장음표시 사용
71쪽
quarum interstitia humore cognato sunt replera& diste talpatet enim substantiam ligni & cuiustiis bet sere plantae quasi filis quibusdam compactis consistere , ut in eorum dilaceratione apparer. Porto si dum adhue non bene sibi adhaeserunt assiuae copiosius humor, ille fibras distinet , de donec in aogusto sint quasi cylindrice ad in dum corticis inuoluit; cum vero in aerem emergunt, paulatim accedit rigor fibris & directi hN protensio & explicatur folium & iuxta ordi nem fibrarum latius fit ex una parte, longius in medio, scinditur qua fibrae nom coeunt. Denique figuram cx iis & connectente humore acci
Demum patet flores solia quaedam esse , sed ex magis spirituola seu oleosa parte. Ideo leues, odorati, breuisque vitae & in arboribus fructus indices sunt. Quaeres tertio, quomodo fiat generatio anti
Respondeo sic fieri : massa e qua gignitur anumal actu liquida est , magna tamen caloris vis in illa continetur magnaque spirituum eopia qui cito euolarent nisi liquoris viscositate detinerentur , & ideo motu quodam cientur simili eiquem in oleo obseruamus , dum sartagini subiecto igne infusum tumescit in bullas. Deinde talis humor sic eleuatus extenditur dum nouus. humor succedit & fiunt varia vasa secundum disepositionem seminis & variam caloris actionem. ex putrefactionex generantur e semine.
Respondeo assirmative, modo aliunde eandem habeaut harmoniam partium ; haec enim est quo in speciem meres quarto , an gentia
snt eiusdem speciei ac illa qu
72쪽
Disp. III De Anima sentiente. 67
speciem constituit : causa autem efficiens cum in Uxtrinseca , non mutat speciem et ideo Adam licet creatus a Deo , erat eiusdem speciei nobi Deum qui a parentibus generamur.
X his quae diximus de corpore v getante facile & tuto colligere postumus quid sit anima sensitiva;s enim adaequale sumatur,est harmonia & dispoiastio omnium partium constituentium Corpus uiuens , apta ad functiones vitae fensitiuae ; & recte definitur actus Corporis organici potentia vitam sensitivam habentis; est enim principium adaequatum sensationum. Si verό sumatur pro
serma speetali est pars nobilissima M
actuosissima, utpote principium praecipuum sensationum, & metaphyfice sum- pta recte definitur eodem cum proportione modo. Co isistit autem phy sice in spirituum animalium multitudine ; illi enim faciunt ut sentiamus , omniaque organa reddunt apta ad senium, quod in decursu clarius adhuc patebit , quia ve
73쪽
Physica Pars tertia. ro e sensibus sequitur appetitus , & ex appetitu motus progressivus , ideo maioris claritatis gratia hanc disputationem in duas sectiones subdiuido , in prima tractaturus de sensibus, in secunda vero de appetitu & simul de potentia loc
OVia sensus considerari potest vel in comuis
ui, vel particulari,& quia alius est internus ,& anus cxternus , unico articulo eius persectam cognitionem acquirere non possumus, idco tres instituemus, in quorum primo agemus de sensu in communi; in secundo de sensu cxterno In particulari , & in tertio de sentu interno.
Odiecta in sensum agunt & aliqua saltem , si
non omnia , per species agunt , ideo in sequentibus quaestionibus nobis tractandum est de proprietatibus sensus, de eius obiecto, & tandem de speciebus.
74쪽
Disp. III. De Anima sentiente. ἄρ
Mosus sumitur aliquando pro sentiendi poten
tia,aliquando pro O gano,& tandem aliquando pro ipso lentiencii actu. Primo modo definitur ab Arist. secundo de anima, textum. Susceptruum formarum sensibilium sine materia , ut cera annuli sine ferro aut auro recipit signum suscipit autem meum vel aureum signum , non ut est aut aurum aut sis , sed ut eg signum , quia materia annuli non transit in ceram, licet annulus figuram suam cerae imprimat. Verum haec non potest esse rigorosa definitio , quia conuenit medio, medium enim est susceptilium talium formarum , aer v. g. suscipit species soni , coloris &c. maximE in sententia
Diu. Thom .prima p.q. 78. art. 3. de Sensu sic ait, Est autem se m qu Udam potentia ρ sua qua nata est immutari ab exteriori sensibili; exteram ergo immutatiuum es quod per se a sensu percipitur ue tum
addit. Est autem d lex immutatis , vnn naturalis, ct alia spirimalis ; naturalis quidem secundum quod forma immutantu recipitur in immutato secundum esse naturale sicut calor in calefacto , 'tritualta autem secundum 'Aod forma immutantu recipitur in immutato secundum esse 'irituale, ut forma coloris in pupilia. quia non sit per hoo colorata I ad operationem autem se in requiritur immutatio spiritualis perquam intentio forma sensibilis fiat in organo sensus, alioquin si sola immutatio naturalis soceres ad sen-
nendum , omnia corpora naturaliter sentirent dum, . Iterantur,
75쪽
ulterantur , sed tu qiιibi dam se us inuenitur indimutatio spiritualis tantum ut tu visu &c. Vcrum praeterquam quod videtur statuere sensum esse mere passivum , Obscurum est quod talis descriptio dicit, nempe sensum immutari spiritualiter, nam cum sensus secundum se . sit potentia materialis , immutatio illius non potest esse nisi materialis , nisi forte dicatur Diu. Tho. definiuiue sensum , ut est in homine , sicut de-simuit Diu. Bou. Centil. p. 3. secl. 2P. ait enim. Senim est illa υιs animae qua homo cognoscit res corporales praebentes.
