장음표시 사용
311쪽
Quod si afferriones. fuerint de oppositis , aut di r sparatis spected .aut generibus . in quibus tamen alia cta di re videatur alus perrestiora , aut salieni faciliora coia bux φρ gnitu, aut seruandus credo dignitatis quod fecimus . in explicatione figurarum, stenerum qi argum etatio μην dianis)aut certe initium facies dum est a re notissima , δε-r qua in reliquarum tractatione quasi norma quadam tamur.Vt.n .ssummos , t ait Arist.teles ad id, quodsbi quisq; exploratum, certumq; habet ibare solet: ν . hialta caeteris quoque in rebus agendum est. Ona de AEn cans, ille in explieadis animalium variis generibus primum de honii ne I 'iod omnium maxime totum ibidem nobis necessario si se actutum pollicetur Quanqua δη tru homo dignitatis otiam ordine reliqua animalia an ctandis 'tecedit.Si tamen res huius temodi sque perfecit, ac re . q-- faciles,aut sque dissciles cognitu Gdcdtititurii a sis fotu pi diximus, nulli ordini, nisi arbitrario lota relinqui. Quanquam reuera inter omnes rerum species, secta, quibus perfectio aliqua inest,datur aliquis ordo per qu/ f sectionis. Haec de ordine,quem seruare debet is, qui eiuι ς docet, cum suam sententiam, vera esse putat, status. aut ais
VErum quia no satis est, si tua placita confirmes, ''
nisi etiam refellas,tu sententias, tu rationes cottarias & repugnantes tuis assertionib': quis nam ordo tenendus sit in refutatione dicendum est. Tribus p=ἰmua ergo modis potissimum satis commode hoc fieri po-ν. test Ino,si id, qK veru esse existimas, prius statuas, sistat qac confirmes .deinde ex veritate comprobata rela..is Stes aliorii dicta.& quid veri contineant exponas.Id, Iquod facit Aristoteles multis in locis,ut in explican da natura motus tertio physicorum libro, Altero , 3 eme si prius aliorum opiniones, ac rationes proponas, ta cto initio ab ii quae a. vero magis videtur aberrare Mesidua easdemque mox refellas: deinde ad id, qu bd sentis . Ostatuendum ingrediaris : demum quatenus refutatae
312쪽
3 16 Institutionum vi Nicarum.
. opiniones Veritatem attingant,ex tua sententia pausa b. . cis' perstringas . Quem ordinem seruat Aristot z- σς. Ies primo Physicorum libro,in exquirendis princi--fi μή pi, rerum naturalium, & in libris de anima ani is em . naar naturam inuestigat: & in primo libro ethico 3i- rurn , cum docet quanam m xime in re posita sainitio se felicitas,&in alijs plorisque socis.Tertio tandem moσudi I. do,qui ortinium est accuratissimus, i propositis pri
W4- mum pro utraque parte sententijs, ac rationibus ad od im- uersis, quae rem faciant ambipuam, maxime vero B .3- ijs, quae veritati repugnan , sequatur deincem v Noto A. ritatis determinatio,ac cofirmatimex qua , tandem τω a. dissoluantur contrariae rationes, qua ex parte verae M . As sententiae repugnant. Quo quidpm modo, quasi aD- : couenientissimo,docet Aristoteles initio libri terti metaphisicorum tractandas esse res controuersas I
id, quod eo loco pulcherrimis persuadet rationib're ac statim in reliquo opere late exequit ur , Expedi pisciem tissime tamen id factum videbis quarto physico-aus A. rum libro in tractationibus de loco, vacuo te M Wών pore. Hanc solam tractandi methodum quoniam praecipua est,adeo approbarunt doctores, quo S vΟ- non en cauticolasticos. , ut nihil, nisi hoc ordineis pertrmiscomo- ctent. Caeterum & si dispositio haec tertia optima
ἀμ- , si is,non,est tamen ipsa sola amplectenda in scribe
me βοή. do. Satiantur enim, qui legunt , similitudinis fastu -- pem dio,praesertim cum inculto sermone tractantur qupoleuita stiones: quod fere faciunt, qui hanc docendi ratioris gra- nem sequuntur: Haec de ordine doeendi. , , Hra per- In quo duo vitia diligenter cauere oportet. Ait f.iuo rum neum te pene sententiae in quaestionem , ac serna controuersiam vocetur, quod plurimi faciunt. Sunt ruri Cnim multa . quae ex alij grauioribus quaestionibusi Prima commodius intelligi possunt , aptiusque alijs asser vitin in tionibus. principalibus, ut confecta a ta subnecti,aut
cedo. certe, ut maioris momenti res percipiantur, obiter Seca .. explicari. Allexu, quo J e X superiori vitio nascitur, .rop. F. ue io copprouersis rebur tractandis a Drantur latis
313쪽
1es,ic inanes tum opiniones,tum rationeS.Nam C :Tare,quae Contra tuam sentetiam quisque dicat,aut
dicere possit,amentia est.In quod vitium necesse est labantur ij,qui de rebus aut nullius difficultatis,aut nulliuS ponderis,quaeq;vno verbo explicari possuntaque atque de magnis, ac difficilibus integras, ac Omnibus quasi membris distinctas excitant uaestiones.Sed iam de disputandi ordine dicamus .
