장음표시 사용
81쪽
cum quadam comparatione unius viaitatis ad alia, atqui sensus talis comparationis non sum capaceo, ergo numerus non potest ellia sensibile commune, cum nequidem sit aliquid sensibile. Respondeo, distinguo maiorem : numerus formaliter sumptus , siue num crus numerans dicit talem comparationem , concedo maiorem 2 numerus materjaliter sumptus , siue numerGs numeratus , Nego mai. tum concessa minore distinguo consequens. Numerus numerans non potest esse obiectum sensibile, Concedo consequentiam : nu merus numeratus, Nego consequentiam,numer quippe numerans & formaliter sumptus est op srationis ordinantis plures unitates ad constituendam speciem aliquam numeri , numeruS Vero nu meratus, siue materialiter sumptus sunt ipsario et
Sensibile proprium est etiam quintuplex iuxta numerum sensuum externorum, nempe visibile , audibile, odorabile, gustabile , tactile.
An dentur Species ct quid sint f
.DEr speciem sensibilem inreli igitur aliqua im,
I go ab obiecto externo proueniens, per quam potentiae cognitionis capaci repraesententur', etsi ipsa non percipiatur, illae autem species vocamtur intentionales, vel quia ab obiectis tendunt inpotentias , vel quia potentiae per illas motae tendunt in obiectum. Dico primo : admittendae sunt huiusmodi.
82쪽
damur enim nos aliquid aliquando legisse, vidisse&c. quae recordatio non est nisi ex speciebus quae remans crunt in phantasia; ergo dantur species. Respondet Lalemandet : quando audimus alia quid , potentia auditiua producit actum abditionis qui relinquit aliquod sui vestigium propter quod memoratiua potentia recordatur praeteria
Contra : quia haec vestigia sunt reuera species, esto , non proueniant immediate ab obiecto, sed
ab actu , nam eaedem rationes quae pugnant contra alias , pugnam etiam contra istas.
Probatur secundo i oculus petri te ipsum videt m oculo Ioannis; item videmus parietem inspe- eulo a tergo nobis oppositum, quo u explicati non potest sine speciebus, sicut quod multo Marius videamus perspicilioram bene si id ea quae sine illis obscure videmus, & interdum obiecta modo plura , modo pauciora videmus quam sint, aut valde propinqua qaae longe distant, aut vice versa. similiter claudatur unde quaque cubiculum; ita ut nihil luminis intret & fiat paruum foramen in fenestra , aqua non longe apponaturtha ita alba , res foris existentesce nemus, quia
vero in illo transitu decussantur rad ij, hine fit veges appareant inuerso situ, Respondet Lalemandet obiem sensibilia ex natura sua habere quod si opponantur corpori dia-phano & perpoli to,tunc in illo e primant sui imaginem absque vilis speciebus, sed solum ex naturali quadam sympathia φxae est inter obiectum visibile & corpus diaphamma. Contra : quia talis imago quae exprimitur, est species. Deinde nulla est sympathia ratione cnias res possit agere tu subiectυm distans non age-
83쪽
do per medium, ut suo loco explicabo, alias, milia esset ratio cur obiectum non videretur ab
oculo ad quamcunque distantiam , sali cm si nullum corpus opacum impediat visionem , cum ad hoc ut ob Icctum videatur, nihil deberet agere in
Probatur teria o : potentia de se est indifferens ad videndum, v. g. album vel nigrum; ergo de- 'bet determinari ab aliquo , sed aliud non est assi-guabile praeter obiectum ; obiectum autem non potest determinare secundum suum suppositum, quia ut plurimum est valde distans ; ergo secundum csse intentionale per species. Respondet idem porentiam determinari ex praesentia obiecti licet remoti, ficut determina. tur magnes ad ferrum attrahendum ex sola ferti praesentia, aut ex sympathia. Contra : praesentia sola obiecti non potest immutare subicctum, atque adeo nisi immittat aliquid in illud , non poterit determinare, omnis enim determinatio est actio. Quoad paritatem desumptam e magnete, dico motus serri ad magnetem non fieri sine actioue reali. Objicies primo: omne repraesentativum potentiae cognoscitiuae debet cogcosci ab ipsa potentia ; sed species sunt representativae obiecti ;ergo deberent cognosci a potentia cognoscit tua ,
quod est contra experientiam. Respondeo , omne repraesentativum ut quod ,
qualis est imago aliqua a picto te ficta vel signum
aliquod ex instituto, Concedo Mai. Omne representativum ut quo, hoe est omne illud quo iuvamur ad cognoscendum , Nego Mai. Quia repraesentativum , ut quod, se habet per modum Ubiecti, at repraesentativum, ut quo, se habet tam
84쪽
quam conditio ; at species sunt repraesentativum , ut quod, non ut quo.