Magnanus physicae cap. 14. Dropositione prima Sentire , inquit , est cognoscere se pati. Et Caslerius Protego. c. 2.ait Sensus es obiectι in organo formaliter suscepti dignotio. Verum Lar & similes desinitiones declarant quid sit sensus, ut est in homine, non autem quid sit sensus in genere, alias dicendum foret bruta
habere Veras cognitiones, atque adeo iudicare& discurrere, cuius contrarium infra docebimus , de1nde cognoscere se moueri & percipere rem corpoream & singularem' conuenit potentiae intellectuali. Dico igitur primo : sensus est potentia motus immanentis corporei ordinati ad appetitum corporeum.
Probatur : haec definitio omni & soli conuenit potentiae seRsitiuae, ergo est legitima, ideo enim natura sensum animalibus concestit , ut essent veluti CX ploratores obiecti conuenientis & dis conuenientis, ut istud prosequantur, istud fugiant. Objicies : Multae sunt sensationes ex quibus nulla sequitur appetitio ; ergo sensatio non est motus per se ordinatus ad appetitionem. Probat T
76쪽
Disp. III. De Ammasentiente. Π
antecedens : cum quis videt lapidem, v. g. non est necem ut appetitionem habeat circa illum , imo communiter indifferenter illum videt. Respondeoaesto antecedens, Nego consequentiam. Ratio est, quia non omne quod ordinatur ad
finem aliquem, finem illum consequitur. Respondeo secundo , Nego autecedens, lices sensibilis non sit appetitio quia vel sentatio est impcrfecta, aut valde remissa , reuera tamen est aliqua appetitio ; sicut nulla est illuminatio quam non comitetur calor aliquis, ut ex alibi austis facile colligi potest; imo nulla est intellectio quam non comitetur aliqua volitio saltem simplicis complacentiae,aut simplicis displicentiae. Confirmatur ista experientia ; ostende canistinum ligni, vel etiam lapidis, sta im accurret, quia species visibilis utpote consimilis speciei ponis , aut alterius obiecti conuenientis causat in eo motum prosecutionis, sed dum approximat odor, agit in organum olfactus, & quia talis actio di iaconueniens est , causat motum fugae, & initio ita leuem ut priorem motum prosecutionis non superet, donec naso ad obiectum adhibito sensatio oraris sit valde intensa ; tunc enim praeualente motu fugae regreditur canis ; vides igitur aliquan-Ho esse motum appetitionis, licet exterius non sese prodat, , - Dico secundo: potentiae sensitiuae non sunt ρο- te passiua . Probatur:actu viuere, seu elicere actum vitalem, est agere ; at sentire est actu viuere , seu elicere actum vitalem; ergouenti te est agere. Confirmatur primo , sequeretur potentias animae vegetatiuae esse persectiores potentiis animae sensit tuae: nam illae sunt activae , istae vero forent. passiuae,
77쪽
passiuae,agere autem est nobilius quam pati,atqSeadeo gradas sensitivi esset ignobilior vegetativo. Confirmatur secundo,anima est illud quo vivimus, sentimus, loco- movemur & intelligimus ; at vivere est agere , loco-inoueri est agere , &intelligere eit agere; ergo & sentire eit agere , cum eodem mocio in eadem definitione enuntientur.
Dico tertio et potentiae sensitiuae non sunt pure
Probatur: nam quamvis sensus praecise, ut elicit actum sensationis, sit potentia activa , est tamen potentia passiva, tum antecedenter quatenus ab obiecto mouetur , dum speciem illius recipiti eum consequenter quarenus sensationem in se recipit , visus enim non emittit extra se visionem, sed per eam intrinlece & formaliter videns comiti tuitur Obiicies eum Lalemandet: nisi potentiae sensi-riuae essent pure activae, rent ignobiliores pote aiis vegetatiuis ; fatentur enim omnes vegetatuvas esse mere activas, quod autem mere activum est,est nobilius eo quod est tantum passivum. Respondeo , potentias vegetatiuae animae esse etiam passiuas. si res attente considerentur , debet gnim vivens prius recipere alimentum quam illud in se conuertat , deinde vivens est subiectum n
tritionis ; est enim illud q=d nutritur , - sed po-rentia non distinguitur realiter a vivente. Demum Fruens recipit in se terminum nutritionis,ue pestibstantiam de nouo acquisitam.