QVia disputatio explicandae cognosoendaeque veritatis gratia iuscipitur: veritas aute no melius V π
quam coferendis cum altero sermonib , ac rationibus elicitur cum nimirum alter uititur pro viribus IV μή
Propositu defendere, alter impugnare spria 1ane disputationis ratio in argumetando,&respondedo
cernatur,necesse est.Quapropter de argumentantis ac respondentis officio nunc agendum, ut totius di ρμ' sputationis ordo perspiciatur. ' . - puem Argumentantis officium fere in his obseruandispositum est. Primum,propositionem eam,quam de- γ 'fendens luctur,ponet ante oculos, ut eam impugnet euertatque,sive quod eam salsam existimet, siue vi 3' rigveritas imPugnata perluceat magis , ac liquidius μConstet. - V. Deinde vero assumet eam argumetatione,qua exi P i stimat infirmari posse propofitam assertionem. Uno autem e duobus modis conabitur eam euertere,diu μ
recto, videlicet,aut hypothesi, quod potissimum fie γ η' deductione ad mincommodum. Dirino , vi s Epieuia '
reus aliquis asserat,i omnem voluptatem e bona Uiή tu autem contra sic argumentoris, nihil quod ratio, qui aduersatur bonu est,aliqua, voluptas rationi a uersatur,aliqua igitur voluptas non est bona: G . δει Deductione vero ad incommodum , ut Me ean- -
dem agertionem sic refellas , Sa Omnis voluptas . . bona
314쪽
bona esset,ea sane,quae ex homicidio capitur, bona essedat h,c, ut apertusimum est, non est bona,quin potius perniciosissimat: non est igitur omnis voluptas bona. In hisinutem argumentationibus proponendis huiuscemodi verbis utetur Dialecticus, Sic argumentor, Sic contendo, Haec oppono, obiicio in nunc modum,& similibus.
Sed suoniam propria disputationum materia pro Wrt ε ι tabilis est,nec aduersarium omnino cogit,sere semper antequam extruatur argumentatio, roganda sutea a respondente, ex quibus assertio aduertar ij infirmari posse.Nam si ea, qus rogantur, non conceda- . tur a respondete, poterit inde argum etans ad ahas atque alias interrogationes sine dedecore transire, eaque sensim captare, ex quibus speret, se rem Cos cturum . At si avsque interogationibus acceperit, quae a respondente negari possunt,periculum est, ne respondens negatione sumptionum resistens, maio-- rε ei facessat labo 1em, quam ipscia principio susce-' perit.sed adhibere debes interrogando hanc cautio C uti. nem ut non statim roges ea,quae labefactandae asser M.G tioni aduersarii phoxima sunt Id enim ille si intelle-d obis xerit,negabit omnia, aditumque argumentationi P νενου - proterviam obstruet, nec te sinet v nouam manus Co- serere arSumentando.Itaq; repetendae sunt altius interrogationes,& a rebus. quae a proposito longe vi μμ λι. dentur distare,exordiendum: idq; in quo tota vis re δε- M , futationiue posita est, interdum multitudine in terr - gationum obruenduis nonnunquam etiam quo. dam quasi pallio causae suae , aut effectus , aut re α milis,aiulatio rus alterius occulendum: quo respon
' dens securior factus, & quasi in ahis rebus nihil ad
propositum pertinentibus occupatur, suncerius di-- I - cat, quod sentit,sicque veritatis vox nequaquam me Dua fis rn impediatur ' Due lunt igitur,ut diximus, confiiamὸ ι i gendi num altero rationes ,ra formae. Alterae cum
gandi cu nostiis sumptionibuycosi si aduersarium sine ulla in altero. terrogations imadimus: quae ut grauiorest, de coni,
315쪽
santior, sic minus tuta. Altera cum ex responsione asterius elicimus argumentationis materiami qus ratio communior est,& vulgarior, ac multo etiam tu- .