objicies secundo: nihil incognitum nos ducit incognitionem alterius ; sed per te species sunt
incognitae; ergo non possunt nos ducere in cognitionem obiectorum.
Respondeo , distinguo mai. Nihil incognitum
ducit nos in cognitionem alterius ut signum instrumentale, Concedo mai. ut aliquid complens potentiam, Nego maiorem: species autem non1unt signa nisi formalia dumtaxat, sed complesse potentiam , ineo nec potentia ipsa videtur, nec cognoscitur sensibus. . Objicies tertio : si darentur species , essent nobiliores suis obiectis; sed non possunt esse nobiliores ; nullus enim effectus est ncbilior sua causa: speetes autem essent nobiliores, quia accedunt ad naturam spiritualem. Respondeo in nostra sententia species illas esse tantum motus quosdam, aut illarum motuum vestigia, non vero qualitates ab omni prorsus substantia distinctas realiter& adaequate, atque adeo
patet non esse aliquid nobilius obiectis ; deinde
quamvis essent tales qualitates , non essent nobiliores , quia essent dumtaxat accidentia, nec
ullo modo spiritualia, licet valde subtilia, & veraeterae obiectiones facit E soluantur, inquirendum nobis est quid sint illae speςies. Dico secundo : species sensibiles metaphysicλsumptae communiter dicuntur virtuales similitudines obiecti ab obiecto primum emissae & in po-.xentia sensitiva receptae.
, Explicatur: quando dicitur similitudo , noli cogitare picturam aliquam , sed tantum aliquid quod potest subiectum cognitione praeditum du- . D cere
85쪽
cere in cognitionem alterius, sicut scriptura multaque alia: dicuntur autem virtuales similitud nus , quia nop actualiter repraesentant sed virtualiter; & 1ura veluti semina cognitionum & vestiagia r rum; qui enim dormit, species habet, sed non illi actualiter repta scntant sua obiecta; dixi meta-
physice, nam physice nihil aliud sunt quam actio-Εcs Obuct tuae, hoc est, actiones quibus obiecta. sese manifestant supposito cognoscenti, siue motus, impressi sensibus ab obiecto sensibili aut talium motuum vestigia: quia vero obiecta varie mouere possunt, ideo vari j admittendi sunt sensus. His non partiam lucem afferet cognitio modi quo fit sensario in genere ue ideo. Dico tertio: obiecta non possunt a nobis sentiri, nisi agant in sensus nostros , de quia per talem actionem se ipsa manifestant, talis actio rect δ' dicitur species; deinde actio corporum nihil aliud quam motus ; non enim producunt aliquam entitatulam distinctam ab omni pro rius substanta a. Probatur inductione , nam Ignis calefacis,.
