum eluem Et id,in quo excellere R istantius est, & laudahL Cv. R. lius, quam in quo. no ita laudabiae.Vt amicitia,quam
Pecunis .Haec pronunciata ad locum etiam cireun- . tantium accommodantur, cum ea, uae stri coiis quuntur,non consequuntui necessario D nt, , Ex locis circunstantium. mdIs
Quod diuturnius est,id praestantius. Subaudi, Sal- p. P. tem ii caetera sint pari'Nea,quae comparantur,fint Bona. Sic vita , iquae in actione virtutum per omne tempua aequabister verriciar,quodongior fuerit,es
Et quae voluptatem, aut indolentiam coniunctam se habent, aut C te minus molestiaeseeum afferunt, quam quae voluptate carent, cui dolorem aliquem habent co ni unitum, aut plus etiam secum afferqnt molestiae. G ' Et Vnumquodque , quo maxime tempore maiore Cap. 3. vim habet. Vt magis optanda est prudentia senum , quam adolescentium:contra veris,magis expetenda est invenum fortitudo,qnam senhm. . ,' I ιBona ex circustantia sunt mehora necessarijs. Bo Bona nona necessaria dicuntur ea,sine quibus res quibus co cessa oueniunt,esse non possunt: ut vivere. Bona ex circun Bona exstantia vocantur illa; quibus res,cui iam conuenis i circum. necessaria , melius constituiturivi bene vivere.Non flauria. tamen quia bona ex circunflatia sunt meliora necs
sarijs,statim sunt magis eligenda .Siquidem philoso
phari,quod est bonum ex circunstantia, no est ma- C .. assis eligendum quam', victum quaerere necessarium. ae sine alijs expeti merito possunt, anteponenda sunt ijs, quae siue alijs expeti non debent. Vt prudentia potestati. Nam potetas sine prudentia non i
300쪽
E bona pro quorum definione minus Mituperamus eos,qui moleste ferunt,ea a s abesse:aut magis reprehendimus eos,qui carereripsis non molestδ rundiea, inquam, bona sunt praestantiora. Ut filiν, quam iopes:& virtuteS,quam potestas. .i
Quod rei bonae propinquius est, iit similius, aut meliori similius , id melius. Ut qui vitam Apostolicam , aut Christi optι Max magis imitantur,quam
Si hoc genus est melius illo,id, quod est optimum in ho est praestanritas eo, quod est optimum in illo est enim;paratio Ves homo est melior equindignissimus homo genero fissimo equo est praestantior . , nsi id quod est in hoc genere optimum , praestantius.est, quam quod optimum in illo , hoc certe genus praestantius est illo . Licetinuertere, proximum
Si absolutum praedicatum sequitur absolutum subiectum,incrementumprς dicati sequetur in ementum subiecti .Intelligunt hoc in praedicatis,quae per se dicuntur de subiectis.Vt si honestum est per se bonum,honestius melius, & honestissimum optimum, Et,si facere iniuriam malum ex se est, maiorem facere peruS,& maximam pessimum. Quia tamen exerci tatio corporis non est ex se bona, non eficitur, ut maior sid melior, & maxima optima ' Licet autem inuertere hoc pronunciarum,sed iam inseruiet tractandae viaestioni absolutae, ut ex supradictis patet. . Ex locis oppositorium Quae suis contrar ijs minus admista sunt,ea magis talia sunt. Veluti id albius est , quod minus admixtum habet nigro rem . . , . 3 Ex loco repugilantiam. i ta