ior. Sed haec posterior, quae apud veteres sola fere ρ'sterist habebatur disputandi formula,ut apud Platonem,& formulo Aristotelem cernere est , hodie raro auditur, prio- εμε ρη . rem scolis omnibus assidue resonantibus, Iam vero si respondens non admiserit, quod turo M asti, licebit quidem tibi id probare, Verum no teneberis.Ais negauerit, quod tu sne interrogatione acceprsti, dipsum cogeris confirmare, nisi forte per se notum st. Quanquam ad reprimendam proterviam. Tespondentis,conceditur tum Dialectico,tum meta Physico, ut ex iis,quae respodens omin admittat, Probet propositionem per se nota, qua ille Pertina- Citer Re R. Hoc .n .no est simpliciter probare id ,qJ per se notu .e1 L&Auasi luce alia clarisi. solem osten, dere, sed coercere potius hominis Pulcaciam,& in
letia. Id,quod Aristoteles facit 'irario metaphysi. Corum libro coarguens Heraclitum ac Democritii,
uia prima pri cipia omni limotissima inficiabatur. Si vero inductione mussiarii reru iadhibita no de- puisisHerit respondens uniuersale propositione, posREdu ab eo est ,ut aliquid contra obijciat,in quo propositio non sit vera : quod vocant. Petere instantiam. Hoc enim si respondens Mon fecerit, perperam videbitur negare propositionem .. s.ria. Cogntur autem argumentans explicare propositio . - em ambiguam: & eam quς obscuriim sensum habe . . Dit,aut verbis parti usitatis costiterit, expcmere. Cuquae aliquid probauerit, disti meritq. alione modo rexplicauerit,illud aperte numinabit,dicetque Probo antecedens, Probo cosequentiam.Distinguoco
lius constabit inter disputantes, cum ea,de qum' disceptauerint, propri is fuerint nominibus significata Quod si respodes ita occurrerit, ut argum etatios Urimῖ lura videat,relinqueretur argumetati locus pmendi adhuc,
316쪽
esse detis. respεdendo is quis Lium alia quid disputatio
adhuc ,ti examinandi solutionem.Tum dicet, Conistra,sic insto,Ita urgeo, SI similia. Interdum,ut aliquid prober, dicet,Ponamus hoc, aut illud ,etiam si fallum sit, Modo hypothesis no sit impossibilis. Inde enim aliquid fieri posse, fortasse eoi liget: ut si dicat, Ponamus Deum creasse celos duntaxat: quod quanquam falsum est , tamen fieri potuit.Vnde eoneludet, posse Dei potestate dari vacuum aliquid ,atque mane in rerum natur3. Nam data illa hypothesi , nihil coelum Lunae complexu suo
Denique illud magnopere curabit argumentans, ut nihil aliud, quam quod a responden' negatum fuerk confirmet aut certe id, unde illud possit colligere.
R Espondentis institutiis his fere documentis c6.
tinetur.Primum, nihil simpliciter defendet verum non sit, alit. verisimile . Exercitationis tamen causa,etia ea, quae probabilia non sunt, sustineri nopossunt,modb qui ea defendet,significet, se disputationis causa id facere .Quanqua haς etiam moffer tione adhibita, raro id faciendum est, quia fere ita fit, ut qui audiunt, non quasi cu disputationis gratia id defendas,sed tanquam ea dicas,quae probes, O
sentias,ita te oderunt. Deinde nunquam in eadem disputatione,aut assertioni quam tuetur,aut suis resposionib' reeugnabit. Est enim hoc vel maximum respondentis vitium, ut, ipse cotra se sua tela retorqueat .Quod maxime animaduertendum est ei, qui falsum ahquid disputationis causa defendit.Iccirco enim dici solet,menda eo memorem esse,oportere,quod qui falsum astruit,facillime sibi contradicat, nisi tuendo ac defendendo mendacio valde inuigilet. Plura enim repu3nant falsis, quam vertis Veris siquidem sol3 e quae falsa suti ad-
317쪽
d A. ' urgere septimus. Q Uisit Iss tum vera , tum etiam falsa. Hoerigitur obserum to , vera concedet: falsa negabit, ambigua distin guet: obscurs propositionis explicationem petet e Huae vocantur impertinentia , hoc est , que ad institutum nihil spectant, respuet. Significabh enim ea sive vera,sive falsa sint, nihil ad institutam disputationem pertinere.