'uia commouit partisvis calefacti ue aqua huin
me tat, quia eius particulae sese poris corporum insinuant &c. igitur corpora agen flo in sensus illos. mouent de in tali motione recepta consistit speetes impressa: quomodo autem talis motio conti-Buetur deinde usque ad cerebrum v bi. res det sensus communis perficiturque sensatio variae sunt
Cartesius sensus naturam explicans arbitratur quibusdam in circunstantiis obiectum sensibile exteriora sensuum organa percutere , ictumque hunc per continuitatem paritum ad cerebrum dc scientiae sedem deuehi, cui alium quoque ictumi agit respondentem illi quem te usui externo obiectunxi
86쪽
obiectum inflixerat : ex ictu quidem peculiati
modo afficiente cerebrum iuxta propriam motus naturam, quae ex natura obiecti illum producen-ris depender , anima rerum omnium senium, veluti ostio, pulsantium, hoc pacto notitiam aequi-Iyr , atque ex magna motuum varietate capaces
reddimur qui de conditionibus rerum omniurn iudicium feramus , totum autem hoc peragitur nerui continuitate instar plectit in Claue-Symba io eadem proportione chordam pulsantis quo manubria Epitoviorum digito semuntur : par rem autem cerebri quae in hunc modum percuri tur phantasiam esse arbitratur, sedemque animaernullam mutationem localem in hoc admittit praeter Ubrationes quarundam fibrarum quas ab excerni sensus organo ad cerebrum v sque, porrectas obiectis toto illo itinere veluti,puliandas assi
Digbaeus victo fatetur motum per se iussicere producendae in nobis sensationi, sed munus deferendi species ad eerebrum spiritibus committit; e dumtaxat addito , quod species sint materiales quaedam participationes corporum ex mriora sensuum organa pulsantium quae trairetis hisce organis spiritibus sese immiscent, adeoque allue tendunt quo a spiritibus deferuntur, id est, ad cerebrum ν eo enim spiritus a singulis corpotis partibus confluunt perpetuumque tam illo commercium habent. Quare sentire, seu aeti nem quam sensationem vocaRt elicere , est im pressionem aliquam ab obiecto exteriori fieri iacerebro interuentu leu ministerio pariis alicuius
organi eae ad id a natura institutae, x numero e serum quas sensus externos vocamus, quam mHrressionem motus aliqvis animanti proprius se-
87쪽
quitur. Hinc vulus lenius cxccinos non eo titulo gaudere , quasi vis entiendi vere illis competat , sed quatenus sunt initium cnda quibus obiecta quodammodo temperantur, vel ad cerebrui derivantur. Spiritus vero illius derivationis causas esse probatur experientia; si quis enim uni cuipiam Obiecto vehementer intentus sit, nihil praeterea audit, neque videt , licet interim aures oculosque apertos habeat multaque adstat obiecta, quae alioquin ipsum affecissent. Ratio est, quia maximas pirituum copia circa unicum hoc obiectum quod cerebrum quodammodo implet, occupatur , reliqua paucos inueniunt quos qualitatibus illis imbuant i quae proinde nec tam potenter cerebrum immutant, ut ab eo sentiantur. Quanquam ad illud Cartesiani respondeant quado appetituS Vni cuipiam obtesto vehementius iucubat , internorum ictuum reduplicationem motum adeo intendere posse, ut alij deinde motus per sensum externum ingredientes ut pote debilioresta, ab eo absorbeantur, quemadmodum minores soni opprimi solent a maioribus ; vel sicuti vis unius trahentis minime disce initur, ubi centum alii: trahunt in oppositum.
Digbarus opinionem suam probat inductione ;tactus enim, inquit, immutatur caloris , frigoris, aliisque id genus atomis quae ab obiectis emissae carni sese insumant, adeoque spiritibus immis. Oentur & spiritus prae summa subtilitate eos ad cerebrum deferunt 3 idem dic cum proportione quoad gustum ; quoad olfactum nihil impedit
quominus immediata odorum transmissio fiat ad cerebrum , ubi semel per nares in caput alceum
do inta QuUad auditum particu quaedam vibrati '
88쪽
D4'. III. De Animasentiente. 83
aeris in incudem incidunt, eique adhδerent, quas malleolus tundendo a reliquis diuidit ; hae autem
particulae motum sequentes ad eam cerebris partem deserunt , ad quam aer intra aurem clausus
impulsu soni agitur, statimque ac earm ictu suo pulsauerint, resilivul ; inde in eiusdem cerebri cellulis, ubi tandiu requiescunt, do c iterando effectui quem sonus ille primo produxerat , euo- 'centur. Porro variis huius malleoli ictibus iuxta varias tympani cui adnectitur malleolus , de proinde se 1e illius motibus accommoἡat 3 vibrationes haud exiguam in excusis atomis tum quoad magnitudinem , tum quoad motus quo feruntur celeritatem, differentiam induci necesse est. Iam vero quoad visum cuius actio peragitur repercussione lucis a corporibus visis ad oculum elux ingreditur imbuta qualitatibus quae in superficie obiecti unde repercutitur haerebant, hoc est secum deserens particulas corporis reflectentis, &subit sic oculum cuius fabrica colligendis aevalendis speciebus aptissima est. Deinde Digbaeus cartesium impugnat ad hominem, & difficaltatem urget in luce; oportet enim ut aether qui illius motum defert sit vel summe rarus , vel admodum liquidus, vel insigniter fragil is; si primum, quomodo certam corporis a quis primum mouetur speciem ad oculum deferet secum varie flectatur a corporibus magna movitu
inaequalitate illi innatantibus deinde , esto, nota turbetur, quomodo motus in aere liquido poterit in tam immensum spatium propagari si vero aether sit fragilis, a corporibus ubique it Ii in motu suo occurrentibus resectatur necesse est, aut frangatur & dissipetur, atque adeo turbptam ad oculum impressionem deserer. Devique neruorum.