78쪽
Disp. III. De Animasentiente. 7 s
DIco primo: obiectum sensibile est illud quod
sensum afficere potest. Explicatur:ut aliquid sit sensibile, debet primo, esse aliquid reale, & corporeum ; spirituale enisi non platest obiectiuὸ sensum afficere et debet quoque esse aliquid singulare: nam sensus non patitur, nisi quatenus recipit speciem ab eo emissam. Denique debet aliquid agere in sensum; lae enim actiones sunt per se sensibiles immediate & age tia mediantibus actionibus, ideo dicitur subita tiam non esse per se sensibilem, sed solum accidentia ; illae enim actiones qualitates dictae sunt.
Quare a variis hominibus, ut notat Digbaeus, disse paria corporum temperamenta sortitis differentes obtinent notiones & nomina ; idem enim li- . quor aliis dulcis,aliis amarus est,&c. quod testa-rur qualitates sensibiles non esse entitates absolutas. V, Dico secundo : sensibile aliud est sensibila. per se, aliud est sensibile per accidens. Primum est illud quod per se immediatὸ sensum assi cir , verbi gratia, sonus formalis , sensibile verδper accidens est illud quod non ratione sui. Ied ratione alicuius a se prouenientis sensum afficit, verbi gratia , homo loquens qui auditur ratione soni. Deinde obiectum sensibile aliua est proprium,aliud commune. Proprium est illud trod unum tantum sensum afficere potest, ut co-ωωr qui solum visum afficere potest, commune Vero est illud quod non unum dumtaxat particula- PF sico. D ' rena
79쪽
rem sensum, sed plutes afficere potest, verbi gratia, figura & visum & tactum. Sensibile commune quintuplex esse communiter dicitur, scilicet motuS, quies, numerus, figura,&magnitudo; haec enim omnia duos, aut plures sensus afficere pollunt, N ad illa quinque, caetera reuocari possimi , ut consideranti patebit.
Obiicies primὁ : priuatio non potest esse sensibile commune, sed quies est priuatio;ergo quies non potest sensibile commune esse. Respondeo, distinguo Minorem. Quies est priuatio mera, Nego minorem est priuatio motus iapositiva persistentia in loco , Concedo minorem. Deinde distinguo consequens : quies non potest esse sensibile commune ut est mera priuatio, Concedo consequens , ut est positiva persistentia in loco, Nego consequens.
Instabis: atqui quies non potest esse sensibile
commune, ut est positiva persistentia ; ergo nulla solutio. Probo subsumptum , ut esset tale sentabile , diaeret assicere visum , ut est persistentia in v bicatione in qua antea fuit, quod fieri non potest, nisi visus sit capax recordationis , atqui vitus non est capax recordationis. Respondeo , cum Peripatetici communiter tribuant veram cognitionem sensibus externis', miror cur non etiam dent illis memoriam , ut se se ab illius argumenti vi expediant, neque existimo eos aliter posse saluare diuisionem sensibilis communis. Itaque quies formaliter non assicit visum, ut dicit comparationem v bicationis ad tempus praesens atque praeteritum λ talis enim comparatio fieri nequit sine vera cognitione quam sensibus de nego , sed solum materialiter , quatenus idem
sensibile ita eodem loco existens affecit visum
80쪽
Disp. I II. De Anima senserit . s
, te,& nunc assicit, quod sussicit, & fi quis aliud
requirat, de nomine ccntendit. Obiicies secundo , motus non est totus simul, sed dicit ubi cationem praeteri tam , & praesentem ut 'sibi succedentes; sed potentia visiva non recordatur ubi cationis praeteritae; ergo non cognoscit
Respondeo, Concedo totum ; neque enim sensus cognoscere potest , sed motus visum assicit, quatenus sensibile emittit speciem modo ex hoc, modo ex illo loco. Instabis : ubi catio non potest percipi sensibus, alioqui de illa non dubitarem, an sit entitas distincta, vel non; ergo sensus non potest percipere an ex illo vel alio loco sensibile agat in ipsum.
Respondco hoc argumentum habere vim contra neotericos, sed nullam pr*rsus contra nos qui dicimus ubi cationem non esse entitatem ne Olcri cm , sed esse mobile in tali loco, quod totum. Vt patet, sensibile est : ubi catio enim in abstracto nulla datur a parte rei. Obiicies tertio: figura & magnitudo solius visus sunt obiectum. Probatur: si alterius, maxime tactus ; sed non sunt obiectum tactus : nam partea non tanguntur, nisi successive ; ergo deberet dari recordatio in sensu externo. Respondeo , esto, partes tangantur successive, modo hoc fiat simul sine interruptione , hoc sunficit; dixi, esto, partes tangantur saccessive I dici enim potest tangi successive ratione excessus , si enim magnitudo & figura sint proportionatae , totae simul tangentur; globulum enim palma digitisque unius mauus, vel si sit paulo maior, ambarum amplectere, nu quid totum globulum tanges 3 obiicies quarto: numerus est multitudo unitat si