. Si quid rogatus fuerit, respondebit sic,nec ne ita, nisi interrogatio fuerit, propria alterius scientiae.' Si qd argum etans posuerit qd impossibile no sit, nec repugnet ijs,q posita sui,& data,admittet illud.
e. Quanquam vero consequentiae non propriae dicantus verae,aut falsae, Cocedet tamen aptas,& negabit ineptas, ac vitiosas.Sppetam e cernere non poterit,sit ne bona,an vitros a cosequetia, ni prius distinnuat consequens, quod ambiguum sit,cnm quodam stasse sensu consequentis sit bona consequentia , alio vitiosa. Quapropter antequam coce dat, au t neget consequutionem , distinguet Husmodi coseques; unoque sensu concedet co sequentiam, aliis negabit. Itaque nec consequentia unquam distingueda erit, sed concedenda ,aut nega da, neq; cosequens co cedendu, aut negandu, sed distingit enct Na si respondens concesserit antecedens & consequentia,consequens quoq; velit nolit cocedat, necesse est:si verocosequentia negauerit, quid qusso opus est ulterius progredi ad concedendia, aut aegandum cosequespIllud enim perpetuo obseruabit respondens, ut simul atque ipse aliquid negauerit,statim tacea ut isq; argumentatur, 1uas agat partes. Nisi quod Aristo t. merito docet,lape mecesse est, ut respondens no solum neget,quod alter accipit,aut rogat,sed etia cur id negar,exponat,ne absurde id negasse videatur. Proposita istit assertione themate ue, siue positione respondentis,si is,et contra argumentatur, nullis interrogationibus D missis totam statim argumen rationem proposuerit , tota semel mox repetenda est, non solum,ut bene teneatur, costerque inter X Oppo
318쪽
. opponentem,&respondentem, sed etiam,vi detur ara 'νε' locus cogitandi de responsione, Siquidem Praecipi- tata responsio in multa incommoda sepe numero β'uo incurrit. Deinde regrediendum est ad initium argui sit φρ f mentationis,&per singulas sumptiones eundum sic θηε tamen prius videas, num ad euertenda tua assertio-sμ -' nem aptae sint, nec ne, quam utru vexesnt, an selis, σνς ιευ nam si illae ad refutationem tuae propositionis nong pertinent,quid necesse est de earu veritate contede IP- autem fiet, ut cum duo sint solutionu genera - μον, inficiando nimirum,quae assumunt, & negancto Consequutione: hoc posterius sit ordine doctrine prius Id quod, vi cstera,egregie docet Aristoteles Priore repetitionem his verbis inchoabis.Sic argumetaris, In hunc modum contendis, opponis, M simi. 1ibus. Posteriorem, his,Cum sic argumentλris, Quando ita contedis,Quonia h*c opponis, Quadoquidem sic obiicis,& aliis id genus. Tum sequentur illa,concedo maiorem.Nego Distinguo, Esto, quod barbare dicitur Τranseat, Sit ita,ut vis, Nihil enim mea isterest,& caetera,vt diximus. Si vero ille interrogationibus re aggreditur , Nil veteres statim fine ulla repetitione Uspondebant, Ita est,aut. Non ita est,Distinguo, hoc sensu vexum monum. est,hoc autem falsum Esto fuerit ita, di caetera:tuti aliore tamen est, ad veritatemque pxupndam accommoda sonden tius, repetere pri' ineexrogationem hoc modo .Quae Ai -π- ris ex me, petis a me, Rogas hoc, aut illude deinde sum. subiicere. ado ita q uaeris,Quonia hoc xogas, aut Turior illud,& caetera.Respondeo, vel Dico, ita Lsse, aut: nostra non ita,Sit ut voles,Esto,& caetera. Quae xespondenisspod.- di ratio,sicubi hoc tempore disputatio interrogan-- σεμε do,& responden do transgitur lola usurpatur. Haec sudo. de ordine argumentorum cum in docendo , tum ordoma etiam in disputando dixisse, sit satis. Quae non M. nima tu lum cognitioni rerum comparandae, ac tradendae