89쪽
in corpore situs rectus non est, sed inflexus , I xiores item sunt, carni item aliisque partibus alligantur & ipsi obnoxij lunt motui constrictionis &dilatationis, quae dispositio parum apta est ad deferendum motum.
Maignanus eodem fere modo sensationem ex primit ac Digbaeus; in aliquo tamen differ c , ait enim externum sensibile applicatum percellere spiritus in aliquo neruo aut nerui ramulo contentos ; tum hi applicatione eius & actione excitati statim commouentur simulque motionem similem communicant spiritibus aliis qui in eodem
Reruo resident : ita propter suam inuicem contiguitatem, commotionem ab extrinseco susceptam momento deferunt ad primam neruoru oliginem, scilicet cerebrum, ubi propterea praecipua animae
sedes est , S ita anima externi sensibilis actionem percipit, non quasi ibi residentem, sed ubiecepit motus propter ductum nerui qui fuit vehuculum commotionis , quae non est obiectum sensationis, sed sensatio incompleta quae fit cum ad
appulsum externi sensibilis ita commoue uritu spiritus alicuius nerui , ut ob aliquod impedimentum rUtus, v. g. vel somni &c. non possit deferri ad cerebrum : unde per illam non dicitur animal sentiens ; sensatio vero perfecta non sit ni si in statu perfectae vigiliae, ita ut cerebrum nec in toto, nec in parte oppleatur vaporibus , si quae enim tunc est sensatio , non tribuitur animali supposita liter , quia non concurrit plena & libera cer hri facultate. Rationes digbari videntur esse alicuius momenti contra Opinionem cariesj: opinio etiam dighaei sua laborat difficultate ; quomodo enim ea Omnibus in cerebrum particula. & vehi possunt,
90쪽
Πηρ. III. De Animasentiente. 8s
3t ibi remanere. Certe quamlumcunque paruae excogitentur illae particulae, fieri non potest quinin ingentem molem excreuissem ante sexagesimum vitae annum ; &reuera , si corpuscula corporum deferrentur ad cerebrum, in terebro ipso obiectum sentiretur. Verum ex alia parte experientia compertum est, eorum qui tabaco utuntur cranium aut saltem piam matrem illo infiei:ess& alia dissicultas quae pugnat simul contra dig-baeum de contra maignanum I certum enim est
spiritus ε capite per neruos diffuere; quomodo ergo illuc regrediuntur, nifi vel dicamus darii orum circulationem sicut & sanguinis 3 sed si e explieati non post quomodo eo/em instantiquo sensus externus afficitur, sensatio fiat in capite , vel in eodem neruo spiritus aliquos de Dcendere Malios ascendere determinatos per ob tectorum externorum actionom; sed nunquid sese inuicem turbarent motus illi contrariJ non arbitror tamen eas dissicultates adeo esse insuperabules ut solutio reperiri nequeat,si quis meditationi ancumbar, nec propter illas deserenda est opinio asserens sensatio m fieri per motum & species nihil aliud esse quam actiones obiectivas quibus isti licet obiecta in sensus agunt I vr aurem aliquomodo opiniones illas, donec maior lux elucescat, conciliemus. Dico quarto , species desertur ad cerebrum
motu rum spirituum tum ueruorum.
Probatur explicatione : in neruis tria sunt distinguenda , Primum quidem mem anulae, quibus inuoluuntur , ortae ex tunicis cerebrum circumdantibus, quae membranulae multis ramis in modum tubulorum diffusae per totum corpus sparguntur , non.minus quam venae dc arteriae. Secun- inian