mast -- vehementer conducunt,seu etiam memoriam adeo
-riam adiuuant,ut nullo artificio magis iuuari vidς turis
319쪽
SFd quoniam Dialectiea non ad cognitionem mo D AElfu
do, sed ad actionem etiam dirigitur, per magna d. exercitatione onus est ei, qui ex ratione tum inueia φρη mniendi, tum collocandi tradita artis habitum eon se Hmquuturus est.Ut enim cithaeroedus nemo escitur, nin assidue pulsando,digitosq; praeceptis artificis id e M' si
ii de accommodando, sic nemo euauit Dialecticus, F nisi qui habitum quendam in modum naturae, con- 'ο φαεν firmatu ex longa praeceptorsi obseruatione evarat φὰ φερ- Duobus autem modis nosmet exercere possumus Du πin hac facultate:altero examinandis, ac retexendis επιτο aliorum scriptis, id ,quod promptissimum est, ac paxatissimum , cum . plurima extent doctissimorum. hominum Merarum monumenta, altero nouis op Tibus cude dis, ac componendis. Haud vero facile dixerim, virum, strum sit dissicilius.Autoret enim graues, in quorum scriptis enodadis, atque ad unguem Perii ostendis nemo existim t, se operam perdere, multas stpe argumetationes ita coniungunt, Vt Vnadutaxat esse via eat:0pe et adeo latὸ,ac diffuse, multis obiter interiectis verbis,ac sententiis,unu,ideq; argumentu explicant,ut credas esse complura Itaq;& si noua scripere magna res habe t,semperque ha R iis , bita fit, arduum tamen mihi crede, ac dissicile ne- scribe gocium suscipit, qui argumeta omnia, praesertim in di vera scriptis veters,suis locis reddere conat: sippe cu illi rμm . etsi magno artificio scripserunt, riem tamen studio alio prosissime dissimularunt.Sed tame enitendo est, & scri- ριμ . . Pta argumςta ad suos fontes reuocare,& ordine P- xercit spicere,& virtute orationis, qua illi usi sui, penitus iiqnis. 'intelligere. Quod si logo usu 'btinuerit, facile deis Ex Aria
inceps illoru imitationei altero exercitationis gene flor. δ. re, qε Dialectico ultima quasi mansi sese exercebit. rv. e. r. Docet quoque Aristoteles, ad hanc artem comin Primse .
P randam plurimum valerς , si proposita quali- σε ηήθ,
320쪽
et dictitutinum Dialeellastrum.
bet qus stione, multa pro utraq; parte excogitemus argumenta,eyr mq;mox quaeram siliuiones, quo l& in argumentando,& in responde do exercitati esse valeamus e Nec parum prodesse ad confirmandu. - animu, si argumenta,qus maiorem vim habent, utra 'ue ex p1rte notemus, ut tutiores siue ad impugnanoa,sine ad defendendam utranque parte quae1tionis accedere possimus. Curandum quoque esse, ut, cum exercitationis gratia cu altero disputamus, aut alio rum disputationibus intersumus,aliqua inde aut rone, aut solutionem,aut obiectionem domum referamus. Plura documenta sunt apud Aristotelem eo de loco: sed q proposita sui, vident huic instituto latis.
De Pseudurapha Flogismo. Cap. I. - Vperiori libro de demonstratione, syllogismoque dialectico, quibui utendum est, disserui- .. muS:superest nunc, ut aequales nam sint ps - dographus,& Sophisticus , a quibus vigilan-Vnde di ter cauendum est,doceamus. Ρω8dograelius itaque δ' Pseu syllogismus,quasi dicas, Mendacis descriptionis, etsi dogra in Geometria nomen obtinuit, in omnib' tame scie buti liis reperiri potest. Definitur. n. hoc modo. Pseudo- qui graphus syllogismus est, si ex propria alicuius scienuograin tiae materia, no veris tamen sumlitionib',sed quae vesbus θι rae,ac necessariae videantur , colligit conclusionem pii '. Ut si dicas, Quor um ambitus,circuitusue sunt aequa ιes. ipsa quoque sunt aequalia trianguItis autem, δέ